Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Bożena Czarnota

Protokolant: st. sekr. sądowy Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 17/07/2015 r. nr (...) znak: (...)

z udziałem I. S.

o wysokość podstawy wymiaru składek

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że od dnia 01.01.2015r. podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne tj. emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe pracownika A. S., zatrudnionej w (...) I. S. na podstawie umowy o pracę za pełne miesiące jest równa kwocie 4000 zł miesięcznie,

II.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na rzecz ubezpieczonej A. S. kwotę 180 /sto osiemdziesiąt/ zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IVU 1169/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczona A. S. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z 17 lipca 2015r., którą to decyzją organ stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia ubezpieczone A. S. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę od dnia 01 stycznia 2015r. (za pełne miesiące) jest równa kwocie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. Jednocześnie organ stwierdził, że wskazana podstawa wymiaru w kwocie 4.000 zł, wynikająca z aneksu do umowy o pracę pozostaje w kolizji z zasadami współżycia i jest nieważna z mocy prawa.

W odwołaniu ubezpieczona wskazywała, że podwyżka jej wynagrodzenia nastąpiła w związku ze zwiększeniem jej obowiązków oraz zakresu odpowiedzialności. W ocenie skarżącej wynagrodzenie w kwocie 4.000 zł nie jest ani nadmierne, ani nieadekwatne do zakresu powierzonych jej obowiązków. W ocenie skarżącej za racjonalnością ustalania wynagrodzenia w wysokości 4.000 zł przemawiały jej cechy osobowościowe, ponad przeciętna komunikatywność, umiejętność zrobienia dobrego wrażenia na kontrahentach, energiczność, pomysłowość na rozwój działalności, zaradność oraz przyjęcie przez skarżącą znacznie większej ilości obowiązków w porównaniu ze stanowiskiem pracy, które wcześniej wykonywała.

W odpowiedzi na odwołanie poznany Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania. W ocenie organu wynagrodzenie w kwocie 4.000 zł jest rażąco zawyżone, zostało ustalone w celu osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych, kosztem innych uczestników tego systemu i w związku z tym nastąpiło z naruszeniem zasad współżycia społecznego.

Sąd ustalił, co następuje:

Płatnik składek I. S. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu (od 2003r.) i przetwórstwa wstępnego ryb (od 2011r.) i w zakresie garmażu (od 2014r.). Do 2013 roku działalność była całoroczna ale oparta na sezonowości połowów. Płatnik składek w ramach działalności skupowała rybę od rybaków, filetowała i w takiej postaci sprzedawała rybę. W 2008 roku została wybudowana nowa hala produkcyjna. W okresie od 2011r. do 2013r. płatnik zatrudniała pracowników na stanowisku fileciarzy - 6-8 osób oraz pracownika na stanowiska kierowcy i ubezpieczoną na stanowisku pracownika administracyjnego. Obroty firmy wynosiły 2 mln rocznie przy czym zaczęły spadać i w 2013 roku płatnik składek podjęła decyzję o przeprofilowaniu firmy i wprowadzeniu garmażu rybnego. Płatnik składek dokonała zakupu nowego sprzętu, przebudowy pomieszczeń, zostały wykonane nowe ujęcia wody, zainstalowany kontener z gazem. Płatnik składek w związku z przebudową i przeprofilowaniem firmy nie uzyskała w 2014r. takiej płynności finansowej jak na dotychczasowym poziomie. Modernizację pod względem dokumentacyjnym przygotowywała ubezpieczona A. S..

Od 2014r. oprócz obróbki wstępnej i przyjęcia świeżej ryby firma (...) zaczęła produkować garmaż rybny tj. ryby w galarecie i zalewach, ryby zapiekane, kotlety rybne. Przychód w 2014 roku był mniejszy niż w latach wcześniejszych, a obrót wyniósł 900 tyś. zł. W 2014 roku I. S. zaciągnęła kredyt, a w 2015 r. roku dokonano restrukturyzacji kredytu, z uwagi na brak możliwości jego spłaty. Od 2015 roku płatnik nie ma już problemu ze spłatą kredytu. W grudniu 2014r. miała już zamówienia z sieci (...) oraz z sieci P. i P. oraz L.. Od 2015 roku ma już podpisane umowy z kontrahentami. W styczniu 2015r. podpisała dwie pierwsze umowy.

