Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 25 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie sygn. akt XV GZd 23/13 pozbawił uczestnika postępowania K. M. prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu na okres czterech lat, a także nakazał pobrać od uczestnika postępowania na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 100 złotych (sto złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych, od których zwolniony był wnioskodawca.

Sprawa toczyła się z wniosku wierzyciela (...) – Oddział
w B., który wskazał wymagalne zobowiązania z tytułu:

- składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od kwietnia 2010 r. do lutego 2013 r. wynoszące 173.913,85 zł z tytułu należności głównej oraz odsetki za zwłokę w wysokości 11,50% do dnia zapłaty,

- składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2010 r. do lutego 2013 r. wynoszące 53.383,25 zł z tytułu należności głównej oraz odsetki za zwłokę w wysokości 11,50% do dnia zapłaty,

- składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od kwietnia 2010 r. do lutego 2013 r. wynoszące 14.493,17 zł z tytułu należności głównej oraz odsetki za zwłokę w wysokości 11,50% do dnia zapłaty.

W dniu 26 kwietnia 2011 r. wierzyciel wystąpił o wszczęcie egzekucji z rachunku bankowego dłużnika w(...)S.A., następnie w dniu 26 września 2011 r. zajęto również rachunek bankowy w (...) S.A. W związku ze zbiegiem egzekucji od dnia 25 listopada 2011 r. organem prowadzącym łącznie egzekucje jest (...)w B.. Następnie w dniu 25 czerwca 2012 r. wszczęto egzekucję z rachunku bankowego w (...), gdzie także nastąpił zbieg egzekucji prowadzonych przez komorników sądowych działających przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy oraz Lipnie. Powyższe działania nie doprowadziły do uregulowania należności objętych tytułami wykonawczymi.

W ocenie wnioskodawcy niewypłacalność jest następstwem celowego działania uczestnika. Ponadto zdaniem wnioskodawcy uczestnik w sposób zawiniony zaniechał złożenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości czym doprowadził do pokrzywdzenia wnioskodawcy i uzasadnione jest orzeczenie wobec niego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek, pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia na okres 3 lat.

W odpowiedzi na wniosek wierzyciela - (...) Oddział w B. - uczestnik K. M. wniósł o jego oddalenie. Potwierdził fakt braku terminowych wpłat z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, przy czym wskazał, iż zaległości, które powstały z powyższego tytułu nie są skutkiem jego zawinionego działania. Uczestnik wskazał, iż kryzys gospodarczy przyczynił się do pogorszenia sytuacji na rynku obrotu nieruchomościami, tj. w sektorze prowadzonej przez uczestnika działalności gospodarczej, co spowodowało zatory płatnicze. Ponadto wpływ na złą sytuacje ekonomiczną, w której znalazł się uczestnik miały utrudnienia w uzyskaniu kredytów bankowych na finansowanie zakupu nieruchomości. Powyższe czynniki spowodowały, iż uczestnik nie był w stanie regulować swoich zobowiązań na bieżąco, by nie dopuścić do powstania zaległości. Uczestnik wskazał ponadto, iż starał się na bieżąco regulować zobowiązania w stosunku do swoich pracowników, a należności wobec (...) są zabezpieczone hipotecznie.

