VI Ka 306/23 - wyrok Sąd Okręgowy w Elblągu z 2023-10-19
Sygn. akt VI Ka 306/23
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 października 2023 r.
Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Kosecka - Sobczak
Protokolant: sekr. sąd. Anna Pikulska-Płachta
przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Elblągu Krzysztofa Piwowarczyka
po rozpoznaniu w dniu 19 października 2023 r. w Elblągu sprawy
M. T. (1) s. Z. i K. ur.(...) w m. (...)
oskarżonego o czyn z art. 218 § 3 kk
z powodu apelacji wniesionych przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych i obrońcę oskarżonego
od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim
z dnia 27 kwietnia 2023 r. sygn. akt II K 437/22
I. zmienia zaskarżony wyrok w pkt. od 1 do 3 i uniewinnia oskarżonego M. T. (1) od czynu z art. 218 §3 kk,
II. kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
VI Ka 306/23 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
2 |
||
CZĘŚĆ WSTĘPNA |
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z 27 kwietnia 2023r. w spr. II K 437/22 |
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☒ oskarżyciel posiłkowy- pełnomocnik |
☐ oskarżyciel prywatny |
☒ obrońca |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☒ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☒ w części |
☐ |
co do winy |
||
☒ |
co do kary |
|||
☒ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☒ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
1 |
|
M. T. (1) |
karalność oskarżonego Czyn z art. 218§3 kk |
Informacja z KRK |
k.674-675 |
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
|
|
|
|
|
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
1 |
Informacja z KRK |
Informacja została sporządzona przez organ do tego uprawniony, nie była kwestionowana przez strony, stąd zasługuje na wiarygodność |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
|
|
|
STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
1,2. |
Zarzuty z apelacji obrońcy oskarżonego: obrazy przepisów postępowania – art. 7 kpk i błędu w ustaleniach faktycznych, jeżeli mogły one mieć wpływ na treść orzeczenia |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
W ocenie sądu odwoławczego zarzuty obrazy art. 7 kpk i błędnych ustaleń faktycznych, co do tego, że brak wypłaty należności wynikających z wyroku sądu nastąpił z przyczyn przez oskarżonego zawinionych, należało uwzględnić. Oskarżonemu postawiono zarzut popełnienia czynu z art. 218 §3 kk i zaskarżonym wyrokiem sądu I instancji przypisano mu zachowanie wyczerpujące znamiona tego przestępstwa dot. okresu od 16 lipca 2020r. (gdy uprawomocnił się wyrok SR w O. z 8 lipca 2020r. w spr. (...)) do 10 grudnia 2020r. Z uwagi na takie wskazanie czasu czynu zakwalifikowanego z art. 218§3 kk podstawowe znaczenie dla rozpoznania sprawy miało dokonanie oceny za ten właśnie okres kondycji finansowej spółki, której prokurentem był oskarżony oraz faktycznych możliwości zaspokojenia w tym okresie (prawomocnie) potwierdzonych wyrokiem roszczeń pracowniczych co do niewypłaconych świadczeń w postaci wynagrodzenia za pracę czy ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Omówiony zaś w uzasadnieniu sądu I instancji w sposób szczegółowy wcześniejszy okres niepłacenia świadczeń pracowniczych, gdy nie zapadł jeszcze wyrok w sprawie (...) mógł być rozpatrywany jedynie jako wykroczenie z art. 282 kp, przy czym przecież oskarżyciel w skardze rozpoznawanej w niniejszej sprawie nie objął ściganiem tego wcześniejszego okresu, sprzed wydania i uprawomocnienia wyroku. Trzeba zaś zgodzić się ze skarżącym obrońcą oskarżonego, że faktycznie sąd I instancji w szerokim zakresie – co wynika z treści pisemnego uzasadnienia wyroku- ustalał i rozważał okoliczności niepłacenia świadczeń pracowniczych pokrzywdzonym osobom sprzed wydania przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych wyroku, gdy podstawowe znaczenie dla ustalenia winy oskarżonego w popełnieniu zarzucanego mu przestępstwa z art. 218§3 kk miało zbadanie czy spółka, której prokurentem był oskarżony posiadała w okresie zarzucanego czynu, po tym jak zapadł wyrok, środki na realizacje roszczeń pracowniczych przesądzonych do zapłaty wyrokiem. Bowiem czyn zabroniony opisany w art. 218 § 3 kk popełnić można jedynie umyślnie przez zaniechanie wykonania wyroku, gdy zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2022 r. w spr. IV KK 363/21,LEX nr 3485641, to „Odpowiedzialności z art. 218 § 3 k.k. nie może ponieść sprawca, który z przyczyn obiektywnych i od siebie niezależnych nie miał możliwości i środków na realizacje roszczeń pracownika.” Dla oceny, czy zaistniał czyn z art. 218 § 3 kk niezbędne jest więc zbadanie konkretnych przyczyn zaistniałych po stronie spółki zobowiązanej wyrokiem sądu pracy do wypłaty świadczeń, leżących u podstaw nierealizowania przez oskarżonego (prokurenta spółki wykonującego czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych) tego