Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód E. N. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) E. N. domagał się zasądzenia od pozwanego K. O. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) kwoty 4.521,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 listopada 2012 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż w dniu 24 września 2012 roku przyjął od pozwanego K. O. zlecenie na wykonanie usługi transportowej polegającej na przewiezieniu z miejscowości S. we W. do D. włókniny naturalnej w ilości 4 obandowanych taśmą pakietów. Powód podał, iż na miejscu odbioru przesyłki za załadunek odpowiadał nadawca, nie było możliwości sprawdzenia ilości rolek włókniny zapakowanych w pakiety. Powód wyjaśnił, iż towar dostarczono w stanie nienaruszonym a poszczególne pakiety nie miały jakichkolwiek śladów ingerencji. W wyniku rozpakowania dostarczonego przez pracownika powoda towaru ujawniono brak 4 sztuk rolek włókniny w stosunku do liczby podanej w dokumentach przewozowych. Pracownik powoda poprosił o ponowne przeliczenie ładunku, lecz było to niemożliwe z uwagi na fakt, iż towar przywieziony przez powoda złożono w miejscu składowania identycznych rolek przywiezionych na miejsce rozładunku wcześniej.

Powód za wykonaną usługę transportową wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 7.142,00 zł. Ponadto powód wyjaśnił, iż w toku reklamacji pozwany zaakceptował wyjaśnienia powoda, co do okoliczności związanych z przewozem i rozpatrując reklamację informował swojego zleceniodawcę, iż ubytek w ładunku nie powstał z winy przewoźnika, lecz musiał zaistnieć podczas załadunku. Powód wskazał, że pozwany ostatecznie zapłacił powodowi cześć wynagrodzenia za wykonanie przewozu w wysokości 2.620,40 zł. Co do pozostałej kwoty pozwany wystawił powodowi notę obciążeniową nr (...) w wysokości 4.521,60 zł.

Zarządzeniem z dnia 22 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zwrócił odpowiedź na pozew pozwanego ze względu na brak dowodu doręczenia odpisu odpowiedzi na pozew pełnomocnikowi powoda.

Wyrokiem zaocznym z dnia 4 lutego 2014 r. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.521,60 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 listopada 2012 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 717,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd nadał wyrokowi zaocznemu rygor natychmiastowej wykonalności.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwany wnosił uchylenie wyroku zaocznego oraz oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zgłosił zarzut potrącenia na kwoty 4.521,60 zł od kwoty roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu przez powoda. Pozwany wnosił również o oddalenie wniosku powoda o zawiadomienie o procesie (...) S.A. Pozwany podał, że zgodnie z listem przewozowym CMR (...) towar powierzony do przewozu pracownikowi powoda stanowiły rolki włókniny w ilości 78 sztuk, nie zaś jak stwierdził powód 4 pakiety rolek. Pozwany zarzucał, że zgodnie z obowiązującym strony zleceniem przewozu kierowca powoda zobowiązany był do nadzorowania przebiegu załadunku i rozładunku towaru, a w szczególności do sprawdzenia ilości podejmowanego towaru. Powołując się na art. 8 ust. 1 lit. A, Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu towarów (CMR) pozwany podał, że przy przejęciu towaru przewoźnik zobowiązany jest sprawdzić dokładność danych listu przewozowego dotyczących ilości sztuk, jak również ich cech i numerów, a w przypadku niemożności wypełnienia powyższego obowiązku powinien uczynić stosowną adnotację w liście przewozowym CMR czego pracownik powoda nie uczynił uchybiając tym samym postanowieniom powołanej Konwencji.

Pozwany zarzucał, iż odpowiedzialność za brak 4 rolek włókniny ponosi wyłącznie strona powodowa, co uzasadniało, zdaniem pozwanego wystawienie noty obciążeniowej skutkujące pomniejszeniem wypłaconej powodowi należności. W ocenie pozwanego nie wpisując zastrzeżeń do listu przewozowego kierowca powoda potwierdził przyjęcie 78 rolek włókniny, dostarczył zaś pozwanemu jedynie 74 rolki. Ponadto pozwany podniósł, iż strona powodowa nie wykazała zaistnienia przesłanek z art. 17 w/w Konwencji, których zaistnienie mogłoby wyłączać odpowiedzialność przewoźnika za brak części towaru. Pozwany podnosił również, iż jego kontrahent, który zlecił pozwanemu wykonanie przewozu na trasie D. S., (...) sp. z o.o. obciążył pozwanego notą obciążeniową nr (...) na kwotę 4.521,60 zł. (...) sp. z o.o. dokonał kompensaty należności z w/w noty obciążeniowej z należnością pozwanego w wysokości 7.141,00 zł z tytułu wynagrodzenia należnego pozwanemu.

