Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 12 lipca 2019 r.

  Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy, w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Artur Fornal

Sędziowie: Wiesław Łukaszewski

Wojciech Wołoszyk

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2019 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko Syndykowi masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B.

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 18 kwietnia 2019 r., sygn. akt VIII GNc 6710/18

p o s t a n a w i a:

odrzucić zażalenie.

Wiesław Łukaszewski Artur Fornal Wojciech Wołoszyk

Sygn. akt VIII Gz 123/19

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2019 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uchylił zarządzenie referendarza sądowego w tym Sądzie z dnia 12 marca 2019 r. stwierdzające prawomocność nakazu zapłaty wydanego w dniu 31 października 2018 r. w sprawie z powództwa R. S. przeciwko Syndykowi masy upadłości (...) w upadłości likwidacyjnej, a ponadto uchylił postanowienie z dnia 21 marca 2019 r. o nadaniu klauzuli wykonalności ww. nakazowi zapłaty oraz oddalił wniosek powoda o tym przedmiocie.

Uzasadniając takie rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy podniósł, że odpis nakazu zapłaty wydanego w tej sprawie w postępowaniu upominawczym doręczony został pozwanemu – wraz z odpisem pozwu – na adres wskazany w treści pozwu (tj. B., ul. (...)), a przesyłkę dwukrotnie awizowano. Tymczasem właściwy adres upadłej spółki, ujawniony w Rejestrze jest inny (B., ul. (...)). Zdaniem Sądu pierwszej instancji nie doszło w tej sytuacji do skutecznego doręczenia pozwanemu odpisu nakazu zapłaty, to zaś uzasadniać miało uchylenie – na podstawie art. 359 § 1 i art. 362 k.p.c. – zarządzenia stwierdzającego prawomocność tego nakazu, a także postanowienia o nadaniu mu klauzuli wykonalności. Skoro nakaz zapłaty nie stał się prawomocny – nie stanowi w związku z tym tytułu egzekucyjnego (art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c.) – wniosek o nadanie mu klauzuli wykonalności podlegał oddaleniu jako przedwczesny.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył powód, zaskarżając je w całości i domagając się jego uchylenia, a także zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu powód zarzucił naruszenie następujących przepisów postępowania:

-

art. 364 § 1 w zw. z art. 362 i art. 394 § 1 pkt 4 ² k.p.c. poprzez bezzasadne uchylenie zarządzenia referendarza sądowego stwierdzającego prawomocność nakazu zapłaty, gdy nie było podstaw do zastosowania przepisu art. 359 § 1 k.p.c.,

-

art. 398 ²² § 4 i art, 795 k.p.c. wskutek bezzasadnego uchylenia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności wskazanemu nakazowi zapłaty i oddaleniu wniosku o jego nadanie.

W uzasadnieniu zażalenia powód podniósł, że zaskarżone rozstrzygnięcie jest w oczywisty sposób sprzeczne z prawem, gdyż sąd podjął czynności z urzędu nie mając do tego żadnego umocowania prawnego. Od pozwanego nie wpłynęły natomiast wymagane w takiej sytuacji skarga na orzeczenie referendarza sądowego, czy też zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. W ten tylko sposób – poprzez złożenie odpowiedniego środka odwoławczego – pozwany mógłby doprowadzić do uchylenia uprzednio wydanego postanowienia o nadaniu klauzuli (o czym pozwanego pouczono w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji) oraz zarządzenia referendarza o stwierdzeniu prawomocności nakazu zapłaty, jeżeli doręczenie mu nakazu zapłaty nie było prawidłowe.

W odpowiedzi na zażalenie pozwany domagał się jego oddalenia i zasądzenia od powoda kosztów postępowania zażaleniowego.

Zdaniem strony pozwanej powód pomija najistotniejszą w sprawie okoliczność, tj. fakt podania w pozwie nieprawdziwego adresu pozwanego, chociaż adres właściwy musiał znać – biorąc pod uwagę wieloletnią współpracę stron. Pozwany podkreślił także, że w dacie doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji – na podstawie kwestionowanego nakazu zapłaty – zaskarżone postanowienie Sądu było już wydane, pozwany nie mógł zatem i nie musiał korzystać z właściwych środków ochrony prawnej, bo nie istniało już orzeczenie na które można było złożyć skargę bądź zażalenie. Ponadto w ocenie pozwanego rozstrzygnięcie dotyczące klauzuli wykonalności może zostać uchylone na podstawie art. 359 § 1 k.p.c., gdyż nie jest to orzeczenie kończące sprawę, nie rozstrzyga ono bowiem o przedmiocie sporu. Pozwany podniósł, że obecnie – po prawidłowym doręczeniu nakazu – wniósł już od niego sprzeciw w przewidzianym na to terminie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie strony powodowej w obecnym stanie sprawy podlegało odrzuceniu jako bezprzedmiotowe.

