Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

POSTANOWIENIA z 14 LUTEGO 2024 r.

Pismem procesowym z 21 grudnia 2023 r. powód J. H. wniósł o udzielenie zabezpieczenia roszczeń skierowanych przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. o:

1.  nakazanie pozwanej zaniechania naruszania autorskich praw majątkowych powoda do wzoru kratki trawnikowej przedstawionej poniżej

poprzez zakazanie pozwanej – do czasu prawomocnego zakończenia postępowania – zaniechania wytwarzania, oferowania, składowania, eksportowania i wprowadzania do obrotu kratki trawnikowo-parkingowej o wyglądzie przedstawionym poniżej

niezależnie od nazwy handlowej (przy czym nakaz ten dotyczy szczególnie kratki trawnikowo-chodnikowej o nazwie handlowej (...), a także niezależnie od jej kolorystyki, wykorzystanych materiałów i od wszelkich innych oznaczeń, jakimi może być opatrzona;

2.  zagrożenie pozwanej obowiązkiem zapłaty na rzecz powoda kwoty w wysokości 10.000 zł za każdy dzień nieprzestrzegania zakazu określonego w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia.

Powód wskazał, że niniejsze postępowanie nie ma charakteru postępowania w sprawach gospodarczych. W przypadku odmiennej oceny Sądu wskazał, że dokonał modyfikacji powództwa co do podstawy prawnej i uzasadnienia prawnego żądania, którego zabezpieczenia dochodzi w przedmiotowym wniosku, natomiast same żądania nie uległy zmianie. W jego ocenie modyfikacja taka była dopuszczalna na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych. Okolicznością, która uległa zmianie w toku postępowania było unieważnienie wzoru przemysłowego powoda – (...), czego powód nie mógł przewidzieć formułując żądania pozwu.

W ocenie powoda na skutek zmiany powództwa nie występuje on z nowym roszczeniem – jest nim nadal żądanie zakazania pozwanemu określonych działań, wywiedzione z innej niż do tej pory podstawy prawnej.

Powołanie nowych twierdzeń i dowodów, w związku ze zmianą okoliczności faktycznych sprawy (uprawomocnienie się decyzji EUIPO w przedmiocie unieważnienia wzoru wspólnotowego powoda) było możliwe na podstawie art. 458 ⁵ § 3 k.p.c., w związku z czym powód przytoczył argumentację opartą o orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

Uzasadniając twierdzenie o posiadaniu statusu twórcy w rozumieniu Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2509 – dalej jako u.p.aut.) powód wskazał, że wskazana w punkcie 1. wniosku kratka (...)(dalej jako kratka (...)) została zaprojektowana przez niego osobiście w 2002 r., przy udziale innych podmiotów na etapie tworzenia dokumentacji elektronicznej. W uzasadnieniu wniosku powód szczegółowo opisał przebieg procesu projektowego oraz prac nad opracowaniem metody produkcji gotowego produktu. Ponadto powód podniósł, że fakt jego autorstwa potwierdzony został przez rejestrację wzoru wspólnotowego (...).

Uzasadniając spełnienie przez kratkę (...) definicji utworu z u.p.aut. powód wskazał na cechy decydujące o jej indywidualnym i twórczym charakterze (k. 21). Ponadto odwołał się do posiadania przez nią charakteru utworu wzornictwa przemysłowego i znacznej swobody twórczej w ramach jej projektowania. Charakter ten nie stoi w sprzeczności ze spełnieniem przesłanek uznania kratki (...)za utwór ze względu na fakt, że jej cechy nie są zdeterminowane przez jej funkcje techniczne.

Powód wskazał, że prawem właściwym dla ustalenia powstania i nabycia prawa autorskiego są przepisy prawa państwa pochodzenia, tj. niemiecka ustawa z dnia 9 września 1965 r. Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (o prawie autorskim i prawach pokrewnych).

Powód podniósł, że kratka pozwanej (...) stanowi wytwór późniejszy od kratki (...) i inkorporuje większość jej cech indywidualnych i mających twórczy charakter. Wykorzystanie podobnych rozwiązań nie było determinowane przez funkcje techniczne i mogły one zostać ukształtowane inaczej. W ocenie powoda świadczy to o skopiowaniu jego autorskich rozwiązań przez pozwaną, a następnie zwielokrotnienie i rozpowszechnienie efektu tego działania, co stanowiło naruszenie przysługujących mu praw autorskich.

