Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2023 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa A. N. i J. N.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

o zapłatę

zasądza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powodów A. N. i J. N. kwotę 26.976,39 zł (dwadzieścia sześć tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt sześć złotych trzydzieści dziewięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 maja 2021 r. do dnia zapłaty z tym zastrzeżeniem, że zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwaną z obowiązku świadczenia w stosunku do drugiego powoda;

umarza postępowanie w zakresie żądania zasądzenia kwoty 86,59 zł (osiemdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy);

oddala powództwo w pozostałym zakresie;

zasądza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. solidarnie na rzecz powodów A. N. i J. N. kwotę 3.649,28 zł (trzy tysiące sześćset czterdzieści dziewięć złotych dwadzieścia osiem groszy) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

nakazuje pobrać od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 2.588,38 zł (dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt osiem złotych trzydzieści osiem groszy) tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

nakazuje pobrać od powodów A. N. i J. N. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 1.455,96 zł (tysiąc czterysta pięćdziesiąt pięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

Powodowie A. N. i J. N. wystąpili przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. z powództwem o zapłatę kwoty 42.194,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 listopada 2020 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że nabyli do wspólności majątkowej małżeńskiej własność domu jednorodzinnego położonego w P. przy ul. (...). Lokal został wybudowany przez pozwaną na podstawie umowy deweloperskiej zawartej w dniu 14 maja 2018 r., w której określono standard domu jako deweloperski. W dniu 15 kwietnia 2019 r. strony sporządziły protokół odbioru, w którym wyszczególniono liczne wady. Strony uzgodniły, że wady zostaną usunięte do 30 maja 2019 r. Pismem z dnia 28 lipca 2019 r. powodowie wezwali pozwaną do usunięcia stwierdzonych wad w terminie 21 dni. W dniu 6 września 2019 r. została przeprowadzona wizja lokalna budynku, w której wziął udział inspektor nadzoru, kierownik budowy oraz powodowie. Ze sporządzonej wówczas notatki można wnioskować, iż komisja przychyliła się do stanowiska powodów odnośnie do wad konstrukcyjnych schodów, niedostatecznej wytrzymałości mechanicznej oparcia szyby nośnej, a także stwierdziła zamontowanie dodatkowego drewnianego słupa nieprzewidzianego w planie. Powodowie próbowali znaleźć wykonawcę do usunięcia wady schodów we własnym zakresie, lecz wszyscy potencjalni wykonawcy odmawiali, uznając, że schody muszą być wykonane od nowa. Dodatkowo, pozwana zobowiązała się uregulować fakturę za prąd i gaz za okres poprzedzający odebranie lokalu. Faktura za gaz opiewała na kwotę 2.361,66 zł, zaś stan licznika prądu na dzień odbioru wynosił 899,881 kWh.

W dniu 3 listopada 2020 r. powodowie skierowali do pozwanej kolejne wezwanie do zapłaty kwoty 35.702,62 zł, na co składały się: kwota 33.295 zł tytułem kosztu naprawy wad fizycznych lokalu oraz faktura za gaz na kwotę 2.408,62 zł (2.167,01 zł oraz 241,61 zł tytułem odsetek od 2 marca 2019 r. do 3 listopada 2020 r.). Powodowie wyznaczyli siedmiodniowy termin do zapłaty. Pozwana odebrała przesyłkę 5 listopada 2020r., a zatem ww. termin upłynął 12 listopada 2020 r. Natomiast, dodatkowym wezwaniem z 13 listopada 2020 r. powodowie wezwani pozwaną do zapłaty kwoty 6.000 zł z tytułu niewykonania zobowiązania w zakresie umycia, odmalowania elewacji budynku. Wezwanie odebrano 18 listopada 2020 r., co oznacza, że wyznaczony siedmiodniowy termin do zapłaty upłynął z dniem 26 listopada 2020 r. (pozew, k. 3-10)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Referendarz Sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 11 maja 2021 r. orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, k. 101)

II.

(stanowisko pozwanej)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów solidarnie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana spółka zakwestionowała żądanie co do zasady i co do wysokości, zarzucając powodom, że nie wykazali szkody poniesionej na skutek nienależytego wykonania umowy, nie udowodnili jej wysokości, ani też związku przyczynowego. Nadto, spółka zakwestionowała fakt nienależytego wykonania zobowiązania, a także fakt wyrządzenia powodom deliktu. Zdaniem pozwanej w pozwie nie wyjaśniono, czym jest koszt usunięcia wad fizycznych, nie przedstawiono bowiem szczegółowego wyliczenia tych kosztów, a z pozwu nie wynika, by powodowie ponieśli taki koszt. Jak wskazała, wszystkie wady ujawnione w protokole z dnia 15 kwietnia 2019 r. zostały usunięte przez pozwaną. W treści notatki z 6 września 2019 r. strony nie ujawniły takich wad jak: porysowane szyby w 5 oknach, brudna elewacja i dach czy usterka pieca. Odnosząc się natomiast do żądania dotyczącego kosztów zużycia mediów, pozwana zauważyła, że załączona faktura VAT odnosi się do odczytów z dnia 15 czerwca 2019 r. oraz z dnia 13 lipca 2019 r., a więc dokonanych już po dacie odbioru lokalu i dotyczy zużycia gazu w okresie, kiedy już powodowie korzystali z nieruchomości. Ponadto, wskazała, że przedłożone przez powodów fotografie licznika nie zawierają daty ich wykonania. Pozwana zarzuciła także niewykazanie roszczenia o zapłatę kwoty 6.000 zł tytułem mycia bądź odmalowania elewacji, a także podniosła, że wezwania do zapłaty zostały skierowane do niewłaściwego podmiotu, tj. do M. C., stąd data doręczenia ww. wezwań nie może wyznaczać momentu wymagalności dochodzonego roszczenia. Wreszcie pozwana zarzuciła niespójność żądania w zakresie odsetek za opóźnienie.

(sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 111-115)

W toku sprawy powodowie cofnęli pozew w zakresie żądania kwoty 86,59 zł, domagając się ostatecznie zapłaty kwoty 42.107,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 2.167,01 zł (z tytułu niezwróconej należności za gaz) od dnia 18 stycznia 2020r.;

- od kwoty 33.295 zł od dnia 13 listopada 2020r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 6.000 zł od dnia 26 listopada 2020r. do dnia zapłaty.

Pozwana wyraziła zgodę na częściowe cofnięcie pozwu.

(pismo procesowe powodów z dnia 9 lipca 2021r., k. 237-241, pismo procesowe pozwanej z dnia 11 sierpnia 2021r., k. 275-279)

III.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 maja 2018 roku pomiędzy pozwaną (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jako deweloperem a powodami J. N. i A. N. została zawarta w formie aktu notarialnego umowa deweloperska, na podstawie której pozwana zobowiązała się do wybudowania domu mieszkalnego i jego wyposażenia zgodnie ze standardem prac wykończeniowych określonym jako deweloperski. Przedmiotowy dom mieszkalny miał zostać wybudowany przez dewelopera na działce nr (...), obręb P., obszaru 1.081 m ² położonej przy ul. (...) w P..

W §2 ust. 6 umowy strony zgodnie oświadczyły i potwierdziły, że prospekt informacyjny doręczony nabywcy w dniu 14 maja 2018 roku stanowi podstawę zawarcia umowy oraz potwierdziły, że w czasie pomiędzy doręczeniem nabywcy prospektu informacyjnego i załączników do prospektu a zawarciem umowy deweloperskiej nie nastąpiły – z zastrzeżeniem ust. 7 – w treści prospektu oraz załącznikach do niego żadne zmiany. W §2 ust. 7 strony uzgodniły wprowadzenie zmian w treści umowy w stosunku do treści umowy objętej wzorem stanowiącym załącznik do prospektu informacyjnego polegających na zindywidualizowaniu przedmiotu umowy poprzez dookreślenie cech domu, wyborze stosowanych opcji przewidzianych we wzorze, dookreślenie ceny, terminów i warunków płatności, dookreślenie standardu wykończenia oraz zmian związanych z nadaniem umowie formy aktu notarialnego.

W myśl §5 umowy standard deweloperski obejmował m.in. wykonanie schodów bukowych, ażurowych z balustradą, okien PCV trzyszybowych ze szprosem, wykonanie balkonów ze stalowymi balustradami, dachu z dachówki B., wykończenie zewnętrzne z elementami sztukaterii, wyprawy elewacyjno–silikonowej z ociepleniem 15 cm, cokołem z płytki klinkierowej. Nadto, strony zastrzegły, ze zmiany w wykonaniu standardu i sposobu wykończenia domu w stosunku do standardu określającym standard deweloperski, zmiany obejmujące rozkład pomieszczeń, standard wykonania i wykończenia w stosunku do przyjętych rozwiązań wymagają zmiany umowy deweloperskiej.

Według §1 ust. 2 lit. f umowy deweloper zobowiązał się ww. inwestycję realizować w sposób zgodny z prawem, normami budowlanymi obowiązującymi na dzień wydania pozwolenia na budowę, zasadami sztuki budowlanej oraz zgodnie z dokumentacją projektową.

Zgodnie z §8 ust. 3 umowy wszelkie ciężary i ryzyka związane z domem mieszkalnym przechodziły na nabywców z dniem odbioru domu. W szczególności z tą datą nabywcę obciążały wszelkie koszty związane z eksploatacją domu, takie jak koszty ogrzewania, poboru energii elektrycznej i wody, sprzątania.

W myśl §10 ust. 2 umowy w przypadku, w którym nabywca zgłosił do protokołu odbioru wady domu, deweloper był zobowiązany w terminie 14 dni od dnia podpisania protokołu, doręczyć nabywcy oświadczenie o uznaniu wad lub oświadczenie o odmowie uznania wad oraz jej przyczynach. Zgodnie z §10 ust. 3 deweloper był zobowiązany, w terminie 30 dni od dnia podpisania protokołu odbioru, usunąć uznane wady domu. Jeżeli deweloper, mimo zachowania należytej staranności nie usunąłby wady w powyższym terminie, mógł wskazać odpowiedni, inny termin usunięcia wad wraz z uzasadnieniem opóźnienia.

(dowód: umowa deweloperska z dnia 14 maja 2018r., k. 3-30, prospekt informacyjny wraz z załącznikami, k. 31-40)

Przedmiotowy dom został wybudowany 5-6 lat przed zawarciem ww. umowy deweloperskiej. W momencie zawarcia umowy wykonana była już elewacja oraz dach.

(dowód: przesłuchanie powódki A. N., płyta CD k. 213 i 266, przesłuchanie powoda J. N., płyta CD k. 266)

W dniu 15 kwietnia 2019 roku powodowie oraz reprezentanci pozwanej spółki tj. przedstawiciel biura obsługi klienta A. Z. oraz kierownik budowy A. K. dokonali protokolarnego odbioru budynku.

