Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2015r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2015r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania M. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

nr (...) z dnia 9 czerwca 2015r. znak: (...)

o ustalenie

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od skarżącej M. R. na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 847/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczona M. R. wniosła odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. nr (...) z dnia 9 czerwca 2015r. znak (...)- (...), którą ustalono, że skarżąca nie podlega jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 1 stycznia 2015r. oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 lutego 2015r. Skarżąca wyjaśniła, że działalność gospodarczą rozpoczęła dnia 6 maja 2013r. i prowadziła ją nieprzerwanie do dnia 5 maja 2014r. Następnie w związku z problemami zdrowotnymi i przebytym zabiegiem oraz zgodnie z zaleceniami lekarza zawiesiła działalność od dnia 6 maja 2014r. do dnia 31 grudnia 2014r. W związku z podpisanymi wcześniej umowami na sesje fotograficzne i wynikającego z tego faktu powstałego zobowiązania oraz poprawą samopoczucia wznowiła działalność gospodarczą od dnia 1 stycznia 2015r., mając przede wszystkim na celu zrealizowanie tego zobowiązania oraz nadzieję na podpisanie nowych umów i realizację nowych zleceń.

Odnośnie kwestionowanych przez organ rentowy zdjęć ubezpieczona wyjaśniła, że sprzęt fotograficzny, jaki zakupiła z dotacji, nie jest sprzętem profesjonalnym. Podczas pracy posługuje się często innymi, nieprofesjonalnymi aparatami fotograficznymi, np. K. (...) oraz w zależności od okoliczności oraz chęci uzyskania specyficznego efektu czasami nawet aparatami z telefonów komórkowych, których parametry są wystarczająco dobre i pozwalają na uzyskanie odmiennych, pożądanych przez skarżącą. Daty dotyczące sesji plenerowych i częściowo plenerowych są umowne i faktyczne wykonanie usługi zależy od wielu okoliczności, m.in. pogody, dostępności danego miejsca itp. Odnosi się to szczególnie do tychże sesji plenerowych, w których przypadku miało miejsce zastosowanie tej reguły. Sesja dziecięca nie doszła do skutku we wskazanym terminie z powodu choroby dziecka, jednak aby zrealizować zamówienie i nie pozostawić sytuacji bez rozwiązania, ubezpieczona zaproponowała tymczasowe rozwiązanie w postaci obróbki graficznej innych zdjęć z prywatnego, domowego archiwum zamawiającej oraz przełożenie sesji na inny dogodny i bezpieczniejszy dla dziecka termin w cieplejszym okresie roku. Sesja wałentynkowa nie doszła do skutku w wybranym terminie z powodu braku odpowiednich warunków atmosferycznych do pracy w plenerze. Skarżąca poprosiła więc o zdjęcia, najlepiej plenerowe, z prywatnego, domowego archiwum zamawiającej tę sesję, aby chociaż częściowo zrealizować oczekiwania. W związku z powyższym sesja została przełożona na 16-17 marca 2015r., gdzie też niemożliwym okazało się zrealizowanie sesji plenerowej z powodu nieodpowiedniej pogody, więc sesja została wykonana w pomieszczeniu. Idąc z duchem czasu i mając na uwadze nowoczesne trendy ubezpieczona zaproponowała sesje utrzymaną w konwencji „selfie", czyli modne teraz sesje robione za pomocą telefonów komórkowych. Aby uzyskać pożądany efekt przeciwwskazane było użycie aparatu fotograficznego. Według skarżącej w ten sposób wywiązała się ona z podpisanych umów co do terminu ich realizacji, chociaż podjęte działania musiały ulec modyfikacji ze względu na nieprzewidziane okoliczności.

Co do zarzutu niepodjęcia żadnych realnych działań od momentu wznowienia działalności, aby ją dalej prowadzić i rozwijać, ubezpieczona twierdziła, że w piśmie wyjaśniającym z dnia 17 marca 2015r. poinformowała organ rentowy, że takie działania zostały podjęte poprzez zamieszczenie ogłoszeń bezpłatnych i płatnych na stronie www.olx.pl i www.portel.pl oraz ulotkowanie na terenie E. i okolic. Wykonała również fotoksiążkę załączoną do odwołania, a także przygotowała propozycje albumów fotograficznych w oprawie drewnianej do wyboru do okazania na spotkania z klientami. Wszystko to miało na celu pozyskanie jak największej liczby klientów. Ubezpieczona przedstawiła też zakres prowadzenia działalności gospodarczej przed jej zawieszeniem. Zdjęcia z wykonanych sesji załączyła do odwołania na płycie DVD.