Wyrokiem z dnia 14 lipca 2015 r., Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uchylił wyrok zaoczny tego Sądu z dnia 4 lutego 2014 r. o sygn. akt VIII GC 1747/13 i powództwo oddalił. Ponadto Sąd Rejonowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski.

(...) sp. z o.o. w R. zleciło pozwanemu K. O. wykonanie przewozu rzeczy na trasie S. we W. – D..

W dniu 24 września 2012 r. pozwany K. O. zlecił powodowi E. N. wykonanie przewozu geotextyli z S. we W. do D.. Przewóz miał zostać wykonany w dniach 25 – 27 września 2012 r. Strony ustaliły wysokość stawki frachtowej na kwotę 1400 EUR. Wynagrodzenie miało być płatne w terminie 45-60 dni po otrzymaniu przez pozwanego oryginałów faktur i potwierdzonych przez odbiorcę towaru dokumentów: CMR, specyfikacji towarów, dokumentu WZ, potwierdzenia dokonania odprawy celnej i innych. Zgodnie ze zleceniem, przewoźnik był zobowiązany do dopilnowania załadunku i rozładunku a w szczególności sprawdzenia zgodności przyjmowanej ilości towaru ze zleceniem, CMR i innymi dokumentami wymienionymi w zleceniu, stanu opakowań, prawidłowości załadowania i rozmieszczenia towaru w samochodzie, prawidłowości wystawienia dokumentów przewozowych.

W dniu 25 września 2012 pracownik powoda T. Z. (1) podjął przesyłkę w S. od nadawcy (...) w liczbie 78 sztuk towaru o łącznej masie 11690 kg brutto. Załadunek odbywał się szybko, przy pomocy wózka widłowego. Na naczepie zostały ułożone rolki geowłókniny po 4 sztuki, które były ze sobą spięte pasem. Tak spięta geowłoknina, spięta po 4 rolki, w łącznej liczbie 78 rolek została załadowana na samochód powoda. T. Z. (1) nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń co do stanu ładunku. Samochód nie był oplombowany.

Pracownik powoda T. Z. (1) przywiózł ładunek do jego odbiorcy w D.. Podczas przewozu z W. do Polski nie wystąpiły żadne szczególne zdarzenia. Rozładunek był wykonywany przez pracowników odbiorcy – przedsiębiorstwa (...), a T. Z. (1) nie liczył wyładowywanych sztuk geowłókniny. Opakowania przesyłki nie były naruszone. Pracownicy odbiorcy liczyli wyładowaną geowłokninę i ustalili, że w przesyłce są braki. Następnie geowłoknina na żądanie T. Z. (2) została przeliczona ponownie, ale potwierdziło to istnienie braków w przesyłce.

W tej sytuacji T. Z. (1) skontaktował się telefonicznie ze spedytorem G. D., który potwierdził, że wcześniej, przy każdej dostawie z (...) były problemy, braki ilościowe. Po dokładnym przeliczeniu geowłókniny okazało się, że brakowało 4 sztuk. Powyższy fakt został odnotowany przez magazyniera odbiorcy A. R. (1) w liście przewozowym CMR.

W dniu 27 września 2012 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 7.142,00 zł tytułem wynagrodzenia za wykonanie przewozu na trasie S. – D.. Na fakturze oznaczono termin zapłaty w/w należności do dnia 12 grudnia 2012 r.

W dniu 30 września 2012 r. pozwany obciążył spółkę (...) sp. z o.o. fakturą nr (...) na kwotę 7.601,13 zł tytułem wynagrodzenia za wykonanie przewozu na trasie S. – D.. Na fakturze oznaczono termin zapłaty w/w należności do dnia 30 października 2012 r.