W związku z powyższym powód wskazał na wykazywane we wcześniejszych pismach procesowych działania pozwanej jako na naruszenia przysługujących mu praw autorskich, które trwały do dnia udzielenia zabezpieczenia w niniejszej sprawie.

W ocenie powoda dochodzone przez niego roszczenia dotyczą naruszeń mających charakter ciągły, w związku z powyższym nie uległy one przedawnieniu.

Jako interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia powód wskazał ryzyko ponownego podjęcia działań związanych z wprowadzaniem do obrotu kratek (...) przez pozwaną w związku z uchyleniem wcześniejszego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Przejawem tego były działania podejmowane przez nią w czasie postępowania w niniejszej sprawie zmierzające do oddalenia żądań powoda, uchylenia postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, zgłoszenie do rejestracji własnego wzoru wspólnotowego (...) (kratka (...)) oraz złożenie wniosku o unieważnienie wzoru wspólnotowego powoda.

W odpowiedzi na wniosek o udzielenie zabezpieczenia pozwana wniosła o oddalenie wniosku w całości.

Pozwana przedstawiła szeroką argumentację odnoszącą się do twierdzeń powoda o braku charakteru postępowania w sprawach gospodarczych niniejszego postępowania, dopuszczalności dokonania modyfikacji powództwa, a tym samym złożenia wniosku o zabezpieczenie nowego roszczenia.

W ocenie pozwanej powód nie uprawdopodobnił, że jest autorem projektu kratki (...). W jej ocenie przedstawiony przez powoda materiał dowodowy pozwalał przyjąć jedynie, że powód współpracował przy tworzeniu systemu produkcji tej kratki, której autorstwo nie zostało wykazane.

Zakwestionowane zostało również posiadanie przez kratkę (...) charakteru utworu. Argumentacja strony pozwanej oparta została o wykazanie, iż cechy kratki powoda są wyłącznie techniczne, a prawnoautorska ochrona przyznana utworom będącymi przedmiotami użytkowymi jest węższa niż w przypadku innych utworów, co wynika ze zdeterminowania części cech przez określone funkcjonalności. W dalszej części uzasadnienia pozwana podjęła polemikę z twierdzeniami powoda odnoszącymi się do poszczególnych elementów kratki (...) jako elementów twórczych i posiadających indywidualny charakter przedstawiając je kolejno jako elementy, których ukształtowanie wynika z funkcji, jaką ma spełniać produkt i warunków technicznych.

Sąd zważył co następuje:

Wniosek powoda nie zasługiwał na uwzględnienie.

Przed dokonaniem oceny czy powód spełnił przesłanki do udzielenia mu zabezpieczenia roszczeń wskazane w art. 730 ¹ § 1 k.p.c., należało odnieść się do twierdzeń stron o dopuszczalności modyfikacji powództwa w niniejszej sprawie.

Odnosząc się do treści art. 458 ² § 1 pkt 2 k.p.c.:

- niniejsza sprawa jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., dotyczy cywilnoprawnych stosunków między stronami, których źródło upatrywane jest w tym przypadku w czynie niedozwolonym;

- strony są podmiotami posiadającymi status przedsiębiorców w rozumieniu art. 3 Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 236 – dalej jako pr.przed.) – wykonują we własnym imieniu, w sposób ciągły zorganizowaną działalność zarobkową. Twierdzenia powoda przedstawione we wniosku o zabezpieczenie, jakoby od początku nie występował w niej jako przedsiębiorca, a przedmiot postępowania nie dotyczył prowadzonej przez niego działalności gospodarczej nie znalazły uznania Sądu, ponieważ stoją w sprzeczności z prezentowanym do tej pory przez powoda stanowiskiem, reprezentowanym we wcześniejszych pismach procesowych, zgodnie z którym powód w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej (...) produkuje i wprowadza do obrotu m.in. kratkę inkorporującą wzór wspólnotowy(...), a wcześniej podjęte zostały przez niego działania zmierzające do przygotowania odpowiednich metod produkcji tej kratki;

- niniejsza sprawa jednoznacznie dotyczy sfery zewnętrznej prowadzonych przez strony działalności gospodarczych, tj. produkcji i oferowania osobom trzecim produktów w postaci kratek wykorzystywanych przy wzmacnianiu gruntu i są bezpośrednio związane z celem ich działalności. Fakt, że dochodzone roszczenia znajdują swoje źródło w czynie niedozwolonym, a nie umowie, nie przesądza o braku związku z działalnością gospodarczą (por. wyrok SN z 8.02.2007 r., sygn. akt I CSK 435/06).

