Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2020r. Sąd Rejonowy w Gdyni VI Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. VI GC 155/20 zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 658,05 zł (sześćset pięćdziesiąt osiem złotych pięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych za okres od dnia 28 sierpnia 2019r. do dnia zapłaty (pkt I wyroku) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 317,00 zł (trzysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu poniesionych kosztów procesu (pkt II wyroku).

Sąd I instancji wskazał, że istota sporu dotyczyła wysokości stawki za prace blacharsko- lakiernicze. W tym zakresie powód roszczenie wywodził w oparciu o koszty naprawy skalkulowane z uwzględnieniem stawki za prace blacharsko- lakiernicze w wysokości 185 zł netto, zaś pozwany ubezpieczyciel w oparciu o OWU AC zweryfikował te stawki.

Sposób ustalania wysokości świadczenia oraz wypłaty odszkodowania regulowany był w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (...) Mechanicznych od utraty, zniszczenia lub uszkodzenia (Autocasco- Diler) należących do Klientów indywidualnych oraz małych i średnich przedsiębiorców, które stanowiły integralną podstawę wzajemnych praw i obowiązków stron umowy, tj. poszkodowanego oraz pozwanego. Zgodnie z § 24 ust. 1 OWU AC, jeżeli w umowie przyjęto sumę ubezpieczenia brutto, ustalenie wysokości szkody częściowej i wysokości odszkodowania następuje po przedłożeniu faktur dokumentujących naprawę pojazdu według uprzednio uzgodnionych z E. H. (...) kosztów i sposobu naprawy pojazdu przez zakład dokonujący tej naprawy z zastrzeżeniem:

1. naprawczych norm czasowych producenta pojazdu zawartych w systemie A.,

2. średniej stawki za roboczogodzinę ustalonej w oparciu o ceny usług stosowane przez warsztaty porównywalnej kategorii do warsztatu dokonującego naprawy, działające na terenie powiatu naprawy pojazdu,

3. cen części i materiałów producenta pojazdu ujęte w systemie A..

Zgodnie z § 24 ust. 4 OWU AC, w razie udokumentowania fakturami naprawy pojazdu dokonanej bez uprzedniego uzgodnienia z E. H. (...) kosztów i sposobu naprawy, koszty naprawy podlegają weryfikacji do średniej arytmetycznej cen usług naprawczych stosowanych na terenie powiatu właściwego dla miejsca zarejestrowania pojazdu, a w przypadku gdy pojazd jest przedmiotem leasingu lub stanowi zabezpieczenie kredytu, miejsca stałego zameldowania lub siedziby firmy ubezpieczonego, nie więcej niż 100 zł brutto za 1 roboczogodzinę prac blacharskich, lakierniczych i mechanicznych. Natomiast ceny części zamiennych podlegają weryfikacji maksymalnie do wartości brutto zawartych w systemie A., pomniejszonych o wysokość zużycia eksploatacyjnego, o którym mowa w § 29 ust. 2.

W niniejszej sprawie ani powód, ani poszkodowany nie uzgadniali z pozwanym kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu. Zdaniem Sądu Rejonowego, nie można traktować jako uzgodnień samego przedstawienia ubezpieczycielowi kalkulacji wystawionej przez zakład naprawczy.

Sąd Rejonowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie, ze względu na zastosowanie wzorca umownego oraz z uwagi na brak inicjatywy dowodowej stron, w ograniczonym zakresie możliwe było badanie zgodnego zamiaru stron w odniesieniu do sposobu ustalania stawki za roboczogodzinę prac warsztatowych. Z tego względu Sąd Rejonowy w tej kwestii opierał się raczej na celu umowy, którym jest niewątpliwie uzyskanie przez ubezpieczonego wyrównania uszczerbku majątkowego powstałego w wyniku zajścia wypadku objętego umową ubezpieczeniową, a dla ubezpieczyciela uzyskanie składki. Weryfikując zatem żądanie powoda w niniejszej sprawie należało ustalić, czy żądane przez zakład wykonujący naprawę stawki mieściły się w przedziale cen, stosowanych na lokalnym rynku. W realiach niniejszej sprawy powód dla uzasadnienia swojego żądania załączył fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.211,10 zł brutto, z której wynika, że przedmiotowy pojazd marki O. (...) nr rej. (...) został naprawiony przez znajdujący się w P. zakład (...) sp. z o.o. przy zastosowaniu stawek za roboczogodzinę usług blacharsko- mechanicznych i lakierniczych w wysokości odpowiednio 185/185 zł za prace blacharsko- mechaniczne i lakiernicze.

Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwany nie wskazał zarówno ustalonej przez siebie stawki, ani również sposobu, jak i podstaw ustalenia stawki roboczogodziny na przyjętym przez siebie poziomie. Nadto, nie zawnioskował w toku niniejszego postępowania żadnego dowodu zmierzającego do wykazania zasadności w/w operacji rachunkowej polegającej na obniżeniu stawek za prace naprawcze. Tym samym Sąd uznał, że pozwany nie wyjaśnił, dlaczego przyjęte przez niego stawki winne być uznane za prawidłowe i odpowiadające stawce o jakiej mowa w § 24 ust. 4 OWU AC.

Sąd I instancji uwzględnił zatem stawki w wysokości 185 zł netto za prace blacharsko- mechaniczne i lakiernicze albowiem wysokość tych stawek wynikała z treści umowy zlecenia naprawy oraz faktury, a także kalkulacji nr 317/MW. Pozwany zaś nie udowodnił, aby owe stawki naruszały postanowienia umowy dobrowolnego ubezpieczenia autocasco. Analiza akt sprawy wykazała, że koszty naprawy samochodu m-ki O. (...) o nr rej. (...) wynosiły 3.211,10 zł brutto, zaś pozwany wypłacił odszkodowanie w kwocie 2.553,05 zł, dlatego też należało zasądzić kwotę 658,05 zł.

W świetle powyższego Sąd Rejonowy na podstawie art. 805 k.c. orzekł jak w pkt I wyroku, przy czym o odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i § 51 ust. 1 OWU AC zgodnie z żądaniem pozwu albowiem pozwany w tym zakresie powództwa nie kwestionował. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w dyspozycji art. 98 § 1 i 2 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł pozwany zaskarżając go w całości. i zarzucając:

1. naruszenie prawa materialnego, w szczególności:

⚫

art. 361 § 2 k.c. oraz art. 824 ¹ §1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące odpowiedzialnością pozwanego większą co do zakresu, która przekracza wysokość powstałej szkody,

⚫

art. 353 ¹ k.c. poprzez bezpodstawną ingerencję w zapisy zawartej przez strony umowy,

2. istotne naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, w tym zwłaszcza art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wydaniu orzeczenia bez wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i dowolną oraz błędną ocenę dowodów poprzez przyjęcie, że roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z należną opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego była zasadna i zasługiwała na uwzględnienie w całości.

Mając na uwadze, że istota sporu sprowadzała się do ustalenia wysokości należnego powodowi od pozwanego odszkodowania z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia autocasco podkreślenia wymaga, że wzorce umowne, do który zaliczają się ogólne warunki ubezpieczenia, podlegają wykładni według zasad właściwych dla oświadczeń woli. Z uwagi na funkcję wzorców umownych wprowadzających jednolite normy, skierowane do nieoznaczonego adresata ich wykładnia powinna być dokonywana według metody obiektywnej, tj. zmierzać do ustalenia treści i znaczenia postanowień wzorca z punktu widzenia wiedzy i możliwości poznawczych jego adresata. W tym miejscu należy wskazać, iż punktem wyjścia wykładni oświadczeń woli powinno być ustalenie treści i celu umowy oraz kreowanego nią stosunku prawnego. Należy przy tym uwzględnić zgody zamiar stron, treść umowy, w tym związki między jej postanowieniami, okoliczności zawarcia umowy oraz inne czynniki wskazane w art. 65 k.c. i art. 66 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2018r., V CSK 262/17, Legalis nr 1799176). Sąd Rejonowy zważył należycie, że umowa stron została zawarta w formie pisemnej, dlatego punktem wyjścia dla oceny treści i charakteru umowy miał właśnie ów dokument. Pomimo jednak dokonania wykładni postanowień OWU AC zgodnie z ich literalnym brzmieniem, Sąd I instancji błędnie przyjął, iż pozwany winien był dodatkowo wykazać ustaloną przez siebie stawkę. Powyższe miało przełożenie na nieprawidłowe rozstrzygnięcie sporu.

W niniejszej sprawie powód domagał się zwrotu kosztów naprawy ustalonych według stawek 185/185 zł za prace blacharskie, mechaniczne oraz lakiernicze, czyli stawek stosowanych przez warsztat przeprowadzający naprawę. Pozwany zarzucił natomiast, że odszkodowanie skalkulowane z uwzględnieniem stawki za prace blacharskie, elektryczne oraz lakiernicze na poziomie 100 zł brutto rekompensuje szkodę.