(...) sp. z o.o. w R. złożyła u pozwanego reklamację w zakresie braków ilościowych w przesyłce na trasie S. – D.. Pozwany uznał reklamację za zasadną. (...) sp. z o.o. obciążył pozwanego notą obciążeniową nr (...) na kwotę 4.521,60 zł. Na nocie oznaczono termin zapłaty w/w należności do dnia 10 grudnia 2012 r.

W tej sytuacji pozwany obciążył powoda notą obciążeniową nr (...) na kwotę 4.521,60 zł tytułem odszkodowania za wadliwie wykonany przewóz na trasie S. – D.. Na nocie obciążeniowej oznaczono termin zapłaty do dnia 4 grudnia 2012 r.

Pozwany zapłacił powodowi jedynie część wynagrodzenia w wysokości 2.620,40 zł. Do zapłaty pozostała kwota 4.521,60 zł, a pozwany odmówił zapłaty tej części należności powołując się na w/w notę obciążeniową.

Powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 7.142,00 zł tytułem należności z faktury nr (...). W odpowiedzi, pozwany oświadczył, iż kwota 2.620,40 zł została zapłacona w dniu 31 grudnia 2012 r., a wynagrodzenie powoda zostało pomniejszone o kwotę 4.521,60 zł z tytułu noty obciążeniowej.

W dniu 7 października 2013 r. powód wniósł do tut. Sądu pozew w niniejszej sprawie.

Powód w związku z posiadaniem w (...) S.A. w W. ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego zgłosił roszczenie z tytułu reklamacji ilościowej transportowanego przez niego towaru. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel nie stwierdził zaistnienia odpowiedzialności odszkodowawczej powoda Ubezpieczyciel wskazał, że w jego ocenie do szkody nie doszło w czasie pomiędzy przyjęciem towaru a jego wydaniem.

W dniu 17 lutego 2014 r. pozwany przesłał listem poleconym powodowi oświadczenie o potrąceniu kwoty 4.521,60 zł z tytułu noty obciążeniowej nr (...) z należnością powoda w wysokości 7.142,00 zł z tytułu faktury nr (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedstawionych przez strony (zlecenie transportowe nr (...) - k. 13 akt, (...) Samochodowy List Przewozowy CMR nr (...) – k. 68 akt, faktur – k. 15 akt, 69 akt, not obciążeniowych – k. 71 i 70 akt, pisma stron – k. 27, 29, k. 73 akt, potwierdzenie przelewu – k. 25 akt, oświadczenie o potrąceniu – k. 76 akt), które nie budziły wątpliwości, co do swej autentyczności i nie były kwestionowane przez strony, a także na podstawie zeznań świadków T. Z. (1), A. R. (1) oraz zeznań pozwanego K. O..

W ocenie Sądu zeznania świadków były szczere, rzeczowe, korespondowały ze sobą wzajemnie oraz z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w sprawie. Z powyższych względów Sąd dał także wiarę zeznaniom pozwanego K. O..

Na podstawie art. 302 § k.p.c. Sąd ograniczył przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron do przesłuchania pozwanego, albowiem powód nie stawił się na rozprawie i nie usprawiedliwił swojej nieobecności. Przy ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd miał na uwadze treść art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie, z którym Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Na podstawie art. 505 ⁴ k.p.c. Sąd oddalił wniosek powoda o zawiadomienie (...) S.A. w W. o toczącym się procesie.

W niniejszej sprawie bezspornym było to, że powód na podstawie zlecenia otrzymanego od pozwanego zobowiązał się do dostarczenia ładunku z W. do D..

Do oceny stosunku prawnego łączącego strony zastosowanie miały przepisy Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. zwanej Konwencją CMR. Konwencja ta jest stosowana zarówno w Polsce jak i we W..

Zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2 Konwencji CMR przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpi w czasie pomiędzy przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy. Przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Dowód, że zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie przesyłki zostało spowodowane jedną z okoliczności wymienionych w art. 17 ust. 2 CMR ciąży na przewoźniku.