Płatnik składek równolegle była zatrudniona w (...) Dziecka na stanowisku wychowawcy z wynagrodzeniem 2000 zł w pełnym wymiarze czasu pracy, przychodziła do firmy jedynie w czasie wolnym, pozostawiając prace administracyjne w rękach ubezpieczonej A. S.. Od września 2015 roku płatnik składek uzyskała świadczenie emerytalne. Zawarła układ ratalny z ZUS, który zrealizowała w połowie roku 2015r.

Ubezpieczona A. S., ur. (...) – córka płatnika składek I. S. - ukończyła Wyższą Szkołę (...) w G. na kierunku (...) w zakresie zarządzania hotelarstwem i gastronomią. Dyplom ukończenia szkoły uzyskała 26 września 2004r.

W dniu 01 czerwca 2011r. ubezpieczona z płatnikiem składek I. S. zawarła umowę o pracę. Umowa została zawarta na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym 1.650 zł. Na mocy tej umowy ubezpieczona wykonywała pracę na stanowisku pracownika biurowego. Do jej zadań należało wystawianie faktur, przygotowanie dokumentacji dla księgowości, wysyłanie maili.

Od momentu gdy płatnik składek podjęła decyzję o zmianie profilu firmy ubezpieczona zajmowała się sprawami administracyjnymi modernizacji zakładu, wykonywała opracowywanie nowych procedur, receptur, projektów technologicznych, załatwiała wszystkie pozwolenia na taką produkcję garmażeryjna. W 2014r. gdy firma (...) zaczęła produkować garmaż rybny ubezpieczona zajmowała się opracowywaniem nowych receptur, sporządzeniem protokołów dokonywała wyceny, szukała sieci zbytu. Od 1.04.2014 roku systematycznie wzrastał jej zakres obowiązków, wynagrodzenie nie uległo zmianie, nadal była ona jedynym pracownikiem administracyjnym zatrudnionym w firmie.

Aneksem do umowy o pracę z 01 stycznia 2015r. ubezpieczonej zmieniono wysokość wynagrodzenia na kwotę 4.000 zł oraz stanowisko pracy . Ubezpieczona miała wykonywać pracę na stanowisku kierownika, z zakresem obowiązków:

- planowanie i organizowanie produkcji, organizacja procesów produkcyjnych,

- nadzór nad realizacja planów produkcji, organizacja procesów produkcyjnych,

- zarządzanie i organizacja pracy pracowników produkcji,

- nadzór nad stanem zaopatrzenia w surowce i półprodukty,

- prowadzenie dokumentacji produkcyjnej zgodnie z przyjętymi normami,

- wystawianie dokumentacji: faktury VAT, wz, pz, (...) (handlowy dokument identyfikacyjny),

- ewidencja i archiwizacja dokumentacji firmowej,

- pomoc przy prowadzeniu dokumentacji (...),

- zarządzanie finansami firmy,

- przeprowadzanie szkoleń instruktażu stanowiskowych nowo zatrudnionych pracowników,

- reprezentowanie firmy (...) we wszelkich instytucjach typu PIW, BANK, US,

- prowadzenie całej dokumentacji (...) i G., opracowywanie nowych procedur, instrukcji, wypełnianie wszelkich formularzy (np. formularz kontroli czystości, formularze dot. rozchodu śr. czystości itp. ),

- rozliczanie pracowników z godzin pracy, urlopów, wynagrodzenia,

- prowadzenie negocjacji handlowych \ kontrahentami, ustalanie cen, warunków dostaw,

- sprawy marketingowe firmy,

- reklama, prowadzenie strony www.