Pismem z dnia 3 września 2013 r. inny wierzyciel – (...) w N. złożył wniosek o orzeczenie wobec uczestnika K. M. zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek, pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu na okres dziesięciu lat. W uzasadnieniu wskazał, iż jest wierzycielem K. M. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) oraz (...) z tytułu pięciu kredytów bankowych udzielonych uczestnikowi. Zobowiązania uczestnika wobec wnioskodawcy są wymagalne, a ich wysokość została określona tytułami wykonawczymi w postaci bankowych tytułów egzekucyjnych opatrzonych klauzulami wykonalności. Łączna wysokość zobowiązań uczestnika z powyższego tytułu wyniosła na dzień 19 września 2012 r. kwotę 2.155.108,70 zł. Wnioskodawca (...) w N. powziął wiadomość o innych niespłaconych wierzytelnościach uczestnika i w dniu 1 marca 2013 r. złożył wniosek o ogłoszenie jego upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika. W toku postępowania prowadzonego w przedmiocie ogłoszenia upadłości dłużnika okazało się, że majątek dłużnika nie wystarcza nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego i w związku z tym postanowieniem z dnia 15 lipca 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XV GU 18/13 Sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości K. M. na podstawie art. 13 ust. 1 p.u.n. Ponadto wnioskodawca wskazał na ustalenia faktyczne poczynione w toku postępowania o ogłoszenie upadłości uczestnika, z których wynika, iż posiadał on łącznie kilkudziesięciu wierzycieli, a zobowiązania wynoszą łącznie około 28 min zł. Wskazano także, iż uczestnik nie posiada żadnego majątku z uwagi na fakt, iż do czerwca 2012 r. zbył wszystkie składniki majątku na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. (w której pełni funkcję prezesa zarządu).

Zarządzeniem z dnia 2 października 2013 r. sprawy z wniosku (...) w N. (sygn. akt XV Gzd 42/13) oraz (...) Oddział w B. (sygn. akt XV Gzd 23/13) o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec K. M. połączono do wspólnego rozpoznania pod wspólną sygnaturą XV Gzd 23/13.

Pismem z dnia 19 grudnia 2013 r. (...) w N. cofnął wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec uczestnika K. M. z uwagi na zaspokojenie wierzytelności wynikających z umów kredytowych o nr (...); Nr (...); Nr (...); Nr (...); Nr (...); objętych złożonymi w niniejszej sprawie tytułami wykonawczymi wraz z odsetkami i kosztami ich dochodzenia.

Postanowieniem z dnia 19 lutego 2014 r. Sąd umorzył postępowanie w sprawie objętej wnioskiem (...) w N..

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski.

Uczestnik postępowania K. M. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) oraz (...) od dnia
1 marca 2001 r.

W związku z działalnością wymienionego powyżej podmiotu nie zostały wykonane przez dłużnika wymagalne zobowiązania wobec (...) Oddział w B. z tytułu:

- składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od kwietnia 2010 r. do lutego 2013 r. w kwocie 173.913,85 zł,

- składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2010 r. do lutego 2013 r. w kwocie należności głównej 53.383,25 zł,

- składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych należnych za okres od kwietnia 2010 r. do lutego 2013 r. w kwocie 14.493,17 zł.

Ponadto istnieją niewykonane wymagalne zobowiązania uczestnika w związku
z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą wobec 42 podmiotów w kwocie ponad 20.000.000,00 zł przy czym najwcześniejszy termin wymagalności sięga miesiąca stycznia 2010 r.

Wobec uczestnika K. M. prowadzone są postępowania egzekucyjne
z wniosku następujących wierzycieli;

- M. K. (kwota zobowiązania z tytułu należności głównej wynosi 1.525 zł oraz należności uboczne i koszty postępowania; egzekucja jest prowadzona od 1 września 2011 r.,
a dłużnik nie dokonał żadnej wpłaty na poczet należności).

- Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, S. D.,
(...) S.A. (łączna kwota zadłużenia w powyższych sprawach wynosi 6.750 zł; prowadzona egzekucja na wniosek w/w wierzycieli jest bezskuteczna z uwagi na brak środków pieniężnych na rachunkach bankowych dłużnika),

(...) S.A., B. S., (...) S.A., J. K., K. O., A. D., (...) w N. n. N., (...) w S., (...) S.A. (łączna kwota zadłużenia w powyższych sprawach wynosi ponad 6.000.000 zł wraz z należnościami ubocznymi i kosztami postępowania)

- Skarbu Państwa(...)w B., kwota zobowiązań uczestnika z tytułu podatku od czynności cywilno-prawnych wymagalna z dniem 4 marca 2010 r. wynosi 22.399,20 zł oraz z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wymagalna z dniem 3 lipca 2013 r.