Z powyższego przepisu wynika domniemanie, że szkoda wynikająca w opóźnienia w przewozie powstała na skutek okoliczności za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność. Osoba dochodząca odszkodowania z tytułu utraty, uszkodzenia przesyłki, czy jej opóźnienia nie musi udowadniać przyczyny szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy tą przyczyna a powstałą szkodą. Przewoźnik chcąc uwolnić się od odpowiedzialności musi wykazać wystąpienie w jednej z przyczyn egzoneracyjnych wymienionych w art. 17 ust. 2 Konwencji CMR.

Nadto, uwzględniając postanowienia artykułu 18 ustęp 2 do 5 Konwencji CMR, przewoźnik jest zwolniony od swej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z jednej lub kilku następujących przyczyn: brak lub wadliwe opakowanie, jeżeli towary, ze względu na swe naturalne właściwości, w razie braku lub wadliwego opakowania, narażone są na zaginięcie lub uszkodzenie; manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy (art. 17 ust. 4 lit. b i c Konwencji CMR).

Zgodnie z powyższymi przepisami przesłankami odpowiedzialności przewoźnika za szkody powstałe w substancji towaru są: szkoda przybierająca postać utraty całkowitej lub częściowej bądź uszkodzenia przesyłki, okoliczności, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, a także wystąpienie związku przyczynowego pomiędzy okolicznością zaistniałą w czasie przewozu, z którą Konwencja wiąże obowiązek odszkodowawczy, tzn. z okolicznością nie mieszczącą się w zakresie przyczyn zwalniających przewoźnika z odpowiedzialności a szkodą oraz winą przewoźnika.

Kolejną przesłanką egzoneracyjną przewoźnika za powstałą szkodę jest manipulowanie, ładowanie, rozmieszczanie lub wyładowanie towarów przez nadawcę lub odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy (art. 17 ust. 4 lit c Konwencji CMR). Skorzystanie przez przewoźnika z w/w przesłanki egzoneracyjnej nie jest zasadniczo uzależnione od sprawdzenia przez przewoźnika prawidłowości załadunku (rozmieszczenia) przesyłki w samochodzie transportowym (por. orzeczenie Bundesgerichtshof z dnia 28 marca 1985 r. ETL 1986, podobnie Hof van Casssatie van Belgie w wyroku z dnia 9 grudnia 1999 r., ETL 2000/4/386). Konwencja nie wymaga od przewoźnika sprawdzenia czy załadunek i rozmieszczenie towaru zostały wykonane w sposób prawidłowy. Zakłada się bowiem, że nadawca znając właściwości nadawanego do przewozu towaru w sposób prawidłowy dokonał tych czynności.

Konwencja CMR nie określa na której ze stron ciąży obowiązek dokonania czynności ładunkowych oraz rozładunkowych, pozostawiając to umowie. W braku postanowień umownych zastosowanie ma prawo krajowe, a z godnie z art. 43 ustawy prawo przewozowe obowiązek załadunku i rozładunku spoczywa na nadawcy i odbiorcy. W praktyce czynności ładunkowe dokonywane są w większości wypadków przez nadawców lub odbiorców. Szkoda jaka powstaje w tym czasie nie jest objęta odpowiedzialnością przewoźnika, gdyż przewoźnik zgodnie z art. 17 ust. 1 CMR odpowiada jedynie za szkody powstałe w okresie od przyjęcia towaru aż do jego wydania odbiorcy. Tymczasem gdy czynności ładunkowe dokonywane są przez nadawcę, to poprzedzają moment przyjęcia przesyłki do przewozu.

W niniejszej sprawie pozwany wykazał, że zlecił powodowi wykonanie przewozu z W. do P., na skutek czego po stronie pozwanego powstała szkoda w wysokości 4.521,60 zł, gdyż kontrahent pozwanego na skutek powyższego obciążył pozwanego notą obciążeniową w kwocie 4.521,60 zł. Kontrahent pozwanego (...) sp. z o.o. zapłacił pozwanemu wynagrodzenie pomniejszone o w/w kwotę.