orzeczenia. Z wyjaśnień oskarżonego, zeznań pokrzywdzonych czy świadków A. B. (kadrowej) czy H.K. (głównej księgowej) wynikało zaś, że spółka z o.o. (...) zaczęła mieć kłopoty finansowe w roku 2018r., co miało być spowodowane wypowiedzeniem kredytu przez bank, gdy pokrzywdzeni z uwagi na brak wypłat wynagrodzeń odeszli ze spółki w 2018r., a spółka jeszcze w 2019r. starała się realizować zamówienia dla innej spółki (o czym zeznawał R. O.), ale z dniem 31 sierpnia 2019r., gdy sytuacja finansowa spółki już była bardzo zła, rozwiązano umowy o pracę z pozostałymi pracownikami. Powyższe okoliczności wynikały z spójnych w tym zakresie zeznań ww świadków, stąd zachodziły podstawy do uznania w tym zakresie wyjaśnień oskarżonego za wiarygodne. Co prawda sąd I instancji odmiennie ocenił wyjaśnienia oskarżonego dot. jego wypowiedzi, że spółka w 2019r. nie prowadziła działalności i nie uzyskiwała dochodów, ale ostatecznie wyjaśnienia M. T. w tym zakresie należało uznać za zgodne ze stanem faktycznym dot. okresu od jesieni 2019r., skoro od 1 września 2019r. w spółce nie było już pracowników. Przy czym bezspornym jest, że w czerwcu 2020r. został złożony wniosek o upadłość spółki. Po tym zaś, jak zapadł na ich rzecz wyrok zasądzający należności w dniu 08 lipca 2020r. , to oskarżyciele posiłkowi skierowali swoje roszczenia wynikające z tego wyroku w spr. (...) na drogę egzekucji komorniczej, która okazała się bezskuteczna, skoro w dniu 27.10.2020r. postępowanie umorzono (wobec bezskuteczności egzekucji). W postanowieniu z dnia 27.10.2020r. w spr. (...) komornik podał, że tak postąpiono gdyż ustalono wiele zobowiązań spółki-dłużnika na ponad 500.000zł i wynikających z tego szereg zbiegów egzekucji komorniczych, w tym z egzekucją administracyjną prowadzoną przez (...), urząd skarbowy (na ponad kilkaset tysięcy złotych z tytułu zobowiązań publicznoprawnych tj. nieopłaconych składek(...) co wynika z informacji (...) Oddział w P. z 09.04.2021r.- i należności podatkowych) i innych komorników, brak środków na rachunkach bankowych, brak majątku ruchomego, którego ewentualna sprzedaż mogłaby pozwolić na zaspokojenie wielu wierzycieli Wynika zaś z tego, iż spółka, w okresie czynu wskazanego w a/o była niewypłacalna. Ponadto w dniu 25 listopada 2020r.postanowieniem Sądu Rejonowego w E. sygn. akt (...) tj. w czasie zarzucanego oskarżonemu czynu, w sprawie z wniosku spółki o ogłoszenie upadłości (z czerwca 2020r., a więc sprzed czasu czynu), zabezpieczono majątek dłużniczki-spółki poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, gdy poprzez ustanowienie takiego nadzorcy sąd zabezpiecza majątek dłużnika oraz ma zapewnić wierzycielom możliwość zaspokojenia w ewentualnym postępowaniu upadłościowym (bo nadzorca sądowy ma chronić majątek dłużnika, sprawować kontrolę nad tym majątkiem, zabezpieczyć go a osoby działające za spółkę dłużniczkę muszą uzyskać zgodę nadzorcy na czynności dot. zarządzaniem majątkiem spółki). Należy zaś ocenić, że w realiach omawianej sprawy, to faktycznie wyznaczony w dniu 25 listopada 2020r. nadzorca sądowy nie miał żadnego majątku do zabezpieczenia, skoro z postanowienia z 27.10.2020r. w spr. (...) o umorzeniu egzekucji wynikało, że spółka ma tylko wysokie, niezapłacone zobowiązania, bez majątku czy środków, z których można by je zaspokoić. Powyższe wskazuje, że w okresie wskazanym w zarzucie spółka- dłużniczka nie dysponowała majątkiem czy środkami, nie zatrudniała też już pracowników, nie prowadziła produkcji, była zaś dłużna wielu innym podmiotom – nie tylko pokrzywdzonym - wysokie kwoty, toczyło się też postępowanie o ogłoszenie upadłości spółki (gdy upadłość taką uznano za zasadną, skoro orzeczeniem sądu ogłoszono ją w lutym 2021r.), a wobec tego brak realizacji przez oskarżonego wypłaty pokrzywdzonym należności wynikających z wyroku w sprawie (...) w okresie przyjętym w zaskarżonym wyroku tj. od 16 lipca 2020r. do 10 grudnia 2020r. nie był wcale wynikiem niechęci czy złej woli ze strony oskarżonego do zaspokojenia pokrzywdzonych, tylko oskarżony z przyczyn obiektywnych i od siebie w czasie czynu niezależnych, nie miał realnie możliwości i środków na realizacje roszczeń byłych pracowników przesądzonych w wyroku sądu, a tym samym nie miał możliwości zachowania się zgodnie z tym orzeczeniem. Dlatego należało podzielić zarzut z apelacji, iż sąd I instancji dopuścił się błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia a polegający na mylnym przyjęciu, że brak wypłaty pokrzywdzonym należności wynikających z wyroku sądu pracy z 08 lipca 2020r, w okresie objętym zarzutem, nastąpił z przyczyn od oskarżonego zawinionych. Reasumując, to aby móc przyjąć zawinienie sprawcy występku z art. 218§3 kk, należało ustalić, że nie istniała przyczyna, która należycie usprawiedliwiałaby niewypłacenie należnych pracownikom świadczeń w postaci wynagrodzenia za pracę lub ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, po tym jak zapadł