Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Sopocie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Anna Olszewska-Kowalska

Protokolant: sek.sąd. Kamila Grzybek

po rozpoznaniu w dniu 06 marca 2024 roku w Sopocie,

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. (wcześniej: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w siedzibą w W.

przeciwko Ł. O.

o zapłatę

I.  zasądza na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. od pozwanego Ł. O. kwotę

a)  4.127,89 zł (cztery tysiące sto dwadzieścia siedem złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy) z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

b)  38,45 zł (trzydzieści osiem złotych czterdzieści pięć groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie oddala powództwo

III.  zasądza na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. od pozwanego Ł. O. kwotę 1686,96 zł (jeden tysiąc sześćset osiemdziesiąt sześć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygnatura akt I C 9/24

UZASADNIENIE

Powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w dniu 24.05.2022 r. wniósł do Sądu Rejonowego w Kartuzach pozew przeciwko pozwanemu Ł. O., żądając zapłaty od pozwanego na rzecz powoda kwot:

a)  4127,89 zł z tytułu niespłaconego kapitału wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty,

b)  207,08 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczonych od kapitału i prowizji za okres od dnia 04.01.2022 do 25.01.2022 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty,

c)  372,21 zł z tytułu prowizji za zawarcie umowy oraz jej obsługę wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty,

oraz zasądzenia kosztów postepowania według norm przepisanych, w tym kosztów poniesionych w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym, zgodnie z art. 505 (37) § 2 k.p.c.

Powód wskazał, że pozew został złożony w trybie art. 505(37) k.p.c., wobec czego wniósł o uwzględnienie skutkach prawnych wytoczenia powództwa od dnia 25 stycznia 2022 roku. (pozew k. 4-6)

W odpowiedzi na pozew pozwany Ł. O. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. Pozwany podniósł zarzuty: braku właściwości miejscowej Sądu Rejonowego w Kartuzach, nieudowodnienia roszczenia dochodzonego pozwem co do zasady i co do wysokości, stosowania w treści umowy klauzul niedozwolonych w rozumieniu art. 385(1) k.c. skutkujących ich bezskutecznością i nieważnością. (odpowiedź na pozew k. 54-59)

Postanowieniem z dnia 11.10.2023 r. Sąd Rejonowy w Kartuzach stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sopocie (postanowienie k. 65)

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. została wykreślona z KRS z dniem 12 stycznia 2024 r. na skutek przejęcia przez inną spółkę na podstawie art 492 §1 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmująca, tj. (...) S.A. z siedzibą w W.. (wydruk informacji z KRS k. 115-133)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany Ł. O. założył profil klienta, za pośrednictwem którego mógł zawierać umowy pożyczek z powodem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., złożył wniosek o kredyt w serwisie internetowym.

Ł. O. odbył rozmowę telefoniczną z pracownikiem pozwanego zmierzającą do ustalenia warunków kredytu, w toku rozmowy zweryfikowano tożsamość rozmówcy, tj Ł. O..

Ł. O. uiścił wymaganą do zakończenia procesu rejestracji kwotę w wysokości 1,00 zł na rachunek bankowy powoda. W związku z powyższym, powód zweryfikował poprawność danych pozwanego, takich jak imię, nazwisko, adres oraz pobrał dane dotyczące numeru rachunku bankowego pozwanego.

Ł. O. udzielił pełnomocnictwa do zawarcia w jego imieniu umowy kredytu.

W dniu 12 marca 2020 r. pozwany Ł. O. zawarł ze (...) Sp. z o.o.
z siedzibą w W. Umowę Kredytu Konsumenckiego o numerze (...). Umowa została zawarta za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość. Pozwany zaakceptował treść umowy poprzez wysłanie wiadomości SMS z indywidualnym kodem.

Warunki kredytu były następujące:

kwota zaciągniętego kredytu: 5.995 zł

całkowita kwota kredytu: 5500 zł

prowizja (pobierana przez kredytodawcę za udzielenie kredytu, kredytowana przez kredytodawcę): 495 zł

całkowity koszt kredytu (suma odsetek za cały okres umowy i prowizji) 2107,04 zł

całkowita kwota kredytu do zapłaty (suma całkowitej kwoty kredytu i całkowitego kosztu kredytu) 7607,04 zł

stopa oprocentowania zmienna 10%

(...) 14,79%

termin i sposób wypłaty kredytu: przelew niezwłocznie, nie później niż 72 godziny od dnia zawarcia umowy

czas trwania umowy (liczba miesięcznych rat): 60

wysokość miesięcznej raty: 127,38 zł

dzień spłaty raty kredytu: 28

Klient upoważnił kredytodawcę do pobrania prowizji z kwoty zaciągniętego kredytu w dniu wypłaty kredytu.