W ocenie Sądu powód nie wykazał wystąpienia żadnej z okoliczności wymienionych w art. 17 ust. 2 Konwencji CMR. Zgodnie z umową (ust. 3 umowy) powód miał obowiązek dopilnować załadunku i rozładunku, w szczególności sprawdzić ilość załadowanych rzeczy. Powód tego obowiązku nie dopełnił i nie wnosił żadnych zastrzeżeń co do ilości przekazanego mu ładunku. W konsekwencji powód nie wykazał, iż do szkody doszło podczas załadunku przesyłki, a nie podczas jej przewozu, co uzasadniało odpowiedzialność odszkodowawczą przewoźnika za braki ilościowe w przesyłce.

Sąd zważył także, że zgodnie z art. 498 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie następuje drogą jednostronnego oświadczenia materialnoprawnego wywołującego skutek prawny niezależnie od woli uprawnionego do wierzytelności objętej potrąceniem i od chwili złożenia go w taki sposób, ażeby druga strona mogła zapoznać się z jego treścią (art. 499 k.c. i 61 k.c.).

W dniu 17 lutego 2014 r. pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu bezpośrednio skierowane do powoda, przesyłając oświadczenie o potrąceniu pocztą listem poleconym. Powód nie zaprzeczył, iż otrzymał w.w. oświadczenie o potrąceniu, więc nie mogło budzić wątpliwości, iż oświadczenie o potrąceniu zostało złożone skutecznie, a obie wymienione wierzytelności uległy umorzeniu.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 347 k.p.c. uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 4 lutego 2014 r. o sygn. akt VIII GC 1747/13 i powództwo oddalił.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. W myśl tej zasady strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

W niniejszej sprawie koszty poniesione przez pozwanego wyniosły łącznie 617,00 zł. W powyższej kwocie mieściła się kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa, kwota 600,00 zł stanowiącą wynagrodzenia pełnomocnika ustalone na podstawie § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państw kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

Powód zaskarżył powyższy wyrok w całości. W apelacji zarzucił naruszenie:

1.  przepisu art. 17 ust. 1 Konwencji CMR w wyniku jego błędnego zastosowania poprzez uznanie, iż przy przewozie ładunku, przewożonym przez powoda na podstawie zlecenia transportowego pozwanego z dnia 24.09.2012r., w czasie pomiędzy przyjęciem ładunku do przewozu a jego wydaniem odbiorcy, doszło do częściowego zaginięcia ładunku, a w konsekwencji, iż pozwanemu przysługują względem powoda roszczenia o zapłatę odszkodowania za częściowe zaginięcie ładunku,

2.  przepisu 498 §1 k.c. w zw. z art. 498 §2 k.c. w wyniku błędnego uznania, iż wierzytelność powoda dochodzona pozwem uległa umorzeniu wskutek złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu wierzytelności, pomimo tego, iż rzekoma wierzytelność pozwanego przedstawiona do potrącenia nie była wierzytelnością wymagalną,

3.  przepisu art. 498 §1 k.c. w zw. z art. 498 §2 k.c., art. 23 ust. 1 i 2 Konwencji CMR oraz art. 6 k.c. w wyniku błędnego uznania, iż wierzytelność powoda dochodzona pozwem uległa umorzeniu wskutek złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu wierzytelności, pomimo tego, iż pozwany nie wykazał wysokości swojej rzekomej wierzytelności wzajemnej, z uwagi na fakt, iż pozwany nie przeprowadził jakiegokolwiek dowodu na okoliczność wartości rzekomo zaginionej części towaru w miejscu i w okresie przyjęcia ładunku do przewozu,

4.  przepisu art. 233 §1 k.p.c. poprzez dokonanie niepełnej i wybiórczej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie,

5.  dokonanie istotnych ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym zebranym w sprawie, w szczególności dotyczących okoliczności, iż:

a. powodowi wydano 78 roi folii będących przedmiotem przewozu, z których 4 role zaginęły podczas przewozu

b. ładunek spięty był w pakiety zbiorcze po 4 rolki, podczas gdy cały ładunek (pojedyncze sztuki towaru) spięte były w 4 pakiety zbiorcze

c. pozwany wezwał powoda do zapłaty odszkodowania za ubytek w przewozie i wyznaczył mu termin zapłaty odszkodowania na dzień 4.12.2012r.