Strona powodowa słusznie podniosła, że zakaz wynikający z art. 458 ⁸ § 1 k.p.c. nie jest bezwzględny. Jednakże przewidziany we wskazanym przepisie wyjątek dotyczy możliwości żądanie zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego równowartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć powództwo o świadczenia za kolejne okresy, nie zmiany podstawy faktycznej i prawnej roszczenia dochodzonego w pozwie.

Wbrew stanowisku prezentowanemu przez stronę powodową, mimo zachowania dotychczasowego brzmienia żądania, tj. nakazanie zaniechania pozwanej określonych działań, stanowi ono nowe roszczenie, oparte o inną niż pierwotna podstawę prawną i faktyczną. Pierwotne żądanie pozwu oparte zostało przez powoda o naruszenie przysługującego mu prawa wyłącznego do wzoru wspólnotowego (...). Ochrona mu przysługująca wynikała z faktu przysługiwania mu tego prawa, co potwierdzało świadectwo rejestracji przez EUIPO, na czym opierała się argumentacja i do wykazania czego dążyły środki dowodowe przedstawione przez stronę.

Całkowicie odmienna jest podstawa faktyczna żądania opartego o naruszenie monopolu przyznanego uprawnionemu z tytułu praw autorskich do utworu. Odmienna pozostaje również podstawa prawna, z której wynika roszczenie twórcy, o zaniechanie naruszeń przysługujących mu praw. Zmiana ta wykracza poza dopuszczoną w art. 458 ⁸ § 1 k.p.c. zmianę pierwotnego przedmiotu sporu na jego równowartość lub inny przedmiot.

Orzecznictwo przedstawione przez powoda nie potwierdza jego stanowiska o dopuszczalności zmiany powództwa. Oba orzeczenia dotyczą stanów faktycznych, w których zaszły szczególne okoliczności uzasadniające modyfikację powództwa w związku z wygaśnięciem patentu na skutek upływu czasu, jednakże ochrona w tym samym zakresie była przedłużona przez dodatkowe prawo ochronne, oraz w związku z działaniami strony pozwanej dokonującej zmian spornych oznaczeń. Ani ta, ani żadna inna okoliczność uzasadniająca dopuszczalność modyfikacji powództwa w sposób wskazany przez powoda nie zachodzi w niniejszej sprawie.

W związku z powyższym należało stwierdzić, że w niniejszej sprawie przepisy o postępowaniu w sprawach gospodarczych, w tym 458 ⁸ § 1 k.p.c., znajdują zastosowanie w zakresie, w którym nie są sprzeczne z przepisami o postępowaniu w sprawach własności intelektualnej. Zakaz występowania z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych nie stoi w sprzeczności z przepisami art. 479 ⁸⁹ – 479 ¹²⁹ k.p.c. W konsekwencji, w związku z tym, że sprawa posiada charakter również sprawy gospodarczej, co zostało wykazane wyżej, należało go zastosować. Skutkiem powyższego było oddalenie przedmiotowego wniosku, ponieważ roszczenie mające podlegać zabezpieczeniu było konsekwencją niedopuszczalnej, w świetle przedstawionych wyżej przepisów, modyfikacji powództwa.

Nawet jednak, gdyby przyjąć dokonaną przez stronę powodową zmianę powództwa za dopuszczalną, to i tak wniosek o udzielenie zabezpieczenia tak zmodyfikowanego roszczenia podlegałby oddaleniu. Zgodnie bowiem z art. 19 ust. 1 Ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 614) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, tj. k.p.c., w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Powyższą ustawą dodano w art. 755 paragraf 2 ³ k.p.c. zgodnie z którym w sprawach wymienionych w art. 479 ⁸⁹ sąd oddala wniosek o udzielenie zabezpieczenia, jeżeli został on złożony po upływie 6 miesięcy od dnia, w którym strona lub uczestnik postępowania powziął wiadomość o naruszeniu przysługującego mu prawa wyłącznego.

