Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2025 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 31 lipca 2025 r. w G.

sprawy z powództwa S. J.

przeciwko T. W.

o zachowek

I.  zasądza od pozwanego T. W. na rzecz powódki S. J. kwotę 2.356,50 zł (dwa tysiące trzysta pięćdziesiąt sześć złotych 50/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 maja 2024r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powódki S. J. na rzecz pozwanego T. W. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.

Sygnatura akt I C 210/24

Uzasadnienie wyroku z dnia 31 lipca 2025 roku

Powódka S. J. wniosła pozew przeciwko T. W. domagając się zasądzenia od pozwanego kwoty 44.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zachowku po H. W. (1).

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że pozwany jest spadkobiercą zmarłego w dniu 10 kwietnia 2022 roku H. W. (1), natomiast powódka jako córka spadkodawcy należy do kręgu spadkobierców ustawowych wraz z pozwanym i żoną zmarłego B. W.. Jak wskazano w skład masy spadkowej wchodzą: ½ udziału w lokalu mieszkalnym w G. przy ul. (...) o wartości nie mniejszej niż 250.000 zł, ½ udziału w oszczędnościach w wysokości około 4.000 zł oraz ½ udziału samochodu osobowego marki A. (...) o wartości około 10.000 zł. Wartość całej masy spadkowej wynosi 264.000 zł. W sytuacji braku testamentu powódka dziedziczyłaby na podstawie ustawy w proporcji 1/3 razem z pozostałymi spadkobiercami ustawowymi. Zgodnie z art. 991 k.c. powódce przysługuje prawo do zachowku w wysokości połowy wartości udziału. Przy wskazanej powyżej wartości masy spadkowej wysokość należnego powódce zachowku wynosi 44.000 zł.

(pozew, k. 2-6)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując roszczenie co do zasady i wysokości oraz podnosząc, że za życia spadkodawca dokonał na rzecz powódki darowizn, które w całości wyczerpują jej prawo do zachowku. Powódka otrzymała bowiem od spadkodawcy w darowiźnie m.in. mieszkanie w G. przy ul. (...) w G.. Zdaniem pozwanego, w tych okolicznościach żądanie zachowku jest rażącym nadużyciem prawa (art. 5 k.c.). Pozwany zakwestionował także wartość przedmiotów majątkowych wskazaną przez powódkę.

(odpowiedź na pozew, k. 22-24)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawca H. W. (1) zmarł w dniu 10 kwietnia 2022 roku. W chwili otwarcia spadku zmarły był żonaty z B. W., a przy życiu pozostawało dwoje jego dzieci: powódka S. J. oraz pozwany T. W.. W małżeństwie spadkodawcy obowiązywał ustrój wspólności ustawowej majątkowej.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o odpis skrócony aktu zgonu, k. 10, odpis skrócony aktu urodzenia powódki, k. 11)

W trakcie trwania małżeństwa w dniu 6 lutego 1990 roku spadkodawca uzyskał - na zasadzie lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu - przydział lokalu mieszkalnego przy ul. (...) o powierzchni 55 m ², w tym powierzchni mieszkalnej (...) m ². W 2001 roku ww. prawo zostało przekształcone w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

(dowód: przydział lokalu mieszkalnego, k. 104, przydział lokalu mieszkalnego typu własnościowego, k. 105)

Zgodnie z ustaleniami poczynionymi na łonie rodziny powódka miała otrzymać mieszkanie po dziadku A. W., a pozwany mieszkanie po rodzicach.

(dowód: zeznania świadka W. B., płyta CD k. 67, zeznania świadka B. W., płyta CD k. 67)

Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2023 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt VII Ns 538/22 Sąd Rejonowy w Gdyni stwierdził, że spadek po H. W. (1) – na podstawie testamentu notarialnego z dnia 7 marca 2017 roku, nabył w całości z dobrodziejstwem inwentarza syn zmarłego T. W..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o postanowienie Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 18 kwietnia 2023r., k. 12)

W skład spadku po H. W. (1) wchodziły następujące składniki majątkowe:

- udział w wysokości ½ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G. o wartości 228.435 zł;