- (...) sp. z o.o.; B. S.; J. K., K. O., M. W., (...) sp. z o.o., (...) S.A., (...) S.A., M. K., w których łączna kwota dochodzonych wierzytelności z tytułu należności głównych wynoszą około 20.000 zł, a terminy wymagalności najstarszych egzekwowanych wierzytelności sięgają ostatniego kwartału 2010 r., a większa część niezapłaconych należności dochodzonych na podstawie tytułów wykonawczych pochodzi z ostatniego kwartału 2013 r.

Uczestnik postępowania K. M. nie składał wniosku o ogłoszenie upadłości swojego przedsiębiorstwa. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości jego przedsiębiorstwa zostało wszczęte na wniosek wierzyciela (...) w N.. Postanowieniem z dnia 15 lipca 2013 r. Sąd oddalił wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości K. M. na podstawie art. 13 ust. 1 p.u.n.

Aktualnie uczestnik nie posiada żadnego majątku. Składniki swojego majątku zbył w okresie do czerwca 2012 r. na rzecz (...) sp. z o.o. w S..

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów (wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej - k.5 akt XV Gzd 23/13, stany należności dla płatnika określone w piśmie ZUS z dnia 04.04.2013 r. - k.6-7 akt sprawy XV Gzd 23/13, zestawienie wymagalnych zobowiązań sporządzone przez uczestnika k. 326 akt sprawy XV Gzd 23/13, informacja o stanie zaległości w sprawie egzekucyjnej Km 3037/11 -k.42 akt XV

Gzd 23/13, informacja o stanie zaległości w sprawie egzekucyjnej Km 54/13 i innych - k. 46 - 53 akt XV Gzd 23/13, informacja o stanie zaległości w sprawie egzekucyjnej Km 3137/11; Km 6275/13; Km 4929/13; Km 5101/13; Km 5098/13; Km 5103/13; Km 5105/13; Km 12369/11; Km 2617/13; Km 2619/13; Km 4081/13 - k.55 - 85 akt XV Gzd 23/13, informacja (...) w B. zawarta w piśmie z dnia 11.10.2013 r. - k. 134 akt XV Gzd 43/13, pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy o stanie spraw egzekucyjnych prowadzonych przeciwko uczestnikowi wraz z wykazem prowadzonych oraz umorzonych postępowań egzekucyjnych wobec uczestnika - k. 330 – 362, postanowienie z dnia 15 lipca 2013 r. - k. 90 akt pomocniczych XV GU 18/13, sprawozdanie tymczasowego nadzorcy sądowego w sprawie XV GU 18/13 k 63-67 akt XV GU 18/13, postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 15 lipca 2013 r. k 93-96 akt XV GU 18/13) oraz zeznań uczestnika, których autentyczności oraz prawdziwości zawartych w nich informacji nie kwestionowano. Ponadto Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dokumentów z akt sprawy dotyczących postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości uczestnika K. M. o sygn. akt XV GU 18/13.

Zgodnie z treścią art. 373 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze sąd może orzec pozbawienie na okres od trzech do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu m.in. wobec osoby, która ze swej winy będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości.

Zgodnie z art. 10 p.u.n. podstawą ogłoszenia upadłości dłużnika jest jego niewypłacalność. Niewypłacalny jest zaś dłużnik, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań (art. 11 ust. 1 p.u.n.). Przepis art. 21 ust. 1 i 2 p.u.n. przesądza natomiast o tym, że dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Sąd Rejonowy wskazał, że niewątpliwie, uczestnik K. M. nie regulował, wymagalnych zobowiązań pieniężnych od miesiąca listopada 2010 r. o czym świadczy chociażby wykaz wierzycieli załączony do akt k 326. Już w listopadzie 2010 r. uczestnik nie uregulował zobowiązań wobec przynajmniej kilku wierzycieli ((...) (...), (...), (...) ) na łączną kwotę ponad 5.700.000,00 zł, przy czym największa z ww należności wobec Genin Bank (5.200.000,00 zł) stała się wymagalna właśnie w listopadzie 2010 r. Co najmniej od końca listopada 2010 r. zachodziły więc podstawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż niewypłacalność miała charakter trwały.