Kredytodawca mógł rozwiązać umowę z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia jeśli klient opóźnia się w spłacie co najmniej dwóch pełnych rat kredytu.

Powód wypłacił kwotę kredytu 5500 zł na wskazany przez pozwanego rachunek.

Pozwany w okresie od marca 2020 r. do sierpnia 2021 r. spłacał zaciągnięty kredyt, z tego tytułu powód naliczył na poczet kapitału łączną kwotę 1494,90 zł

Ze względu na powstałe opóźnienia w spłacie, powód wypowiedział umowę, pismem z dnia 02.11.2021 r., które zostało doręczone pozwanemu w dniu 02 grudnia 2021 r.

Dowód: umowa kredytu nr (...) k. 7-10, potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej k. 11, pełnomocnictwo k. 12, rozliczenie wpłat k. 13, zgoda na podpisanie umowy w imieniu klienta k. 14, weryfikacja tożsamości k. 14v, potwierdzenie wypłaty kwoty 5500 zł k. 15, wezwanie do zapłaty k. 16, wypowiedzenie umowy nr (...) k. 17, wydruk śledzenia przesyłki k. 18, potwierdzenia wpłat dokonanych przez pozwanego tytułem spłaty kredytu nr (...) k.90-106, nagranie rozmowy telefonicznej między pozwanym i pracownikiem powoda k. 107

Sąd zważył co następuje:

Ustalając stan faktyczny w sprawie, Sąd uwzględnił dokumenty zaoferowane przez stronę powodową w postaci m.in.: umowy kredytu nr (...), potwierdzenia wykonania transakcji płatniczej, pełnomocnictwa, rozliczenia wpłat, zgody pozwanego na podpisanie umowy w imieniu klienta, potwierdzenia wypłaty kwoty 5500 zł, wezwania do zapłaty, wypowiedzenia umowy nr (...), wydruku śledzenia przesyłki, potwierdzenia wpłat dokonanych przez pozwanego tytułem spłaty kredytu nr (...), nagrania rozmowy telefonicznej. Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu.

Powództwo należało uwzględnić w przeważającej części ( tj 88%)

Podstawę prawną żądania pozwu stanowiły przepisy art. 3 ust. 1 oraz art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2023.1028 t.j.) oraz art. 720 § 1 kc (umowa pożyczki)

Zgodnie z art. 3 ustawy o kredycie konsumenckim przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi (ust. 1). Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (ust. 2 pkt 1).

Natomiast art. 720 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki jest umową konsensualną, dochodzi zatem do skutku w wyniku porozumienia stron. Do jej zawarcia nie jest również wymagana szczególna forma dla oświadczeń woli stron. Dla celów wyłącznie dowodowych ustawodawca wymaga w art. 720 § 2 k.c., by umowa pożyczki, której wartość przekracza 1 000 zł, zawarta była w formie dokumentowej (zob. wyr. SA w Katowicach z 21 marca 2018 r., I ACa 994/ 17, L.). Niezachowanie tej formy nie wpływa na ważność umowy. Umowa może być zawarta zarówno w formie elektronicznej , jak również w sposób dorozumiany.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury, w procesie dotyczącym wykonania umowy pożyczki powód jest zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę tej kategorii, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Biorący pożyczkę powinien zaś wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości, przy czym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów z których wywodzą prawne. Należy mieć na uwadze, że w myśl art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody.