W protokole wskazano stan licznika gazu 899,881 kWh, a także wymieniono stwierdzone wady budynku polegające m.in. na: konieczności regulacji drzwi tarasowych i balkonowych; konieczności przyklejenia opaski maskującej na balkonie, uzupełnienia silikonu, ruszających się płytek na balkonie i tarasie, konieczności uzupełnienia kostki brukowej przy śmietniku, braku płytek na drugim balkonie, konieczności regulacji drzwi wejściowych, zewnętrznych; konieczności sprawdzenia posadzki w garażu, uzupełnienia fug przy garażu i drzwiach wejściowych do budynku; konieczności przebarwienia fugi pod parapetem drzwi tarasowych, ruszających się płytek na tarasie, konieczności uzupełnienia mocowań rur spustowych, konieczności wypełnienia szpary na tarasie, wypełnienia wszystkich połączeń elewacji z płytką (drzwi wejściowe, tarasowe), montażu pochwytu zewnętrznego (drzwi tarasowe), braku ogrodzenia z lewej strony budynku; konieczności pomalowania drzwi do kotłowni zewnętrznych, poprawienia otworów do drzwi wewnętrznych; konieczności sprawdzenia ogrzewania podłogowego; konieczności pomalowania listew łączących elewację dolną z górną; konieczności przełożenia mocowania szyby na balkonie, uzupełnienia silikonu przy progach na balkonach, konieczności poprawienia dziury przy schodach, przeszlifowania płytki pod schodami, uszkodzenia drzwiczek pod schodami, konieczności obudowy wyjścia na strych płytą; braku płotków śniegowych nad drzwiami.

Zgodnie z protokołem wszystkie brakujące elementy i prace miały zostać wykonane do 30 maja 2019 roku.

(dowód: protokół odbioru z dnia 15 kwietnia 2019 r., k. 41-42)

Pismem z dnia 27 lipca 2021 roku powodowie wezwali pozwaną do wykonania zobowiązań wynikających z umowy deweloperskiej, protokołu końcowego oraz prac dodatkowych z kosztorysów w nieprzekraczalnym terminie 21 dni od daty otrzymania wezwania. Do wezwania został dołączony spis wad do naprawy, który obejmował m.in.: dokończenie instalacji schodów oraz naprawę zniszczeń, regulację drzwi wejściowych, instalację klamek i zatrzasków na wszystkich drzwiach balkonowych, umycie okien/drzwi i wymianę porysowanych szyb, wykonanie brakujących płotków śniegowych, wyczyszczenie dachu i umycie elewacji, naprawę płytek na tarasie i balkonach (ruszają się), wymianę poszczerbionych i uzupełnienie brakujących, prawidłowe przymocowanie uchwytów do szyby na balkonie północno – wschodnim, wykończenie balkonu północno – zachodniego (wykonanie listwy maskującej, silikon, pozostawione dziury w papie), wykończenie i naprawę uszkodzeń na balkonie południowo – zachodnim (przesunięta od krawędzi balkonu o około 35 cm poręcz, położenie płytek, przesunięcie poręczy), wymianę ogrodzenia od strony zachodniej na systemowe (jest z siatki leśnej).

(dowód: wezwanie z dnia 27 lipca 2021 r., k. 43-44)

W dniu 6 września 2019 roku z udziałem powodów oraz przedstawicieli pozwanego tj. kierownika budowy Z. D. oraz inspektora nadzoru P. P. odbyła się wizja lokalna w budynku. W notatce sporządzonej komisja stwierdziła:

- nierówne przyleganie słupka na górnym podeście polegające na tym, że dół słupka przylega do ściany bez szczeliny a góra słupka odstaje na 1 mm od ściany;

- listwa progowa pomiędzy podestem na półpiętrze a drzwiami pokojowymi nie była przyklejona, pod listwą pomiędzy podestem a ścianą była szczelina o szerokości około 1,5 cm;

- niedostateczną wytrzymałość mechaniczną oparcia krawędzi szyby nośnej, która była oparta za pośrednictwem luźnego klocka oraz silikonu o blachę przykręconą do dołu słupka za pomocą pojedynczego wkręta o średnicy 3-4 mm;

- blacha na skutek obciążenia była odciągana od dolnej płaszczyzny słupka i szczelina na dzień wizji wynosiła 1-2 mm, klocek był wyraźnie częściowo przesunięty w dół a uszczelnienie z silikonu wyciśnięte, co dowodziło niewystarczającej nośności takiego oparcia;

- nie wszystkie trzpienie mocujące schody w ścianie były do niej prostopadle, mniej więcej połowa trzpieni wchodziła w mur pod kątem, a w rezultacie kołnierz oporowy trzpieni dodatkowo z jednej strony był wciśnięty w tynk, a z drugiej odstawał od ściany;

- zamontowanie dodatkowego słupa podpierającego półpiętro, który w pierwotnym projekcie nie był przewidziany;

- część stopni (około 1/3) miało odchylenie od poziomu, co było wynikiem stopniowego osiadania stopni od strony zamocowania w szybie nośnej, co dowodziło wady konstrukcyjnej.

Pod notatką podpisał się inspektor nadzoru P. P..

(dowód: notatka z wizji lokalnej z dnia 6 września 2019r., k. 48-49)

Schody wewnętrzne były wykonywane przez podwykonawcę pozwanej tj. W. Z. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w P.. Po odbiorze budynku powodowie zgłaszali m.in. niewłaściwy montaż schodów, wykonanie dodatkowego stopnia do sypialni. Po zgłoszeniu pracownicy podwykonawcy kilkukrotnie naprawiali schody. Ostatecznie zamontowali dodatkową podporę podtrzymującą konstrukcję schodów w postaci drewnianego słupa.

