Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2017r.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Żywicka

Sędziowie: SO Alicja Romanowska (spr.)

SR del. do SO Sebastian Wojewódka

Protokolant : st. sekr. sądowy Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2017r. w Elblągu

na rozprawie sprawy z odwołania (...) LTD (...) (...) jawnej w I.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 7 sierpnia 2014r. znak: (...)

z udziałem zainteresowanego K. K. (1)

o zwrot nienależnie pobranego zasiłku chorobowego i świadczenie rehabilitacyjnego

na skutek apelacji wniesionej przez skarżącą

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 20 stycznia 2017r., sygn. akt IV U 545/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. II i poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że ustala brak obowiązku zwrotu przez skarżącą nienależnie pobranych świadczeń przez zainteresowanego K. K. (1) z tytułu zasiłku chorobowego za okres od dnia 22 sierpnia 2013r. do dnia 25 grudnia 2013r. i świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 26 grudnia 2013r. do dnia 23 czerwca 2014r. w łącznej kwocie 11.802,60 zł ( jedenaście tysięcy osiemset dwa złote sześćdziesiąt groszy),

II.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. III w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz skarżącego kwotę 60zł tytułem zwrotu kosztów procesu za I instancję.

SSO Alicja Romanowska

SSO Renata Żywicka

SSR del. Sebastian Wojewódka

S.. akt IV Ua 26/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2014r., znak (...), pozwany organ rentowy -Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w E. zobowiązał płatnika składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I. do zwrotu nienależnie wypłaconego K. K. (1) zasiłku chorobowego za okres od 22 sierpnia 2013r. do 25 grudnia 2013r. i świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 26 grudnia 2013r. do 23 czerwca 2014r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 12 537,32 zł, na którą składały się należność główna 11 802,60 zł z funduszu chorobowego za okres od 22 sierpnia 2013r. do 23 czerwca 2014r. oraz odsetki 734,72 zł z funduszu chorobowego. Organ rentowy wskazał, że ww. świadczenia zostały wypłacone przez płatnika składek K. K. (1) nienależnie, albowiem nie podlegał on ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu z tytułu zatrudnienia przez płatnika składek od 20 czerwca 2013r., co zostało stwierdzone decyzją ZUS z dnia 16 lipca 2014r., znak (...). ZUS ustalił, że płatnik składek przedłożył dokumentację w celu przyznania i wypłaty K. K. (1) zasiłku chorobowego, następnie świadczenia rehabilitacyjnego za ww. okresy w związku z wypadkiem przy pracy, który jak wskazał miał miejsce 24 czerwca 2014r., z zaświadczenia płatnika składek wynikało, że K. K. (1) jest zatrudniony od 20 czerwca 2013r. w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie przedłożonej dokumentacji organ rentowy dokonał wypłaty zasiłku chorobowego za okres od 22 sierpnia 2013r. do 25 grudnia 2013r. i świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 26 grudnia 2013r. do 23 czerwca 2014r. z ubezpieczenia chorobowego, odmawiając wypłaty tych świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Organ rentowy podał, że w celu zbadania prawidłowości zgłoszenia K. K. (1) do ubezpieczeń społecznych w związku z krótkim okresem ubezpieczenia wszczął postępowanie z urzędu, które zostało decyzją z dnia 6 listopada 2013r. umorzone, a następnie - z uwagi na pojawienie się nowych okoliczności w sprawie - postanowieniem z 16 czerwca 2014r. wznowione i zakończyło się wydaniem ww. decyzji z dnia 16 lipca 2014r., znak (...) . Jako podstawę prawną organ rentowy wskazał art. 84 ust. 6 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1442 z zm., dalej: ustawa systemowa) w związku z art. 6 ust. 1, art. 18 i 19 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz.U. z 2014r., poz. 159, dalej: ustawa zasiłkowa).

Płatnik składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. w I. wniósł odwołanie od opisanej wyżej decyzji pozwanego organu rentowego. Zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 6 ust 1 pkt 1, art. 18 i 19 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, domagał się uchylenia zaskarżonej decyzji, ewentualnie jej zmiany oraz zasądzenia od pozwanego

I

na rzecz płatnika składek zwrotu kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, że zaskarżona decyzja jest błędna, albowiem Pan K. K. (1) był pracownikiem płatnika składek, jego zatrudnienie było niezbędne, uzasadnione i konieczne z uwagi na charakter prowadzonej przez spółkę działalności jak i zawód, doświadczenie oraz uprawnienia w zakresie transportu drogowego i spedycji posiadane przez pracownika - Pana K. K. (1), w toku tego zatrudnienia doszło w dniu 24 czerwca 2013r. do wypadku przy pracy, którego następstwem była niezdolność Pana K. K. (1) do pracy. Podniósł ponadto, że przedmiotowe świadczenia zostały przez zainteresowanego zużyte na bieżące jego utrzymanie.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji, zgłosił nadto wniosek o zasądzenie od skarżącego -płatnika składek kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2014r. Sąd Rejonowy w Elblągu zawiesił postępowanie na mocy art. 177 § 1 pkt 1 kpc przyjmując, że rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy zależało od wyniku postępowania cywilnego toczącego się pod sygn. akt IV U 794/14 przed Sądem Okręgowym w Elblągu, tj. postępowania z odwołania płatnika składek od decyzji z 16 lipca 2014r., znak: 520100/4101/71/2014.