Wskazany przepis zgodnie z regułą wskazaną wyżej powinien zostać zastosowany również w przedmiotowej sprawie. Biorąc pod uwagę datę złożenia w tutejszym Sądzie kolejnego pozwu przeciwko pozwanej, w którym roszczenia oparte zostały o naruszenie przez pozwaną praw autorskich powoda (która to sprawa została zarejestrowana i jest prowadzona pod sygn. akt XVII GW 11/23), tj. dzień 30 grudnia 2022 r., przyjmując, że jest to dzień, w którym powód powziął wiadomość o naruszeniu jego praw autorskich (oczywiście późniejszy niż rzeczywisty, jednakże wystarczający dla ustalenia faktu uchybienia przez powoda terminu z art. 755 § 2 ^{3 ­} k.p.c.) wniosek o udzielenie zabezpieczenia w niniejszej sprawie został złożony 21 grudnia 2021 r., tj. po upływie sześciu miesięcy od najpóźniejszego dnia, co do którego można byłoby przyjąć, że powód dowiedział się o naruszeniu przez pozwaną przysługującego mu prawa autorskiego. Wskazany przepis nie pozostawia Sądowi możliwości innego rozstrzygnięcia w przedmiocie takiego wniosku jak oddalenie go.

Powyższe argumenty są wystarczające dla oddalenia złożonego wniosku.

Wobec tego jedynie marginalnie Sąd wskazuje, że niezależnie od tego wniosek o zabezpieczenie z 21 grudnia 2023 r. nie zasługiwał na uwzględnienie również ze względu na brak spełnienia przesłanek z art. 730 ¹ § 1 i § 2 k.p.c., tj. uprawdopodobnienie przez uprawnionego roszczenia oraz interesu prawnego, rozumianego jako stan, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Niższy, niż udowodnienie, poziom wykazania faktów wskazany w przytoczonych przepisach, o które uprawniony oparł wniosek, tj. uprawdopodobnienie oznacza, stosownie do treści art. 243 k.p.c., że zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne.

Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd ocenił, że nie zostało przez powoda uprawdopodobnione roszczenie, o którego zabezpieczenie wnosił w piśmie z 21 grudnia 2023 r.

W pierwszej kolejności za nieprzekonywającą uznał Sąd argumentację powoda w przedmiocie posiadania przez kratkę trawnikową powoda wskazaną w punkcie 1. wniosku charakteru utworu w rozumieniu prawa niemieckiego.

W ocenie Sądu niesłuszne jest stanowisko powoda, jakoby przedmiotom sztuki użytkowej należało przyznać ochronę w takim samym zakresie jak innym utworom. Użytkowy charakter tych przedmiotów implikuje, że co najmniej część ich cech zdeterminowanych została przez funkcje, które mają spełnić. Z tego już względu zakres ochrony prawnoatorskiej zawężony zostanie do elementów stanowiących rzeczywiście przejaw działań twórczych, artystycznych, jak zostało to określone w opinii Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości przesłanej do sprawy XVII GW 11/13 zawisłej w tut. Sądzie przed tymi samymi stronami, oraz wymagać będzie osiągnięcia przez taki projekt „poziomu oryginalności uzasadniającego objęciem ochroną prawnoautorską”.

Identyfikacja takich artystycznych elementów, które stanowiłyby przedmiot monopolu prawnoautorskiego ich twórcy, i wykazanie ich cech mieści się w ciężarze dowodu obciążającym stronę optującą za objęciem danego wytworu ochroną. Dopiero ustalenie zakresu ochrony umożliwia ocenę, czy doszło do naruszenia praw twórcy, a jeśli tak – to w jakim zakresie.

