Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Walkowiak

Protokolant: sekretarz sądowy Mariola Konończuk

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2022 r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 25 kwietnia 2022 r., znak (...)

o dalszą wypłatę renty rodzinnej

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. B. prawo do renty rodzinnej na okres od dnia 01 kwietnia 2022 r. do dnia 30 kwietnia 2022 r.

Sygn. akt IV U 387/22

UZASADNIENIE

Wnioskodawca M. B. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 25 kwietnia 2022r., znak (...), którą organ rentowy odmówił mu prawa do dalszej wypłaty renty rodzinnej. Skarżący zarzucił pozwanemu błędną interpretację przepisu art. 68 ustawy emerytalnej i nieuwzględnienie faktu, że zdanie egzaminu dyplomowego inżynierskiego w dniu (...) nie daje mu pełnych uprawnień zawodowych, jakie gwarantuje mu (...) Akademia (...) na kierunku (...). W konsekwencji skarżący wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do świadczenia również za miesiąc kwiecień 2022r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że z zaświadczenia przedłożonego przez ubezpieczonego wynikało, iż planowy termin ukończenia studiów przez wnioskodawcę wyznaczony był na 30 marca 2022r. i jest to data zgodna z ramowym planem studiowania – nie uwzględniająca możliwych przedłużeń złożenia pracy. Renta rodzinna przysługuje więc tylko do dnia wskazanego przez uczelnię jako regulaminowy termin zakończenia studiów. Pozwany wskazał również, że skarżący ukończył 25 rok życia przed złożeniem ostatnich egzaminów przed zdaniem ostatnich egzaminów przypadających na ten rok akademicki – do 30 marca 2022r. Oznacza to, że nie wypełnił on warunku ukończenia 25 roku życia w trakcie odbywania ostatniego roku studiów.

Na rozprawie w dniu 7 listopada 2022 r. wnioskodawca wskazał, że renta rodzinna powinna mu być przyznana do kwietnia 2022 r., kiedy to złożył obronę pracy dyplomowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 27 stycznia 2022r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu M. B., ur. (...), prawo do rety rodzinnej po zmarły ojcu. Świadczenie zostało przyznane ubezpieczonemu na okres do 28 lutego 2022r. wobec dołączonego do wniosku o rentę rodzinną zaświadczenia wystawionego w dniu 7 stycznia 2022r. przez (...) Szkołę Wyższą, z którego wynikało, że w roku akademickim 2021/2022 ubezpieczony jest studentem 4 roku 7 semestru stacjonarnych studiów pierwszego stopnia na kierunku (...), a termin ukończenia studiów wyższych planowany jest na 28 lutego 2022r.

(dowód: zaświadczenie k. 6, decyzja k. 10 – plik ERR akt ZUS)

W dniu 25 lutego 2022r. do pozwanego wpłynął wniosek skarżącego o wypłatę renty rodzinnej również za marzec 2022r. Do wniosku ubezpieczony dołączył zaświadczenie wystawione w dniu 14 lutego 2022r. przez (...) Szkołę Wyższą, z którego wynikało, że w roku akademickim 2021/2022 ubezpieczony jest studentem 4 roku 7 semestru stacjonarnych studiów pierwszego stopnia na kierunku (...), a termin ukończenia studiów wyższych planowany jest na 30 marca 2022r.

W oparciu o powyższe zaświadczenie decyzją z dnia (...) organ rentowy przeliczył rentę rodzinną wnioskodawcy ustalając jej wypłatę do 31 marca 2022r.

(dowód: wniosek k. 12, zaświadczenie k. 13, decyzja k. 14 – plik ERR akt ZUS)

Wnioskiem z dnia 26 marca 2022r. ubezpieczony zwrócił się do organu rentowego o dalszą wypłatę renty rodzinnej w związku z kontynuowaniem nauki w (...) Akademii (...). Do wniosku dołączył zaświadczenie wystawione w dniu 19 marca 2022r. przez ww. uczelnię, z którego wynikało, że skarżący jest studentem studiów stacjonarnych I stopnia na semestrze 7 w roku akademickim 2021/2022, na kierunku (...); data rozpoczęcia studiów to 1 października 2018r., zaś programowy termin ukończenia studiów to czerwiec 2022r.

Wobec odmiennych dat planowego zakończenia studiów wnioskodawcy, wynikających z kolejnych zaświadczeń, pozwany wszczął postępowanie wyjaśniające, w toku którego skarżący przedłożył zaświadczenie (...) Akademii (...) z dnia 9 kwietnia 2022r. Z zaświadczenia tego wynikało, że zaświadczenie z dnia 14 lutego 2022r. zostało wystawione w trakcie trwania ostatniego semestru studiów, przed złożeniem przez studenta pracy dyplomowej, dlatego wskazano w nim datę zakończenia studiów zgodną z ramowym planem studiowania, nie uwzględniająca możliwych przedłużeń złożenia pracy. Z kolei zaświadczenie z dnia 19 marca 2022r. zostało wystawione w dniu złożenia przez studenta pracy dyplomowej. Natomiast z regulaminu studiów Akademii wynika, że po złożeniu przez studenta pracy, uczelnia ma maksymalnie 3 miesiące na zorganizowanie egzaminu dyplomowego, stąd data ukończenia studiów uległa przedłużeniu.

W oparciu o powyższe wyjaśnienie pozwany wydał zaskarżoną decyzję z dnia 25 kwietnia 2022r., którą odmówił wnioskodawcy prawa do dalszej wypłaty renty rodzinnej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w przypadku świadczeniobiorcy, który wiek 25 lat osiągnął będąc na ostatnim roku studiów, wypłata renty rodzinnej przysługuje tylko do dnia wskazanego przez uczelnią jako regulaminowy termin zakończenia studiów. Pozwany wskazał, że przedłużył wypłatę renty rodzinnej wnioskodawcy do 30 marca 2022r., tj. do dnia faktycznego zakończenia studiów oraz ukończenia przez wnioskodawcę 25 lat. Pozwany wskazał dalej, że brak jest podstaw do przedłużenia wypłaty świadczenia do daty faktycznego zakończenia studiów po ukończeniu przez wnioskodawcę 25 roku życia.

(dowód: wniosek k. 16, zaświadczenia k. 17, 19, decyzja k. 20 – plik ERR akt ZUS)

Ubezpieczony (...) ukończył 25 rok życia. Z dniem 30 marca 2022r. złożył wszystkie egzaminy. Również w marcu 2022r. złożył pracę dyplomową, której termin obrony został wyznaczony przez uczelnię na dzień (...)

Zgodnie z § 3ust. 3 Regulaminu Studiów (...) (obecnie (...) Akademii (...)), prawa i obowiązki studenta wygasają z dniem ukończenia studiów lub skreślenia z listy studentów, przy czym osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do 31 października roku, w którym ukończyła te studia, z wyłączeniem prawa do pomocy materialnej. Z kolei § 29 ust. 1 ww. regulaminu stanowi, że warunkiem ukończenia studiów jest zaliczenie wszystkich semestrów studiów i uzyskanie efektów uczenia się oraz złożenie pracy dyplomowej i zdanie egzaminu dyplomowego. Student ostatniego semestru studiów zobowiązany jest złożyć pracę dyplomową pozytywnie ocenioną przez promotora nie później niż miesiąc od dnia zakończenia sesji egzaminacyjnej poprawkowej. Egzamin dyplomowy winien odbyć się w terminie nieprzekraczającym trzech miesięcy od daty złożenia pracy dyplomowej (§ 30 ust. 1 i 5 regulaminu).

(dowód: wyjaśnienia wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 7 listopada 2022r., regulamin uczelni k. 30 a.s.)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego należało uwzględnić.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2022r., poz. 504), dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Stosownie zaś do ust. 2 jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Z treści przytoczonej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynika, że prawo do renty rodzinnej przysługuje do ukończenia nauki w szkole (art. 68 ust. 1 pkt 2). Sformułowanie „do ukończenia nauki w szkole”, podlegać może różnym ocenom – zależnym od konkretnych stanów faktycznych. Niemniej jednak kluczową kwestią w niniejszej sprawie ma ustalenie momentu ukończenia nauki, w tym wypadku nauki w szkole wyższej. Praktyka wypracowała tu wiele, nierzadko sprzecznych, koncepcji. Uznawało się więc np. że datę ukończenia nauki wyznacza pozytywne odbycie wszystkich egzaminów przewidzianych w danym roku szkolnym (akademickim), uzyskanie tzw. zaliczeń ze wszystkich przedmiotów objętych programem, dzień obrony pracy magisterskiej, zakończenie udziału w zajęciach – jako zakończenie procesu nauczania (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 8 grudnia 2015r., sygn. akt III AUa 464/15, LEX nr 2062039).

Nie może jednak ujść uwadze Sądu, że w przypadku zakończenia nauki w szkole wyższej interpretacja pojęcia „ukończenia nauki w szkole” powinna uwzględniać treść art. 76 ust. 7 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2022r. poz. 574), w którym to stwierdzono, że datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, w przypadku studiów na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynaria - data złożenia ostatniego wymaganego programem studiów egzaminu, a w przypadku studiów na kierunkach farmacja i fizjoterapia - data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać w pierwszej kolejności należy, że zupełnie niezrozumiałe jest twierdzenie pozwanego zaprezentowane w końcowej części odpowiedzi na odwołanie, jakoby ukończenie przez wnioskodawcę 25 roku życia w dniu (...), a więc przed dniem zdania ostatnich egzaminów przypadających na ten rok akademicki – do 30 marca 2022r. oznaczał, że nie wypełnił on warunku ukończenia 25 roku życia w czasie odbywania ostatniego roku studiów.

Poza sporem pozostawało, że wiek 25 lat skarżący osiągnął w dniu (...) Z zaświadczenia wystawionego w dniu 7 stycznia 2022r. przez (...) Akademię (...) wynikało zaś wprost, że skarżący w roku akademickim 2021/2022 jest studentem 4 roku 7 semestru stacjonarnych studiów pierwszego stopnia, zaś planowany termin ukończenia studiów datowany jest na 28 lutego 2022r. Również z zaświadczenia uczelni wystawionego w dniu 9 kwietnia 2022r. wynikało, że zaświadczenie z dnia 14 lutego 2022r. zostało wystawione w trakcie trwania ostatniego semestru studiów wnioskodawcy. Zdaniem Sądu z powyższego wprost wynika, że w momencie wystawienia zaświadczenia skarżący był studentem ostatniego roku stacjonarnych studiów pierwszego stopnia.

Pozwany kwestionował możliwość dalszej wypłaty renty rodzinnej, skoro wiek 25 lat skarżący osiągnął jeszcze przed złożeniem wszystkich egzaminów, co miało miejsce do dnia 30 marca 2022r., zaś sama obrona pracy dyplomowej miała miejsce w kwietniu 2022r.

W ocenie Sądu kwestią, którą w niniejszej sprawie należało rozstrzygnąć, był termin faktycznego zakończenia nauki przez wnioskodawcę w szkole wyższej. Zważyć w tym miejscu należy, że istotą renty rodzinnej jest dostarczenie środków utrzymania tym dzieciom pracownika (rencisty), które nie podjęły pracy w związku z kształceniem się w szkole. Innymi słowy, dotychczasowy obowiązek alimentacyjny rodzica względem pełnoletniego dziecka (art. 133 k.r.o.) przekształca się w prawo do renty rodzinnej. Podkreśla się także, że nie traci uprawnień do alimentacji dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletność, ale zdobyło także wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zawodowej, jeżeli np. chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2000 r., I CKN 1538/99, LEX nr 51629), czy też że jeżeli dotychczasowe kwalifikacje dziecka nie zapewniają mu odpowiedniego poziomu życia i w związku z tym zamierza ono podnieść te kwalifikacje, podejmując np. studia wyższe, okoliczność, że przed tymi studiami już pracowało i pobierało wynagrodzenie za pracę, nie zwalnia rodziców od alimentacji na tej podstawie, że dziecko jest już w stanie utrzymać się samodzielnie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1986 r., II CRN 439/85, OSP 1987 Nr 4, poz. 85). Celem renty rodzinnej ma być więc zabezpieczenie finansowe możliwości kształcenia się sieroty bądź półsieroty celem zdobycia kwalifikacji umożliwiających podjęcie pracy, w zamyśle pracy zgodnej z tymi kwalifikacjami. Powyższa argumentacja prowadzi więc do jednoznacznego wniosku, że celem ustawodawcy było zapewnienie pełnoletniemu dziecku możliwości ukończenia cyklu kształcenia wiążącego się z ukończeniem studiów.

Jak zaś wyżej wskazano, datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego. Również z przytoczonej wyżej treści Regulaminu Studiów (...) (obecnie (...) Akademii (...)) wynika, że warunkiem ukończenia studiów jest zaliczenie wszystkich semestrów studiów i uzyskanie efektów uczenia się oraz złożenie pracy dyplomowej i zdanie egzaminu dyplomowego. Powyższy zapis jest więc zgodny z wyżej cytowanym art. 76 ust. 7 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Z regulaminu uczelni, na której studiował skarżący wynika również, że student ostatniego semestru studiów zobowiązany jest złożyć pracę dyplomową pozytywnie ocenioną przez promotora nie później niż miesiąc od dnia zakończenia sesji egzaminacyjnej poprawkowej. Egzamin dyplomowy winien odbyć się w terminie nieprzekraczającym trzech miesięcy od daty złożenia pracy dyplomowej (§ 29 ust. 3 oraz § 30 ust. 1 i 5 regulaminu). Biorąc pod uwagę, że wszystkie egzaminy skarżący złożył do dnia 30 marca 2022r., pracę dyplomową złożył w marcu 2022r., zaś egzamin dyplomowy został wyznaczony na (...), należało uznać, że wszystkie terminy wynikające z ww. regulaminu uczelni zostały zachowane. Zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, należało uznać, że naukę na studiach wyższych pierwszego stopnia skarżący ukończył z dniem zdania egzaminu dyplomowego.

Wskazać również trzeba na pewną niekonsekwencję organu rentowego, który obstawał przy dacie 30 marca 2022r. jako dacie planowego zakończenia studiów, gdy tymczasem w ten sam sposób określono datę 28 lutego 2022r. w pierwotnie wystawionym zaświadczeniu z dnia 7 stycznia 2022r. Pozwany nie miał jednak wątpliwości, by na podstawie zaświadczenia z dnia 14 lutego 2022r. przedłużyć wypłatę renty rodzinnej do marca 2022r. Nie budziło wówczas jego wątpliwości, że programowo studia skarżący ukończy właśnie z dniem 30 marca 2022r.

Zważyć należy, że w zaświadczeniu z dnia 19 marca 2022r. uczelnia również wskazała, że „programowy” termin ukończenia studiów datuje się na czerwiec 2022r. Nie bez znaczenia jest również, że w zaświadczeniu z dnia 14 lutego 2022r. uczelnia wskazywała również jedynie na „planowany termin ukończenia studiów wyższych”, nie zaś na ostateczny termin. Faktem jest, że w zaświadczeniu z dnia 9 kwietnia 2022r., nadesłanym w toku postępowania wyjaśniającego, uczelnia wskazała, iż w zaświadczeniu z dnia 14 lutego 2022r. wskazano datę 30 marca 2022r. jako datę zakończenia studiów zgodną z „ramowym planem studiowania”, jednakże jednocześnie w zaświadczeniu tym wskazano, że data ta nie uwzględniała możliwych przedłużeń złożenia pracy. Pozwany pominął jednak zupełnie wyjaśnienie uczelni, że data ukończenia studiów uległa przedłużeniu z uwagi na konieczność wyznaczenia terminu egzaminu dyplomowego w ciągu 3 miesięcy od złożenia pracy dyplomowej. Skoro zaś złożenie pracy dyplomowej przez wnioskodawcę nastąpiło w terminach wynikających z regulaminu studiów, to nie budziło wątpliwości, że termin ukończenia studiów mógł zostać przesunięty i różnić się od pierwotnie zakładanego przez uczelnię.

W świetle powyższego Sąd uznał, ze skarżący zasadnie dochodził wypłaty świadczenia również za kwiecień 2022r. i dlatego też zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w wyroku, stosownie do art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.