W świetle powyższych uwag, wskazać trzeba, że skoro strona powodowa dołączyła do pozwu szereg dokumentów wskazujących na zasadność oraz wysokość dochodzonego roszczenia pieniężnego, to rzeczą pozwanego nie było wyłącznie przedstawienie dość ogólnych twierdzeń, zaprzeczenia faktom prezentowanym przez powoda, lecz wyraźne wskazanie faktów bezspornych oraz kwestionowanych, przytoczenie własnych dowodów na te okoliczności. Strona pozwana nigdzie wprost nie zaprzeczyła, że zawarła umowę kredytu z powodem i otrzymała umówioną kwotę pieniężną na konkretny rachunek bankowy wskazany w tej umowie, więc zastosowanie powinny znaleźć przepisy art. 229 i 230 k.p.c. Pozwany nie powołał się przykładowo na możliwość zawarcia umowy przez osobę trzecią z wykorzystaniem jego tożsamości i danych osobowych. Musiałoby to zresztą znaleźć potwierdzenie przykładowo w postaci zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Strony (dający i biorący pożyczkę) wyraziły więc zgodne oświadczenia woli co do zawarcia umowy pożyczki w formie elektronicznej — za pośrednictwem sieci Internet. Pozwany uiścił opłatę identyfikacyjną, przystąpił do spłaty zaciągniętego zobowiązania uiszczając początkowo kwoty zgodne z wysokością kwoty wskazanej w umowie kredytu, tj po 127,38 zł. Strona powodowa zaoferowała dokumenty, w oparciu o które można było ustalić, że pozwany uiścił opłatę identyfikacyjną w kwocie 1 zł (k.11 akt), otrzymał również umówioną kwotę pieniężną tytułem kredytu (potwierdzenie przelewu k. 15 akt)). Powód przedstawił zatem dowód tego, że kwota kredytu znalazła się na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz pozwanego.

Wiarygodność dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy nie budziła wątpliwości Sądu.

Zdaniem Sądu chybione było stanowisko strony pozwanej, jakoby ww. dowody nie stanowiły dokumentów w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego. Wskazać trzeba, że w myśl art. 243 1 k.p.c., oddział drugi Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się do dokumentów zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców. Niewątpliwie takie warunki spełniały ww. wydruki umowy kredytu i wykonania transakcji płatniczej, ponieważ zawierają treść i umożliwiają ustalenie ich wystawców. Nadto w myśl art. 77 3 k.c., dokumentem jest już sam nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Jak zaś wskazuje się w tym kontekście w doktrynie konstytutywną cechą dokumentu jest utrwalenie objętej nim treści intelektualnej (oświadczenia woli lub innego oświadczenia) w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią, a więc odczytanie tej treści lub odtworzenie jej w inny sposób. Definicja dokumentu, zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy, jest bowiem neutralna technologicznie. Treść dokumentu może zatem przyjmować dowolną postać (np. znaków graficznych, dźwięku, obrazu), a także być utrwalona na dowolnym nośniku (np. na papierze, w postaci pliku doc, pdf, wav, mp3 itp.). Utrwalenie należy rozumieć jako możliwość wielokrotnego odczytania lub odtworzenia informacji po powstaniu dokumentu. Dla kwalifikacji nośnika informacji jako dokumentu nie jest konieczne, by był on podpisany (tradycyjnie albo przy użyciu podpisu elektronicznego) lub by zachodziła jakakolwiek możliwość powiązania nośnika z osobą czy osobami, od których pochodzi utrwalona na nim informacja (Legalis, komentarz art. 77 ³ KC red. Gniewek/Machnikowski 2023, wyd. 11/Strugała). W rezultacie ww. wydruki komputerowe w pełni mieszczą się w opisanej definicji dokumentu.

Poza tym w przypadku dokumentu w postaci umowy pożyczki istnieje możliwość ustalenia osoby, od której pochodzi. Tym samym ten dokument (wydruk) spełniał wymóg formy dokumentowej. W rozumieniu bowiem art. 772 k.c., do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Z treści wydruku wynikają jasno dane, kto ten dokumenty wystawił. Co więcej, wydruk umowy kredytu nr (...) zawierał szczegółowe dane osobowe pozwanego, nie tylko jego adres, ale również numer PESEL, a nawet numer jego rachunku bankowego. Zgodnie zaś z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W myśl natomiast art. 231 k.p.c. Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne). W ocenie Sądu, w realiach niniejszej sprawy uznać w tym kontekście należało, że strona powodowa wykazała zgodnie z art. 6 k.c. wszystkie przesłanki istnienia swojego roszczenia wobec pozwanego z tytułu zawartej na odległość umowy pożyczki, natomiast pozwany nie wykazała ewentualnych okoliczności tamujących bądź niweczących roszczenie strony powodowej, do czego była procesowo zobowiązana również na podstawie rzeczonego art. 6 k.c.