W konsekwencji ubezpieczona zaprzeczyła, jakoby działalność gospodarcza miała charakter fikcyjny i była prowadzona tylko ze względu na chęć pozyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, ponieważ działalność została rozpoczęta i prowadzona aktywnie na długo zanim zaszła w ciążę. Kontrola działalności z Powiatowego Urzędu Pracy w E. z dnia 10 lutego 2014r. nie wykazała żadnych nieprawidłowości. Ubezpieczona wskazała także na niedopuszczalność kwestionowania przez pozwanego wysokości składki zadeklarowanej za miesiąc 02/2015 oraz zadeklarowanie jej pomimo osiągnięcia straty. Odnośnie zarzutu braku inwestycji, które stanowić mogą o zorganizowaniu, ciągłości i zamiarze osiągnięcia dochodu, skarżąca wskazała, że dokonywała wszelkich starań, aby rozreklamować firmę przy użyciu minimalnych środków finansowych i przez to generowanie jak najmniejszych strat. Jeżeli chodzi o inwestycje, to w przypadku takiej działalności mają inny charakter, nie w rozumieniu dosłownym, a mianowicie skupia się to bardziej na znajdowaniu, opracowywaniu i wdrażaniu nowych usług, rozciąganiu ich wachlarza i przez to zwiększaniu liczby klientów. Takie działania zostały podjęte poprzez opracowywanie metody rekonstrukcji zdjęć i miedzy innymi taką nową usługę skarżąca zamierzała oferować klientom w przyszłości.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, w tym trzykrotności stawki kosztów zastępstwa procesowego. Zakwestionowano fakt podjęcia przez skarżącą działalności gospodarczej od dnia 1 stycznia 2015r. Organ rentowy wniósł przy tym o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu informatyki, na okoliczność ustalenia dat utworzenia zdjęć zapisanych na płycie dołączonej do odwołania, jak również określenia sprzętu którym je zrobiono, a nadto ustalenia poprzez archiwa stron www, kiedy była aktywna strona internatowa photoart.elblag.pl.

W uzasadnieniu stanowiska pozwany podał, że podtrzymuje w całości stanowisko organu rentowego przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Powołano się na przepisy ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie Dz.U. z 2015r. poz. 121 ze zmianami; dalej: ustawa systemowa) i ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (obecnie Dz.U. z 2015r. poz. 584 ze zmianami). Nie kwestionowano prowadzenia działalności gospodarczej do maja 2014r. Wskazano, że niezbędnym jest ustalenie w postępowaniu odwoławczym, czy skarżąca faktycznie po okresie zawieszenia podjęła działalność gospodarczą i faktycznie ją prowadziła. W związku z tym podniesiono, że ubezpieczona za (...) zadeklarowała podstawę wymiaru składek w wysokości 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, za (...) zadeklarowała podstawę wymiaru składek w kwocie 9.897 zł, za (...) zadeklarowała podstawę wymiaru składek w kwocie 237,10 zł, w dniu (...) urodziła dziecko, od dnia (...) 2015r. wystąpiła z roszczeniem o świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, a do dnia 31 grudnia 2014r. nie posiadała żadnego tytułu ubezpieczenia pozwalającego na skorzystanie ze świadczeń związanych z choroba i macierzyństwem. Z powołaniem się na zasady logiki i doświadczenie życiowe zauważono, że osoby fizyczne podejmujące się prowadzenia działalności gospodarczej dążą z reguły do maksymalnego obniżenia kosztów prowadzenia tej działalności, co ma szczególne znaczenie na etapie jej podejmowania, kiedy nie jest jeszcze znana wysokość uzyskiwanych przychodów i dochodów. Na szczególną uwagę winno zasługiwać to, iż w przedmiotowej sprawie skarżąca, pomimo zadeklarowania przychodów na poziomie 150 zł, wykazała podstawę do ubezpieczeń za luty 2015 w kwocie 9.897zł, a następnie zgłosiła roszczenia o wypłatę zasiłku chorobowego. Dowody przedstawione przez skarżącą w toku postępowania administracyjnego, nie potwierdzają, że ubezpieczona wznowiła działalność gospodarczą – faktury zakupowe dot. tonera, czy dot. rachunku telefonicznego, który służy również celom osobistym skarżącej. Również przyjęcie do ewidencji rachunków i podpisanie umów zlecenia nie stanowi wiarygodnego dowodu na podjęcie po przerwie działalności gospodarczej, albowiem dokumenty te przygotowane zostały w celu wywołania mylnego przekonania, że odwołująca taką działalność podjęła. Pozwany zwrócił uwagę, że żadne ze zdjęć znajdujących się na załączonych płytach nie zostały wykonane po dniu 1 stycznia 2015r. tj. po podjęciu działalności gospodarczej, ale pochodzą z wcześniejszego okresu. Ponadto wiele z nich zostało wykonane telefonem komórkowym, co eliminuje je z kategorii zdjęć wykonywanych profesjonalnie w ramach działalności gospodarczej. Dodatkowo podniesiono, że nie działa obecnie żadna strona pod adresem internetowym, przy pomocy którego skarżąca chciała świadczyć usługi, jak również nie stanowi jej własności domena internetowa (...) która tylko dnia 12 maja 2015 r. została chwilowo zarezerwowana i obecnie jest dostępna do rejestracji.