(dowód: przesłuchanie powódki A. N., płyta CD k. 213 i 266)

Powódka prowadziła z deweloperem negocjacje dotyczące usunięcia wad schodów. W toku negocjacji pozwana zaoferowała powodom kwotę 5.000 zł tytułem adaptacji schodów według własnych potrzeb.

(dowód: wydruk korespondencji e – mailowej stron, k. 55)

Pismem z dnia 4 października 2019 roku pozwana wezwała wykonawcę schodów w domu powodów W. Z. do usunięcia wszystkich wad ww. schodów drewnianych przez niego wyprodukowanych i zamontowanych w terminie 7 dni od otrzymana wezwania. Natomiast, pismem z dnia 13 maja 2020 roku pozwana wezwała tegoż wykonawcę do przedstawienia dokumentu odbioru technicznego schodów dokonanego przez uprawnionego inspektora budowlanego zawierającego stwierdzenie, że schody zostały wykonane i zamontowane zgodnie ze sztuką budowalną, mogą być użytkowane i spełniają wszelkie normy bezpieczeństwa, a także udzielenia gwarancji na wykonaną usługę montażu i schody.

(dowód: wezwanie z dnia 4 października 2019r., k. 46, wezwanie z dnia 13 maja 2020r., k. 47)

Przedmiotowe schody nie zostały do tej pory odebrane przez uprawnionego inspektora budowlanego.

(dowód: przesłuchanie powódki A. N., płyta CD k. 213 i 266)

Po odbiorze powódka dostrzegła także zarysowania szyb, co również zgłosiła deweloperowi. A. N. miała obawy przed myciem okien, aby nie narazić się o zarzut ich uszkodzenia. Ostatecznie, po konsultacji z pozwaną, umyła okna za pomocą ręcznika papierowego, co jednak nie doprowadziło do usunięcia rys.

(dowód: przesłuchanie powódki A. N., płyta CD k. 213 i 266, przesłuchanie powoda J. N., płyta CD k. 266)

W trakcie realizacji umowy deweloperskiej z powodem skontaktował się kierownik budowy, informując o problemie z montażem barierki na balkonie południowo – zachodnim i konieczności przesunięcia jej o około 30 cm w głąb balkonu.

(dowód: przesłuchanie powódki A. N., płyta CD k. 213 i 266, przesłuchanie powoda J. N., płyta CD k. 266)

W trakcie eksploatacji piec gazowy wydawał głośne dźwięki, które utrudniały powodom spoczynek. Po oględzinach pieca przez serwisanta okazało się nie został w nim zamontowany filtr. Na skutek braku filtra piec został zanieczyszczony. Powodowie ponieśli koszt czyszczenia pieca w kwocie 150 zł. Filtr został zamontowany na koszt pozwanego.

(dowód: przesłuchanie powódki A. N., płyta CD k. 213, przesłuchanie powoda J. N., płyta CD k. 266)

Z tytułu zużycia gazu w okresie od 16 czerwca do 13 lipca 2019 roku sprzedawca gazu (...) Sp. z o.o. wystawił na rzecz A. N. fakturę VAT na kwotę 2.361,66 zł z terminem płatności do dnia 6 sierpnia 2019 roku. Zgodnie z fakturą wg odczytu na dzień 15 czerwca 2019 roku zużycie gazu wynosiło 10 m ³, a według odczytu na dzień 13 lipca 2019 roku 1.216 m ³.

(dowód: faktura VAT, k. 51)

Powódka wezwała pozwaną do opłacenia ww. faktury do dnia 6 grudnia 2019 roku, lecz pismem z dnia 3 grudnia 2019 roku pozwana odmówiła zapłaty, wskazując, że koszty zostały wygenerowane przez właścicieli.

(dowód: wezwanie do zapłaty, k. 52, pismo pozwanej z dnia 3 grudnia 2019r., k. 53)

Pismem z dnia 3 listopada 2020 roku powodowie skierowali do Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) w restrukturyzacji wezwanie do zapłaty w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od otrzymania wezwania:

- kwoty 33.295 zł z tytułu nieusunięcia wad fizycznych w postaci wadliwie wykonanych schodów wewnętrznych na klatce schodowej, braku instalacji klamek i zatrzasków na wszystkich drzwiach balkonowych oraz klamek w oknach garażowych, wymiany porysowanych szyb w 5 oknach, braku wyczyszczenia dachu i umycia elewacji budynku, wadliwie zamontowanych uchwytów do szyb na balkonie północno – wschodnim, wadliwego umieszczenia poręczy na balkonie południowo – zachodnim, stwierdzonej usterki pieca w postaci braku filtra i kosztu jego czyszczenia,

- kwoty 2.408 zł tytułem szkody powstałej na skutek nieopłaconej faktury za gaz w kwocie 2.167,01 zł wraz z odsetkami od dnia 2 marca 2019 roku do dnia 3 listopada 2020 roku w wysokości 241,61 zł.

Przesyłka została zaadresowana na pozwaną Spółkę. Wezwanie zostało doręczone w dniu 5 listopada 2020 roku.

(dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 3 listopada 2020r. wraz z dowodem nadania, k. 84-85, wydrukiem z portalu śledzenia przesyłek Poczty Polskiej S.A., k. 86-87)

Ponadto, pismem z dnia 13 listopada 2020 roku powodowie wezwali Przedsiębiorstwo Budowlane (...) w restrukturyzacji do zapłaty kwoty 6.000 zł z tytułu nieusunięcia wad fizycznych spornego budynku w postaci braku odnowienia elewacji w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone w dniu 24 listopada 2020 roku.

(dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 13 listopada 2020r. wraz z dowodem nadania i zpo, k. 88-89)

Wykonany przez pozwanego budynek mieszkalny był dotknięty wadami w postaci:

- wykonania schodów wewnętrznych o innej konstrukcji niż przewidziana w umowie; zgodnie z umową schody miały być wiszące, natomiast zostały wykonane z dodatkową podporą w postaci drewnianego słupa; koszt usunięcia wady wynosi 38,457,89 zł,

- zarysowań trzech szyb, które kwalifikują się do polerowania; koszt usunięcia wady wynosi 300 zł,

- nieprawidłowego montażu barierki na balkonie południowo – zachodnim (przesunięcie barierki o około 30 cm w głąb balkonu); koszt naprawy balkonu wynosi 2.267,81 zł,

- braku zamontowania trzech klamek drzwi balkonowych; koszt ich montażu wynosi 222,78 zł,

- zabrudzenia pieca gazowego na skutek używania pieca bez zamontowanego filtra; koszt czyszczenie pieca gazowego wynosi 300 zł,

- zabrudzenia okładziny elewacyjnej tj. płytek nieglazurowanych przed garażem oraz przed wejściem do budynku; koszt usunięcia zabrudzeń wynosi 470,80 zł.

(dowód: pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa T. R. k. 323-389 wraz z pisemnymi opiniami uzupełniającymi k. 442-448, 503-535 oraz ustną opinią uzupełniającą, płyta CD k. 482)

Sąd zważył co następuje:

IV.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, dowodu z przesłuchania stron, a także dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa.

(ocena dowodów)

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wymienionych powyżej dowodów z dokumentów prywatnych w postaci protokołu odbioru, notatki z wizji lokalnej, korespondencji stron czy też faktur VAT. Podkreślić należy, iż ww. dokumenty nie noszą one żadnych znamion podrobienia, przerobienia ani żadnej innej ingerencji. Poza tym żadna ze stron nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod wyżej wskazanymi pismami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Z kolei, dokument w postaci umowy deweloperskiej sporządzonej w formie aktu notarialnego ma moc dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 k.p.c. i w związku z tym korzysta z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nim oświadczeń, czego w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała.

W części ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie Sąd oparł na dowodzie z przesłuchania powodów. Jeśli chodzi o kwestię istnienia wad fizycznych domu mieszkalnego stanowiącego przedmiot zawartej przez strony umowy, to Sąd dał wiarę przesłuchaniu powodów w takim zakresie, w jakim korelują one z treścią opinii biegłego. Podkreślić bowiem należy, iż ustalenie, czy przedmiotowy budynek mieszkalny został wykonany zgodnie z umową, sztuką budowlaną oraz dokumentacją projektową wymagało zasięgnięcia wiadomości specjalnych, którymi powodowie nie dysponują. Nadto, zeznania powodów nie stanowiły wiarygodnego dowodu na okoliczność określenia wysokości poniesionej szkody, tym bardziej, że na okoliczność poniesionych wydatków związanych z usunięciem wad nie przedłożono żadnych dokumentów w postaci faktur czy rachunków. Zasadniczo natomiast nie było podstaw do kwestionowania przesłuchania powodów odnośnie do podejmowanych przez nich prób ugodowego rozwiązania sporu, gdyż w tym zakresie w znacznym zakresie znajdowały one potwierdzenie w dołączonej do pozwu korespondencji.

Sąd uznał opinię biegłego sądowego z zakresu budownictwa T. R. za miarodajną dla ustalenia stanu faktycznego. Zważyć bowiem należy, iż przedmiotowa opinia została sporządzona przez osobę posiadającą odpowiednią wiedzę fachową z dziedziny budownictwa, a po jej uzupełnieniu jest jasna i nie budzi żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego, wiedzy powszechnej czy logicznego rozumowania. Wszystkie wnioski dotyczące istnienia wad, kosztu i sposobu ich usunięcia zostały przez biegłego należycie umotywowane zarówno w opinii zasadniczej, jak również w opiniach uzupełniających. Nadto, biegły w sposób rzeczowy, logiczny i przekonujący odniósł się do wszystkich zarzutów zgłoszonych przez stronę powodową, częściowo weryfikując swoje początkowe wnioski odnośnie istnienia wad oraz wysokości poniesionej przez powodów szkody majątkowej.

Na podstawie art. 235 ² § 1 k.p.c. w zw. z art. 205 ³ § 2 k.p.c. Sąd pominął dowód z korespondencji e – mailowej dołączonej do pisma procesowego powodów z dnia 11 sierpnia 2021 roku. Przedmiotowy wniosek dowodowy był spóźniony. Zważyć należy, iż zarządzeniem wydanym na rozprawie w dniu 25 czerwca 2021 roku pełnomocnik powodów został zobowiązany do zgłoszenia ostatecznych twierdzeń i dowodów w terminie dwóch tygodni pod rygorem utraty prawa do powoływania dalszych twierdzeń i dowodów w toku niniejszego postępowania. Wyznaczony pełnomocnikowi termin upłynął z dniem 9 lipca 2021 roku, tymczasem ww. wniosek dowodowy został złożony dopiero w dniu 13 sierpnia 2021 roku. Niewątpliwie, strona powodowa dysponowała wydrukami wiadomości e – mailowych już w dacie wniesienia pozwu, a zatem nie sposób dopatrzyć się żadnych przesłanek usprawiedliwiających opóźnienie w zgłoszeniu tego wniosku dowodowego.

V.

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna orzeczenia)

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powodowie ostatecznie domagali się zasądzenia kwoty 42.107,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od szczegółowo wskazanych kwot tytułem odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy deweloperskiej zawartej w dniu 14 maja 2018 roku.