W kontekście powyższego zaznaczyć należy, że strona powodowa wywodziła swoje roszczenie z umowy ubezpieczenia autocasco, której integralną część stanowiły OWU AC, gdzie warunki umowy przewidywały szczególny sposób ustalenia wysokości kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, w szczególności w odniesieniu do stawki za roboczogodzinę prac naprawczych. O ile strony umowy o naprawę uszkodzonego pojazdu, będącą umową o dzieło, związane były postanowieniami umowy przewidującymi zastosowanie stawki za roboczogodzinę w wysokości 185/185 zł - odpowiednio za prace mechaniczno-blacharskie i lakiernicze, o tyle pozwany nie był stroną tejże umowy, zatem jej postanowienia go nie wiążą. Wiążą go natomiast postanowienia umowy ubezpieczenia autocasco, w tym regulacja zawarta w OWU AC.

Jak słusznie zauważył Sąd I instancji, zgodnie z § 24 ust. 1 OWU AC jeżeli w umowie przyjęto sumę ubezpieczenia brutto, ustalenie wysokości szkody częściowej i wysokości odszkodowania następuje po przedłożeniu faktur dokumentujących naprawę pojazdu według uprzednio uzgodnionych z E. H. (...) kosztów i sposobu naprawy pojazdu przez zakład dokonujący tej naprawy z zastrzeżeniem:

1. naprawczych norm czasowych producenta pojazdu zawartych w systemie A.,

2. średniej stawki za roboczogodzinę ustalonej w oparciu o ceny usług stosowane przez warsztaty porównywalnej kategorii do warsztatu dokonującego naprawy, działające na terenie powiatu naprawy pojazdu,

3. cen części i materiałów producenta pojazdu ujęte w systemie A..

Zgodnie z § 24 ust. 4 OWU AC w razie udokumentowania fakturami naprawy pojazdu dokonanej bez uprzedniego uzgodnienia z E. H. (...) kosztów i sposobu naprawy, koszty naprawy podlegają weryfikacji do średniej arytmetycznej cen usług naprawczych stosowanych na terenie powiatu właściwego dla miejsca zarejestrowania pojazdu, a w przypadku gdy pojazd jest przedmiotem leasingu lub stanowi zabezpieczenie kredytu, miejsca stałego zameldowania lub siedziby firmy ubezpieczonego, nie więcej niż 100 zł brutto za 1 roboczogodzinę prac blacharskich, lakierniczych i mechanicznych.

Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy niewątpliwym jest, że ubezpieczyciel nie zaakceptował stawek obowiązujących w serwisie naprawczym (...) sp. z o.o. Stawki nie zostały „uzgodnione” w rozumieniu zapisów OWU AC, bowiem nie sposób utożsamiać uzgodnienia z samym faktem przedstawienia ubezpieczycielowi kalkulacji wystawionej przez warsztat naprawczy. W tych okolicznościach zastosowanie znajduje cytowany wyżej zapis § 24 ust. 4 OWU AC. W realiach niniejszej sprawy powód nie był poszkodowanym, lecz w ramach działalności gospodarczej nabył w drodze przelewu wierzytelność z tytułu naprawy uszkodzonego pojazdu. Stosownie do treści art. 509 k.c. przelew wierzytelności (cesja) jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem cesji mogą być przede wszystkim wierzytelności, rozumiane jako prawa podmiotowe przysługujące wierzycielowi do żądania od dłużnika spełnienia świadczenia (w tym zarówno całe wierzytelności, jak i ich części). Zdaniem Sądu Okręgowego, cesja wierzytelności w żaden sposób nie zwalniała poszkodowanego, przed datą jej dokonania, od obowiązku uczestniczenia w procedurze likwidacyjnej i zastosowania się do zapisów OWU AC, w tym obowiązku uzgodnienia kosztów i sposobu naprawy uszkodzonego pojazdu przy serwisowym sposobie rozliczenia szkody. Powód jako cesjonariusz wstępujący w prawa poszkodowanego również nie był w żaden sposób zwolniony od obowiązku stosowania się do zapisów OWU AC.

W myśl art. 805 k.c., przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku. Jak wynika z definicji kodeksowej zobowiązanie ubezpieczyciela dotyczy spełnienia określonego świadczenia. Zwrot ten oznacza, iż treść umowy powinna określać co najmniej metodę ustalenia świadczenia odszkodowawczego w taki sposób, ażeby w chwili zajścia wypadku objętego ubezpieczeniem możliwe było obiektywne zweryfikowanie wysokości odszkodowania bez odwoływania się do swobodnego uznania jednej ze stron, a w szczególności swobodnego uznania strony zobowiązanej do świadczenia.

W ocenie Sądu Odwoławczego część klauzuli umownej, która wskazuje na ustalenie kosztów naprawy przez weryfikację tych kosztów do średniej arytmetycznej nie spełnia wskazanego wyżej kryterium. Ogólnikowo sformułowane postanowienia zawarte w § 24 ust. 4 OWU AC, stanowiące o weryfikacji kosztów naprawy do średniej arytmetycznej cen usług naprawczych stosowanych na terenie powiatu właściwego dla miejsca zarejestrowania pojazdu gdy pojazd jest przedmiotem leasingu lub stanowi zabezpieczenie kredytu, miejsca stałego zameldowania lub siedziby firmy ubezpieczonego, nie dają żadnej podstawy do wskazania sposobu obliczania takich średnich cen, który dałby się ująć w ramy obiektywnie weryfikowalnej metodologii ustalania stawki za roboczogodzinę.

Sąd Okręgowy zwrócił jednak uwagę, iż w umowie podano konkretną kwotę jako maksymalną stawkę za roboczogodzinę prac naprawczych, jaką ubezpieczyciel zgodził się pokryć (100 zł brutto). Zważywszy zaś, że naprawę przeprowadzono bez uprzedniego uzgodnienia jej kosztów z pozwanym, powód nie ma podstaw do domagania się zapłaty stawki wyższej. Nie ma bowiem znaczenia stawka przyjęta w zleceniu naprawy, chociażby była stawką rynkową, ale stawka, na jaką umówiły się strony umowy ubezpieczenia.

Mające zastosowanie w niniejszej sprawie OWU AC wymagają więc, dla uzyskania określonych skutków przez poszkodowanego, uzgodnienia kosztów i sposobu naprawy pojazdu, a zatem wnioskować należy, że uzgodnienie powinno poprzedzać ustalenie kosztów naprawy. Zdaniem Sądu Okręgowego, pojęcie „uzgodnienia” użyte w OWU AC nie odbiega znaczeniowo od jego potocznego rozumienia i oznacza porozumienie się stron umowy ubezpieczenia co do kosztów i sposobu naprawy pojazdu. Nieprawidłowo zatem Sąd I instancji, pomimo braku uzgodnienia kosztów i sposobu naprawy, uwzględnił koszty naprawy pojazdu na poziomie stawek w wysokości 185 zł netto. Uzgodnieniem kosztów naprawy nie jest bowiem samo przedłożenie kalkulacji kosztów naprawy (jako jednostronna czynność poszkodowanego), ani też zweryfikowanie tej kalkulacji przez ubezpieczyciela (jako jednostronna czynność ubezpieczyciela) bez jednoczesnego zaakceptowania tej weryfikacji przez poszkodowanego.

Mając na względzie powyższe okoliczności faktyczne i prawne Sąd Okręgowy uznał, że apelacja pozwanego jest na tyle zasadna, że skutkowała koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku i dlatego też na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w pkt I (pierwszym) powództwo oddalił.

Zmiana rozstrzygnięcia Sądu I instancji, dokonana przez Sąd II instancji, wymagała korekty w zakresie kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego. W konsekwencji Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie w punkcie II (drugim) w ten sposób, że zasądził na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. od powoda na rzecz pozwanego kwotę 270,00 zł tytułem kosztów procesu. Na zasądzone od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu składały się koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.).

Stosownie do wyniku sporu rozstrzygnięto o kosztach postępowania apelacyjnego w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. Pozwany wygrał sprawę w postępowaniu apelacyjnym w całości i powód był zobowiązany zwrócić koszty procesu, na które składały się opłata sądowa od apelacji w wysokości 100 zł i wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w wysokości 135,00 zł (ustalone zgodnie z § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 r., poz. 1804, z późn. zm.), wobec czego Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 235,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, o czym orzeczono w pkt II wyroku.

SSO Anna Brzoza SSO Jolanta Safader – Skwarlińska SSO Dariusz Kardaś