Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

do postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku z dnia 5 stycznia 2023 r., sygn. akt IV GCo 2802/22 o udzieleniu zabezpieczenia

Pismem z dnia 20 grudnia 2022 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. (Uprawniona) wystąpiła z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia roszczenia o ustalenie nieważności lub ewentualnie bezskuteczności złożonego przez Obowiązaną (tu: Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W.) oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, poprzez ustalenie, że dokonane przez Obowiązaną w dniu 18 listopada 2022 r. wypowiedzenie łączącej Strony Umowy oraz umów rachunków bankowych - jest nieważne lub ewentualnie bezskuteczne.

W uzasadnieniu Uprawniona wskazała, że zawarła z Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. Umowę ramową (a w jej następstwie szereg umów dotyczących prowadzenia rachunków bankowych), które zostały wypowiedziane przez Obowiązaną. Jako podstawę wypowiedzenia Obowiązana wskazała § 62 ust. 1 pkt 2 OWU, bowiem z posiadanych przez Bank danych wobec Uprawnionej zostało wszczęte postępowanie, którego wynik mógłby w istotny sposób zagrozić kondycji finansowej Klienta lub jego istnieniu. Obowiązana nie wskazała jakie postępowanie stało się podstawą do wypowiedzenia Umowy i dlaczego uznała, że kondycja finansowa Spółki jest zagrożona.

Zdaniem Uprawnionej złożone przez Obowiązaną oświadczenie o wypowiedzeniu umowy jest nieważne. Wobec Uprawnionej nie toczą się żadne postępowania sądowe, czy administracyjne, a osoby które złożyły oświadczenie o wypowiedzeniu nie były do tego należycie umocowane. Ponadto w ocenie Uprawnionej § 62 ust. 1 pkt 2 OWU narusza słuszny interes Spółki i zasady współżycia społecznego. Zapis ten daje bowiem możliwość jednostronnej i uznaniowej oceny sytuacji Klienta i zakończenia z nim współpracy. Uprawniona wskazała także, że brak zabezpieczenia uniemożliwi jej dalsze prowadzenie działalności gospodarczej, ponieważ posiadanie rachunków bankowych, jest jego nieodzowną częścią.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie sądu, wniosek o zabezpieczenie powództwa zasługiwał na uwzględnienie.

Podstawę prawną wniosku Uprawnionej stanowił art. 730 § 1 k.p.c., zgodnie z którym zabezpieczenia można żądać w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd. § 2 powołanego przepisu przewiduje możliwość domagania się zabezpieczenia zarówno przed wszczęciem postępowania, jak i w jego toku. Przesłanki udzielenia zabezpieczenia określa natomiast art. 730 ¹ k.p.c., stanowiąc w § 1 i 2, że udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, który istnieje dopiero wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Podkreślenia wymaga, iż dla udzielenia zabezpieczenia niezbędne jest kumulatywne zaistnienie obu przytoczonych przesłanek, a zatem zarówno uprawdopodobnienie dochodzonego roszczenia, jak i interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

Odnosząc się do pierwszej z przesłanek zabezpieczenia zważyć należy, iż na etapie postępowania zabezpieczającego Sąd nie przesądza o zasadności dochodzonego roszczenia, ograniczając się jedynie do oceny, czy przedstawiony materiał dowodowy uprawdopodabnia to roszczenie. Wymóg uprawdopodobnienia, stanowiący odejście od ścisłego formalizmu dowodowego, sprowadza się do wykazania prawdopodobieństwa prawdziwości danego faktu i traktowany jest jako środek zastępczy dowodu w ścisłym znaczeniu. Zgodnie z art. 243 k.p.c. uprawdopodobnienie zwolnione jest z zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym, co jednak przy ocenie wniosku nie wyłącza stosowanie przez sąd dyrektyw wynikających z art. 233 § 1 i 2 k.p.c. Nadto należy zwrócić uwagę, iż uprawdopodobnienie nie może opierać się jedynie na twierdzeniu strony. Uwzględnienie wniosku o zabezpieczenie następuje w przypadku, gdy uprawniony wykaże, choćby w sposób nie dający pewności, że powołane okoliczności są wiarygodne i prowadzą do uznania opisanego na ich podstawie stanu faktycznego. Uprawdopodobnienie dotyczy przy tym dwóch aspektów, odnosi się bowiem zarówno do okoliczności faktycznych, na których wnioskujący opiera swe żądanie, jak i do istnienia normatywnych podstaw do żądania ochrony prawnej przed sądem. Niewątpliwie jednak ów wniosek może się nie ostać w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego, co jednak nie ma wpływu na ocenę zasadności udzielenia zabezpieczenia. Istota postępowania zabezpieczającego wyraża się bowiem w tym, że sąd dokonuje jedynie pobieżnej analizy dostarczonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego. Możliwość dojścia, w wyniku pełnego postępowania, do wniosku o niezasadności roszczenia, jest więc oczywistym założeniem tej instytucji (por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 11 lutego 2015 r., I ACa 800/14, LEX nr 174577).