Niezależnie od powyższego wskazać trzeba, że Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera zamkniętego katalogu środków dowodowych, na co wskazuje treść art. 309 k.p.c. Dopuszczalne jest zatem poczynienie ustaleń faktycznych na podstawie każdego dowodu, o ile nie pozostaje to w sprzeczności z przepisami prawa. Wskazany przepis art. 309 k.p.c. umożliwia przeprowadzenie dowodu innymi środkami dowodowymi, stosując odpowiednio przepisy o dowodach, co umożliwia ustalenie faktów także na podstawie dowodów, którym nie można przypisać waloru dokumentu.

W ocenie Sądu, z ustalonego stanu faktycznego wynika fakt zawarcia umowy kredytu z dnia 12 marca 2020 roku o numerze (...) oraz wywiązania się przez stronę powodową ze zobowiązań z niej wynikających, w szczególności wypłaty na rzecz pozwanego udzielonej kwoty kredytu. Fakty te wynikają nie tylko ze wskazanej wyżej dokumentacji przedłożonej w toku procesu przez stronę powodową, lecz można je uznać za ustalone na podstawie domniemań faktycznych na zasadzie art. 231 k.p.c. Należy zauważyć, że zgodnie z Rozdziałem 2 pkt 1 umowy warunkiem zawarcia umowy oraz udzielenia kredytu za pośrednictwem Serwisu internetowego lub strony internetowej pośrednika kredytowego było złożenie wniosku o kredyt w Serwisie internetowym pośrednika kredytowego oraz pozytywna weryfikacja tożsamości klienta. Po złożeniu wniosku o kredyt klient był zobowiązany do poddania się weryfikacji swojej tożsamości m.in. poprzez dokonanie przelewu weryfikacyjnego. Sąd zważył, że złożenie takiego wniosku wynika z nagranej rozmowy telefonicznej między pracownikiem powoda i pozwanym, nadto - jak wynika z nagrania - przed rozpoczęciem rozmowy pracownik powoda zweryfikował, że rozmawia z pozwanym Ł. O.. Nie sposób uznać, aby bez kontaktu i konsensu ze strony pozwanego strona powodowa wpierw uzyskałaby dostęp do jej szczegółowych danych osobowych, w tym adresu i rachunku bankowego, a następnie na ten rachunek przelała pozwanej środki pieniężne bez podstawy prawnej (causy), a w końcu na ten adres wysłała wezwanie do zapłaty.

Podsumowując, powód wykazał istnienie roszczenia co do zasady a także co do wysokości odnośnie kwoty 4.127,89 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty, tj żądania z tytułu niespłaconego kapitału. Żądanie zapłaty odsetek umownych od w/w kwoty znajduje uzasadnienie w treści umowy kredytu.

Żądanie zapłaty kwoty 372,21 zł z tytułu prowizji z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26.01.2022 r. do dnia zapłaty Sąd uznał za nieuzasadnione.

Mając na uwadze argumentację pozwanego co do zastosowania w treści umowy kredytu klauzul niedozwolonych w rozumieniu art. 3851 k.c., Sąd zważył że pozwany jest konsumentem, a umowa kredytu/pożyczki z nim zawarta stanowiła jednocześnie umowę o kredyt konsumencki w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028 z późn. zm.), gdyż spełniała kryteria wynikające z przepisu art. 3 ust. 1 u.k.k.

Niewątpliwie zastrzeżenie prowizji na wygórowanym poziomie, za czynności niewymagające jakiegokolwiek nakładu pracy, narusza interesy pozwanego, jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i jako takie nie wiąże pozwanego.

Należy podkreślić, że przepis art. 36a u.k.k., reguluje kwestię maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, co nie oznacza, że klauzula przewidująca w konkretnym przypadku konkretną opłatę nie podlega badaniu pod kątem jej abuzywności (tak Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 26 marca 2020 roku zapadłym w sprawie C 779/18). Istotą omawianego przepisu jest ochrona konsumentów, przed żądaniem przez pożyczkodawców zwrotu zbyt wysokich kosztów związanych z udzieleniem pożyczki. Z doświadczenia Sądu wynika jednakże, że pożyczkodawcy notorycznie wykorzystują powyższą regulację przeciwko konsumentowi, ustalając pozaodsetkowe koszty kredytu na bardzo wysokim, czy wręcz maksymalnym poziome dopuszczalnym przez ustawodawcę, bez jakiegokolwiek uzasadnienia wyliczenia tego rodzaju kosztów.

Zgodnie z art. 385 ¹§ 1 k.p.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nic wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Za nieuzgodnione indywidualnie uważa się takie postanowienia umowy, na treść których konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ §3 k.c.). W myśl art. 385 ¹ §4 powołanego artykułu, ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Zatem to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania, że omawiane postanowienia umowy zostały uzgodnione w sposób indywidualny ze stroną pozwaną.