Skarżąca uzupełniła swoje stanowisko w piśmie procesowym z dnia 30 września 2015r. (k.218), w którym domagała się oddalenia wniosku o powołanie biegłego z zakresu informatyki i zaliczenia w poczet materiału dowodowego dokumentów firmy za okres od dnia 1 stycznia 2015r. W ocenie ubezpieczonej wniosek o powołanie biegłego zmierza do przedłużania postępowania, a ocena organu rentowego, że skarżąca przedstawiła sfałszowane dokumenty firmy, jest wymyślony. Podniesiono, że ubezpieczona na stronie trzeciej odwołania wyjaśniła okoliczności powstania oraz użycia zdjęć umieszczonych na płytach DYD (daty, miejsca, autora i przyczyny ich użyczenia). Skarżąca wskazała, że domena (...) była wykupiona przez nią na rok w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, na dowód czego przedłożyła kopię umowy z dnia 4 kwietnia o wykonanie strony internetowej. Ponadto na okoliczność faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej ubezpieczona przedłożyła dokumentację w postaci kopii (...) P. i Rozchodów (karty za lipiec 2015r.) oraz kopię rachunku nr (...), kopię umowy z P. z dnia 6 listopada 2014r., kopię umowy (...) z dnia 22 stycznia 2015r. oraz płytę DVD ze zdjęciami z sesji wykonanej w dniu 31 lipca 2015r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona prowadziła od dnia 6 maja 2013r. pozarolniczą działalność gospodarczą – działalność fotograficzną pod firmą (...). Na rozpoczęcie tej działalności uzyskała 20.000 zł dofinansowania z Powiatowego Urzędu Pracy w E.. W celu prowadzenia działalności nabyła w 2013r. m.in. sprzęt fotograficzny (lustrzankę cyfrową N. (...), obiektywy, w tym szerokokątny i teleobiektyw, lampę błyskową), laptopa z oprogramowaniem do obróbki zdjęć, materiały eksploatacyjne i reklamowe oraz usługi ogłoszeniowe. Działalność zawiesiła po roku, tj. po minimalnym okresie zgodnym z wymogami dofinansowania. Następnie, w związku ze zgłoszeniem wznowienia działalności gospodarczej, skarżąca dokonała zgłoszenia tylko do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 1 stycznia 2015r. oraz zgłoszenia także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 1 lutego 2015r. Za miesiące od 05/2013 do 05/2014 oraz za miesiąc 01/2015 ubezpieczona zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, natomiast za miesiąc 02/2015 zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, w kwocie 9.897 zł, a za miesiąc 03/2015 w kwocie 237,10 zł. Skarżąca wystąpiła do pozwanego z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia (...) 2015r. do dnia 1 sierpnia 2015r., dodatkowego zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 2 sierpnia 2015r. do dnia 2 września 2015r. oraz zasiłku rodzicielskiego za okres od dnia 13 września 2015r. do 12 marca 2016r.

(bezsporne, ponadto pismo PUP, faktury, wydruk z (...) k.2, 16-28 i 30 akt kontroli)

W dniu 6 listopada 2014r. (w okresie zawieszenia działalności) ubezpieczona przedłużyła umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych dla osób prowadzących działalność gospodarczą. W dniu 7 stycznia 2015r. skarżąca kupiła tusze do drukarki za kwotę 60 zł. W dniu 22 stycznia 2015r., korzystając z promocji, zawarła umowę o prowadzenie rachunku bankowego dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą i następnie z tego rachunku opłacała składki na sporne ubezpieczenia. Poza tuszami, składkami i należnościami za usługi telekomunikacyjne inne koszty nie zostały zaewidencjonowane.

(bezsporne, ponadto umowy k.231-236, podatkowa księga przychodów i rozchodów za rok 2015 k.52-58 akt kontroli)

Z działalności gospodarczej, zarówno do dnia 5 maja 2014r., jak i od dnia 1 stycznia 2015r., ubezpieczona ponosiła stratę.

(bezsporne, ponadto podatkowa księga przychodów i rozchodów k.52-58 akt kontroli, k.63-80 i 155-180)

W 2015r. skarżąca nie poszukiwała aktywnie klientów.

(ostatecznie bezsporne – por. zeznania skarżącej k.248v)

Umowa z A. B. na sesję walentynkową i z M. G. (1) na sesję dziecięcą, które to sesje miały zostać zrealizowane w lutym i marcu 2015r., są antydatowane i zostały przygotowane tylko na potrzeby uwiarygodnienia twierdzenia o prowadzaniu przez skarżącą działalności gospodarczej. Skarżąca w rzeczywistości działalności nie prowadziła.

(dowód: umowy k.68-71 akt kontroli, str. 3 wyjaśnień z dnia 17 marca 2015r. k.72 akt kontroli, str. 3 odwołania k.3, zdjęcia na płytach k.6 i 237, zeznania świadków A. B. i M. G. (1) i zeznania skarżącej, także w związku z jej wyjaśnieniami – z rozprawy w dniu 28 października 2015r.)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione, gdyż organ rentowy prawidłowo ustalił, że skarżąca w rzeczywistości nie prowadziła działalności gospodarczej od dnia 1 stycznia 2015r.

Wstępnie należy przybliżyć mające zastosowanie w sprawie przepisy prawa materialnego, co pozwoli na omówienie okoliczności faktycznych w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. W myśl art. 11 ust. 2 ustawy systemowej osoby te dobrowolnie podlegają na swój wniosek ubezpieczeniu chorobowemu, natomiast z uwagi na treść art. 12 ust. 1 tej ustawy podlegają one obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu. Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Skoro w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1, odczytywanych w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, obowiązkowi ubezpieczenia podlegają osoby prowadzące działalność na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, to czasowe granice prowadzenia tej działalności oraz podlegania z tego tytułu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego co do zasady wyznacza wpis do ewidencji działalności gospodarczej, dokonywany na zasadach przewidzianych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Trzeba jednak zauważyć, że przez podjęcie działalności gospodarczej w świetle przywołanych przepisów należy rozumieć faktyczne rozpoczęcie jej wykonywania (prowadzenia), które w rzeczywistości może, ale nie musi, zbiegać się z datą wskazaną w ewidencji. Ma to znaczenie dla powstania obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, gdyż art. 13 pkt 4 ustawy systemowej nie odsyła do okresu, w którym działalność gospodarcza była zarejestrowana, ale posługuje się pojęciem rozpoczęcia i zaprzestania jej wykonywania. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że obowiązek ubezpieczenia wynika z faktycznego rozpoczęcia (wznowienia) działalności i jej prowadzenia na podstawie wpisu do ewidencji (rejestru), natomiast kwestie związane z jej formalnym zarejestrowaniem i wyrejestrowaniem, tudzież zawieszeniem i podjęciem mają znaczenie wyłącznie w sferze dowodowej, nie przesądzają natomiast same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczeń społecznych (np. wyroki z dnia 31 marca 2000r. w sprawie II UKN 457/99, OSNAPiUS 2001 nr 18, poz. 564; z dnia 21 czerwca 2001r. w sprawie II UKN 428/00, OSNAPiUS 2003 nr 6, poz. 158; z dnia 25 listopada 2005r. w sprawie I UK 80/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 309; z dnia 23 marca 2006r. w sprawie I UK 220/05, OSNP 2007 nr 5-6, poz. 81 i orzeczenia w nich powołane). Inaczej rzecz ujmując, wpis do ewidencji lub rejestru ma charakter deklaratoryjny i stwarza jedynie wzruszalne domniemanie, że działalność gospodarcza była rzeczywiście podjęta i prowadzona w okresie nim objętym.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy zauważyć, że dla rozstrzygnięcia sporu, którego istotą było podleganie ubezpieczeniom wskazanym w decyzji – prawo do świadczeń jest bowiem tylko pochodną podlegania ubezpieczeniom – istotne było jedynie to, czy skarżąca faktycznie prowadziła działalność gospodarczą od stycznia 2015r. W ocenie Sądu ubezpieczona działalności gospodarczej, wbrew swoim twierdzeniom, w tym okresie nie prowadziła, za czym jednoznacznie przemawia ocena przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego. Wyniki tego postępowania, wskazującego, że jedynym celem ubezpieczonej było upozorowanie prowadzenia działalności gospodarczej dla uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, można wypunktować następująco:

1. W okresie do dnia 5 maja 2014r. działalność gospodarcza była prowadzona, jednak przynosiła straty. Działalność tę prowadzono przez rok, tj. najkrótszy okres zgodny z warunkami jej dofinansowania z PUP. Wskazuje to, że rzeczywistą przyczyna zawieszenia działalności był nie stan zdrowia, a niekorzystny wynik gospodarczy, pomimo próby rozreklamowania działalności. Wobec tego w dacie podejmowania zawieszonej działalności ubezpieczona miała wiedzę, że pod względem finansowym jej działalność nie ma szans powodzenia, tym bardziej, że prowadzenie tej działalności utrudniała ciąża. Potwierdzeniem takiej tezy jest okoliczność ostatecznie przyznana przez skarżącą, że nie poszukiwała ona aktywnie klientów w 2015r. oraz podana dopiero na rozprawie w dniu 28 października 2015r., że ubezpieczona nie ma już aparatu N., nabytego w 2013r. do prowadzenia działalności. Nielogiczne jest przy tym twierdzenie skarżącej, że podjęła działalność od dnia 1 stycznia 2015r. w celu wykonania dwóch wcześniej uzyskanych zleceń, skoro należności publicznoprawne z tym związane przekraczały spodziewany przychód, a przy tym sesje te był umówione (jakoby) nie na styczeń, a dopiero na luty i marzec 2015r.

2. Wprawdzie organ rentowy – jak słusznie zauważa się w odwołaniu – nie ma podstaw prawnych do kwestionowania wysokości zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą podstawy wymiaru składek, jednak wskazanie początkowo najniższej, a w kolejnym miesiącu najwyższej takiej podstawy jest potwierdzeniem tezy, że rzeczywistym celem ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń była wyłącznie chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, i to świadczeń możliwie wysokich.