W tym stanie rzeczy podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 471 k.c., który stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Podkreślić należy, iż przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej z kontraktu jest: nienależyte wykonanie zobowiązania (lub nie wykonanie zobowiązania), szkoda i związek przyczynowy między nienależytym wykonaniem zobowiązania (lub nie wykonaniem zobowiązania) a szkodą ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 marca 2021r., I ACa 588/19, L.). Ciężar dowodu w zakresie podstawowych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej ciąży na wierzycielu zgodnie z zasadą wynikającą z art. 6 k.c. (zob. M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022).

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że nienależyte wykonanie zobowiązania w rozumieniu art. 471 k.c. ma miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 16 kwietnia 2014 r., I ACa 1231/13, L.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 lutego 2016 r., I ACa 715/15, L.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20 września 2017 r., I ACa 254/17, L.). Jak wskazuje się w doktrynie najogólniej przyjmuje się, że wadliwe wykonanie zobowiązania można rozpatrywać w kontekście rozbieżności pomiędzy faktycznie zaistniałym stanem rzeczy a treścią zobowiązania w kontekście takich elementów, jak zachowanie terminu, miejsca, sposobu, czy też jakości – rozumianych w szerokim znaczeniu ( vide: M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022).

Dokonując oceny, czy pozwany deweloper wykonał należycie zobowiązanie wynikające z umowy deweloperskiej z dnia 14 maja 2018 roku należało mieć również na względzie treść § 1 ust. 2 lit. f umowy deweloperskiej, który stanowił, że pozwany był zobowiązany wobec powodów do wykonania inwestycji w postaci domu mieszkalnego wybudowanego na działce nr (...), obręb P., obszaru 1.081 m ² położonej przy ul. (...) w P. w sposób zgodny z prawem, normami budowlanymi obowiązującymi na dzień wydania pozwolenia na budowę, zasadami sztuki budowlanej oraz zgodnie z dokumentacją projektową.

Przechodząc do oceny prawnej poszczególnych roszczeń objętych żądaniem pozwu, należy wskazać, iż na dochodzoną kwotę składał się m.in. koszt wymiany schodów wewnętrznych w kwocie 23.565 zł. W ocenie Sądu roszczenie to zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z §5 zawartej umowy deweloper był zobowiązany do wykonania wewnętrznych schodów bukowych, ażurowych z balustradą. Zgodnie z założeniami projektu przedmiotowe konstrukcja schodów miała być przymocowana do ściany bez żadnej podpory. Jak to określił biegły miały to być schody wiszące. Tymczasem, jak wynika z opinii biegłego sądowego złożonej na rozprawie, jak również z zeznań powodów, ostatecznie pozwany zamontował dodatkową podporę podtrzymującą konstrukcję schodów w postaci drewnianego słupa. Okoliczność ta została potwierdzona podczas wizji lokalnej przeprowadzonej w dniu 6 września 2019 roku przez przedstawicieli pozwanej spółki tj. kierownika budowy oraz inspektora nadzoru. W związku z powyższym należało uznać, że schody zostały wykonane w zupełnie innej konstrukcji aniżeli przewidziana w projekcie, a więc zostały wykonane w sposób sprzeczny z umową. Koszt związany z montażem schodów zgodnie z umową wraz z kosztami demontażu obecnie zamontowanych schodów oraz naprawą klatki schodowej został przez biegłego określony na kwotę 38,457,89 zł. Należy jednak mieć na względzie, że w myśl art. 321 §1 k.p.c. Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. W konsekwencji, skoro powodowie żądali zasądzenia z tego tytułu kwoty 23.565 zł, Sąd nie mógł zasadzić na rzecz powodów kwoty wskazanej przez biegłego, będąc związany żądaniem pozwu. Tym samym z tytułu kosztów wymiany schodów wewnętrznych należało zasądzić na rzecz powodów kwotę 23.565 zł.

Kolejne żądanie powodów dotyczyło wymiany i utylizacji szyb w pięciu oknach o wartości 3.000 zł. Przedmiotowe roszczenie jedynie w części zasługiwało na uwzględnienie. Zważyć bowiem należy, iż biegły T. R. stwierdził jedynie uszkodzenie trzech szyb, które kwalifikowałoby się do naprawy. Biegły dopatrzył się uszkodzenia szyby okiennej w pralni na piętrze w postaci płytkiego zarysowania o długości 4 cm w odległości 25 mm od ramy okiennej, uszkodzenia szyby w łazience na piętrze o wymiarach 125 x 170 cm w postaci rysy o długości 8 cm od strony zewnętrznej oraz rysy od strony zewnętrznej w pokoju sypialnym na oszkleniu o wymiarach 95 x 118 cm. Natomiast, rysy na pozostałych dwóch oknach – jak wskazał biegły – są dopuszczalne ze względu na ich rozmiar. Zdaniem biegłego wymienione powyżej zarysowania nie kwalifikują szyb do wymiany. W opinii podstawowej biegły szczegółowo opisał sposoby naprawienia podobnych usterek. W świetle tych wyjaśnień nie budzi wątpliwości Sądu, że do usunięcia stwierdzonych wad wystarczające będzie wypolerowanie szyb przy zastosowaniu tlenku ceru. Koszt usunięcia zarysowań biegły określił na kwotę 300 zł. Taki też koszt usunięcia ww. wady został przyjęty przez Sąd.