Kognicja sądu w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności – także sądu odwoławczego rozpatrującego przedmiotowe zażalenie na postanowienie co do nadania takiej klauzuli (art. 795 § 1 k.p.c.) – w pierwszej kolejności obejmować musiała ustalenie, czy orzeczenie, którego dotyczy wniosek o nadanie klauzuli wykonalności, jest prawomocne lub natychmiast wykonalne stanowiąc tytuł egzekucyjny (art. 777 § 1 pkt 1 i 1 ¹ k.p.c.). Orzeczeniem, którego dotyczył wniosek powoda o nadanie klauzuli wykonalności, był nakaz zapłaty wydany przez referendarza sądowego w Sądzie pierwszej instancji w postępowaniu upominawczym w dniu 31 października 2018 r., który – w przypadku gdyby nie wniesiono przeciwko niemu skutecznie sprzeciwu – miałby skutki prawomocnego wyroku (art. 504 § 2 k.p.c.).

Niezależnie zatem od oceny czy było dopuszczalne w niniejszej sprawie uchylenie z urzędu wydanego poprzednio postanowienia w przedmiocie nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, z powołaniem się na zmianę okoliczności sprawy (art. 359 § 1 k.p.c.) – przy spornej w orzecznictwie kwestii czy tego rodzaju postanowienie jest „niekończącym postępowanie”, które mogłoby podlegać uchyleniu w tym trybie (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., III CZP 92/18, LEX nr 2642132) – a wreszcie także czy odmienna ocena istniejących okoliczności powzięta post factum przez sąd mogła stanowić podstawę takiego rozstrzygnięcia (zob. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2011 r., IV CZ 97/11, LEX nr 1169153) – Sąd odwoławczy nie mógł pominąć, że w aktualnej sytuacji procesowej, wobec prawidłowego wniesienia sprzeciwu przez pozwanego (co nastąpiło w dniu 30 kwietnia 2019 r. - zob. k. 62-133 akt) przedmiotowy nakaz zapłaty utracił moc (art. 505 § 1 k.p.c.). Oznacza to, że zażalenie powoda - wniesione później, bo w dniu 2 maja 2019 r. ( k. 134-137 akt) - było niedopuszczalne, gdyż dotyczyło tytułu egzekucyjnego, który w tej dacie już nie istniał.

Wyjaśnić trzeba, że pozwany mógł złożyć sprzeciw w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia tego nakazu (art. 502 § 2 k.p.c.). Nie ulega przy tym wątpliwości, że nakaz taki wraz z odpisem pozwu został w niniejszej sprawie doręczony pozwanemu skutecznie dopiero w dniu 25 kwietnia 2019 r. ( k. 138 akt) - na zarządzenie Przewodniczącego, który ustalił, że wcześniejsza korespondencja przeznaczona dla pozwanego nie była kierowana na adres ww. spółki w upadłości likwidacyjnej ujawniony we właściwym Rejestrze ( zob. k. 47, 54, 59 v. akt). Zgodnie zaś z regulacją art. 133 § 2a k.p.c. zasadą jest, że pisma procesowe dla przedsiębiorców, wpisanych do rejestru sądowego doręcza się na adres udostępniany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. Wcześniejszy zwrot do Sądu awizowanej korespondencji skierowanej na inny (błędny) adres w żadnym razie nie uzasadniał przyjęcia w takim przypadku fikcji prawnej skuteczności doręczenia zastępczego (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2017 r., III CZP 105/16, OSNC 2017, nr 10, poz. 112).

Mając na uwadze powyższe Sąd drugiej instancji orzekł o odrzuceniu zażalenia - na podstawie art. 373 zd. 1 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. Brak było przy tym podstaw do orzekania na tym etapie postępowania o kosztach postępowania zażaleniowego (art. 108 § 1 k.p.c. a contrario), może to nastąpić dopiero w orzeczeniu kończącym przedmiotowy proces w instancji, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1973 r., II CR 159/73, OSNC 1974, nr 5, poz. 90).