Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Grądzik

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 3 listopada 2015r. znak: (...)

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy T. K. prawo do emerytury od dnia 9 czerwca 2015r.;

II.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 1686/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczony T. K. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 3 listopada 2015r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury w wieku emerytalnym niższym od powszechnego. Ubezpieczony podniósł, że pracował w warunkach szczególnych jako palacz kotłów parowych, na dowód czego wniósł o przesłuchanie świadków.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy powołał się m.in. na art. 32 i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r. poz. 748 ze zmianami; dalej: ustawa emerytalna) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami; dalej: rozporządzenie RM z 1983r.). Kwestionowano, aby wnioskodawca legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 25 lat na dzień 1 stycznia 1999r. oraz stażem 15 lat prawy w warunkach szczególnych na ten sam dzień. Pozwany nie kwestionował jako pracy w warunkach szczególnych tylko okresu zatrudnienia w Zakładzie Produkcji (...) w M. od dnia 1 grudnia 1980r. do dnia 31 stycznia 1984r. Już w toku procesu, wskutek złożenia przez wnioskodawcę dodatkowych dokumentów dotyczących pracy w gospodarstwie rolnym rodziców oraz stosunku do służby wojskowej, stała się bezsporna okoliczność, że ubezpieczony legitymuje się stażem ogólnym 25 lat na dzień 1 stycznia 1999r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...). ukończył 60 lat.

(bezsporne)

W okresie od ukończenia 16. roku życia do dnia 2 kwietnia 1975r. wnioskodawca zamieszkiwał i pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Następnie od dnia 3 kwietnia 1975r. do dnia 8 maja 1976r. był zatrudniony jako betoniarz w (...) w M. przy obsłudze betoniarki przemysłowej i wylewaniu betonu. Z kolei w dniach od 13 maja 1976r. do 7 października 1976r. ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu żuk w Gminnej Spółdzielni (...) w M.. Następnie w okresie od dnia 7 grudnia 1976r. do dnia 25 czerwca 1977r. ubezpieczony był kierowcą ciągnika i (od około marca 1977r.) robotnikiem drogowym obsługującym mały walec ręczny. W okresie od dnia 8 sierpnia 1977r. do dnia 25 października 1978r. wnioskodawca był ponownie zatrudniony w (...) w M., tym razem na stanowisku kierowcy ciągnika. Praca w tym zakładzie polegała na transporcie materiałów budowlanych i przeciąganiu płyt drogowych. Z kolei w dniach od 10 stycznia 1979r. do 21 października 1980r. ubezpieczony był pomocnikiem traktorzysty w Nadleśnictwie D., gdzie pracował przy przewozie drewna, tj. jego załadunku na przyczepę, a w zastępstwie także jako kierowca ciągnika. Następnie w okresie od dnia 1 grudnia 1980r. do dnia 31 stycznia 1984r. skarżący pracował jako kierowca ciągnika w Zakładzie Produkcji (...) w M..

(bezsporne, ponadto świadectwa pracy i zaświadczenia w pliku rentowym i emerytalnym, wyjaśnienia skarżącego z rozprawy)

W okresie od dnia 1 lutego 1984r. do dnia 31 maja 1987r. ubezpieczony był palaczem kotłów parowych w Gminnej Spółdzielni (...) w M.. Były to kotły typu przemysłowego z obsługą niezautomatyzowaną. Para technologiczna służyła do mycia butelek przy produkcji napojów gazowanych i rozlewaniu piwa.

(dowód: świadectwo pracy, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, i zaświadczenie Rp-7 w pliku rentowym, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w pliku emerytalnym, zeznania świadka A. K. i opinia biegłego J. W. z rozprawy)