- nadzór nad kontrolą jakości produktów,

- opracowywanie technologii produktów,

- reprezentowanie firmy na wszelkich spotkaniach handlowych,

- rozsyłanie ofert, pozyskiwanie nowych klientów,

- zamawianie surowca, materiałów, opakowań i dodatków do produkcji,

- prowadzenie dokumentacji nadzorującej stan magazynów.

Z powodu ciąży ubezpieczona była niezdolna do pracy od połowy kwietnia 2015r. do rozwiązania, do pracy wróciła 22 stycznia 2016r. i pracuje za wynagrodzeniem w wysokości 4.000 zł. Podczas nieobecności jej obowiązki przejęła matka – I. S..

/ dowód zeznania skarżącej k- 109-110, , k-145v, zeznania I. S. k- 110-111, zakres obowiązków k- 19, dokumentacja k- 126, akta ZUS /

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania skarżącej zasługiwało na uwzględnienie.

Co do meritum sprawy trzeba wyjaśnić, że w myśl art. 18 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015r. poz. 121) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągnięty przez pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W podstawie tej nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków. Z kolei podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego.

W niniejszej sprawie nie było kwestionowane, że ubezpieczona do 31 grudnia 2014r. otrzymywała wynagrodzenie w kwocie po 1.650 zł miesięcznie za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Kwestią sporną była podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia za okres od 01 stycznia 2015r. W ocenie organu wynagrodzenie ubezpieczonej podwyższone od 01.01.2015r. do kwoty 4.000 zł, jest wygórowane, a przez to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, zaś w ocenie skarżącej podstawę wymiaru stanowi kwota 4.000 zł.

Zaznaczenia wymaga, że dozwolone jest ocenianie wysokości wynagrodzenia za pracę przez pryzmat zasad współżycia społecznego, także u prywatnych pracodawców. Zważyć bowiem należy, że art. 13 k.p., wprowadzający zasadę, że pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę, dotyczy wszystkich pracowników. Autonomia stron umowy o pracę w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez sytym prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz również wzgląd na interes publiczny. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 września 2012r. (sygn. III AUa 398/12, LEX nr 1223252), umowa o pracę wywołuje nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji miedzy pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. W konsekwencji ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika, ale także interesu publicznego. Alimentacyjny charakter świadczeń przyznawanych z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz zasada solidaryzmu sprawiają, że płaca stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składek nie może być ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie. Nie może przy tym rażąco przewyższać wkładu pracy, by w konsekwencji składka na ubezpieczenie społeczne przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej. Prawidłowo więc organ rentowy podnosił, że ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być, w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu, a więc z pominięciem zasady solidarności ubezpieczonych. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. wyrok z dn. 09.08.2005r., III UK 89/05, OSNP 2006/11-12/192; uchwała SN z dn. 27.04.2005r., II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338). Zakład Ubezpieczeń Społecznych może więc kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (patrz wyrok SN z dn. 19.05.2009r., III UK 7/09, LEX nr 509047). Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, zdaniem Sądu ocena okoliczności faktycznych rozpoznawanej sprawy prowadzi do wniosku, że pozwany niezasadnie zakwestionował podwyżkę wynagrodzenia ubezpieczonej z 2015 r. i w konsekwencji zweryfikował wysokość podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych. Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego w przedmiocie przyjęcia jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne skarżącej w wysokości najniższego wynagrodzenia.

W ocenie Sądu zasługiwały na uwagę zarówno twierdzenia płatnika, jak i zeznania ubezpieczonej, że wynagrodzenie zostało zwiększone do kwoty 4.000 zł. z uwagi na znaczne zwiększenie zakresu obowiązków i odpowiedzialności ubezpieczonej.

W pierwszej kolejności zaznaczenia wymaga, że ubezpieczona była od 2011r. jedynym pracownikiem administracyjnym, a płatnik składek do września 2015r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wychowawcy w (...) Dziecka. Tym samym -w ocenie Sądu- na wiarę zasługiwały zaznania skarżącej i płatnika składek w przedmiocie, że wszystkimi sprawami administracyjnymi związanymi z przeprofilowaniem firmy zajmowała się tylko ubezpieczona. W ocenie Sądu zeznaniom tym nie można było odmówić waloru prawdziwości , były one logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Sąd nie miał wątpliwości, że w odróżnieniu do okresu, w którym firma płatnika składek zajmowała się sprzedażą ryb i tylko wstępnym przetwórstwem, okres w którym przygotowywano firmę do produkcji garmażu, a następnie gdy rozpoczęto produkcje garmażu, zakres obowiązków pracownika administracyjnego takiej firmy musiał ulec zwiększeniu. W ocenie Sądu nie było podstaw by odmówić wiarygodności zeznaniom skarżącej w przedmiocie znacznie zwiększonego zakresu jej obowiązków jakie wykonywała ona już od początku 2014r., a który to zakres został potwierdzony aneksem umowy z 01 stycznia 2015 r. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że zakres czynności ubezpieczonej zwiększył się na tyle, by uzasadniało to ustaleniem jej wynagrodzenia w wysokości przewyższającej dotychczasową stawkę. / zakres k- 19/

Oceny Sądu nie zmienia fakt, że zmiany warunków umowy dokonano dopiero w styczniu 2015r. Nie budziły wątpliwości zeznania skarżącej, jak i twierdzenia płatnika, że ubezpieczona miała ona otrzymać już wcześniej podwyżkę wynagrodzenia ale nastąpiło to de facto w okresie gdy pojawiły się pierwsze zamówienia i była realna szansa na uzyskanie dobreg0 wyniku finansowego. W ocenie Sądu wytłumaczenie podwyższenia wynagrodzenia od stycznia 2015r. było jak najbardziej logiczne z punktu widzenia zdolności finansowej firmy jak i faktu wykonanej przez ubezpieczoną przez cały okres roku 2014r. pracy i jej zaangażowania przy zmianie profilu firmy.

Zdaniem Sądu nie ma znaczenia ocena czy wynagrodzenie w kwocie 4.000 brutto miesięcznie jest obiektywnie wysokie, czy też nie. Istotna jest skala podwyżki w kontekście okoliczności towarzyszących, a ta była uzasadniona, szczególnie w świetle sytuacji finansowej płatnika składek i przyznanych ubezpieczonej kompetencji. De facto z zeznań i ubezpieczonej i płatnika wynikało, że ubezpieczona od 2014r. jest osobą praktycznie zarządzającą całą firmą.

Sąd nie neguje, że zwraca uwagę następstwo czasowe pomiędzy zajściem ubezpieczonej w ciążę i zgłoszeniem do pozwanego zwiększenia podstawy wymiaru składek w styczniu 2015r. Ale w ocenie Sądu w świetle zeznań skarżącej i płatnika składek należało uznać, że okoliczność zajścia w ciążę miała w tym przypadku drugorzędne znaczenie. Za wiarygodne należało uznać zeznania skarżącej, że aneks ze stycznia 2015r. zatwierdzał jedynie istniejący stan rzeczy jaki miał miejsce przez cały 2014 rok, a tylko niepewność finansowa nie pozwalała na wcześniejsze przyznanie wyższego wynagrodzenia.

W ocenie Sądu wskazana podstawa wymiaru w kwocie 4.000 zł, wynikająca z aneksu do umowy o pracę nie pozostaje w kolizji z zasadami współżycia i nie jest nieważna z mocy prawa.

Z tych też względów Sąd na mocy art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia ubezpieczone A. S. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę od dnia 01 stycznia 2015r. (za pełne miesiące) jest równa kwocie 4.000 zł miesięcznie .

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 §1 k.p.c., to jest w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zasądzona z tego tytułu od pozwanego na rzecz ZUS kwota180 zł, to stawka minimalnego wynagrodzenia pełnomocnika, wynikająca z §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490 ze zmianami, w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia do 31 grudnia 2015r.).