wyrok. Przyczyna taka zaś w czasie zarzucanego czynu, od 16 lipca 2020r. do 10 grudnia 2020r., zaistniała. Brak nie tylko dochodów po stronie zakładu pracy, ale wręcz wielkie zadłużenie powodujące niemożność egzekucji kwot wynikających z roszczeń poszczególnych podmiotów, w tym pokrzywdzonych, spowodowało, że sytuacja finansowa (...) sp. z o.o. stała się na tyle trudna, iż nie pozwala na wypłatę świadczeń, gdy toczyło się już w okresie czynu postępowanie o ogłoszenie upadłości spółki. To zaś pozwala wnioskować, że oskarżony z przyczyn obiektywnych i od siebie niezależnych nie miał realnych możliwości i środków na realizacje roszczeń pracowników wynikających z wyroku w sprawie (...), a w konsekwencji czego nie może ponosić odpowiedzialności z art. 218 § 3 kk. Zaszły więc powody do uniewinnienia go od popełnienia zarzucanego mu czynu. |
||
Wniosek |
||
Z apelacji obrońcy oskarżonego: o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego. |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Z przyczyn dla którego zarzuty obrazy przepisu postępowania tj. art. 7 kpk i błędu w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść wyroku okazały się zasadne; stąd zaszły powody do uniewinnienia oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu. |
||
Lp. |
Zarzut |
|
3 |
Z apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych: obrazy art. 46§1 kk poprzez jego niezastosowanie i nie orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody na rzecz oskarżycieli posiłkowych za czyn przypisany oskarżonemu, pomimo złożenia przez oskarżycieli wniosku o naprawienie szkody, a także obrazy art. 424 §1i2 kpk w zw. z art. 413§2 kpk poprzez nie orzeczenie w wyroku obowiązku naprawienia szkody i braku wyjaśnienia powodu takiego postąpienia w pisemnym uzasadnieniu wyroku, co uniemożliwia merytoryczną kontrolę rozstrzygnięcia w tym zakresie. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Konsekwencją uwzględnienia apelacji obrońcy stała się potrzeba zmiany wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu z art. 218§3 kk. Przepis art. 46§1 kk stanowi, że tylko w razie skazania, może dojść do orzeczenia przez sąd obowiązku naprawienia szkody. Wobec zaś uniewinnienia oskarżonego upadła podstawowa przesłanka z art. 46§1 kk, pozwalająca na rozważenie zasadności wniosków o naprawienie szkody, w postaci skazania i w zakresie zarzucanych wad wyroku i uzasadnienia wyroku skazującego sądu I instancji. |
||
Wniosek |
||
Z apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych: o zmianę wyroku poprzez orzeczenie od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych obowiązku naprawienia szkody. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Z przyczyn dla których brak warunku do rozważenia zastosowania z art. 46§1 kk w postaci skazania osoby oskarżonego. |
||
Lp. |
Zarzut |
|
4. |
Z apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych: rażąco niewspółmiernej, niskiej kary za przypisany oskarżonemu czyn. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Konsekwencją uwzględnienia apelacji obrońcy stała się potrzeba zmiany wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu z art. 218§3 kk. Osobie uniewinnionej nie wymierza się zaś żadnej kary. |
||
Wniosek |
||
Z apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych: o zmianę wyroku i orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności z zawieszeniem wykonania tej kary na okres próby. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Z przyczyn dla których, wobec potrzeby zmiany wyroku i uniewinnienia oskarżonego, nie uwzględniono zarzutu dot. kary. |
OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
1. |
|
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
|
|
ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
|
|
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
|
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
Zmieniono cały zaskarżony wyrok i orzeczono odmiennie co do istoty poprzez uniewinnienie oskarżonego. |
|
Zwięźle o powodach zmiany |
|
Z powodu uwzględnienia apelacji obrońcy oskarżonego. |
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
1.1. |
|
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
|
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
|
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
|
|||
4.1. |
|
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
|
|||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
|
|||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
|
|
||
Koszty Procesu |
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
Pkt. II |
Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok i uniewinnił oskarżonego, stąd zaszły powody z art. 632 pkt. 2 kpk do obciążenia kosztami procesu Skarbu Państwa. |
PODPIS |
|
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Elblągu
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Elżbieta Kosecka-Sobczak
Data wytworzenia informacji: