Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar-Zapolska

Protokolant: st. sekr. sądowy Adrianna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2013 r. w Gdańsku

sprawy E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania E. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 7 lutego 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżona decyzję i przyznaje ubezpieczonemu E. K. prawo do emerytury od dnia 05 stycznia 2013r. oraz ustala , że organ emerytalny nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VII U 593/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu E. K. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach uznając, iż nie wykazał wymaganego okresu 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, a jedynie 13 lat, 7 miesięcy i 26 dni.

Ubezpieczony odwołał od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że w okresie do 15 stycznia 1978 r. do 30 listopada 2000 r. (od 15 stycznia 1978 do 1 kwietnia 1985 r. jako kierowca pojazdów ciężarowych – ciągnik siodłowy, a od 2 kwietnia 1985 r. do 31 listopada 2000 r. jako traktorzysta) wykonywał prace w warunkach szczególnych. Na potwierdzenie wskazywanych przez siebie okoliczności ubezpieczony przełożył pismo z dnia 15 stycznia 1978 r. oraz rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem wypowiedzenie z dnia 31 sierpnia 2000 r., a nadto wniósł przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków K. S. oraz B. J.. Wskazał również, że prace w szczególnych warunkach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w okresach od maja do końca września niejednokrotnie od godziny 4 rano do godziny 23 wieczorem. Podkreślił ze jego praca odbywała się w polu i polegała na koszeniu trawy, przewracaniu siana, prasowaniu słony oraz transporcie zbiorów do stada.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu powołał się na okoliczności wskazane w treści zaskarżonej decyzji. Ponadto podał także, że zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów pracy od 15 stycznia 1978 do 1 kwietnia 1985 r. na stanowisku kierowcy pojazdów ciężarowych – ciągnik siodłowy oraz od 2 kwietnia 1985 r. do 31 listopada 2000 r. na stanowisku traktorzysta nie jest możliwe z uwagi na nieprzedłożenie świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Ponadto podał, że ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny w dniu 5 stycznia 2013 r.

Na rozprawie z dnia 22 lipca 2013 r. ubezpieczony wskazał, iż domaga się zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych jedynie okresu zatrudnienia o 15 stycznia 1978 r. do 1 kwietnia 1985 r.

Na rozprawie z dnia 23 września 2013 r. ubezpieczony cofnął wniosek o przesłuchanie świadka B. J..

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. K., urodzony dnia (...), w dniu 13 grudnia 2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę.

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczony nie był członkiem OFE i nie pozostawał w stosunku pracy. Na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał łącznie 29 lat, 3miesiace i 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 13 lat 7 miesięcy i 26 dni okresów pracy w warunkach szczególnych (m.in. od dnia 1 kwietnia 1985 r. do 31 grudnia 1998 r.).

Uznając, iż ubezpieczony nie spełnił warunku 15 lat pracy w warunkach szczególnych, zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 7 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił mu przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczności niesporne, vide: wniosek – k. 1-3, karty przebiegu zatrudnienia – k. 32, praca w szczególnych warunkach WYKAZ A – k. 33, decyzja z dnia 7 lutego 2013 r. - k. 34 akt rentowych, odwołanie – k. 2 akt sprawy)

W okresie od 15 stycznia 1978 r. do 30 listopada 2000r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Skarbu Państwa w K. w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 15 stycznia 1978 r. do 1 kwietnia 1985 r. ubezpieczony pracował na stanowisku kierowcy.

Do obowiązków wykonywanych przez ubezpieczonego należało wożenie koni sportowych na zawody w całej Polsce samochodami ciężarowymi o ładowności powyżej 3,5 tony (S. (...), S. (...), S. 200, J. i S.). Wyjazd następował w środy wieczorem a powrót w poniedziałek rano. W stadninie było 120 koni. Ze względu na bezpieczeństwo zwierząt, samochody jeździły z prędkością 60 km/h. Ubezpieczony przewoził także siano, zboże, słomę dla koni m.in. z E., B., L., Pieniężna.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 30 listopada 2000 r. – k. 15, pismo z dnia 15 stycznia 1978 r. – k. 37 akt rentowych, regulamin wykonywania pracy w dokumentacji osobowej – k. 25 (koperta), zeznania świadków W. H. oraz K. S. i ubezpieczonego – k. 16 i 32 (protokoły CD) akt sprawy)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, aktach rentowych pozwanego organu oraz aktach osobowych ubezpieczonego ze spornych okresów, których autentyczność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków W. H. oraz K. S., bowiem jako osoby zatrudnione w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy znały zakres zadań ubezpieczonego. Zeznania te korespondowały również z zeznaniami ubezpieczonego, które to w ocenie Sądu zasługują na walor wiarygodności, tym bardziej, że razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, tworzą zwartą i logiczną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie E. K. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. z 2009 r. Dz. U. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2). Wskazać należy, iż art. 184 ust. 2 został zmieniony przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw z dniem 1 stycznia 2013 r. (Dz. U. z dnia 6 czerwca 2012 r.). Od dnia 1 stycznia 2013 r. otrzymał on brzmienie: emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 ustawy. Przy czym dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa wyżej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32 ustawy). Zgodnie natomiast z dalszym uregulowaniem wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym wyżej przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Oznacza to, że na potrzeby niniejszej ustawy pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są prace wymienione w § 4-8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8 poz. 43 ze zm.), mimo, iż przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane w oparciu o art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267), która z kolei została uchylona z dniem 1 stycznia 1999 r. przez art. 195 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A - prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego - stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale VIII (W transporcie i łączności) pod pozycją nr 2 wymienione są – prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów.

Dodatkowo wskazać należy również na § 2 ust. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem i utartą praktyką w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

W sprawie bezspornym jest, że na dzień złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczony nie był członkiem OFE i nie pozostawał w stosunku pracy. Na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał łącznie 29 lat, 3miesiace i 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 13 lat 7 miesięcy i 26 dni okresów pracy w warunkach szczególnych (m.in. od dnia 1 kwietnia 1985 r. do 31 grudnia 1998 r.). Ponadto w dniu 5 stycznia 2013 r. osiągnął wymagany wiek emerytalny 60 lat.

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast, czy okres zatrudnienia od 15 stycznia 1978 r. do 1 kwietnia 1985 r. w (...) Skarbu Państwa w K. na stanowisku kierowy, może zostać uznany za okres pracy w szczególnych warunkach. W ocenie organu rentowego nie ma ku temu podstaw, z uwagi na nieprzedłożenie świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

W celu ustalenia charakteru pracy ubezpieczonego oraz warunków jej wykonywania Sąd Okręgowy uznał za zasadne dopuścić dowód z akt rentowych pozwanego, z akt osobowych dotyczących zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Skarbu Państwa w K., z dokumentacji zgromadzonej w toku niniejszego postępowania, a nadto z zeznań świadków W. H. oraz K. S. oraz samego ubezpieczonego.

Wskazać należy, że z treści zgromadzonej w niniejszej sprawie dokumentacji wynikało, że ubezpieczony E. K. w okresie od 15 stycznia 1978 r. do 1 kwietnia 1985 r. był zatrudniony w (...) Skarbu Państwa w K., w wymiarze całego etatu na stanowiskach kierowcy.

Należy podkreślić, że spornym nie były okresy pracy w w/w przedsiębiorstwach – okresy te zostały bowiem uwzględnione w ogólnym okresie zatrudnienia ubezpieczonego. Ustalenia w sprawie wymagał natomiast charakter pracy ubezpieczonego, który został jednoznacznie potwierdzony w zeznaniach świadków W. H. oraz K. S. - współpracowników ubezpieczonego w spornych okresach.

Świadkowie W. H. oraz K. S. zgodnie podali, że w spornym, okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy pojazdów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony. Do obowiązków wykonywanych przez ubezpieczonego należało wożenie koni sportowych na zawody w całej Polsce samochodami ciężarowymi o ładowności powyżej 3,5 tony (S. (...), S. (...), S. (...), J. i S.). Wyjazd następował w środy wieczorem a powrót w poniedziałek rano. W stadninie było 120 koni. Ze względu na bezpieczeństwo zwierząt, samochody jeździły z prędkością 60 km/h. Ubezpieczony przewoził także siano, zboże, słomę dla koni m.in. z E., B., L., Pieniężna.

Przesłuchani świadkowie posiadają odpowiednią wiedzę na temat charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, byli zatrudnieni wraz z ubezpieczonym w podobnym okresie i w tym samym zakładzie pracy. Strony nie kwestionowały treści zeznań świadków, toteż tym bardziej Sąd nie znalazł jakichkolwiek podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

Biorąc pod uwagę wnioski płynące całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy stwierdził, ubezpieczony w okresie od dnia 15 stycznia 1978 r. do 1 kwietnia 1985 r. w rzeczywistości stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace na stanowiskach wymienionych w wykazie A - prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego - stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale VIII (W transporcie i łączności) pod pozycją nr 2.

Po uwzględnieniu powyższego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach i zsumowaniu go z dotychczas udowodnionym w toku postępowania przed organem rentowych (tj. 13 lat 7 miesięcy i 26 dni), wnioskodawca legitymuje się koniecznym 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach i spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Okręgowy zważył, iż pozwany decyzję odmowną uzasadnił brakiem świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Sąd stwierdził jednak, iż w świetle nadesłanej przez archiwum dokumentacji osobowej, dokumentacji z akt organu rentowego oraz jednoznacznych i wiarygodnych zeznań świadków i ubezpieczonego okoliczność wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie nie budzi wątpliwości.

Należy podkreślić, że warunkiem przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie jest przedłożenie odpowiedniego świadectwa pracy, ale wykonywanie pracy w szczególnych warunkach na stanowiskach wymienionych w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Reasumując należało stwierdzić, że ubezpieczony w toku niniejszego postępowania wykazał, że przez okres przekraczający 15 lat pracował w warunkach szczególnych i tym samym spełnił wszystkie warunki do przyznania mu prawa do emerytury.

Nadmienić należy również, że zgodnie z treścią art. 100 ust.1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2. W przypadku ubezpieczonego, tym dniem był dzień osiągnięcia 60 roku życia.

Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny i argumenty podnoszone powyżej, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i cyt. wyżej przepisów zmienił zaskarżoną decyzję organu ubezpieczeniowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 5 stycznia 2013 r.

Sąd Okręgowy, na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wnioskując a contrario uznał również, iż pozwany organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji z uwagi na to, że dopiero przeprowadzenie obszernego postępowania dowodowego w toku postępowania przed sądem, w tym w szczególności dopuszczenie dowodu z akt osobowych ubezpieczonego oraz z zeznań świadków, pozwoliło na uznanie, że w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Przewodniczący:

SSA w SO Ewa Downar-Zapolska