6. przepisu art. 231 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie i w konsekwencji nie uznanie, iż przewożony przez powoda ładunek dostarczony został w stanie i ilości odpowiadającej stanowi i ilości z chwili przyjęcia przesyłki do przewozu, pomimo tego, iż zgodnie z ustalonymi przez Sąd faktami, ładunek w chwili wydawania go odbiorcy nie nosił jakichkolwiek śladów naruszenia.

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę wyroku Sądu Rejonowego
w B. w całości poprzez utrzymanie w mocy wyroku zaocznego z dnia 4.02.2014 r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie podlegała uwzględnieniu.

Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie źródeł osobowych oraz dowodów z dokumentów i na podstawie tych dokumentów wyprowadził prawidłowe ustalenia, co do łączącej strony umowy, braków przewożonego ładunku i ich zakresu, wysokości poniesionej przez pozwanego szkody. Ustalenia te Sąd odwoławczy przyjmuje za własne bez potrzeby ich ponownego szczegółowego przytaczania.

Prawidłowe jest również zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji do oceny zasad odpowiedzialności powoda z tytułu łączącego strony stosunku prawnego przepisów Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR ) i protokołu podpisania , sporządzonych w G. dnia 19 maja 1956 r. (Dz. U. z 1962 r., Nr 49, poz. 238 ze zm. – dalej: Konwencja CMR).

W pierwszej kolejności rozważyć należało podniesiony przez powoda w apelacji zarzut błędnego ustalenia stanu faktycznego przez Sąd Rejonowy. W istocie nawet zarzut naruszenia przepisu art. 17 ust. 1 Konwencji CMR w rozpoznawanej sprawie dotyczył błędnego, zdaniem skarżącego ustalenia, że przy przewozie na podstawie zlecenia transportowego pozwanego z dnia 24.09.2012r., w czasie pomiędzy przyjęciem ładunku do przewozu a jego wydaniem odbiorcy, doszło do częściowego zaginięcia ładunku,
a w konsekwencji, iż pozwanemu przysługują względem powoda roszczenia o zapłatę odszkodowania za częściowe zaginięcie ładunku.

Nie sposób uznać, że Sąd pierwszej instancji naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów, a w szczególności, że przeprowadził dowody w sposób, któremu zarzucić można brak wszechstronności. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przepisu art . 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania przez skarżącego, że Sąd orzekający w I instancji uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Dla wykazania słuszności zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów konieczne jest zatem wykazanie przez skarżącego, iż ocena ta została dokonana sprzecznie z wymaganiami prawa procesowego, w sposób wybiórczy, nie odpowiadający zasadom logiki i doświadczenia życiowego.

W ocenie Sądu odwoławczego powód nie zdołał wykazać, żeby zaistniała którakolwiek z powołanych okoliczności. Powód powtórzył własną, subiektywną ocenę materiału dowodowego, a dokładnie zakwestionował ocenę dowodów z dokumentów prywatnych (zlecenia transportowego oraz listu przewozowego) przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy i podtrzymał stanowisko zaprezentowane w toku postępowania przed tym Sądem koncentrujące się na wykazywaniu braku możliwości sprawdzenia towaru przy jego załadunku z uwagi na sposób jego zapakowania, co miało wyłączać jego odpowiedzialność.

Stanowisko powoda zupełnie pomijało jednak treść zawartej przez strony umowy, którą powód przyjął do wykonania. Jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy, zgodnie ze zleceniem ( por. pkt. 3 uwag do zlecenia transportowego nr (...) na k. 13 ) przewoźnik był zobowiązany do dopilnowania załadunku i rozładunku a w szczególności sprawdzenia zgodności przyjmowanej ilości towaru ze zleceniem, CMR i innymi dokumentami wymienionymi w zleceniu, stanu opakowań, prawidłowości załadowania i rozmieszczenia towaru w samochodzie, prawidłowości wystawienia dokumentów przewozowych. Tak więc to kierowca miał obowiązek dopilnować załadunku i rozładunku towaru, a w szczególności sprawdzić zgodność przyjmowanej ilości towaru ze zleceniem.