Wtoku postępowania, po jego podjęciu postanowieniem z 5 października 2016r. w związku z prawomocnym zakończeniem postępowania cywilnego toczącego się pod sygn. akt IV U 794/14 przed Sądem Okręgowym w Elblągu wyrokiem z dnia 17 lipca 2015r. oddalającym odwołanie, pozwany ZUS podtrzymał dotychczasowe stanowisko, wskazując na fakt uprawomocnienia się wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu wydanego w sprawie IV U 794/14. Płatnik składek wniósł o oddalenie odwołania podnosząc dodatkowo, że przepis art. 84 ust 6 ustawy systemowej został przez ZUS niewłaściwie zastosowany poprzez przyjęcie, że zachodzą przesłanki do orzeczenia o zwrocie przez płatnika świadczeń wypłaconych zainteresowanemu pomimo braku winy po stronie płatnika w podaniu informacji stanowiących podstawę wypłaty świadczeń, ZUS ponadto dokonał błędnej wykładni art. 84 ust 2 ustawy systemowej poprzez jego niezastosowanie i nie przyjęcie, że faktycznie zobowiązanym do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń winna być osoba, która te świadczenia pobrała - zainteresowany K. K. (1) na podstawie przesłanek opisanych w tym przepisie i w pierwszej kolejności zobowiązana do zwrotu, co wynika z wykładni funkcjonalnej i systemowej. Skarżący zarzucił ponadto naruszenie art. 107§3 kpa w zw. z art. 80 kpa w zw. z art. 180 kpa w zw. z art. 123 ustawy systemowej poprzez pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji odniesienia się przez organ do nowych dowodów stanowiących podstawę wznowienia postępowania w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu i wydania decyzji opartej na dowolnej a nie swobodnej ocenie dowodów.

Zainteresowany K. K. (1), wezwany do udziału w sprawie postanowieniem z 30 grudnia 2014r., domagał się uwzględnienia odwołania, podzielając Stanowisko płatnika składek.

2

Sąd Rejonowy w Elblągu wyrokiem z 20 stycznia 2017r.w sprawie IV U 545/14 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił brak obowiązku zwrotu odsetek w kwocie 734,72 zł (siedemset trzydzieści cztery złote siedemdziesiąt dwa grosze)/ pkt l/i oddalił odwołanie w pozostałym zakresie oraz zasądził od wnioskodawcy (...) LTD (...) K." spółki jawnej z siedzibą w I. na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w E. kwotę 60 złotych (słownie: sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Rozstrzygniecie oparto o następujące ustalenia i rozważania:

W ocenie Sądu I instancji odwołanie było uzasadnione jedynie w części dotyczącej ustawowych odsetek od nienależnie wypłaconych zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Zaskarżona decyzja ZUS została wydana na tej postawie, że organ rentowy w drodze odrębnej decyzji z dnia 16 lipca 2014r., znak (...), ustalił, że K. K. (1) nie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu od 20 czerwca 2013r. w związku z zatrudnieniem pracowniczym przez płatnika składek (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I., albowiem umowa o pracę została zawarta dla pozoru w celu stworzenia formalnych przesłanek do uzyskania uprawnień z ubezpieczenia społecznego. ZUS przyjął, że skoro nie istniał tytuł ubezpieczenia Pana K. K. (1), to nie przysługiwało mu prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego: zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego stosownie do art. 6 ust. 1 i art. 18 i 19 ustawy zasiłkowej. Nadto skoro płatnik składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. w I., przedłożyły dokumentację w celu przyznania i wypłaty ubezpieczonemu zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego za przedmiotowe okresy w postaci zgłoszenia do ubezpieczenia, zaświadczenia płatnika składek, na podstawie której organ rentowy dokonał wypłaty tych świadczeń, to zobowiązany jest do zwrotu tego świadczenia jako nienależnie wypłaconego.

Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 lipca 2014r., znak (...), na mocy której organ rentowy ustalił, że Pan K. K. (1) nie podlegał od 20 czerwca 2013r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I., z tego powodu, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru w celu stworzenia formalnych przesłanek do uzyskania uprawnień z ubezpieczenia społecznego stała się ostateczna. Sąd Okręgowy w Elblągu w sprawie z odwołania płatnika składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I. z udziałem zainteresowanego - Pana K. K. (1) wyrokiem z dnia 17 lipca 2015 r. oddalił odwołanie. Wyrok ten jest prawomocny, apelacja płatnika składek została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 lutego 2016r. - sygn. akt III AUa 1624/15 (akta sprawy SOPiUS w E. IV U 794/14).

W ocenie Sądu Rejonowego fakt uprawomocnienia się ww. decyzji ZUS z 16 lipca 2014r., znak (...), powoduje, że Sąd jest tą decyzją związany. Organ ubezpieczeń społecznych i sąd ubezpieczeń społecznych związane są bowiem ostateczną decyzją

3

administracyjną. Sąd Rejonowy zzwiązany jest prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie o sygn. akt IV U 794/14 stosownie do treści art. 365§1 kodeksu postępowania cywilnego (zwanego dalej kpc). Wyrok ten zapadł w sprawie pomiędzy tymi samymi stronami. Zgodnie z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Przyjmując, że decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 lipca 2014r., znak (...), wyraża stan prawny, a sąd jest związany prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 17 lipca 2015r. w sprawie IV U 794/14 oddalającym odwołanie od tej decyzji, to należało ustalić, że Pan K. K. (1) nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia przez płatnika składek (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I., albowiem umowa o pracę została zawarta dla pozoru. W konsekwencji zainteresowanemu nie przysługiwało stosownie do art. 6 ust 1 i art. 18 ustawy zasiłkowej prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Skoro tak, to w błąd wprowadził Zakład Ubezpieczeń Społecznych płatnik składek (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I.. Wnikająca z art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przesłanka do uznania obowiązku zwrotu nienależnych świadczeń została spełniona. Zgodnie z brzmieniem art. 84 ust 6 ustawy o sus jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot. Pobranie przedmiotowych zasiłków Pana K. K. (1) zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I. nieprawdziwych danych, stąd obowiązek ich zwrotu obciąża - zgodnie z art. 84 ust 6 ustawy o sus - płatnika składek. Świadomość powyższego działania płatnika składek, jego zawinienie, nie budzi jakichkolwiek wątpliwości. Jest to tym bardziej oczywiste, jeżeli uwzględnić, że - jak to zostało ustalone w toku postępowania IV U 794/14 SO w Elblągu - wobec zainteresowanego Pana K. K. (1) ogłoszono upadłość, następnie w połowie 2012r. orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, po czym synowie zainteresowanego zawarli umowę spółki jawnej - płatnika składek (w dniu 12 czerwca 2012r.) i zawarli z zainteresowanym umowę o pracę. Czynności płatnika składek zmierzały więc do umożliwienia wykonywania dotychczasowej działalności przez zainteresowanego w warunkach ogłoszonej wobec niego działalności i zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