- udział w wysokości ½ części w prawie współwłasności samochodu marki A. (...) o wartości 7.500 zł;

- środki pieniężne zgromadzone na koncie bankowym w Banku (...) S.A. w W. w kwocie 6.639 zł.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych, k. 29-29v, zeznania świadka B. W., płyta CD k. 67, przesłuchanie pozwanego T. W., płyta CD k. 92)

Powódka jest jedynym spadkobiercą po zmarłym w dniu 20 grudnia 1993 roku dziadku A. W.. W skład spadku po A. W. wchodził m.in. udział w wysokości ¾ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Nadto, na podstawie umowy darowizny zawartej w dniu 30 listopada 1994 roku przed notariuszem M. W. prowadzącym kancelarię notarialną w G. (rep. A (...)) H. W. (2) darował powódce pozostały udział w wysokości ¼ części w ww. spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu. Na mocy umowy sprzedaży z dnia 30 lipca 2010 roku zawartej przed notariusz I. K. (rep. A (...)) powódka zbyła ww. prawo za cenę 225.000 zł.

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 13 października 1994 roku, k. 36, umowa darowizny z dnia 30 listopada 1994r., k. 110-110v, przydział lokalu typu własnościowego, k. 111, umowa sprzedaży z dnia 30 lipca 2010r., k. 112-113v)

Pieniądze ze sprzedaży mieszkania przy ul. (...) w G. powódka przeznaczyła na budowę domu w K..

(dowód: przesłuchanie powódki S. J., płyta CD k. 85)

Jako nastolatka powódka sprawiała kłopoty wychowawcze. Jeden z jej znajomych włamał się do mieszkania należącego do rodziców powódki i dokonał kradzieży na kwotę około 300.000 zł. W tej sprawie nie toczyło się przeciwko powódce żadne postępowanie karne. W latach 2001-2016 powódka pozostawała w związku małżeńskim. W tym czasie H. W. (1) wspomagał ją finansowo, m.in. przy budowie domu. W (...) urodziła się córka powódki. Po rozwodzie powódki jej stosunki ze spadkodawcą uległy pogorszeniu. Mimo tego spadkodawca nadal obdarowywał drobnymi kwotami córkę powódki, która po rozwodzie zamieszkała z ojcem. S. J. wyjechała do Szwecji. Przed śmiercią ojca powódka pogodziła się ze spadkodawcą, rozmawiała z nim przez telefon. Spadkodawca nie wydziedziczył powódki. Natomiast, z bratem T. W. powódka nie utrzymuje żadnych relacji rodzinnych.

(dowód: zeznania świadka B. W., płyta CD k. 67, przesłuchanie powódki S. J., płyta CD k. 85, przesłuchanie pozwanego T. W., płyta CD k. 92)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, dowodu z zeznań świadków W. B. i B. W. oraz dowodu z przesłuchania stron.

Przechodząc do oceny zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego należy wskazać, że Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów powołanych w ustaleniach stanu faktycznego. Podkreślić bowiem należy, iż część z wymienionych powyżej dokumentów, tj. akty stanu cywilnego czy akty notarialne ma charakter dokumentów urzędowych, a w toku niniejszego postępowania nie wzruszono w trybie art. 252 k.p.c. przysługujących tym dokumentom domniemań autentyczności oraz zgodności treści powołanych dokumentów z prawdą. Ponadto, Sąd nie doszukał się żadnych okoliczności mogących wzbudzać wątpliwości co do wiarygodności dokumentów prywatnych, w szczególności nie dostrzegł żadnych śladów podrobienia, przerobienia czy innej ingerencji.

Niewiele do rozstrzygnięcia sprawy wniosły natomiast zeznania świadka W. B.. Niemniej, z uwagi na fakt, iż świadek pozostawała w przyjacielskich relacjach ze spadkodawcą za wiarygodne należało jej zeznania, że zgodnie z ustaleniami rodzinnymi powódka miała otrzymać mieszkanie po dziadku, a pozwany po rodzicach. Natomiast odnośnie relacji powódki z ojcem zeznania świadka częściowo znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym.

Ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie Sąd oparł również na zeznaniach świadka B. W.. Zdaniem Sądu żadnych wątpliwości nie budzą zeznania tego świadka co do relacji pomiędzy powódką a spadkodawcą, a także pomiędzy stronami. W tym zakresie Sąd uznał zeznania za szczere i nie budzące wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego czy logicznego rozumowania. Natomiast, świadek nie miała dostatecznej wiedzy odnośnie formy prawnej w jakiej powódka nabyła prawo do mieszkania przy ul. (...) ani też co do składu majątku spadkowego, w tym nie wiedziała, czy w skład spadku wchodził samochód marki A. (...).

Większych wątpliwości nie budziły zeznania powódki odnośnie jej relacji ze zmarłym ojcem. S. J. przyznała, że spadkodawca wspomagał ją finansowo przy budowie domu, a później regularnie obdarowywał jej córkę drobnymi sumami pieniężnymi. Natomiast za sprzeczne z pozostałymi materiałem dowodowym należało uznać zeznania powódki odnośnie braku jakichkolwiek wartościowych darowizn od ojca. Jak bowiem wynika z odpisu umowy z dnia 30 listopada 1994 roku spadkodawca darował na rzecz powódki udział w wysokości ¼ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu.

Za wiarygodne należało również uznać zeznania pozwanego w zakresie dotyczącym składu majątku spadkowego. T. W. przyznał, że w skład spadku wchodził m.in. udział w prawie współwłasności samochodu oraz oszczędności. Nie posiadał natomiast szczegółowej wiedzy co do okoliczności uzyskania przez powódkę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...).

Na podstawie na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd oddalił natomiast dowód z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego, albowiem wartość rynkowa nieruchomości lokalowej przy ul. (...) ostatecznie nie była sporna pomiędzy stronami.

Podstawę prawną powództwa stanowi przepis art. 991 §1 k.c., zgodnie z którym zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w niniejszej sprawie nie było sporu co do tego, że pozwany T. W. jest spadkobiercą zmarłego H. W. (1). Ponadto, bezsporne pozostawało, że powódka S. J. jako zstępna (córka) spadkodawcy jest uprawniona do zachowku. W razie dziedziczenia ustawowego powódce przypadłby bowiem udział w wysokości 1/3 spadku. Zgodnie bowiem z treścią art. 931 § 1 k.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Gdyby zatem H. W. (1) nie pozostawił testamentu do dziedziczenia doszliby: jego żona B. W. oraz dzieci S. J. i T. W. – każde z nich w udziale po 1/3 części spadku. Nadto, należało uznać, że powódce przysługuje zachowek w wysokości połowy należnego w razie dziedziczenia ustawowego udziału spadkowego. Powódka jest bowiem osobą dorosłą i nie jest trwale niezdolna do pracy. Oznacza to, że powódka ma prawo do zachowku w wysokości 1/6 części substratu spadku (1/3 x 1/2).

W dalszej kolejności należało ustalić substrat zachowku. Zgodnie z dyspozycją art. 993 k.c. substrat zachowku obejmuje czystą wartość spadku powiększoną o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych. Ustalenie wartości stanu czynnego spadku następuje poprzez zestawienie i wycenę wszystkich praw (aktywów) należących do spadku, następnie – od tak ustalonej wartości stanu czynnego spadku – odejmuje się wartość stanu biernego (pasywów) spadku. Stosownie do treści art. 993 k.c. przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Czysta wartość spadku powiększona o darowizny doliczane do spadku tworzy substrat zachowku (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 stycznia 2018r., I ACa 878/17, L.). Podkreślić należy, iż doliczaniu do spadku podlegają wszystkie darowizny nieobjęte wyliczeniem zawartym w dyspozycji przepisu art. 994 k.c. Powyższe oznacza, że spadkobiercy oraz osoby uprawnione obowiązani są zaliczyć pomiędzy sobą wszystkie darowizny, niezależnie od okresu ich dokonania, natomiast wyjątki od tej zasady reguluje art. 994 k.c. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 stycznia 2017r., I ACa 816/16, L.).