Mając na względzie argumentację strony pozwanej przedstawioną w odpowiedzi na wniosek o zabezpieczenie (strony od 16 do 24 pisma z 6 lutego 2024 r.) Sąd przyjął, że argumentacja powoda była na tym etapie postępowania niewystarczająca dla uznania, że wskazane przez niego elementy kratki (...) stanowią rozwiązania twórcze, niepodyktowane koniecznością spełnienia przez wytwór określonych funkcji. Irrelewantne dla rozstrzygnięcia o przedmiotowym wniosku było porównanie kratki powoda do innych typów kratek i zastosowanych w nich rozwiązań bez uwzględnienia funkcji, które mają spełniać, przeprowadzone przez powoda. Kratka (...) powoda stanowi bowiem przykład kratki lotniskowej, co zostało wskazane chociażby w zastrzeżeniach ochronnych wzoru użytkowego powoda (...), który inkorporuje wskazany produkt. Przedstawiona przez powoda okoliczność, że kratka (...) znajdowała również inne zastosowania niż te, do którego została stworzona, nie stanowi argumentu za przyjęciem, że jej elementy nie zostały podyktowane tą właśnie zamierzoną przez twórcę funkcją, w związku z czym inne ukształtowanie elementów kratek przeznaczonych do funkcji innych, niż oryginalnie przewidziana dla kratki powoda, nie stanowi argumentu za możliwością nadania kratkom lotniskowym innej formy i zastosowanie w nich innych elementów niż w kratce (...). Nie przemawia również za autorskim i oryginalnym charakterem tych rozwiązań.

Ponadto sporna między stronami pozostaje kwestia autorstwa przedmiotowego wytworu, a przedstawione przez powoda środki dowodowe mające dokumentować proces projektowania nie uprawdopodabniają, że to właśnie on był autorem projektu kratki (...). Niezaprzeczalnie powód uczestniczył wraz z drugą osobą – A. F. w opracowywaniu systemu przystosowanego do produkcji kratek(...). Jednakże wniosek o opracowaniu przez powoda również projektu tej kratki nie znajduje oparcia w przedstawionych środkach dowodowych.

Również interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia nie został w ocenie Sądu uprawdopodobniony. Wskazuje na to czas jaki upłyną między momentem dokonania potencjalnego naruszenia praw wyłącznych powoda a złożeniem wniosku. Nawet jeżeli przyjąć, oczywiście późniejszą od rzeczywistej daty zdarzenia, datę złożenia przez powoda pozwu o roszczenia oparte o przepisy Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jako moment, w którym powziął on wiedzę o naruszeniu przysługujących mu praw autorskich, tj. 30 grudnia 2022 r. (sprawa zawisła przed tutejszym Sądem pod sygn. akt XVII GW 11/23), to między tym zdarzeniem, a datą złożenia wniosku o zabezpieczenie roszczeń opartych o przepisy tej Ustawy w niniejszej sprawie, tj. 21 grudnia 2023 r. minął prawie rok. Upływ tak długiego okresu wskazuje, że nie jest prawdopodobne, by potencjalne działania pozwanej mogły uniemożliwić lub poważnie utrudnić wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania.

Dla powyższej oceny bez znaczenia pozostaje okoliczność, że postanowieniem z 4 sierpnia 2023 r. zostało uchylone postanowienie o udzieleniu powodowi zabezpieczenia roszczeń z 18 sierpnia 2020 r. Rozstrzygnięcie to było konsekwencją unieważnienia wzoru wspólnotowego (...), w stosunku do którego wniosek o unieważnienie został złożony przez pozwaną 14 sierpnia 2020 r., nieprawomocna decyzja o unieważnieniu zapadła 20 stycznia 2022 r. (dane o postępowaniu zaczerpnięte ze strony EUIPO - (...)). Ryzyko unieważnienia wzoru wspólnotowego, na co wskazywać mogło już chociażby wydanie pierwszej decyzji w tym przedmiocie przez EUIPO, stanowiącego podstawę udzielonego zabezpieczenia powinno skutkować podjęciem przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika odpowiednich działań, jeżeli rzeczywiście przedmiotem naruszenia były inne przysługujące jej prawa wyłączne.

Jak wskazano wyżej, nowelizacja k.p.c., która weszła w życie 1 lipca 2023 r. dodała do art. 755 k.p.c. paragraf 2 ³ , stanowiący prawne zakotwiczenie powszechnego w orzecznictwie sądów własności intelektualnej poglądu, iż znaczny upływ czasu, jaki miał miejsce od chwili powzięcia wiedzy o naruszeniu może przemawiać za brakiem interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

Mając powyższą argumentację na uwadze Sąd orzekł jak wyżej.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)