W orzecznictwie SN (wyrok z 6 sierpnia 2013r., II UK 11/13, OSNAPiUS 2014/5/72, Legalis nr 750330 oraz powołane tam orzecznictwo) wskazuje się, że płatnik składek nie jest zobowiązany do zwrotu świadczeń nienależnie pobranych przez inne osoby wówczas, gdy obowiązujące przepisy umożliwiają dochodzenie zwrotu od osoby, której faktycznie świadczenie wypłacono, albowiem zasadą wynikającą z art. 84 ust 1 ustawy systemowej jest, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia ciąży na osobie, która je pobrała, w związku z czym obowiązek zwrotu

4

wypłaconych nienależnie świadczeń z ubezpieczeń społecznych obciąża płatnika tylko wówczas, gdy brak jest podstaw do żądania takiego zwrotu bezpośrednio od osoby, której te świadczenia wypłacono, ponieważ nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust 2 ustawy systemowej.

W ocenie Sądu Rejonowego nawet, gdyby podzielić takie stanowisko (pomimo, że w doktrynie wskazuje się, że pozbawione jest podstaw prawnych - tak R. S. w „Odpowiedzialność płatnia składek za nienależnie pobrane świadczenia z ubezpieczeń społecznych", (...) 2016r., nr 5), to w przedmiotowej sprawie nie prowadzi ono do wniosku, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń obciąża zainteresowanego, a nie - płatnika składek. W ocenie sądu w sprawie brak było podstaw do zastosowania art. 84 ust 2 ustawy systemowej, zainteresowany nie posiadał bowiem statusu ubezpieczonego już od chwili pozornego zatrudnienia i dalej w momencie ustalenia uprawnień (art. 84 ust 2 pkt 1 ustawy systemowej), brak też było podstaw do przyjęcia, że świadczenia wypłacono na podstawie nieprawdziwych zeznań zainteresowanego, fałszywych dokumentów, czy świadomego wprowadzenia w błąd ZUS przez zainteresowanego (art. 84 ust 2 pkt 2 ustawy systemowej). Wypłacenie świadczeń zainteresowanemu nastąpiło na podstawie dokumentów i wniosków przedłożonych przez płatnika składek.

Sąd Rejonowypodkreślił , że organ rentowy z uwagi na fakt ogłoszenia upadłości zainteresowanego nie mógłby prowadzić przeciwko niemu postępowania administracyjnego (art. 144 ustawy z 28 lutego 2003r. prawo upadłościowe i naprawcze obowiązujące w dacie wydania zaskarżonej decyzji oraz decyzji z 16 lipca 2014r., znak (...)), a w konsekwencji wydać decyzji, ani też prowadzić przeciwko zainteresowanemu - upadłemu postępowania egzekucyjnego (art. 146 ust. 4 ww. ustawy z 28 lutego 2003r.).

Fakt ewentualnego zużycia pobranych świadczeń przez zainteresowanego był dla rozstrzygnięcia sprawy bez znaczenia. Brak jest wobec brzmienia przepisu art. 84 ustawy systemowej podstaw do stosowania przepisów kodeksu cywilnego dot. nienależnego świadczenia w zakresie dot. wygaśnięcia obowiązku zwrotu (art. 409 kc).

Bez znaczenia pozostawały również zarzuty dot. naruszenia przepisów postępowania egzekucyjnego. Nie prowadziły one bowiem do nieważności postępowania, zaskarżonej decyzji.

Wobec powyższego odwołanie w zakresie nienależnie wypłaconych świadczeń należało stosownie do art. 477(14) § 1 kpc oddalić.

Obowiązek zapłaty odsetek, jako świadczenia wtórnego aktualizuje się dopiero w momencie poinformowania strony zobowiązanej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń o takim obowiązku. Z utrwalonego już orzecznictwa wynika, że obowiązek zapłaty odsetek jest świadczeniem wtórnym w stosunku do obowiązku zwrotu świadczenia głównego (tj. w przedmiotowej sprawie nienależnie wypłaconych zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego) i obowiązek ten aktualizuje się dopiero w momencie poinformowania strony zobowiązanej do zwrotu nienależnych świadczeń o takim obowiązku. Świadczenia uważane za nienależne podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję

5

administracyjną, z chwilą doręczenia takiej decyzji następuje wymagalność roszczenia o odsetki, albowiem od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem roszczenia głównego (tak w wyrokach: Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18.10.2013 r., III AUa 229/13, Sądu Najwyższego z dnia 03.02.2010 r. I UK 210/09). Ponadto jak stwierdził w wyroku z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt III AUa 1311/12 Sąd Apelacyjny w Krakowie, zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Odesłanie do „prawa cywilnego" dotyczy wyłącznie zasad zapłaty i wysokości odsetek, a nie zasad zwrotu nienależnego świadczenia. Nie ma zatem żadnych podstaw do stosowania przepisów prawa cywilnego (o bezpodstawnym wzbogaceniu lub czynie niedozwolonym) do oceny wymagalności, czy przedawnienia samego nienależnie pobranego świadczenia.