Ostatecznie, nie było sporu co do składu majątku spadkowego. Do spadku weszły bowiem następujące składniki majątkowe: udział w wysokości ½ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G., udział w wysokości ½ części w prawie własności samochodu marki A. (...), a także środki pieniężne zgromadzone przez spadkodawcę na koncie bankowym w Banku (...) S.A. Pozwany wymienił ww. składniki majątkowe w zgłoszeniu do organu podatkowego. W piśmie z dnia 25 czerwca 2025 roku powódka przyznała, że wartość ww. składników majątkowych odpowiadała kwotom wskazanym przez spadkobiercę w deklaracji SD-Z2. A zatem wartość aktywów spadkowych wynosiła łącznie 242.574 zł. W toku postępowania nie wykazano żadnych długów spadkowych. Natomiast przy wyliczeniu substratu zachowku, należało – zgodnie z przytoczonym powyżej orzecznictwem – uwzględnić dokonane przez spadkodawcę darowizny. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego spadkodawca dokonał na rzecz powódki darowizny, której przedmiotem był udział w wysokości ¼ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Zgodnie z art. 995 § 1 k.c. wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Wartość udziału będącego przedmiotem darowizny podlegającej doliczeniu do spadku Sąd ustalił na podstawie umowy sprzedaży z dnia 30 lipca 2010 roku. Zważywszy, iż całość tego prawa została zbyta za kwotę 225.000 zł, to udział w wysokości ¼ należało określić na kwotę 56.250 zł. W związku z tym substrat zachowku należało określić na kwotę 298.824 zł. Zatem teoretycznie powódce należy się zachowek w wysokości 1/6 substratu zachowku, tj. w kwocie 49.803 zł.

Zgodnie z art. 997 ¹ § 1 k.c. obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku może żądać odroczenia terminu jego płatności, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach - jego obniżenia, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku. Jak wskazuje się w orzecznictwie wprowadzenie art. 997 ¹ § 1 k.c. przemawia zatem za tezą, iż art. 5 k.c. nie może stanowić podstawy swoistego miarkowania roszczenia o zachowek z uwagi na sytuację osobistą lub majątkową uprawnionego z jednej i obowiązanego z drugiej strony (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2024 r., (...), L.). Artykuł 5 k.c. nadal może jednak znaleźć zastosowanie w sytuacjach, które nie są objęte hipotezą art. 997 ¹ k.c. Do takich sytuacji należy przede wszystkim takie natężenie różnych elementów stanu faktycznego (w tym dotyczące sytuacji osobistej i majątkowej stron), które powodują, że roszczenie nie zasługuje na uwzględnienie w żadnej części (oddalenie powództwa w całości z uwagi na nadużycie prawa przez uprawnionego) (zob. W. Borysiak (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 33, 2024). W orzecznictwie dopuszcza się pozbawienie osoby uprawnionej zachowku na podstawie art. 5 k.c., jednakże tylko w sytuacjach wyjątkowych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2001r., IV CKN 250/00, niepublikowany). Jednocześnie, wskazuje się, że nadużycie prawa przez żądanie zapłaty zachowku powinno być rozpatrywane przede wszystkim w kontekście stosunków istniejących w płaszczyźnie uprawniony – spadkobierca, gdyż zasadniczo wyłączenia prawa do zachowku, z uwagi na niewłaściwe postępowanie w stosunku do spadkobiercy, spadkodawca dokonuje sam w drodze wydziedziczenia (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 kwietnia 2017r., I ACa 931/16, L.). Zważyć jednak należy, iż w wyroku z 16 czerwca 2016 r., V CSK 625/15, OSN 2017, Nr 4, poz. 45, Sąd Najwyższy stwierdził, że nie jest wyłączone obniżenie sumy należnej z tytułu zachowku w oparciu o art. 5 k.c. z uwagi na sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zachowanie uprawnionego do zachowku w stosunku do samego spadkodawcy. Dla uzasadnienia takiego zapatrywania SN podniósł m.in. że "nie można uznać przepisów art. 928 i art. 1008 k.c. za przepisy szczególne w stosunku do art. 5 k.c., wyłączające dopuszczalność jego zastosowania do obniżenia należnego zachowku, ze względu na sprzeczne z zasadami współżycia społecznego zachowanie uprawnionego do zachowku w stosunku do spadkodawcy. Przepisy te bowiem obejmują jedynie przypadki drastycznego, szczególnie nagannego zachowania spadkobiercy wobec spadkodawcy, a tym samym odnoszą się tylko do rażącego naruszenia zasad współżycia społecznego i przewidują jako skutek takich zachowań jedynie całkowite pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku. Nie obejmują zatem swoim zakresem zachowań uprawnionego do zachowku wobec spadkodawcy sprzecznych z zasadami współżycia społecznego w stopniu na tyle istotnym, że w odczuciu społecznym przyznanie uprawnionemu pełnego zachowku byłoby uznane za niesprawiedliwe i niemoralne, jednak nie na tyle rażąco nagannych, by uzasadnione było pozbawienie go prawa do zachowku w całości w wyniku wydziedziczenia lub uznania za niegodnego dziedziczenia. Nie ma więc podstaw do przyjęcia, że zakresy zastosowania art. 928 i 1008 k.c. są takie same jak art. 5 k.c., co wyłączałoby możliwość stosowania tego przepisu jako podstawy obniżenia zachowku ze względu na niewłaściwe zachowanie uprawnionego w stosunku do spadkodawcy". W doktrynie wskazuje się, że za koniecznością uwzględnienia okoliczności na linii spadkodawca–uprawniony przemawia po pierwsze, fakt, że spadkodawca nie zawsze ma prawną (brak zdolności testowania) lub faktyczną (niepełnosprawność, podeszły wiek, uzależnienie od pomocy innych osób) możliwość sporządzenia testamentu i wydziedziczenia uprawnionego. Po drugie, sam brak wydziedziczenia nie może przesłaniać oczywistej naganności postępowania uprawnionego, jeżeli przybrało ono szczególnie rażące postaci. Pogląd ten przyjmowany jest również w orzecznictwie sądów powszechnych.