W okresie od dnia 1 czerwca 1987r. do dnia 30 kwietnia 1997r. ubezpieczony pracował jako palacz kotłów parowych, a w sezonie zimowym dodatkowo jako palacz kotłów wodnych c.o. w Zespole Szkół Zawodowych w M.. Kotły parowe były dwa. Pracowały przez cały rok szkolny, przy czym jeden z nich stale – zapewniał parę technologiczną na potrzeby internatu, w tym kuchni, pralni, suszarni, magla, podgrzania wody do mycia, zaś drugi – zwykle trzy dni w tygodniu na potrzeby warsztatów szkolnych. Oba te kotły parowe były kotłami typu przemysłowego z obsługą niezautomatyzowaną. Kotły wodne c.o., pracujące tylko w sezonie grzewczym, nie były kotłami typu przemysłowego. W wakacje ubezpieczony przez miesiąc korzystał z urlopu, a przez drugi miesiąc pełnił obowiązki dozorcy. W tym samym Zespole Szkół i na tym samym stanowisku ubezpieczony był zatrudniony ponownie w okresie od dnia 10 października 1997r. do dnia 9 kwietnia 1998r. W tym okresie zatrudnienia obsługiwał wyłącznie ten kocioł parowy, który zapewniał parę w internacie. Kotły wodne c.o. nie były już wówczas używane z uwagi na zmianę systemu ogrzewania na zasilanie z sieci miejskiej.

(dowód: świadectwo pracy, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, i zaświadczenie Rp-7 w pliku rentowym, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w pliku emerytalnym, zeznania świadka A. K. i opinia biegłego J. W. z rozprawy

W okresie od dnia 13 maja 1997r. do dnia 9 października 1997r. ubezpieczony był uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych.

(bezsporne, ponadto zaświadczenie PUP w pliku rentowym)

Następnie w okresie od dnia 14 października 1998r. do dnia 13 kwietnia 1999r. skarżący był zatrudniony na stanowisku palacza c.o. w (...) w M., gdzie obsługiwał dwa kotły wodne. Nie ma podstaw do przyjęcia, aby były to kotły typu przemysłowego.

(świadectwo pracy w pliku rentowym, opinia biegłego J. W. z rozprawy)

We wszystkich wskazanych wyżej okresach pracy skarżący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu. Wnioskodawca nie legitymuje się innymi okresami składkowymi lub nieskładkowymi przed 1999r.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy przybliżyć przepisy prawa, które mają zastosowanie w niniejszej sprawie, co pozwoli następnie omówić tylko okoliczności sporne istotne dla rozstrzygnięcia.

Z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia RM z 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Skarżący bezspornie spełnia kryterium ukończenia 60 lat, tego, że wprawdzie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale w dniu 9 czerwca 2015r. we wniosku o emeryturę zawarł również wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE do budżetu państwa, oraz że ma 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 1 stycznia 1999r. (po uzupełnieniu w oparciu o art. 10 ustawy emerytalnej w niezbędnym zakresie o okresy pracy w gospodarstwie rolnym). Pozwany kwestionował natomiast okoliczność, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym na ten dzień stażem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, którego to twierdzenia skarżący nie zdołał skutecznie podważyć.

Wnioskodawca przedłożył wprawdzie za część okresów zatrudnienia świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a zgodnie z §2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia RM z 1983r. okresy pracy m.in. w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w odpowiednim świadectwie, jednak świadectwo takie bądź jego brak nie jest jednak bezwzględną przesłanką ani do zaliczenia, ani do niezaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie charakteru pracy także w oparciu o inne dowody niż świadectwo z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik go nie posiada, bądź przedkłada świadectwo nieodpowiadające określonej w przepisie formie. Sąd może więc poczynić w tej kwestii własne ustalenia.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że oczywiste było, iż tylko uwzględnienie okresu zatrudnienia wnioskodawcy na stanowiskach palacza w Gminnej Spółdzielni (...) w M. (dalej: GS) i w szczególności w Zespole Szkół Zawodowych w M. (dalej: (...)) mogło skutkować przyjęciem, że legitymuje się on okresem pracy w warunkach szczególnych łącznie dłuższym na dzień 1 stycznia 1999r. niż wymagane 15 lat. Wynika to stąd, że pozostałe okresy zatrudnienia były zbyt krótkie i mogły służyć jedynie ewentualnemu uzupełnieniu stażu pracy w szczególnych warunkach.