W świetle powyższych uwag, analizując materiał dowodowy zaprezentowany przez Uprawnionego, Sąd przyjął, iż Uprawniony uczynił zadość obowiązkowi uprawdopodobnienia twierdzeń dotyczących przysługującego mu roszczenia.

Uprawniony do wniosku o udzielenie zabezpieczenia załączył Umowę ramową rachunków i usług bankowych dla Klientów Bankowości i Przedsiębiorstw zawartą w dniu 23 listopada 2017 r. z Bankiem (...). w W., na podstawie której ustalono, że Bank prowadził na rzecz Spółki dziesięć rachunków bankowych. Integralną część Umowy stanowiły Ogólne Warunki Otwierania i Prowadzenia Rachunków Bankowych (k. 44 – 58) zawierające podstawy do rozwiązania przedmiotowej Umowy. Zawarcie niniejszej Umowy związane było z rodzajem prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, polegającej na świadczeniu usług pośrednictwa pieniężnego oraz dostarczania niezbędnego oprogramowania celem realizacji tej usługi. Uprawniona uprawdopodobniła także, że pismem z dnia 18 listopada 2022 r. Bank na podstawie § 62 ust. 1 pkt 2 OWU wypowiedział Uprawnionej Umowę z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia (k. 42 – 43). (...) Spółka z o.o. zaprzeczyła by wobec niej toczyły się jakiekolwiek postępowania, które mogłyby mieć wpływ na jej kondycję finansową (k. 70). O dobrej sytuacji materialnej Spółki świadczyć miało zaś sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień 31 grudnia 2021 r., z którego wynika, że Spółka w 2021 r. odnotowała zysk na poziomie 1.142.964,57 zł netto (k. 59 -69).

Sąd na obecnym etapie postępowania nie ma możliwości weryfikacji tych twierdzeń, bazując na materiale dostarczonym przez Wnioskodawcę, jednakże jest on wystarczający by uznać, że Uprawniona spełniła pierwszą przesłankę służącą udzieleniu zabezpieczenia.

Kolejną przesłanką, którą należy uprawdopodobnić do uzyskania zabezpieczenia jest – interes prawny. Zgodnie z art. 730 ¹ § 2 k.p.c. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia występuje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie wydanego w sprawie orzeczenia, lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania. Nie wystarcza samo twierdzenie o zaistnieniu wymienionych okoliczności. To twierdzenie musi być poparte źródłami, które czynią prawdopodobnym stan, o którym mowa w przepisie (porównaj: Komentarz do art. 730 ¹ Kodeksu postępowania cywilnego, Zbigniew Woźniak, system Lex). W odniesieniu do powództw związanych z ukształtowaniem stosunku prawnego lub prawa albo ich ustaleniu, celem postępowania zabezpieczającego jest zapewnienie skuteczności przyszłego orzeczenia (por. A. Jakubecki, [w:] Jakubecki, KPC. Praktyczny komentarz, 2005, s. 1050).