Zgodnie z przytoczonym ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, które sąd orzekający podziela i przyjmuje za własne, odsetki od nienależnie pobranych świadczeń przysługują od dnia wymagalności tych świadczeń, a w przypadku odwołującego, w sytuacji kiedy nie był on wzywany wcześniej do zwrotu tych świadczeń, za dzień wymagalności ich wypłaty należy uznać doręczenie mu decyzji o zwrocie nienależnych przedmiotowych świadczeń.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy przyjął, że odwołujący - płatnik składek jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń z ustawowymi odsetkami dopiero do momentu doręczenia mu przez organ rentowy zaskarżonej decyzji, a nie - jak to przyjęto w tej decyzji. W konsekwencji w zakresie odsetek - na mocy art. 477 (14) § 2 kpc - należało orzec jak w punkcie I wyroku.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie zasady zawinienia za wynik procesu (art. 98 §1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc) uwzględniając koszty zastępstwa procesowego przez radcę prawnego określone według minimalnych stawek rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z 28 września 2002r. (tj. z2013r., poz. 490) - §11.2 - w brzmieniu obowiązującym do 1 sierpnia 2015r., które - z uwagi na datę wniesienia odwołania - należało pomimo utraty mocy obowiązującej zastosować w sprawie na podstawie §2 rozporządzenia ministra sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenia opisane wyżej z dnia 29 lipca 2015r. (Dz.U. z 2015r., poz. 1079) oraz §21 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz. 1804).

Apelację od powyższego wyroku wniósł skarżący wskazując, zaskarża wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a -mianowicie:

6

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w

sprawie materiałem dowodowym poprzez przyjęcie, odwołujący się (...) Ltd. (...)

K. przekazał w sposób zawiniony nieprawdziwe informacje do organu rentowego

podczas, gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego

prowadzi do odmiennych wniosków. Nadto nieprawidłowe ustalenie, że organ rentowy nie mógłby prowadzić postępowania i wydać decyzji wobec zainteresowanego w związku z jego upadłością , pomimo faktu, że zainteresowany zatrudniony został na umowę o pracę, jako osoba fizyczna.

2. zarzut naruszenia naruszenia art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie Dz.U.2015.121 z późn. zm.) poprzez orzeczenie obowiązku zwrotu wypłaconych K. K. (1) nienależnie świadczeń z ubezpieczeń społecznych od (...) Ltd. (...) P. K. sp. j. z uwagi na stwierdzenie, że ich pobranie spowodowane zostało przekazaniem przez (...) Ltd. (...) P. K. sp. j. nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, a jednocześnie brak jest podstaw do żądania takiego zwrotu od osoby, której faktycznie świadczenia te wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust. 2 tej ustawy.

zarzut naruszenia art. 84 ust. 2 s.u.s. poprzez jego błędną wykładnię i niezastosowanie podczas, gdy prawidłowa wykładnia prowadzi do wniosku, źe w niniejszej sprawie spełnione zostały przesłanki wymienione w tym przepisie i odpowiedzialność ubezpieczonego wyprzeda odpowiedzialność płatnika składek.

sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią materiału dowodowego, polegająca na uznaniu związania sądu rozstrzygnięciem w sprawie podlegania zainteresowanego ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę z dnia 20 czerwca 2013 r., a jednocześnie stwierdzenia, że wobec ogłoszenia upadłości przez zainteresowanego i posiadanego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej , zatrudnienie go w spółce synów - płatnika składek było umożliwieniem mu wykonywania dotychczasowej

386 § 1 k.p.c. apelujący wniósł o - o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie apelacji poprzez zmianę zaskarżonej decyzji organu i ustalenie, iż płatnik składek (...) Ltd. (...) P. K. sp. j., nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconego K. K. (1) zasiłku chorobowego za okres od dnia 22 sierpnia 2013 r. do dnia 25 grudnia 2013r. i świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 26 grudnia 2013 r. do 23 czerwca 2014 r. względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał, działalności, a więc tym samym uznanie, że umowa o pracę z dnia 20 czerwca 2013 r, nie była pozorna. Wskazując na powyższe zarzuty, na podstawie art źe nie zgadza się z orzeczeniem zapadłym w niniejszej sprawie. Pozwany w pierwszej kolejności zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych

7

sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i przyjęcie przez sąd, że podanie

przez płatnika składek informacji do organu rentowego było zawinione i stanowi podstawę do

rozstrzygnięcia zawartego w wyroku. Apelujący wskazał, że wszystkie podane dane przez niego

w momencie rejestracji pracownika K. K. (1) były prawidłowe i właściwe oraz

odpowiadające rzeczywistemu stanowi faktycznemu, a w związku z tym potwierdzały one

zawarcie z nim umowy o pracę. Niezrozumiałym dla apelującego jest, iż Oddział ZUS w I.

dokonał weryfikacji zgłoszenia do ubezpieczeń K. K. (1), co do którego decyzją z

dnia 6 listopada 2013 r. nr (...) umorzono postępowanie i dalej dokonywano

należnych wypłat zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego. Tym samym organ ZUS -

wszczynając postępowanie wyjaśniające (w wrześniu 2013 r.) dotyczące ww. umowy o prace

dokonał pełnej i wnikliwej analizy pod kątem jej ewentualnej pozorności i przyjął za wiarygodne

wyjaśnienia zainteresowanych, jako odzwierciedlające zdarzeniom rzeczywistym. Organ ZUS

dokonał jeszcze wielu czynności i dopiero wtedy zakończył postępowanie umarzając je. W

związku z tym należy rozumieć to w następujący sposób, iż organ ZUS nie znalazł żadnej

wątpliwości, która uzasadniałaby, że przekazane przez płatnika składek dane były nieprawdziwe.

