Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący:sędzia Alicja Romanowska

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2022 r. w Elblągu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania R. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w E.

z dnia 14 marca 2022r. znak: (...)

o wysokość emerytury

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 250/22

UZASADNIENIE

Ubezpieczony R. D. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 14 marca 2022 r., znak: (...), odmawiającej mu prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury według nowych zasad. Wskazał, że w jego ocenie spełnia on warunki z art. 26 i 27 ustawy emerytalnej. Po osiągnięciu wieku emerytalnego kontynuował on ubezpieczenie emerytalne i rentowe w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 31 lipca 2020 r.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony R. D., ur. (...), uprawniony był do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 25 grudnia 1999 r. na stałe.

(decyzje rentowe w aktach pozwanego)

Decyzją z dnia 25 lutego 2010 r., znak: (...) organ rentowy przyznał ubezpieczonemu na podstawie art. 27a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227) prawo do emerytury z urzędu od dnia 24 stycznia 1945 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Następnie decyzją z dnia 25 marca 2010 r. znak: (...) przyznano ubezpieczonemu z urzędu od 1 kwietnia 2010 r. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z uwagi na to, że w wyniku weryfikacji stażu pracy wyłączono okres zatrudnienia od 1 września 1984 r. do 30 kwietnia 1986 r. Kolejną decyzją z 15 czerwca 2010 r. organ rentowy ostatecznie ustalił wysokość przysługującej ubezpieczonemu emerytury z urzędu.

(decyzja z 25.02.2010 r. k. 104, decyzja z 25.03.2010 r. k. 103, decyzja z 15.06.2010 r. k. 117 w pliku z 01.12.1999 r.)

W okresie od 1 stycznia 2015 r. do 11 lipca 2020 r. ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu jako członek Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w E.. Okres podlegania tym ubezpieczeniom został uwzględniony wnioskodawcy do wysokości emerytury.

(decyzja z 17 sierpnia 2020 r. o przeliczeniu emerytury k. 11 akt emerytalnych)

Wnioskiem z dnia 15 lutego 2022 r. ubezpieczony zwrócił się do organu rentowego o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno – rentowego. Wniósł o obliczenie wysokości emerytury według nowych zasad (dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., które mają ustalone prawo do emerytury według dotychczasowych zasad na wniosek złożony po 31 grudnia 2008 r., i po tym, gdy został ukończony wiek emerytalny, kontynuowane były ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Decyzją z dnia 14 marca 2022 r., znak: (...) organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury według nowych zasad (zgodnie z art. 26 w zw. z art. 55 i 55a ustawy emerytalnej).

(wniosek k. 1-5 i decyzja k. 5 w pliku emerytalnym z 15.02.2022 r.)

W ocenie Sądu odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 504) ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53.

Dalej wskazać należy, że zgodnie z art. 55a ustawy emerytalnej:

1. Przepis art. 55 stosuje się również do ubezpieczonego, który miał ustalone prawo do emerytury przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, o której mowa w art. 27.

2. Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę, do której miał ustalone prawo przed ustaleniem prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, określonego w art. 27 ust. 2 i 3, podstawę obliczenia emerytury zgodnie z art. 26 pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

3. Prawo do emerytury ustalone przed osiągnięciem wieku emerytalnego, określonego w art. 27 ust. 2 i 3, ustaje z dniem, od którego została przyznana emerytura na podstawie art. 27, obliczona zgodnie z art. 26.

W niniejszej sprawie ubezpieczony nabył prawo do emerytury z urzędu na podstawie art. 27a cytowanej wyżej ustawy emerytalnej, zgodnie z którym emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Przepis art. 24a ust. 2 stosuje się odpowiednio. Zgodnie zaś z art. 27 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Zauważyć należy, że możliwość skorzystania z nowej formuły wynikającej z art. 55 ustawy emerytalnej dotyczy tych osób, które po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuowały ubezpieczenie emerytalne i rentowe (obowiązkowe lub dobrowolne), a z wnioskiem o emeryturę wystąpiły po dniu 31 grudnia 2008 r.