W dalszej kolejności, powodowie domagali się naprawy balkonu południowo – zachodniego, wskazując, że deweloper w sposób sprzeczny z umową przesunął barierki o około 30 cm w kierunku ściany zewnętrznej budynku, przez co ograniczeniu uległa powierzchnia użytkowa balkonu. Z tego tytułu powodowie domagali się od pozwanego zapłaty kwoty 2.800 zł. Co do zasady przedmiotowe roszczenie było uzasadnione. Jak wynikało z zeznań powodów w trakcie realizacji umowy skontaktował się z J. N. kierownik budowy, informując o konieczności przesunięcia barierki. O zmianie położenia barierki w domu powodów świadczy porównanie go z usytuowaniem tego elementu w tzw. domu modelowym dewelopera. Zważywszy, że wszelkie zmiany odnośnie do standardu wykończenia wymagały zmiany umowy deweloperskiej zawartej w formie aktu notarialnej, zmianę usytuowania barierki balkonowej – bez dochowania ww. warunku - należało uznać za niedopuszczalną. Jak wynika z opinii koszt prawidłowego montażu barierki wynosi 2.267,81 zł.

W niniejszej sprawie powodowie dochodzili także zapłaty kwoty 150 zł z tytułu kosztów czyszczenia pieca. W świetle zebranego materiału dowodowego roszczenie należało uznać za zasadne. Na podstawie zgodnych zeznań powodów można w sposób jednoznaczny stwierdzić, że piec został zamontowany bez filtra. Powyższą wadę powodowie ujawnili w trakcie eksploatacji, a deweloper ostatecznie zamontował filtr. Jak wynika z opinii biegłego, w przypadku pieców gazowych istnieje wymóg montażu filtrów lub odmulaczy na przewodzie powrotnym do kotła. Taki filtr gwarantuje bowiem czysty obieg i brak zatorów, a także eliminuje ryzyko lokalnego przegrzania. Brak filtra powoduje zanieczyszczenie pieca, co wpływa na awaryjność instalacji i ma wpływ na jakość i poprawność pracy systemu oraz wytrzymałość poszczególnych elementów instalacji. Pojawienie się szlamu powoduje również zmniejszenie wydajności transportu ciepła oraz zmniejszenie wydajności pompy obiegowej. W świetle powyższego usunięcie zanieczyszczeń było niezbędne dla poprawnego i bezawaryjnego działania pieca. Koszt czyszczenia tego urządzenia biegły określił na kwotę 300 zł. Stosownie jednak do art. 321 §1 k.p.c. Sąd zasądził kwotę 150 zł, będąc związany żądaniem pozwu w tym zakresie.

Kolejne roszczenie obejmowało koszt zamontowania klamek w czterech drzwiach balkonowych i dwóch oknach garażowych. Z tego tytułu powodowie domagali się zasądzenia kwoty 239,84 zł. Zważyć należy, iż biegły w swojej opinii potwierdził brak trzech klamek, a koszt ich zamontowania określił na kwotę 222,78 zł. Taką też kwotę Sąd zasądził od pozwanej.

Powodowie domagali się też naprawienia szkody w postaci braku zamontowania pochwytów w czterech drzwiach balkonowych w wysokości 185,96 zł. Roszczenie nie zasługiwało jednak na uwzględnienie. Jak bowiem wynika z opinii biegłego standardowe drzwi balkonowe nie posiadają pochwytów zewnętrznych umożliwiających domykanie drzwi od zewnątrz. Takich pochwytów nie instaluje się w normalnych drzwiach balkonowy, bo trzeba byłoby wymienić okucia, które blokują drzwi, uniemożliwiając samoczynne otwarcie. Z tego też względu brak było podstaw do stwierdzenia, że brak zamontowania pochwytów stanowi wadliwe wykonanie zobowiązania.

Na kwotę odszkodowania składała się też kwota 7.000 zł z tytułu czyszczenia dachu oraz czyszczenia i odmalowania elewacji. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego roszczenie to należało uznać za zasadne tylko w niewielkim zakresie. Jak bowiem wynika z opinii biegłego sądowego uzasadniony pozostaje jedynie koszt czyszczenia okładziny elewacyjnej tj. płytek nieglazurowanych przed garażem oraz przed wejściem do budynku. Koszt usunięcia zabrudzeń biegły określił 470,80 zł. Natomiast, w pozostałym zakresie roszczenie nie zasługiwało na uwzględnienie. W świetle przedstawionych dowodów brak było podstaw do uznania, że elewacja oraz dach znajdowały się w stanie sprzecznym z umową. Po pierwsze, swoje roszczenie w tym zakresie strona powodowa opierała na uzgodnieniach dokonanych z przedstawicielem pozwanej spółki za pośrednictwem poczty elektronicznej. Niemniej, dowody na potwierdzenie powyższego faktu zostały złożone z opóźnieniem, co wyjaśniono szczegółowo powyżej, uzasadniając powody pominięcia wniosków dowodowych. Po drugie, należało uznać, że ustalenia dokonane za pośrednictwem poczty elektronicznej wykraczały poza osnowę aktu notarialnego. Zgodnie bowiem z treścią §5 umowy deweloperskiej zmiany w wykonaniu standardu i sposobu wykończenia domu w stosunku do standardu określającym standard deweloperski, zmiany obejmujące rozkład pomieszczeń, standard wykonania i wykończenia w stosunku do przyjętych rozwiązań wymagają zmiany umowy deweloperskiej. W tym przypadku nie dochowano formy aktu notarialnego.

Bezzasadne okazało się także roszczenie o zapłatę kwoty 3.000 zł stanowiącą koszt zakupionych materiałów tj. zaprawy, gładzi oraz farby. Strona powodowa nie sprostała spoczywającemu na niej w tym zakresie ciężarowi dowodu i nie wykazała ani zasadności zakupu powyższych materiałów ani też wysokości poniesionych kosztów. Na tę okoliczność nie przedłożono żadnych faktur ani rachunków.