W liście przewozowym CMR, który w dniu 25 września 2012 r. przyjął pracownik powoda T. Z. (1) oznaczono ilość sztuk towaru (rolek geowłókniny) na 78 sztuk
o łącznej masie 11.690 kg (k. 43 akt). Kierowca T. Z. (1) nie zgłosił żadnych zastrzeżeń co do tego zapisu, a przez to przyjąć należało, że uznał jego prawidłowość co do rzeczywistego stanu ładunku.

Tym samym zbadanie przy rozładunku, potwierdzone wpisem w liście przewozowym dokonanym przez pracownika magazynowego odbiorcy – A. R. (2), że przewieziono 74 sztuki, powodowało konieczność przyjęcia zaginięcia czterech sztuk rolek. Niezależnie od sposobu pakowania przewożonych rolek geowłókniny – spiętych po cztery sztuki, czy też w czterech zbiorczych paczkach, przy rozładunku został stwierdzony niedobór, w stosunku do stanu potwierdzonego przy załadunku. Podkreślić należy, że brak sprawdzenia ładunku, był w okolicznościach łączącego strony stosunku, okolicznością obciążającą powoda i powodował domniemanie zgodności podanych w liści przewozowym danych z faktycznym stanem rzeczy.

Zeznania kierowcy T. Z. (1), który wskazywał na brak uszkodzeń paczek zbiorczych, nie wpływały na zmianę właściwych ustaleń Sądu dokonanych w oparciu o omówione wyżej dokumenty. Kierowca nie wskazał przy przejmowaniu ładunku żadnych uwag co do jego stanu opisanego dokładnie w liście CMR. Natomiast liczenie rolek przy rozładunku, także w obecności kierowcy powoda, potwierdziło brak czterech rolek. Słuszne przyjął na podstawie wiarygodnych dokumentów Sąd, że w czasie przewozu doszło do utraty czterech rolek włókniny.

Nie sposób w tej sytuacji mówić o błędnych ustaleniach stanu faktycznego przez Sąd Rejonowy w oparciu o przeprowadzone dowody, czy też niezastosowaniu domniemania faktycznego z art. 231 kpc. Odnośnie zarzutu nie skorzystania przez Sąd Rejonowy z możliwości poczynienia ustaleń na podstawie domniemań faktycznych wymaga podkreślenia, że zastosowanie tego sposobu dokonania ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia powinno mieć miejsce, gdy brak jest bezpośrednich środków dowodowych albo istnieją znaczne utrudnienia dla wykazania faktu, a jednocześnie jego ustalenie jest możliwe przy zastosowaniu reguł logicznego rozumowania przy uwzględnieniu zasad wiedzy i doświadczenia życiowego. Reguły te w ocenie Sądu nie pozwalały na przyjęcie tezy, że nie mogło dojść do utraty czterech rolek z uwagi na potwierdzony przez świadków brak śladów uszkodzenia opakowania. Ponadto istnienie wiarygodnych dokumentów potwierdzających ilość ładowanych i rozładowanych rolek wyłączał możliwość zastosowania art. 231 kpc.

Sąd Okręgowy podziela w całości przyjęte przez Sąd Rejonowy stanowisko, że powód na mocy zawartej umowy przewozu, potwierdzonej zleceniem transportowym nr (...) (k. 13 akt) ponosił odpowiedzialność za stan przyjętej do przewozu przesyłki na zasadzie ryzyka - w myśl art. 17 ust. 1 Konwencji CMR. Częściowe zaginięcie towaru nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem. Przewoźnik pomimo że miał taki obowiązek wynikający z art. 18 ust. 1 Konwencji CMR, nie wykazał natomiast, że stosownie do art. 17 ust. 2 in fine Konwencji CMR, powstanie szkody wystąpiło w następstwie okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1998 roku III CKN 23/98).

Powód ponosił odpowiedzialność i za należyte wykonanie przewozu i za bezpieczeństwo powierzonego mu ładunku w ilości potwierdzonej przyjętym listem przewozowym, którego prawidłowość powinien sprawdzić. Przyjmując realizację kontraktu bez sprawdzenia danych, które zgodnie z umową powinien był zbadać, przyjął na siebie ryzyko nienależytego wykonania zobowiązania.