3. Umowy na wykonanie w 2015r. sesji zdjęciowych walentynkowej i dziecięcej zostały sporządzone wyłącznie na potrzeby uprawdopodobnienia podstaw ubezpieczenia. Zeznania świadków i skarżącej są w tej kwestii niewiarygodne. Rzekome zamawiające nie są osobami obcymi dla ubezpieczonej. A. B. okazuje się być konkubiną brata skarżącej, zaś M. G. (1) jest ubezpieczonej znana już z okresu uczęszczania do szkoły podstawowej. Niezgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest zawieranie umowy na odpłatną sesję zdjęciową, w której mają wziąć udział osoby bliskie – brat ubezpieczonej i jego partnerka, tym bardziej z datą wykonania późniejszą o blisko rok. W stosunkach rodzinnych tego rodzaju przysługi przybierają formę prezentu. Niezrozumiałe jest przy tym, dlaczego skarżąca, dysponująca sprzętem i oprogramowaniem fotograficznym, miałaby do robienia zdjęć o charakterze profesjonalnym używać telefonu, a właściwie nawet dwóch telefonów. Nie jest wiarygodne ogólne wyjaśnienie, że chodziło o efekt tzw. selfie, skoro ubezpieczona nie potrafiła sprecyzować, o jaki konkretnie wynik jej chodziło, np. w zakresie oddania kolorów, ostrości bądź rozmycia tła, ziarnistości, czy jeszcze inny, oraz którego z tych efektów nie dałoby się uzyskać przez obróbkę komputerową zdjęć z lustrzanki cyfrowej. Zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego byłoby albo wykonanie przez skarżącą większej ilości zdjęć przy użyciu najlepszego posiadanego sprzętu w celu pozostawienia sobie (i klientowi) wyboru zarówno co do samych zdjęć – nie każde jest przecież udane – jak i zakresu obróbki, tj. rodzaju i stopnia zastosowanych efektów, albo wykonanie zdjęć i dobrym aparatem fotograficznym, i telefonem. Podobne uwagi dotyczą umowy z M. G. (2). Należy tu dodatkowo zaznaczyć, że skoro wynik dziecięcej sesji zdjęciowej (córek świadka) miał być prezentem na Dzień Kobiet w 2015r., jak zeznała M. G. (1), to logiczne byłoby, żeby był to prezent ojca dzieci dla ich matki, a nie odwrotnie. Mając przy tym na uwadze wskazaną przez świadka chorowitość dzieci i podany na rozprawie sposób realizacji – zdjęcia w plenerze (wstępnie w ogrodzie świadka) i fotoksiążka, co notabene jest niezgodne z umową, gdzie wskazano na formę wyłącznie cyfrową – oraz niedające się przewidzieć warunki pogodowe, rozsądne byłoby zaplanowanie znacznie wcześniejszej daty sesji, niż 1 marca 2015r. Pozbawione logiki jest zresztą umawianie się na zdjęcia w ogrodzie w dniu 1 marca, skoro w takiej dacie jest to plener zwyczajnie nieciekawy. Nie sposób ponadto nie dostrzec, że skarżąca ewidentnie dostosowuje swoje twierdzenia w toku postępowania do stanowiska organu rentowego. W wyjaśnieniach z dnia 17 marca 2015r. (str. 3 - k.72 akt kontroli) ubezpieczona twierdziła, że zgodnie z zawartymi umowami wykonała obie sesje we wskazanych dniach, co polegało na uwiecznieniu dzieci i rodziców oraz pary narzeczonych na zdjęciach w plenerze lub domu (w zależności od pogody), obróbce cyfrowej zdjęć oraz nagraniu ich na płycie. Kiedy w zaskarżonej decyzji zakwestionowano zdjęcia (poddano ocenie przez szczegółowe badanie plików, z analizą sprzętu, którym zdjęcia wykonano oraz dat), w odwołaniu ubezpieczona zmieniła stanowisko, wskazując już tylko na wykonanie obróbki cyfrowej zdjęć pochodzących z archiwów prywatnych zamawiających. W konsekwencji nie mogło stanowić potwierdzenia prowadzenia działalności gospodarczej także wykonanie sesji w lipcu 2015r., gdyż w ocenie Sądu było to kolejne zachowanie wywołane wyłącznie sytuacją procesową w sprawie.

4. Nie świadczą o prowadzeniu działalności gospodarczej również zawarcie (w istocie przedłużenie) umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, zakup tuszów do drukarki i zawarcie umowy o prowadzenie rachunku bankowego. Co do dwóch pierwszych kwestii słusznie organ rentowy zauważa, że telefon i drukarka służą również celom prywatnym skarżącej. Potwierdza tę tezę to, że umowę dotyczącą usług telekomunikacyjnych na dalszy okres zawarto jeszcze w czasie zawieszenia działalności oraz że nie przedstawiono żadnego dokumentu związanego z działalnością fotograficzną ubezpieczonej, który zostałaby wydrukowany przez nią od dnia zakupu tuszów, tj. od dnia 7 stycznia 2015r. Z kolei umowę o prowadzenie rachunku bankowego skarżąca zawarła tylko z uwagi na promocję (k.247) za opłacanie składek ZUS, a więc ostatecznie tylko w celu upozorowania działalności.