W ocenie Sądu możliwość skorzystania z art. 55 ustawy emerytalnej została ściśle określona w tym przepisie, poprzez jasne i konkretne wskazanie przesłanek, które muszą być spełnione przez ubezpieczonego. Wykładnia rozszerzająca nie jest zatem możliwa. Ustawodawca wyraźnie bowiem przewidział możliwość zastosowania art. 55 tylko do osób spełniających warunki uzyskania emerytury na podstawie art. 27, które kontynuowały ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego.

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji podnosił, że art. 55 ustawy emerytalnej nie ma zastosowania do emerytur przyznanych z urzędu na podstawie art. 27a ustawy emertytalnej, tj. emerytur przyznanych z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobom, które osiągnęły wiek wynoszący 65 lat dla mężczyzn. Trzeba zatem podkreślić, że celem wprowadzenia przepisu art. 27a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i będącej jego konsekwencją zamiany rent na emerytury było uniknięcie pobierania przez ubezpieczonych „dożywotniej” renty, a nie pogorszenie sytuacji tychże ubezpieczonych. Dlatego też w ocenie Sądu podjęcie przez organ rentowy postępowania w przedmiocie przyznania osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy emerytury po osiągnięciu przez nią powszechnego wieku emerytalnego, zastępuje wniosek uprawnionego o przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego (patrz: wyrok SA w Łodzi z dn. 2 lutego 2018 r., sygn. III AUa 559/17).

W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie dla zastosowania art. 55 ustawy emerytalnej ma utrzymywanie przez osobę w nim określonej statusu osoby ubezpieczonej (art. 4 ust. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) oraz stwierdzenie, że status ten zachowują osoby, które przeszły na emeryturę, jeżeli po nabyciu prawa podlegają obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym (art. 13 i 14 ustawy). Po to jednak, żeby „wejść” do nowego systemu obliczania emerytur, konieczne jest kontynuowanie pozostawania w ubezpieczeniu i wstrzymanie się z realizacją nabytego prawa do czasu, kiedy nowe reguły zaczną działać, co wskazuje na określenie podmiotowego zakresu art. 55. Traktuje się zawartą w nim regulację jako uprawnienie do przeliczenia emerytury przyznanej na podstawie art. 27 ustawy przez wszystkich ubezpieczonych, którzy nadal, po uzyskaniu statusu emeryta, opłacają składki na ubezpieczenie społeczne emerytalne i rentowe, przez co pomnażają swoje konto, pod warunkiem jednak, by wystąpili z wnioskiem o emeryturę nie wcześniej niż po dniu 31 grudnia 2008 r., czyli by nie mieli ustalonego prawa do emerytury przed wskazaną datą.

Istotne znaczenie z punktu widzenia niniejszej sprawy ma zatem definicja „kontynuowania zatrudnienia”. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 września 2017 r. (sygn. I UK 339/16) wyjaśnił, że w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r., II UZP 4/13 (OSNP 2013 nr 21-22, poz. 257) wytłumaczono więc sformułowanie „kontynuował ubezpieczenie” jako oznaczające emeryta, który nie rozwiązał stosunku pracy, nawiązując do zmian prawa po wejściu w życie art. 103 ust. 2 a ustawy (art. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz.U. Nr 9, poz. 118). Przed tą zmianą prawo do emerytury przysługiwało bez względu na rozwiązanie stosunku pracy, a po niej ulegało zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Sąd Najwyższy stwierdził, że warunek kontynuowania ubezpieczenia i wystąpienia z wnioskiem po dniu 31 grudnia 2008 r. miał umożliwić wyliczenie emerytury w tzw. formule zdefiniowanej składki, biorąc pod uwagę, że sposób wyliczania emerytury przewidziany w art. 55 w związku art. 26 ustawy zaczął obowiązywać od dnia 1 stycznia 2009 r.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, począwszy od uchwały z dnia 4 lipca 2013 r., II UZP 4/13, przesłankę kontynuowania ubezpieczenia wiązano z dalszym, nieprzerwanym zatrudnieniem. Uznawano, że przesłanka ta została spełniona, jeżeli w dniu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu i kontynuował je bez przerwy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2013 r., II UK 143/13, OSNP 2014 nr 10, poz. 148, z dnia 6 kwietnia 2016 r., II UK 78/15, oraz z dnia 8 marca 2017 r., II UK 755/15). Należy zatem stwierdzić, że zwrot „kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie (art. 27 ustawy o emeryturach i rentach) wieku emerytalnego” należy odczytywać jako konieczność pozostawiania w wymienionych ubezpieczeniach w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, nieskorzystanie z powstałego w tym dniu prawa do emerytury i pozostawanie w ubezpieczeniu po tym dniu.