Tym samym zasadna jest teza, że wszystkie przedstawione dane przez płatnika składek

odpowiadały stanowi rzeczywistemu. Następnie Oddział ZUS w I. dopiero po złożeniu

wniosku o wypłatę świadczenia wypadkowego wznowił postępowanie wyjaśniające w sprawie, o

której jest mowa wyżej. Zdaniem apelującego Organ ZUS nieprawidłowo wskazał, że podstawą

wznowienia postępowania była analiza dokumentów uzyskanych w trakcie postępowania oraz

pojawienia się nowych okoliczności w sprawie. Podkreślenia wymaga fakt, że Organ ZUS nie

ustosunkował się do rzekomych nowych okoliczności w sprawie, które legły u podstaw wydanej

decyzji z dnia 7 sierpnia 2014 r., tym bardziej, że żadne nowe dokumenty nie zostały złożone. W

związku z tym należy wątpić w stwierdzenie organu ZUS, że jakiekolwiek inne i nowe okoliczności

powstały od momentu wydania decyzji umarzającej postępowanie, do momentu wznowienia tego

postępowania. Tych okoliczności nie dostrzegł także Sąd I instancji, który uznał, że umowa o pracę

między (...) Ltd. (...) P. K. sp. j. a K. K. (1) jest umową pozorną.

Powoływał się w tym zakresie na związanie sądu w niniejszej sprawie prawomocnym

rozstrzygnięciem zapadłym w sprawie o podlegania zainteresowanego ubezpieczeniom społecznym,

a jednocześnie stwierdzając w uzasadnieniu, że powodem zatrudnienia zainteresowanego u płatnika

(spółce synów) było umożliwienie mu wykonywania w dalszym ciągu działalności, pomimo ogłoszenia

upadłości i zakazu prowadzenie działalności gospodarczej. Tym, samym z rozumowania Sądu I

instancji wynika, że umowa była rzeczywista, a nie pozorna, co stoi w sprzeczności z ustaleniami

będącymi podstawą wydania rozstrzygnięcia, co stanowi istotną sprzeczność ustaleń sądu. W ocenie

apelującego późniejsza decyzja uznająca, że brak jest podstaw do podlegania ubezpieczeniom

społecznym przez pracownika, powoduje że płatnikowi nie można przypisać winy w podaniu danych

w zgłoszeniu do ubezpieczenia tego pracownika, (porównaj wyrok SN z 11.09.2014 r. w sprawie II

UK 570/13, wyrok SA w Krakowie z dnia 16.01.20114 r. w sprawie III AUa 883/13).Po drugie,

8

apelujący zarzucił naruszenie prawa poprzez zastosowanie art. 84 ust. 6 ustawy s.u.s. , a błędną wykładnię i niezastosowanie art. 84 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, które doprowadziło do nieprzyjęcia, że faktycznie zobowiązanym do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń jest osoba, która świadczenia te pobrała na podstawie przesłanek opisanych ostatnim ze wskazanych przepisów. Dodać należy, iż zasadą jest domaganie się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia od osoby, na której rzecz nastąpiła wypłata tego świadczenia. Natomiast odpowiedzialność zatrudniającego osobę, która nienależnie pobrała świadczenie powinna być traktowana tylko jako pomocnicza (choć nie jest to wyrażone wprost w tym przepisie), nie mniej zwrócić uwagę należy na orzecznictwo Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 10 czerwca 2008 r., sygn. akt: I UK 376/08 Lex nr: 528613, (którą powtórzył także w innych orzeczeniach uznając ja za linię orzeczniczą) dobitnie wskazał argumentację z której wywiódł, że „... Okoliczność, że zgłoszenia danej osoby do ubezpieczeń społecznych dokonuje rzekomy pracodawca, co wynika z odpowiednich uregulowań ustawowych, nie oznacza więc, że rzekomy pracownik, wnioskując o świadczenia z ubezpieczeń społecznych, z powołaniem się na objęcie go takimi ubezpieczeniami w związku z zawarciem umowy o pracę, o której wie, że jest pozorna, nie wprowadza świadomie w błąd organu rentowego w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej. Na uwzględnienie nie zasługuje też zarzut naruszenia art. 84 ust. 6 ustawy systemowej, bowiem nie ma podstaw do przyjęcia, iż w stanie faktycznym tej sprawy miałby on zastosowanie do jej rozstrzygnięcia. Zasadą wynikającą z art. 84 ust. 1 ustawy systemowej jest, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia ciąży na osobie, która je pobrała. Jeżeli zatem spełnione zostały określone w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej przesłanki do uznania świadczenia za pobrane nienależnie, to obowiązana do jego zwrotu jest osoba, której świadczenie wypłacono. Tym samym przepis art. 84 ust. 6 zawarty w tej samej ustawie i odnoszący się również do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia nie dotyczy powyżej opisanej sytuacji. Podmiot, do którego jest adresowany, tj. płatnik składek nie może być bowiem zobowiązany do zwrotu kwot świadczeń pobranych nienależnie przez inne osoby w sytuacji, gdy obowiązujące przepisy umożliwiają dochodzenie zwrotu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono. Przepis ten reguluje zatem wyłącznie taką sytuację, w której pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, a jednocześnie nie można stwierdzić odpowiedzialności osoby, której świadczenia wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust. 2 ustawy systemowej. Celem regulacji wynikającej z art. 84 ust. 6 ustawy systemowej jest umożliwienie organowi rentowemu odzyskania świadczeń, które bez jego winy zostały wypłacone, bądź zawyżone, a nie ma przy tym podstaw, aby uznać, że pobierająca je osoba zobowiązana byłaby do ich zwrotu w myśl zasad wynikających z art. 84 ust. 1 i 2 ustawy systemowej. Organ rentowy ma w takiej sytuacji podstawy do żądania zwrotu nadpłaconych kwot od odpowiedzialnego za zaistnienie takiej sytuacji płatnika, pochodzące od którego nieprawdziwe informacje doprowadziły do wypłacenia nienależnych świadczeń. Przepis art. 84 ust. 6 ustawy systemowej nie znajduje więc zastosowania do

9

rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, albowiem jak wskazano wyżej, spełnione zostały warunki do obciążenia obowiązkiem zwrotu pobranego nienależnie zasiłku chorobowego osoby, której świadczenie wypłacono, czyli skarżącej."

W związku z powyższym cytatem z uzasadnienia wyroku wynika, iż uregulowanie odpowiedzialności wskazane w art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych winno być traktowane jako odpowiedzialność fakultatywna, co niewątpliwie wynika także z samej budowy przepisu. W § 2 ustanowiono odpowiedzialność osoby, która faktycznie dostała świadczenia, a dopiero z § 6 wynika odpowiedzialność podmiotu odprowadzającego składki. Tym samym budowa wskazanego przepisu pozwala wysnuć wniosek, iż najpierw odpowiada osoba uzyskująca świadczenia (jeśli zachodzą przesłanki wynikające z § 2), a tylko ewentualna może być odpowiedzialność płatnika składek za zwrot wskazana w § 6. Z generalnych zasad należy też domniemywać, że to osoba, która uzyskała świadczenia powinna je zwrócić w przypadku, gdy są one świadczeniami pobranymi nienależnie (porównaj linie orzeczniczą SN: wyrok z dnia 10 czerwca 2008 r., I UK 376/07, OSNP 2009, nr 21-22, poz. 295; wyrok z dnia 17 stycznia 2012 r., I UK 194/11, LEX nr 1227962; wyrok z dnia 6 sierpnia 2013 r., II UK 11/13, OSNP 2014, nr 5, poz. 72.). Tym samym ocenie winny podlegać w pierwszej kolejności przesłanki odpowiedzialności osoby, która pobrała świadczenia i w przypadku uznania spełnienia warunków opisanych w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej -nienależnego świadczenia po stronie ubezpieczonego , jego odpowiedzialność wyprzedza odpowiedzialność płatnika składek na podstawie art. 84 ust. 6 s.u.s. Podobne zapatrywanie znalazło się w orzeczeniach Sądu Okręgowego w Elblągu w sprawach: z dnia 28 września 2015r. sygn. akt: IV U 2056/13; z dnia 25 maja 2016r. sygn. akt IV Ua 18/16. Nie można zgodzić się z poglądem sądu, jakoby organ rentowy nie mógł wszcząć postępowania wobec zainteresowanego i wydać decyzji , a także prowadzić egzekucji, bowiem zainteresowany występował w tym układzie, jaklo osoba fizyczna podejmująca zatrudnienie w ramach stosunku pracy, nie zaś jako przedsiębiorca, po lub w czasie ogłoszenia upadłości.

Apelujący podkreślił, że z akt niniejszej sprawy nie wynika, aby organ rentowy podjął jakiekolwiek kroki (wydał decyzję) co do odpowiedzialności zainteresowanego K. K. (1), który w istocie pobrał nienależne świadczenia. W tej sytuacji - w ocenie apelującego - objęcie obowiązkiem zwrotu tych świadczeń apelującego jako płatnika składek było nieuzasadnione (przedwczesne). Takie stanowisko zostało wyrażone przez Sąd Okręgowy w Legnicy w wyroku z dnia 14 lipca 2016 r., sygn. akt V Ua 11/16, w którym Sąd wskazuje wprost, że: „...W wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 r. (II UK11/13) Sąd Najwyższy uznał, że okoliczność, iż zgłoszenia danej osoby do ubezpieczeń społecznych dokonuje rzekomy pracodawca, nie oznacza, że rzekomy pracownik, wnioskując o świadczenia z ubezpieczeń społecznych, z powołaniem się na objęcie go takimi ubezpieczeniami w związku z zawarciem umowy o pracę, nie wprowadza świadomie w błąd organu rentowego w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej.... zasadę, zgodnie z którą obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia ciąży w pierwszej kolejności na osobie, która je pobrała. Jeżeli zatem spełnione zostaną określone w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej przesłanki do uznania świadczenia za pobrane nienależnie, to obowiązana do jego zwrotu w pierwszej kolejności jest osoba, której świadczenie wypłacono. Płatnik składek nie może być -

10

na podstawie art. 84 ust. 6 tej ustawy- zobowiązany do zwrotu kwot świadczeń pobranych nienależnie przez inne osoby w sytuacji, gdy obowiązujące przepisy umożliwiają dochodzenie zwrotu tych kwot od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono. Przepis art. 86 ust. 6 ustawy systemowej reguluje zatem wyłącznie taką sytuację, w której pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot ' nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, a jednocześnie nie można stwierdzić odpowiedzialności osoby, której świadczenia wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust. 2 omawianej ustawy. Celem regulacji wynikającej z art. 84 ust. 6 ustawy systemowej jest umożliwienie organowi rentowemu odzyskania świadczeń, które bez jego winy zostały wypłacone, bądź zawyżone, a nie ma przy tym podstaw, aby uznać, że pobierająca je osoba zobowiązana byłaby do ich zwrotu w myśl zasad wynikających z art. 84 ust. 1 i 2 ustawy systemowej (por. powołany wyżej wyrok SN z 10 czerwca 2008 r., I UK 376/07)." Tym samym nie można się zgodzić z ustaleniem sądu, że w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki uzasadniające odpowiedzialność zainteresowanego , bowiem jakoby nie podał fałszywych zeznań, dokumentów i nie wprowadził świadomie w błąd organu. Z powołanego orzecznictwa wynika jednoznacznie, że w przypadku umowy pozornej osoba pracownika swoim zachowaniem wypełnia przesłankę świadomego wprowadzenia w błąd organu w celu uzyskania świadczeń.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od skarżącego na rzecz organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że w jego ocenie apelacja stanowi wyłącznie polemikę z rozstrzygnięciem dokonanym przez Sądu Rejonowego.

Podniósł także, że sąd pierwszej instancji, prawidłowo zastosował obowiązujące przepisy, a po przeprowadzeniu postępowania dowodowego dokonał wnikliwej i właściwej analizy wszystkich zebranych dowodów w trybie art. 232 k.p.c, opierając swoje ustalenia na całokształcie zebranego w sprawie materiału dowodowego, zgodnie z regułą wyrażoną w art. 233 § 1 kpc, która w żaden sposób nie została naruszona.

W ocenie organu rentowego fakt uprawomocnienia się decyzji ZUS z 16 lipca 2014r., znak (...), spowodowało, że Sąd orzekający był związany ustaleniem, że Pan K. K. (1) nie podlegał od 20 czerwca 2013r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I., z tego powodu, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru w celu stworzenia formalnych przesłanek do uzyskania uprawnień z ubezpieczenia społecznego.

W związku z tym, wynikająca z art 84 ust 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przesłanka do uznania obowiązku zwrotu nienależnych świadczeń została spełniona. Zgodnie z brzmieniem art 84 ust 6 ustawy o sus jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich

II

wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Pobranie przedmiotowych zasiłków przez Pana K. K. (1) zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek - (...) Ltd. (...) P. K." sp.j. z siedzibą w I. nieprawdziwych danych, stąd obowiązek ich zwrotu obciąża - zgodnie z art. 84 ust 6 ustawy o sus -

płatnika składek. Prawidłowo ocenił sprawę Sąd Rejonowy i uznał, że w sprawie brak było podstaw do zastosowania art. 84 ust 2 ustawy systemowej, albowiem zainteresowany nie posiadał statusu ubezpieczonego już od chwili pozornego zatrudnienia i dalej w momencie ustalenia uprawnień (art. 84 ust 2 pkt 1 ustawy systemowej], brak też było podstaw do przyjęcia, że świadczenia wypłacono na podstawie nieprawdziwych zeznań zainteresowanego, fałszywych dokumentów, czy świadomego wprowadzenia w błąd ZUS przez zainteresowanego (art. 84 ust 2 pkt 2 ustawy systemowej).

W związku z tym, wypłacenie świadczeń zainteresowanemu nastąpiło na podstawie dokumentów i wniosków przedłożonych przez płatnika składek.

Słusznie zauważył również Sąd Rejonowy, że z uwagi na fakt ogłoszenia upadłości zainteresowanego organ rentowy nie mógłby prowadzić przeciwko niemu postępowania administracyjnego (art 144 ustawy z 28 lutego 2003r. prawo upadłościowe i naprawcze obowiązujące w dacie wydania zaskarżonej decyzji oraz decyzji z 16 lipca 2014r., znak (...)], a w konsekwencji wydać decyzji, ani też prowadzić przeciwko zainteresowanemu - upadłemu postępowania egzekucyjnego (art 146 ust 4 ww. ustawy z 28 lutego 2003r).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Na wstępie wskazać należy, że choć skarżący wskazywał, iż zaskarża wyrok w całości ,to z treści apelacji i wskazywanych w niej zarzutów jednoznacznie wynika, że dotyczy ona części wyroku tj. pkt III III, w których Sąd I instancji nie uwzględnił odwołania skarżącego i w takim zakresie Sąd Okręgowy rozpoznał apelację.

Apelacja jako zasadna skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku w pkt II i III ,choć nie wszystkie podnoszone w niej argumenty zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności koniecznym jest odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Skarżący zarzucił Sądowi I instancji naruszenie art. 233 §1 kpc. W szczególności kwestionował ustalenie przez sąd I instancji, że (...) Ltd (...). (...) spółka jawna przekazała organowi rentowemu w sposób zawiniony nieprawdziwe informacje dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym przez K. K. (1).

Zdaniem Sądu Okręgowego, ustalenia sądu I instancji w tym przedmiocie były właściwe.

12

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew zarzutom apelacji, Sąd Rejonowy był związany w rozpatrywanej sprawie prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu z 17.07.2015r.w sprawie IV U 794/14, którym oddalono odwołanie K. K. (1) od decyzji z 16.07.2014r. znak (...), którą ustalono, że K. K. (1) nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Ltd (...) (...) spółce jawnej w I., w tym także ustaleniem, że zatrudnienie K. K. (1) przez apelującą miało charakter pozorny, a umowa o pracę zawarta przez nich była nieważna i w konsekwencji brak było tytułu do pobierania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez pracownika.

W tym miejscu warto przypomnieć, że art. 365§1 k.p.c. , stanowi, iż prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.. Wskazany wyżej wyrok Sądu Okręgowego wiązał więc Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie w zakresie ustalenia, że strony stosunku pracy świadomie zawarły pozorną umowę o pracę celem uzyskania nienależnych świadczeń. Dokonywanie odmiennych ustaleń jest niedopuszczalne.

Wobec prawomocności powyższego wyroku powyższe ustalenia są wiążące w niniejszej sprawie zaś obowiązek zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń przez pracodawcę/płatnika / wynika z art. art. 84 ust 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W ocenie Sądu Okręgowego, trafny jest natomiast zarzut naruszenia przez Ssd I instancji art. 84 ust. 2 i 6 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych i Sąd Okręgowy dokonał w tym zakresie odmiennej oceny prawnej.

Zgodnie z art 84.ust. 1 ustawy z 13.10.1998r o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Zgodnie z ust 2 cyt przepisu za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Okręgowy nie podziela poglądu Sadu Rejonowego, że brak jest podstaw do uznania, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 84 ust 2.ustawy o s.u.s.

Zdaniem Sądu II instancji skoro brak było tytułu do korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to zasiłek chorobowy wypłacony K. K. miał charakter świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 84 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a jego wypłata nastąpiła wskutek podania przez apelującego nieprawdziwych tj. niezgodnych ze stanem faktycznym danych.

13

Okoliczność, że zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych danej osoby dokonuje rzekomy pracodawca, nie oznacza, że rzekomy pracownik, wnioskując o świadczenia z ubezpieczeń społecznych, z powołaniem się na objęcie go takimi ubezpieczeniami w związku z zawarciem umowy o pracę, nie wprowadza świadomie w błąd organu rentowego w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej / Wyrok Sądu Najwyższego z 6.08.2013r.—IIUK11/13/ na objęcie go takimi ubezpieczeniami w związku z zawarciem umowy o pracę, nie wprowadza świadomie w błąd organu rentowego w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej.

