Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Zdanie odrębne SSR Marzeny Gancarz w sprawie IV Gz 19/20 p-I:

Zgodnie z art. 398(22) § 2 k.p.c. – w brzmieniu ustalonym od dnia 7 listopada 2019r. - „Skargę wnosi się do sądu, w którym referendarz sądowy wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie tygodnia od dnia jego doręczenia, a jeżeli zażądano uzasadnienia tego orzeczenia - od dnia jego doręczenia z uzasadnieniem”.

Przytoczonego przepisu nie można odczytywać w oparciu jedynie o wykładnię językową jego treści, a – jak słusznie zważył sąd meriti – jego znaczenie należy ustalić mając na uwadze całokształt przepisów kodeksowych w tym regulujących kwestię środków zaskarżenia.

Zgodnie z art. 357 § 2 kpc „Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Doręczając postanowienie stronie niezastępowanej przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, należy ją pouczyć o dopuszczalności, warunkach, terminie i sposobie złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia tego postanowienia i wniesienia środka zaskarżenia albo o tym, że postanowienie nie podlega uzasadnieniu lub zaskarżeniu”.

Wedle zaś art. 357 § 2(1) kpc - "Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlega ono zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem".

Już z tych ogólnych regulacji można wnosić, że przepisy kpc rozróżniają następujące rodzaje orzeczeń wydawanych na posiedzeniach niejawnych:

1) orzeczenia podlegające zaskarżeniu i uzasadnieniu oraz

2) orzeczenia podlegające zaskarżeniu a nie podlegające uzasadnieniu

a także (co wynika z innych regulacji kpc):

3) orzeczenia zaskarżalne podlegające uzasadnieniu z urzędu.

I tak na przykład, w postępowaniu rejestrowym wyróżniamy orzeczenia referendarza sądowego, w których w ogóle nie sporządza się uzasadnienia (art. 694(6) § 1 oraz art. 694(6) § 1 (1) kpc – tu orzeczenie referendarza sądowego po wniesieniu skargi od razu traci moc) a także orzeczenia co do istoty sprawy, które podlegają uzasadnieniu z urzędu (art. 694(6) § 2 kpc), a zatem oczywistym jest, iż w tych sytuacjach skarga może zostać złożona w terminie tygodnia od dnia doręczenia orzeczenia. W tych sytuacjach referendarz sądowy winien nadto pouczyć stronę występująca bez profesjonalnego pełnomocnika stosownie do treści ww. art. 357 § 2 kpc.

W pozostałych przypadkach wniesienie środka zaskarżenia w postaci skargi na orzeczenie referendarza sądowego uzależnione jest natomiast od doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem, a zatem konieczny jest wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia orzeczenia (art. 357 § 2(1) kpc).

Zgodnie bowiem z art. 398 (24) kpc "W zakresie nieuregulowanym do postępowania ze skargi na orzeczenie referendarza sądowego stosuje się odpowiednio przepisy o zażaleniu". Z kolei, wedle art. 397 § 3 kpc "Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu apelacyjnym". Z art 373 § 1 kpc wynika zaś, że Sąd drugiej instancji odrzuca apelację spóźnioną, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie usunęła w wyznaczonym terminie, a z art. 369 § 1 kpc wynika, że apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem.

W rozpoznawanej sprawie, strona winna zatem złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie orzeczenia referendarza sądowego z dnia 26 maja 2020r. z uzasadnieniem (o czym zresztą została prawidłowo pouczona przez referendarza sądowego - k. 17 akt), a następnie skargę na orzeczenie referendarza sądowego. Wobec braku stosownego wniosku, termin do wniesienia środka zaskarżenia – w mojej ocenie - nie otworzył się, a zatem skarga winna podlegać odrzuceniu jako niedopuszczalna. Dla wzmocnienia argumentacji dodać można, że na mocy nowelizacji z dnia 7 listopada 2019r., ustawodawca uchylił przepis art. 369 § 2 kpc, który umożliwiał wniesienie apelacji po wydaniu wyroku a przed sporządzeniem uzasadnienia. Tym samym, do czasu nowelizacji, przy wniesieniu apelacji możliwe były dwa warianty rozpoczęcia biegu terminu do jej złożenia. Uchylenie tego przepisu oznacza, że aktualnie nie ma możliwości wniesienia apelacji bez uprzedniego żądania przez stronę sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku (to samo dotyczy zażaleń). Brak jest uzasadnienia na to, aby w tym zakresie różnicować sytuację prawną innych środków zaskarżenia, w tym skarg na orzeczenie referendarza sądowego.

SSR Marzena Gancarz

G., dnia 22 października 2020r.