W niniejszej sprawie Uprawniona wskazywała, że zamierza wytoczyć powództwo w trybie art. 189 k.p.c. o ustalenie nieważności, ewentualnie bezskuteczności oświadczenia o wypowiedzeniu. Celem tego postępowania jest nieprzerwane oraz zgodne z prawem wykonywanie Umowy ramowej oraz wykonawczych umów rachunków bankowych. W związku z tym, że spór o skuteczność dokonanego oświadczenia nie mógłby zostać rozstrzygnięty do dnia 12 stycznia 2023 r. (upływ okresu wypowiedzenia) Uprawniona musiałaby wraz z rozwiązaniem przedmiotowej Umowy, zaprzestać prowadzenia działalności gospodarczej bądź też skorzystać z usług innego podmiotu bankowego. Każde z tych rozwiązań mogłoby z kolei narazić Spółkę na duże straty finansowe. Jak pokazuje doświadczenie życiowe zmiana rachunków bankowych, w trakcie trwania umowy z Klientem, skutkować może wieloma błędnymi przelewami na dotychczasowy rachunek bankowy Uprawnionej. Co więcej, znalezienie odpowiedniego banku, który zapewniłby Uprawnionej odtworzenie rachunku bankowego również mogłoby „wymusić” na Uprawnionej zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Uprawniona próbowała już znaleźć Bank, z którym mogłaby nawiązać współpracę, jednakże dotychczasowe próby te okazywały się bezskuteczne (k. 71 – 79). Co więcej, ewentualne wygranie spawy w procesie o ustalenie nieważności/bezskuteczności złożonego oświadczenia, nie zapewniłoby Uprawnionej pełnej ochrony prawnej. Umowa ramowa w okresie od rozwiązania Umowy do uprawomocnienia się orzeczenia o ustaleniu i tak nie mogłaby być wówczas wykonywana. Brak zabezpieczenia mógłby z kolei wywołać tak daleko idące konsekwencje prawne, że niemożliwym (a przynajmniej) bardzo utrudnionym byłoby przywrócenie sytuacji do stanu wcześniejszego.

Tytułem uzupełnienia należy także wskazać na treść art. 731 k.p.c., zgodnie z którym „zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej”. Zgodnie zaś z art. 755 § 2 ¹ k.p.c. przepisu art. 731 k.p.c. nie stosuje się, jeżeli zabezpieczenie jest konieczne dla odwrócenia grożącej szkody lub innych niekorzystnych dla uprawnionego skutków. N. zabezpieczenie roszczeń niepieniężnych co do swej treści może nie różnić się od merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, o ile uprawniony uprawdopodobni, że bez takiego zabezpieczenia narażony będzie na szkodę albo inne niekorzystne skutki. Konieczność odwrócenia szkody lub innych niekorzystnych dla uprawnionego skutków jest szczególnym przejawem interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 6 maja 2013 r.,I ACz 766/13).

W niniejszej sprawie Uprawniony uprawdopodobnił wszelkie negatywne skutki związane z nieudzieleniem mu zabezpieczenia, o czym była mowa wyżej. Uznanie, że Umowa została skutecznie rozwiązana naraziłoby Uprawnionego nie tylko na straty finansowe, ale nawet „wymusiłoby” zaprzestanie prowadzenia działalności. Z tych też przyczyn, Sąd uwzględnił zawnioskowany przez Uprawnionego sposób zabezpieczenia, nieznacznie go modyfikując tak aby na obecnym etapie postępowania nie rozstrzygać definitywnie o złożonym przez Obowiązanego oświadczeniu.

Ponadto, w ocenie Sądu przyjęty sposób zabezpieczenia w pełni realizuje zasadę proporcjonalności, zapewniając ochronę Uprawnionemu i nie obciążając Obowiązanego ponad miarę.

Mając na uwadze powyższe, Sąd udzielił Uprawnionemu zabezpieczenia. W punkcie II zaś na podstawie art. 733 § 1 k.p.c. wyznaczył Uprawnionemu 2 – tygodniowy termin na wniesienie powództwa o ustalenie przeciwko Obowiązanemu pod rygorem upadku zabezpieczenia.

Asesor sądowy Ż. S.

Sygn. akt IV GCo 2802/22

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować rep. GCo i w kontrolce uzasadnień,

2.  Odpis uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi Obowiązanego,

3.  Przedłożyć z wpływem lub za 14 dni.

G., dnia 29 stycznia 2023 r.

Asesor sądowy

Ż. S.