Podobnie, nie zasługiwało na uwzględnienie żądanie zwrotu kosztów zużycia gazu stwierdzonych fakturą VAT nr (...). Zważyć należy, iż zgodnie z §8 ust. 3 umowy deweloperskiej wszelkie ciężary i ryzyka związane z domem mieszkalnym przechodzą na nabywców z dniem odbioru domu. W szczególności z tą datą nabywcę obciążają wszelkie koszty związane z eksploatacją domu, takie jak koszty ogrzewania, poboru energii elektrycznej i wody, sprzątania. Do protokolarnego odbioru domu doszło bezspornie w dniu 15 kwietnia 2019 roku, co potwierdza dołączony do pozwu protokół. W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że pozwana spółka ponosiła odpowiedzialność za zużycie mediów do dnia 15 kwietnia 2019 roku. Tymczasem, przedmiotowa faktura została wystawiona za okres od 16 czerwca 2019 roku do 13 lipca 2019 roku. Zwrócić przy tym należy uwagę, że z treści faktury wynika, że na dzień 15 czerwca 2019 roku zużycie gazu wynosiło 10 m ³, natomiast na dzień 13 lipca 2019 roku - 1216 m ³. Powyższe wyniki odczytów świadczą niewątpliwie o tym, że zużycie gazu dotyczy okresu, gdy ciężar ponoszenia kosztów związanych z eksploatacją domu spoczywał już na powodach.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 471 k.c. zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów łącznie kwotę 26.976,39 zł z tytułu odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy. Odszkodowanie obejmuje kwotę niezbędną do przywrócenia budynku do stanu zgodnego z umową. Od powyższej kwoty Sąd na podstawie art. 481 §1 k.c. zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 27 maja 2021 roku do dnia zapłaty. Należało mieć bowiem na względzie, że wezwania do zapłaty z dnia 3 listopada 2020 roku oraz 13 listopada 2020 roku zostały skierowane do niewłaściwego podmiotu. Stroną umowy deweloperskiej było (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., natomiast wezwania zostały wysłane do M. C. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Budowlane (...) w restrukturyzacji. Przed skierowaniem wezwania fachowy pełnomocnik powodów nie zweryfikował podmiotu odpowiedzialnego za naprawienie szkody. Bez znaczenia pozostaje, że M. C. pozostawał także prezesem i wspólnikiem pozwanej Spółki, skoro stanowi ona odrębną osobę prawną. Tym samym, za skuteczne wezwanie do zapłaty należało uznać dopiero doręczenie pozwanej odpisu pozwu w dniu 19 maja 2021 roku. Roszczenie stało się wymagalne z upływem siedmiodniowego terminu liczonego od doręczenia odpisu pozwu. Taki okres był – w myśl art. 455 k.c. – wystarczający do należytej oceny żądania, skompletowania niezbędnej dokumentacji czy konsultacji z prawnikiem. Tożsamy termin powodowie wyznaczyli w ww. wezwaniach do zapłaty.

Na podstawie art. 355 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 86,59 zł, albowiem w tym zakresie powodowie cofnęli pozew. Zważywszy, iż do cofnięcia pozwu doszło już po rozpoczęciu rozprawy, do skuteczności tej czynności procesowej wymagana była zgoda strony przeciwnej. Pozwana wyraziła zgodę w piśmie z dnia 11 sierpnia 2021 roku (k. 275). Oceniając skuteczność czynności procesowej powodów w myśl przepisu art. 203 §4 k.p.c. Sąd nie dopatrzył się okoliczności wskazujących na to, aby czynność ta była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzała do obejścia prawa.

Z uwagi na bezzasadność roszczenia dalej idącego Sąd na podstawie art. 471 k.c. i art. 481 §1 k.c. stosowanego a contrario oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

VI.

(koszty procesu)

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt IV. wyroku i na podstawie art. 100 k.p.c. i rozliczył je stosunkowo. Sąd uznał, że powodowie wygrali niniejszy spór w 64 %, zaś pozwany w 36 % i w takim stosunku stronom należy się zwrot kosztów procesu od przeciwnika.

Na poniesione przez powodów koszty składały się: opłata sądowa od pozwu (2.110 zł), opłata za czynności zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym w stawce minimalnej obliczonej od wskazanej w pozwie wartości przedmiotu sporu stosownie do §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (3.600 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego (2.000 zł) – łącznie kwota 7.727 zł, z czego zgodnie ze wskazanym powyżej stosunkiem należy się powodom zwrot kwoty 4.945,28 zł. Pozwany poniósł natomiast koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej tj. w kwocie 3.600 zł, z czego przysługuje mu zwrot kwoty 1.296 zł. Po skompensowaniu tych sum powodom należy się od pozwanego zwrot kwoty 3.649,28 zł.

Nadto, na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasadził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od stron – w zakresie w jakim uległy w niniejszym sporze – na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni nieuiszczone koszty wynagrodzenia biegłego, które zostały wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa, o czym Sąd orzekł w pkt V. i VI. wyroku. Całość wynagrodzenia biegłego wynosiła 6.044,34 zł i do kwoty 2.000 zł została pokryta z zaliczki wpłaconej przez powodów. W związku z powyższym do rozliczenia pozostała kwota 4.044,34 zł, z czego powodowie powinni ponieść nieuiszczone koszty biegłego w kwocie 1.455,96 zł, zaś pozwana - w kwocie 2.588,38 zł.