Przejawem zasady swobody umów jest możliwość kreowania stosunków prawnych przy użyciu wzorców umownych, to znaczy w taki sposób, że określony przez jedną stronę wzorzec umowy wiąże drugą stronę, o ile tylko został jej skutecznie doręczony albo mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści, co nie dotyczy jednak umów z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego (art. 384 k.c.).

W piśmiennictwie przyjmuje się, że nie są postanowieniami indywidualnie uzgodnionymi klauzule sporządzone z wyprzedzeniem, w sytuacji, gdy konsument nie miał wpływu na ich treść, nawet, jeżeli są one zawarte we wzorcu. Przy czym wiedza kontrahenta o istnieniu klauzul nienegocjowanych czy też możliwość zapoznania się z nimi przed zawarciem umowy i nawet zrozumienie ich treści nie stanowi okoliczności wyłączającej uznanie tych klauzul za narzucone, kryterium istotnym jest tu, bowiem możliwość wpływania, oddziaływania na kształtowanie ich treści. W konsekwencji postanowieniami indywidualnie uzgodnionymi będą tylko takie, które były w sposób rzeczywisty negocjowane lub włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez samego konsumenta (por. np. A. Rzetecka - Gil, Kodeks cywilny. Komentarz do art. 385 (1) k.c. Zobowiązania część ogólna, Lex/el. 2011). Za indywidualnie uzgodnione nie można przy tym uznać takich postanowień umowy, gdzie konsument dokonał wyboru jednej z kilku możliwości przedstawionych przez przedsiębiorcę.

W przedmiotowej sprawie Sąd uznał, mając również na względzie treść umowy kredytu, że zapisy umowy przewidujące obowiązek zapłaty prowizji nie były indywidualnie uzgodnione z pozwanym. Prowizja została określona we wzorcu umowy, przedłożonym stronie pozwanej do akceptacji za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Żaden punkt umowy łączącej strony nie wyjaśnia, w jaki sposób zostało obliczone wynagrodzenie prowizyjne. Treść umowy wskazuje natomiast, że jej wysokość została ustalona w sposób automatyczny, nieznajdujący jakiegokolwiek odniesienia do kwoty udzielonej pożyczki.

Jeśli chodzi o drugą z przesłanek wymienionych w dyspozycji omawianego przepisu, to ustawodawca nie określił, co oznacza zawarte w treści art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c. sformułowanie „główne świadczenia stron". Pojęcie to należy jednak rozumieć wąsko i odnieść do essentialia negotii umowy, a więc takich jej elementów konstrukcyjnych, bez których uzgodnienia nie doszłoby do zawarcia umowy kredytu czy pożyczki. Innymi słowy chodzi o klauzule regulujące świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego, stanowiące te jego elementy, które konstytuują istotę danego porozumienia. Zgodnie z przytoczonym już wyżej przepisem art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Te właśnie wskazane w ustawie essentialia negotii umowy pożyczki należy uznać za główne świadczenia stron, tym samym nie należy do nich obowiązek zapłaty przez pożyczkobiorcę nieracjonalnie wysokiej opłaty prowizyjnej. Podnoszony niekiedy w orzecznictwie argument, że strona może zawrzeć niekorzystną dla siebie umowę nie może przy tym prowadzić do odmowy badania abuzywności klauzul zawartych w tej umowie. Innymi słowy, umowa może być obiektywnie niekorzystna dla strony nawet będącej konsumentem, ale tylko w sytuacji, gdy nie zawiera klauzul niedozwolonych. Mimo, że strony łączył stosunek zobowiązaniowy o charakterze dobrowolnym i to one same autonomicznie decydowały, na jakich warunkach ma zostać zawarta między nimi umowa oraz na jakich warunkach odbywać się będzie spłata ewentualnego zadłużenia wynikającego z tej umowy, to jednak niedopuszczalną jest sytuacja, kiedy jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w taki sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną, która prowadzi do pokrzywdzenia jednej ze stron stosunku prawnego, w tym wypadku konsumenta.

W szczególności nie może mieć miejsca przypadek, w którym konsument zostaje obciążony nadmierną, a wręcz rażąco wygórowaną prowizją w stosunku do wysokości udzielonej pożyczki, nie przystającymi do rzeczywistych wydatków ponoszonych w tym zakresie, kosztów prowadzonej działalności gospodarczej czy też obsługi wierzytelności z tytułu pożyczki udzielonej pozwanej.

Oceniając sprzeczność opłaty prowizyjnej z dobrymi obyczajami należy wskazać, że wprawdzie art. 353 ¹ k.c. deklarując swobodę zawierania umów, wskazuje jednocześnie, że treść lub cel swobodnie ułożonego stosunku prawnego nie może sprzeciwiać się między innymi zasadom współżycia społecznego. W rezultacie zastrzeganie w umowie pożyczki między konsumentem a osobą prowadzącą działalność gospodarczą w formie udzielania pożyczek, wszelkich prowizji i opłat nie znajdujących uzasadnienia ani w wysokości poniesionych kosztów, inflacji, ani w zyskach osiąganych w ramach normalnej, rzetelnie prowadzonej działalności gospodarczej, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Niebagatelne znaczenie ma również to, że ustalenie opłat i prowizji na rażąco wygórowanym poziomie prowadzi do obejścia przepisów prawa powszechnie obowiązującego w zakresie odsetek. Ustawodawca w art. 359 k.c. przewidział m.in. maksymalną wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej.

Dla oceny umowy stron w kontekście przesłanek przepisów art. 58 § 2 k.c. i art. 353 ¹ k.c. miarodajne jest również porównanie wartości świadczenia, które ze względu na wysokość ustalonej prowizji ze świadczeniem, jakie pozwany uzyskała w wyniku jej zawarcia. Pozwany tytułem zawartej umowy kredytu otrzymał do dyspozycji 5500 zł, jednak zgodnie z postanowieniami umowy pozwany upoważnił kredytodawcę do pobrania prowizji z kwoty zaciągniętego kredytu w dniu wypłaty kredytu, kwota prowizji wynosiła 495 zł, co stanowi 9%.

Jest faktem notoryjnym, że instytucje parabankowe zajmują się udzielaniem pożyczek osobom, które nie mają zdolności kredytowej w bankach, co skutkuje ponoszeniem przez tego rodzaju instytucje rynku finansowego znacznie wyższego ryzyka, niż w przypadku banków. Już tylko z tej przyczyny koszty udzielania pożyczek przez tego rodzaju instytucje są wyższe niż w przypadku pożyczek bankowych. W tym przypadku prowizja oraz inne opłaty nie stanowią wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (gdyż tego rodzaju wynagrodzeniem są odsetki), ale przede wszystkim za ryzyko udzielenia pożyczki. Nie może jednak być ukształtowana w sposób naruszający prawa konsumenta.

Podsumowując, żądanie zapłaty tytułem prowizji należało uznać za nieuzasadnione ponieważ niedozwolone postanowienia umowne nie są wiążące dla pozwanego jako konsumenta. Powodowi nie należy się zatem zastrzeżona w umowie prowizja. Żądanie zapłaty kwoty 372,21 zł z tego tytułu było nieuzasadnione. Co za tym idzie nienależne są skapitalizowane odsetki umowne w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonych od prowizji. Na marginesie wskazać też trzeba, że w świetle samej umowy kredytu naliczanie odsetek od prowizji jest niezrozumiałe, skoro pozwany upoważnił kredytodawcę do pobrania prowizji z kwoty zaciągniętego kredytu w dniu wypłaty kredytu. Odczytując ten zapis literalnie powód mógł pobrać prowizję pomniejszając kwotę 5500 zł i wypłacając 5005 zł. Z dowodu wypłaty kwoty 5500 zł wynika, że tego nie powód nie zrobił, jednak zdaniem Sądu zapis umowny wyklucza możliwość naliczania odsetek od prowizji.

Mając na względzie powyższe rozważania, Sąd zasądził na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. od pozwanego Ł. O. kwotę 4127,89 zł (tj niespłacony kapitał) z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 38,45 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty (skapitalizowane odsetki od kwoty 4.127,89 zł). W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c., art. 100 zdanie 2 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów. Z uwagi na to, iż powództwo zostało uwzględnione w 88%, kosztami procesu w tym zakresie należało obciążyć pozwanego. Koszty powoda to 400 zł opłaty od pozwu, 900 zł opłaty za czynności adwokata w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Sopocie, 17 zł opłaty od pełnomocnictwa, 600 zł za czynności adwokata w elektronicznym postępowaniu upominawczym. 1686,96 zł to 88% z kosztów poniesionych przez powoda w kwocie 1917 zł