Zgodnie z art. 84 ust 6 ustawy z 13.10.1998r o systemie ubezpieczeń społecznych jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w myśl art. 84 ust. 6 ustawy systemowej, jeżeli pobranie •* nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot. Zasadą wynikającą z art. 84 ust. 1 ustawy systemowej jest obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, przy czym obowiązek ten ciąży przede wszystkim na osobie, która je pobrała. Jeżeli zatem spełnione zostały określone w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej przesłanki do uznania świadczenia za pobrane nienależnie, to obowiązana do jego zwrotu jest w pierwszej kolejności osoba, której świadczenie wypłacono. Podmiot, do którego jest adresowany art. 84 ust 6 ustawy o sus , tj. płatnik składek nie może być zobowiązany do zwrotu kwot świadczeń pobranych nienależnie przez inne osoby w sytuacji, gdy obowiązujące przepisy umożliwiają dochodzenie zwrotu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono. Przepis art. 84 ust. 6 ustawy systemowej reguluje zatem wyłącznie taką sytuację, w której pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, a jednocześnie nie można stwierdzić odpowiedzialności osoby, której świadczenia wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie.

W tym miejscu warto wskazać na stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu wyroków z dnia 17 stycznia 2012 r., I UK 194/11, LEX 1227962 i z dnia 6.08.2013 r., II UK 11/13, LEX 1375189 oraz z dnia 10 czerwca 2008 r, I UK 376/07, OSNP 2009/21-22/295, w którym Sąd Najwyższy uznał, że celem regulacji wynikającej z art. 84 ust. 6 ustawy o sus jest umożliwienie organowi rentowemu odzyskania świadczeń, które bez jego winy zostały nienależnie wypłacone bądź zawyżone, a nie ma przy tym podstaw, aby uznać, że pobierająca je osoba zobowiązana byłaby do ich zwrotu według zasad wynikających z art. 84 ust. 1 i 2 ustawy o sus. Organ rentowy ma w takiej sytuacji podstawę do żądania zwrotu nadpłaconych kwot od odpowiedzialnego za zaistnienie takiej sytuacji płatnika składek, od którego pochodziły nieprawdziwe informacje prowadzące do wypłacenia nienależnych świadczeń. Obowiązek zwrotu wypłaconych nienależnie świadczeń z ubezpieczeń

14

społecznych obciąża, na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy systemowej, płatnika składek tylko wówczas. gdy ich pobranie spowodowane zostało przekazaniem przez niego nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, a jednocześnie brak jest podstaw do żądania takiego zwrotu od osoby, której faktycznie świadczenia te wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust. 2 tej ustawy. Zasadą wynikającą z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia ciąży na osobie, która je pobrała. Jeżeli zatem spełnione zostały określone w art. 84 ust. 2 tej ustawy o sus przesłanki do uznania świadczenia za pobrane nienależnie, to obowiązana do jego zwrotu jest osoba, której świadczenie wypłacono. Tym samym art. 84 ust. 6 zawarty w tej samej ustawie i odnoszący się również do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia nie dotyczy powyżej opisanej sytuacji ( w której zastosowanie powinien znaleźć art. 84 ust. 2 ).Podmiot, do którego jest adresowany art. 84 ust. 6 ustawy systemowej, tj. płatnik składek, nie może być zobowiązany do zwrotu kwot świadczeń pobranych nienależnie przez inną osobę w sytuacji, gdy obowiązujące przepisy umożliwiają dochodzenie zwrotu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono.

Sąd Okręgowy w całej rozciągłości podziela powyższy pogląd. Dodatkowo zauważyć należy, że opisywana sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie, albowiem bezsporny jest fakt, że organ rentowy nie podjął żadnych starań o odzyskanie wypłaconych świadczeń od K. K.. Zdaniem Sądu Okręgowego dlatego stwierdzić należało, że dochodzenie ich od zobowiązanego w dalszej kolejności płatnika składek nie było prawidłowe. Fakt, że w stosunku do K. K. (1) ogłoszono upadłość nie oznacza wprost, że niemożliwe jest ustalenie i dochodzenie od niego zwrotu nienależnie wypłaconego w toku postępowania upadłościowego świadczenia. Postępowanie administracyjne w tym zakresie winno toczyć się stosownie do przepisów ustawy z 28.02.2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze. Na marginesie zauważyć należy, że w myśl art. 62 powyższej ustawy w skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego, z zastrzeżeniem art. 63-67. Powołane przepisy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze mają zastosowanie zarówno do upadłości likwidacyjnej, jak i upadłości z możliwością zawarcia układu (o której mowa w art. 14 ust. 1 ustawy). W przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej mieniem wchodzącym w skład masy upadłości zarządza i rozporządza wyłącznie syndyk masy upadłości (art. 173 w związku z art. 75 ust. 1 ustawy).Zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze masa upadłości dłużnika K. K. obejmuje składniki należące do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyte przez upadłego w toku postępowania upadłościowego (art. 61 i 62 p.u.n.), a w związku z tym w skład masy upadłości wchodzi również świadczenie uzyskiwane przez K. K. z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając powyższe na uwadze Sąd stosownie do art. 386 §1 k.p.c orzeczono jak w pkt I wyroku. Konsekwencją powyższego była zmiana zaskarżonego wyroku w przedmiocie kosztów procesu za I instancję stosownie / pkt II wyroku /na mocy art. 386 §1 kpc w zw z art. 98 k.p.c. jak i art. 99 i 108 oraz 105 § 1 k.p.c. zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat

15

za czynności radców prawnych /Dz. U. 2015.1804/ / w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia odwołania/

SSO Alicja Romanowska SSO Renata Żywicka SSR. del Sebastian Wojewódka