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał, że zasądzenie na rzecz powódki zachowku w wysokości wynikającej z matematycznego wyliczenia byłoby jaskrawie niesprawiedliwe. Jak wynika z zebranego materiału dowodowego, w szczególności z zeznań świadków W. B. oraz B. W., jeszcze za życia spadkodawcy na łonie rodziny zadecydowano o odpowiednim i równym zabezpieczeniu obojga jego dzieci. I tak, powódka miała otrzymać spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) po dziadku A. W., zaś pozwany miał otrzymać mieszkanie po rodzicach, a więc lokal mieszkalny przy ul. (...) w G.. Lokalizacja, powierzchnia i wartość obu nieruchomości była zbliżona. Bezsporne było, że powódka otrzymała częściowo w drodze dziedziczenia po dziadku (za zgodą i wiedzą rodziców, w tym ojca, który jako jedynak dziedziczyłby cały majątek po A. W.), a częściowo w drodze darowizny od ojca ww. ograniczone prawo rzeczowe, co stanowiło dla niej znaczne przysporzenie majątkowe. Jak bowiem wskazano powyżej, z tytułu sprzedaży tego prawa uzyskała kwotę 225.000 zł, co pozwoliło jej częściowo sfinansować budowę domu jednorodzinnego. Jednocześnie, wobec takiej a nie innej formy nabycia tego majątku, powódka nie była wierzycielem swojego brata z tytułu zachowku. Zatem, jej sytuacja była zdecydowanie korzystniejsza od sytuacji, w której po śmierci ojca znalazł się pozwany, który otrzymał udział w obiecanym mu mieszkaniu w formie spadku po ojcu, co skutkowało automatycznym powstaniem po stronie siostry prawa do zachowku. Gdyby zatem przy wyliczaniu należnego powódce zachowku uwzględnić również w ramach masy spadkowej udział w prawie własności nieruchomości lokalowej przy ul. (...) w G., to niewątpliwie doszłoby do pokrzywdzenia pozwanego. Powódka oprócz mieszkania przy ul. (...), uzyskałaby również korzyść z drugiego mieszkania kosztem brata. Nie taka była wola spadkodawcy, który chciał, aby każde z jego dzieci otrzymało jedno mieszkanie z majątku rodzinnego. Wartość należnego powódce zachowku wynikająca z przeprowadzonych powyżej wyliczeń matematycznych stanowiłaby istotną część tego udziału, więc najpewniej pozwany musiałby zbyć lokal. Sytuacja, w której powódka otrzymała już jedno mieszkanie o znacznej wartości, a jednocześnie uzyskałaby zachowek z uwzględnieniem wartości mieszkania, które zgodnie z wolą spadkodawcy, miało przypaść pozwanemu jest nie do pogodzenia z elementarnym poczuciem sprawiedliwości. W niniejszym przypadku taka dysproporcja była tym bardziej nieuzasadniona, że powódka nie pozostawała z ojcem w szczególnie bliskich relacjach. Z zeznań B. W. wynika, że pogodziła się z nim tuż przed jego śmiercią, a wcześniej nie utrzymywała z nim bliższych kontaktów. Rzecz jasna, powódka nie opiekowała się ojcem, nie dokładała się do jego utrzymania etc.

W związku z powyższym, w ocenie Sądu należny powódce zachowek należało wyliczyć przy uwzględnieniu jedynie udziału w wysokości ½ części w prawie własności samochodu marki A. (...), a także środków pieniężnych zgromadzonych przez spadkodawcę na koncie bankowym w Banku (...) S.A. Należało również pominąć – będąc konsekwentnym – przysporzenie w postaci darowizny poczynionej na rzecz powódki. W takim przypadku stan czynny należało określić na kwotę 14.139 zł, a uwzględniając udział spadkowy powódki przysługujący jej w razie dziedziczenia ustawowego (1/3) oraz wysokość zachowku (1/2), należała jej się kwota 2.356,50 zł.

Sąd natomiast nie uznał, by roszczenie powódki zasługiwało na oddalenie w całości. Jak wynika z osobowego materiału dowodowego stosunki pomiędzy powódką a ojcem w ostatnich latach może nie były zażyłe, lecz nie można stwierdzić, że były rażąco złe. Spadkodawca wspomagał powódkę finansowo przy budowie domu, a do końca życia również obdarowywał jej córkę drobnymi kwotami. Co prawda po rozwodzie powódki jej stosunki z ojcem pogorszyły się, lecz jak wynika z zeznań świadka B. W. przed śmiercią ojca powódka pogodziła się z ojcem. Jeśli chodzi o incydent związany z udziałem powódki w okradzeniu rodziców, to mając na względzie późniejszą pomoc ojca przy budowie domu, należało uznać, że spadkodawca jej przebaczył. Jeśli natomiast chodzi o relacje stron, to w tym zakresie Sąd nie odnotował żadnych zdarzeń, które należałoby negatywnie ocenić pod kątem zasad współżycia społecznego. Strony po prostu nie utrzymują relacji rodzinnych.

Mając powyższe na względzie, na mocy art. 991 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 5 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.356,50 zł. O odsetkach Sąd orzekł na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c. i zasądził je od należności głównej od dnia 6 maja 2024 roku do dnia zapłaty. Jak wskazuje się w orzecznictwie w zobowiązaniu łączącym uprawnionego do zachowku i spadkobiercę należy dostrzec elementy zobowiązania bezterminowego, co oznacza, że określenie terminu spełnienia świadczenia pieniężnego w tym zobowiązaniu następuje w wyniku wezwania dłużnika (spadkobiercy) do zapłaty (art. 455 k.c.), a nie dopiero od dnia wyrokowania w przedmiocie uprawnienia do zachowku (zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 5 czerwca 2019 roku, VI ACa 38/18, L.). Przed wniesieniem pozwu, powódka nie wzywała pozwanego do zapłaty, a zatem jako pierwsze wezwanie należało uznać pozew.

W pozostałym zakresie na mocy powołanych powyżej przepisów a contrario powództwo podlegał oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i uznając, że pozwany wygrał niniejszy spór niemal w całości, zasądził od powódki na rzecz pozwanego całość poniesionych kosztów procesu, które stanowi opłata za czynności fachowego pełnomocnika będącego adwokatem w stawce minimalnej (3.600 zł) zgodnie z treścią § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, a opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). Nadto, od zasądzonych kosztów procesu należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c.