Trzeba wobec tego wyjaśnić, że skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to obowiązujące w tym zakresie i przywoływane już kilkakrotnie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Wprawdzie wobec tego za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 53 ust. 2 tej samej ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. i tożsama regulacja w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej), jednak jednocześnie tylko tych pracowników, którzy wykonują rodzaj prac lub zajmują stanowiska pracy określone w przywołanym wyżej rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983r. Bez znaczenia dla oceny, czy dany okres pracy stanowił pracę w warunkach szczególnych, jest okoliczność otrzymywania w tymże okresie zatrudnienia ewentualnego dodatku za pracę w warunkach szkodliwych czy podwyższonego wynagrodzenia, gdyż żaden przepis powołanych ustaw i rozporządzenia takiego prostego przełożenia nie przewiduje.

W wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., wymieniono m.in. prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (dział II. „W energetyce”) oraz prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego (dział XIV. „Prace różne”, poz. 1). Pomocniczo należy odwołać się również do przepisów resortowych. Wydane w oparciu o §1 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., a mające znaczenie pomocnicze i porządkujące, zarządzenie nr 9 z dnia 1 lipca 1983r. Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska w dziale II. w punkcie 61 wymienia stanowisko palacza kotłów przemysłowych w kotłowniach z kotłami pyłowymi oraz rusztowymi o wymuszonym podmuchu powietrza pod ruszt kotły obsługiwane przez wnioskodawcę nie były tego typu kotłami) i w dziale XIV. w poz. 1 w punkcie 3. – stanowisko m.in. palacza. Można przyjąć, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracował na stanowisku palacza w GS w okresie od dnia 1 lutego 1984r. do dnia 31 maja 1987r. (3 lata i 4 m-ce) oraz w (...) (poza 1 miesiącem w każde z wakacji, kiedy pełnił funkcję dozorcy) w okresach od dnia 1 czerwca 1987r. do dnia 30 kwietnia 1997r. (9 lat i 1 m-c) i od dnia 10 października 1997r. do dnia 9 kwietnia 1998r. (6 m-cy), nie ujawniły się bowiem żadne okoliczności, aby nie przyznać waloru wiarygodności zeznaniom świadków, z którymi były zresztą zgodne wyjaśnienia wnioskodawcy. Nie może też być wątpliwości, że obsługa kotłów w przedmiotowej kotłowni była niezautomatyzowana oraz że kotły parowe, a więc te, które wymagały stałego nadzoru ze strony skarżącego jako palacza, były kotłami typu przemysłowego, co potwierdziła niekwestionowana przez strony i nie nasuwająca wątpliwości Sądu opinia biegłego J. W.. Już tylko wymienione tu okresy zatrudnienia, łącznie z niekwestionowanym na etapie postępowania administracyjnego okresem 3 lat i 2 m-cy pracy na stanowisku kierowcy ciągnika w (...) w M., dawały staż 16 lat i 1 m-ca pracy w warunkach szczególnych. Tylko zatem na marginesie wystarczy zaznaczyć, że pracą w warunkach szczególnych było też zatrudnienie wnioskodawcy na stanowisku betoniarza (dział V poz. 4 wykazu; dalsze ok. 13 m-cy) i kierowcy ciągnika w pozostałych zakładach pracy (dział VIII poz. 3; kolejne ok. 17 m-cy, gdyż w (...) w I. tylko do marca 1997r. - później skarżący był robotnikiem drogowym).

Podsumowując rozważania trzeba wskazać, że okoliczności ustalone w toku postępowania potwierdziły, iż ubezpieczony spełnia wszystkie wymagana łącznie przesłanki przyznania mu wnioskowanej emerytury. Skutkowało to zmianą zaskarżonej decyzji i przyznaniem prawa do emerytury na podstawie przepisów wskazanych wyżej oraz na podstawie art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej i art. 477 ¹⁴§2 kpc od dnia spełnienia ostatniej przesłanki, tj. od dnia złożenia wniosku o świadczenie, obejmującego też wniosek o przekazanie do budżetu państwa środków zgromadzonych w OFE (pkt I wyroku).

Z uwagi na to, że na etapie postępowania administracyjnego wnioskodawca nie wykazał obu przesłanek stażowych, Sąd na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt II wyroku).