Sąd ustalił, że toczyło się postępowanie o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy K. M. - zainicjowane przez wierzyciela (...) w N.. Zostało ono prawomocnie zakończone 22 sierpnia 2013 r. oddaleniem wniosku na podstawie art. 13 p.u.n. Tym samym nie upłynął roczny termin z art. 377 p.u.n. do wszczęcia niniejszego postępowania, którego upływ skutkował by niemożliwością orzeczenia zakazów z art. 373 ust 1 p.u.n. (wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wpłynął dnia 25 kwietnia 2013 r.)

Dokonując analizy okoliczności faktycznych ustalonych w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy stwierdził, że K. M. pomimo zaistnienia podstawy do ogłoszenia upadłości prowadzonej przez siebie firmy, nie złożył takiego wniosku.

W związku z redakcją art. 373 ust 1 p.u.n. zasadnie przyjmuje się, iż podstawa do wydania zakazu, która opiera się na winie, występuje nie tylko wtedy gdy osoba, która ma zostać pozbawiona praw wymienionych w tym przepisie umyślnie dokonała czynności o których w nim mowa, lecz także, gdy działania te są następstwem jej niedbalstwa (zob. F. Zedler [w] Prawo upadłościowe i naprawcze. K.W. Zakamycze, Kraków 2003, teza 6 do art. 373, str. 958). Wskazania wymaga fakt, iż chodzi tu o winę w braku złożenia wniosku w terminie określonym w ustawie.

W ocenie Sądu uczestnik jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i prowadząc jej sprawy musiał mieć pełną świadomość sytuacji, w jakiej znajdowało się zarządzane przez niego przedsiębiorstwo. Twierdzenie uczestnika, iż nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości ponieważ myślał, iż dotyczy to tylko osób prawnych nie może stanowić okoliczności usprawiedliwiającej brak jego winy i okoliczność usprawiedliwiającą niezłożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości zarządzanego przez niego przedsiębiorstwa.

W nauce prawa powszechnie przyjmuje się, iż do okoliczności wyłączających winę można zaliczyć brak informacji o sytuacji stwarzającej obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z przyczyn niezależnych od dłużnika, np. z powodu obłożnej choroby czy wyjazdu za granicę. W niniejszej sprawie w przypadku uczestnika żadna - tak z wyżej wskazanych okoliczności, jak i o zbliżonym charakterze - nie zaistniała.

Działalność gospodarcza w założeniu powinna być prowadzona w sposób profesjonalny
i zawodowy, przy zachowaniu należytej staranności, a złożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości jest wymogiem o charakterze zupełnie podstawowym. Szczególnie nagannie należy ocenić fakt niewykonywania wymagalnych zobowiązań względem wielu wierzycieli, co z uwagi na charakter zobowiązań - m.in. składek na ubezpieczenie społeczne - skutkowało narastaniem zadłużenia. Sąd Rejonowy podkreślił bardzo dużą skalę zadłużenia - zobowiązania wymagalne stanowią kwotę ponad 20 mln zł.

Sąd Rejonowy podkreślił, że sankcja w postaci orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej ma m.in. odstraszać od zachowań, które stanowiłyby naruszenie prawa i zabezpieczać przed lekceważeniem prawnych rygorów prowadzenia działalności gospodarczej, zabezpieczać przed wyrządzeniem szkody wierzycielom, a wreszcie ma powodować wyeliminowanie z obrotu gospodarczego osób, które nie są w stanie sprostać podstawowym wymaganiom prowadzenia działalności gospodarczej ustanowionym w interesie każdego z uczestników obrotu gospodarczego. Samo postępowanie ma chronić nie tyle interesy wierzycieli konkretnego dłużnika, ale interesy wszystkich uczestników obrotu prawnego (zob. uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lipca 2002 r., P 12/01, OTK ZU 2002, Nr 4A, poz. 50).

