Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 3 lutego 2021 r.

Sąd Rejonowy w Kwidzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2021 r. w Kwidzynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...)w K.

z udziałem L. S.

o stwierdzenie nabycia spadku po M. S.

postanawia:

na podstawie art. 1099 § 1 k.p.c. w zw. art. 4 i 15 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz. Urz. UE.L nr 201, str. 107) odrzucić wniosek.

Sygn. akt I Ns 544/20

UZASADNIENIE

Wnioskodawca(...) w K. wystąpił do Sądu Rejonowego w Kwidzynie z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po M. S., obywatelu polskim, zmarłym w dniu 06 sierpnia 2016 r., ostatnio zamieszkałym w Niemczech. Jako uczestnika postępowania wnioskodawca wskazał małoletniego L. S. reprezentowanego przez matkę A. K..

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że do jurysdykcji krajowej należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jak również w sytuacji, jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to jurysdykcja tzw. fakultatywna, co oznacza, że wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może rozpoznać sąd polski lub sąd państwa obcego, a wniesienie sprawy do jednego z nich zależeć będzie od potencjalnych spadkobierców. Dla przyjęcia jurysdykcji krajowej polskiej wystarczające jest zaistnienie choćby tylko jednej z okoliczności, o której mowa w przepisie art. 1108 k.p.c. W przypadku obywatela polskiego bez znaczenia dla jurysdykcji krajowej pozostaje jego ostatnie miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.

Sąd miał na uwadze, iż zgodnie z art. 1108 § 1 i 2 k.p.c. do jurysdykcji krajowej należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej. Do jurysdykcji krajowej należą również sprawy spadkowe, jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej.

Podkreślić jednakże należy, że w sprawach spadkowych o charakterze transgranicznym, w relacjach z państwami Unii Europejskiej, podstawy jurysdykcji wyznaczają przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.Urz. UE L Nr 201, s. 107 ze zm.). Rozporządzenie to stosuje się do spraw spadkowych osób, które zmarły w dniu lub po 17 sierpnia 2015 r.

Spadkodawca zmarł w dniu 6 sierpnia 2016 r., zatem do niniejszej sprawy mają zastosowanie przepisy rozporządzenia nr 650/2012.

Podkreślić należy, iż przepisy w/w rozporządzenia nr 650/2012 zastąpiły przepisy k.p.c. określające zakres jurysdykcji krajowej zarówno w procesie jak i w postępowaniu nieprocesowym, aby urzeczywistnić cel w/w rozporządzenia, tj. zasadę skoncentrowania jurysdykcji w sprawie spadkowej w jednym państwie członkowskim, gdyż w jego założeniu przeprowadzane ma być tylko jedno postępowanie spadkowe, a jego wynik ma być respektowany przez wszystkie państwa członkowskie. Na gruncie rozporządzenia krajem posiadającym jurysdykcję w odniesieniu do całego spadku jest co do zasady państwo ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Wobec powyższego kwestia obywatelstwa spadkodawcy nie przesądza o jurysdykcji państwa członkowskiego, albowiem w tym zakresie stosowanie art. 1108 § 1 k.p.c. zostało wyłączone przepisami rozporządzenia nr 650/2012 (por. J. Ciszewski, „Komentarz do art. 1108 k.p.c.” pod redakcją T. Erecińskiego, wydanie V, 2017 r., opubl. Lex).

W ocenie Sądu zatem art. 1108 k.p.c. - na który powoływał się wnioskodawca - w aktualnie obowiązującym stanie prawnym znajduje zastosowanie w relacjach Rzeczypospolitej Polskiej z państwami spoza grona państw członkowskich Unii Europejskiej, a także do wszystkich spadków otwartych przed dniem 17 sierpnia 2015 r.

Zgodnie z art. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego sądy państwa członkowskiego, w którym zmarły miał swoje miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci, mają jurysdykcję do orzekania co do ogółu spraw dotyczących spadku.

Jak wynika z treści wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, spadkodawca M. S. miał ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Niemczech, która to okoliczność uzasadnia właściwość sądów niemieckich do wydania orzeczenia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po ww. spadkodawcy. M. S. zmarł w dniu 06 sierpnia 2016 r., więc po dniu 17 sierpnia 2015 r., a ponadto przed śmiercią stale zamieszkiwał w Niemczech będących państwem członkowskim Unii Europejskiej. Ponadto wnioskodawca wbrew swojemu obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. nie wykazał, aby spadkodawca dokonał wyboru prawa polskiego jako prawa, któremu podlega ogół spraw dotyczących jego spadku.

Zgodnie z art. 15 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego w przypadku gdy do sądu państwa członkowskiego wniesiono sprawę spadkową, co do której sąd ten nie ma jurysdykcji na mocy niniejszego rozporządzenia, sąd ten stwierdza z urzędu brak swojej jurysdykcji.

Natomiast zgodnie z art. 1099 § 1 k.p.c. brak jurysdykcji krajowej sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej sąd odrzuca pozew lub wniosek. Podkreślenia wymaga fakt, że zgodnie z § 2 ww. przepisu brak jurysdykcji krajowej stanowi przyczynę nieważności postępowania.

W związku z powyższym Sąd wobec stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej i stwierdzenia jurysdykcji sądów niemieckich odrzucił wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po M. S., o czym orzeczono w sentencji niniejszego postanowienia.

sędzia Justyna Kielar