Za niezasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut skarżącego dotyczący wysokości szkody. Pozwany bez wątpliwości udowodnił bowiem, że poniósł szkodę wynikającą z dokonania przez firmę (...) sp. z o.o. niepełnej zapłaty za dostarczenie towaru, po tym jak ta firma złożyła reklamację w zakresie braków ilościowych w przesyłce.

Zważyć należało, że w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji nie był kwestionowany fakt zapłaty pozwanemu przez firmę (...) sp. z o.o. jedynie części wynagrodzenia i obciążenie go notą nr (...) na kwotę 4.521,60 zł (k. 71 akt). Powód, który w pozwie potwierdził fakt otrzymania od pozwanego noty obciążeniowej nr (...) z dnia 27 listopada 2012r. (k. 70 akt), znał przyczynę (brak 4 rolek geowłókniny) i wartość obciążenia (4x360 m ^{( 2)} x 3,14 zł/m ^{( 2))} oraz sposób jego zapłaty (określony jako kompensata do dnia 4.12.2012 r.). Stąd jakiekolwiek zastrzeżenia dotyczące wysokości tak określonej wysokości szkody miał obowiązek zgłosić już w pozwie. Z tej przyczyny brak jest podstaw do badania wysokości szkody – wartości towaru utraconego na etapie postępowania odwoławczego, a zarzut naruszenia przepisu art. 23 ust. 1 i 2 Konwencji CMR określającego sposób obliczenia odszkodowania, należało uznać za spóźniony w świetle art. 381 kpc.

Nie podlegał uwzględnieniu także zarzut powoda dotyczący braku wymagalności wierzytelności przedstawionej do potracenia z uwagi na brak wezwania dłużnika do zapłaty odszkodowania, jako świadczenia bezetminowego, stosownie do art. 455 kc.

Rację należy przyznać powodowi co do tego, że świadczenie odszkodowawcze z zasady jest świadczeniem bezterminowym i wymaga wezwania dłużnika do wykonania obowiązku (art. 455 kc) także dla wywołania skuteczności potrącenia. Jednak wystawienie noty obciążeniowej, której odebranie dłużnik potwierdził już w pozwie, stwarzało mu możliwość zapoznania się z treścią tej noty, w tym zapowiedzią kompensaty, który to termin w potocznym języku oznacza potrącenie wierzytelności w rozumieniu art. 498 kpc.

Wbrew stanowisku skarżącego oznaczenie w treści noty obciążeniowej sposobu zapłaty kwoty obciążenia 4.521,60 zł ze zlecenia (...) jako: kompensata do dnia 4.12.2012r. należało odczytać jako zawiadomienie o istnieniu wierzytelności pozwanego i wezwanie do jej zapłaty – właśnie w drodze kompensaty. Zdaniem Sądu, doręczenie noty miało znaczenie dla wymagalności wierzytelności odszkodowawczej, właśnie z doręczenia tego dokumentu pozwany mógł wywodzić wymagalność odszkodowania. Z noty obciążeniowej podpisanej przez pozwanego wynikała wola potrącenia wierzytelności, co nastąpiło bezsprzecznie wskutek oświadczenia pozwanego z dnia 16 kwietnia 2013 r. (k. 29 akt). Zaznaczyć w tym miejscu wypada, że oświadczenie o potrąceniu podlega ogólnym przepisom kodeksu cywilnego co do sposobu i chwili złożenia (art. 60 i 61 k.c.). Sąd Rejonowy przyjął, że do skutecznego potrącenia doszło dopiero wskutek oświadczenia
z 17 lutego 2014 r. (złożonego powodowi już po wydaniu wyroku zaocznego – k. 76 akt). Data nie miała w tym wypadku istotnego znaczenia, skoro stosownie do art. 499 kc, oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Oznacza to, że w wyniku złożenia oświadczenia w dowolnym momencie trwania tzw. fazy kompensacyjnej powstaje taki stan prawny, jaki istniałby, gdyby oświadczenie zostało złożone w chwili jej rozpoczęcia. W rozpoznawanym wypadku potrącenie było możliwe od daty doręczenia powodowi noty obciążeniowej nr (...) z dnia 27 listopada 2012 r. (k. 70 akt).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy apelację oddalił na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. przy zastosowaniu § 6 pkt 3 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 460 ze zm.).