Ponieważ postępowanie dowodowe wykazało, że sporne czynności przedsięwzięte przez ubezpieczoną zostały podjęte jedynie w celu uwiarygodnienia prowadzenia działalności gospodarczej na potrzeby uzyskania w przyszłości świadczeń, a nie w toku rzeczywistego wykonywania tej działalności, to w świetle przywołanych wcześniej przepisów nie da się przyjąć, że skarżąca podlegała ubezpieczeniom obowiązkowym i dobrowolnemu w okresie wskazanym w ocenianej decyzji. Skoro zatem decyzja ta odpowiada prawu, odwołanie od niej podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc (pkt I. wyroku).

Wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego podlegał oddaleniu na podstawie art. 217§3 kpc. Po pierwsze okazało się na rozprawie, że skarżąca w ogóle nie rejestrowała w 2015r. domeny internetowej, co wcześniej zakładał organ rentowy. Po drugie ustalenia danych technicznych plików ze zdjęciami (tzw. danych (...), takich jak data wykonania, typ aparatu / telefonu, którym wykonano zdjęcie i jego parametry – czas migawki, przysłona, czułość matrycy, ogniskowa obiektywu itp.) można z łatwością dokonać przy pomocy programów dostępnych bezpłatnie w Internecie, np. EXIFRead, z czego skorzystano w trakcie rozprawy przy okazywaniu zdjęć na monitorze komputera, i z której to możliwości – jak można wnioskować z uzasadnienia zaskarżonej decyzji – skorzystał także pozwany,

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 98 ust. 1 i 3 kpc, art. 108 ust. 1 kpc oraz §11 ust. 2 w zw. z §2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490 ze zmianami, w brzmieniu sprzed 1 sierpnia 2015r.; pkt III wyroku). Zasądzona na rzecz pozwanego kwota 180 zł to wnioskowana trzykrotna stawka minimalna wynagrodzenia radcy prawnego, jednak po pierwsze mieszcząca się w granicach określonych w powołanym wyżej §2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 28 września 2002r. i po drugie równa jednej stawce minimalnej obecnie obowiązującej.

Sąd nie znalazł podstaw do ewentualnego zastosowania art. 102 kpc. Przepis ten („W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.”) urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy stanowi wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, toteż ich kwalifikacja należy do Sądu, który uwzględniając całokształt okoliczności konkretnej sprawy, powinien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości. Do kręgu okoliczności, które sąd powinien brać pod uwagę przy ocenie przesłanek z art. 102 kpc, należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące poza nim, a zwłaszcza dotyczące sytuacji życiowej strony. Jeżeli chodzi o okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, to zaliczane są tu sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenie dla strony oraz subiektywne przekonanie strony o zasadności dochodzonego roszczenia. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Trafnie Sąd Rejonowy, obciążając powoda kosztami procesu na rzecz pozwanej, nie zastosował art. 102 kpc. W ocenie Sądu Okręgowego nie można przyjąć, aby w przedmiotowej sprawie zachodził szczególnie uzasadniony przypadek w rozumieniu powyższej normy. Przepis art. 102 kpc jest przepisem szczególnym w stosunku do ogólnych reguł obciążania stron kosztami procesu, jednak jego hipoteza, odwołująca się do występowania wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami. Ocena jednak, czy w konkretnych okolicznościach taki wyjątek wystąpił, jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, w związku z tym może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa (tak postanowienia SN: z 26 stycznia 2012r., III CZ 10/12, LEX nr 1144747, z 15 marca 2012r., I CZ 10/13, LEX nr 1168536, z 23 marca 2012r., II PZ 1/12, LEX nr 1168869, z 20 kwietnia 2012r., III CZ 17/12, LEX nr 1164739). Zatem art. 102 kpc znajduje zastosowanie w wyjątkowych przypadkach, do których w ocenie Sądu nie można zaliczyć sytuacji skarżącej, działającej w sprawie w celu uzyskanie niezasadnych świadczeń. Ponadto wobec tego, że skarżąca ma majątek (dom i zapewne samochód, skoro dokonuje zakupów paliwa – por. oświadczenie k.221-223), zaś jej mąż stały dochód (to samo oświadczenie), Sąd uznał, że ubezpieczona będzie w stanie w rozsądnym terminie zapłacić zasądzoną kwotę.