Dalej Sąd Najwyższy podkreślił, że wzmocnieniem zaprezentowanego poglądu jest art. 108 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który - chociaż nie dotyczy obliczenia, lecz przeliczenia emerytury - przewiduje podobną przesłankę. W tym przepisie ustawodawca posłużył się zwrotem „jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę (...), emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (...)”. Reguły wykładni językowo-logicznej nakazują nadawanie odmiennych znaczeń różnym pojęciom wykorzystywanym w jednym akcie prawnym, zatem konfrontacja pojęcia „podlegania ubezpieczeniu po dniu” z wykorzystanym w art. 55 ustawy o emeryturach i rentach zwrotem „kontynuowanie ubezpieczeń po osiągnięciu wieku” skłania do wniosku, że o ile w pierwszej sytuacji możliwe jest zastosowanie przepisu względem osoby, która rozpoczęła stosunek ubezpieczenia po wskazanym w przepisie dniu, o tyle drugi zwrot wskazuje na okresowość i ciągłość podlegania ubezpieczeniom, która powinna rozpocząć się co najmniej w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego i trwać po tym dniu. Należy zatem podsumować, że osoba, która nie podlegała w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, nie kontynuowała tych ubezpieczeń po tym dniu, lecz przystąpiła do nich dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego, nie spełnia jednej z przesłanek zawartych w art. 55 ustawy o emeryturach i rentach.

Stanowisko takie dyktuje również ekonomiczna analiza wyników przyjętych sposobów obliczania emerytury w art. 26 i 53 ustawy przy tych samych parametrach stażu ubezpieczeniowego i podstawy wymiaru składek oraz korzystnością (co do zasady) dłuższego pozostawania w ubezpieczeniu, co jest możliwe tylko w przypadku osób, które podlegały ubezpieczeniom przez odpowiednio długi okres i osiągały wysokie przychody. Uzasadnia to - w stanie faktycznym niniejszej sprawy - uwzględnienie zarzutu naruszenia art. 55 w związku z art. 26 i 27 ustawy, ze wskazaniem, że obliczenie emerytury na zasadach wynikających z art. 26 w związku z art. 55 ustawy możliwe jest tylko w razie kontynuowania ubezpieczenia po ukończeniu wieku emerytalnego tj. podlegania obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym w sposób ciągły, nieprzerwany w dniu i po dniu osiągnięcia wieku emerytalnego zasadniczo do czasu zgłoszenia wniosku o emeryturę, nie wcześniej, niż po dniu 21 grudnia 2008 r.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaprezentowanym w wyroku wydanym w sprawie I UK 339/16 odnośnie do definicji „kontynuowania zatrudnienia”. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, że skarżący w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego i bezpośrednio po nim w sposób nieprzerwany nie podlegał ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Przystąpił do niego dopiero od dnia 1 stycznia 2015 r. Nie spełnił zatem przesłanki kontynuowania zatrudnienia wynikającej z art. 55 ustawy emerytalnej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.