O tym, czy i w jakim zakresie należy orzec zakaz decydować powinien także skutek zawinionego działania, a zatem czy doszło do pokrzywdzenia wierzycieli (zob. F. Zedler [w] Prawo upadłościowe i naprawcze. K.W. Zakamycze, Kraków 2003, teza 7 do art. 373, str. 959).

Sąd Rejonowy uznał zasadność wyrażanego w orzecznictwie poglądu, iż do pokrzywdzenia wierzyciela dochodzi nie tylko poprzez pomniejszenie majątku dłużnika, ale również w sytuacji, gdy co prawda do uszczuplenia majątku nie doszło, jednak wzrosła wartość niewykonanych zobowiązań (tak m.in. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 25 maja 2006 r., sygn. VIII Ga 38/06).

W realiach sprawy uczestnik - jako właściciel prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej — po powstaniu niezaspokojonych w terminie wierzytelności, nie zgłosił wniosku o upadłość, co w konsekwencji prowadziło do powiększenia sumy zobowiązań, gdyż pojawiły się kolejne wierzytelności, a nadto w dalszym ciągu rosły odsetki od istniejących kwot, co należy uznać za krzywdzące dla wierzycieli. Zdaniem Sądu Rejonowego możliwość pokrzywdzenia wierzycieli uczestnik postępowania powinien co najmniej przewidywać, stanowiło ono bowiem logiczne i nieuniknione następstwo jego zaniedbania.

Sąd Rejonowy przyjął w konsekwencji, że przytoczone okoliczności, przy jednoczesnym braku dostatecznych podstaw do przypisania uczestnikowi winy umyślnej w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, uzasadniają orzeczenie zakazu w wymiarze czterech lat.

Uczestnik złożył apelację od wyżej wymienionego orzeczenia zaskarżając je w całości. Skarżący zarzucił naruszenie przepisu art. 233 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i dokonania oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, tj.:

- treści postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 13 lutego 2013 r. o oddaleniu wniosku Banku Spółdzielczego w N. o ogłoszenie upadłości K. M.,

- akt sprawy o sygn. akt I C 146/13 toczącej się przed Sadem Okręgowym w Bydgoszczy
z powództwa K. M. przeciwko (...) SA o zapłatę,

- okoliczności, że uczestnik dokonał spłaty zadłużenia względem (...) w N.,

- zeznań uczestnika, w których uczestnik wskazał, że brak spłaty wymagalnych zobowiązań wynikał jedynie z przejściowych trudności powodowanych kryzysem gospodarczym,

co w konsekwencji doprowadziło do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, dokonanej wybiórczo i wbrew zasadom doświadczenia życiowego i tym samym błędnego przyjęcia, że uczestnik wypełnił przesłanki orzeczenia zakazu wykonywania działalności gospodarczej określone przepisami art. 373 ust. 1 oraz 373 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, w sytuacji gdy zachowaniu uczestnika nie można przypisać winy, zaś jego działania nie doprowadziły do obniżenia wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa i pokrzywdzenia wierzycieli.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania według norm przepisanych, względnie o uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji i pozostawienie rozstrzygnięcia
w przedmiocie kosztów postępowania temu Sądowi.

Skarżący, po zmianie pełnomocnika procesowego, uzupełnił apelację pismem z dnia
2 kwietnia 2015 r., a następnie w osobistym pisemnym oświadczeniem z 14 kwietnia 2015 r.,
w którym wniósł o dopuszczenie oraz przeprowadzenie nowych dowodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja uczestnika została uwzględniona jedynie częściowo – w zakresie żądania zmniejszenia okresu orzeczonych zakazów.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i wyczerpujący ustalił stan faktyczny sprawy. Ustalenia te Sąd odwoławczy przyjmuje za własne bez konieczności ich ponownego dokonywania. Uczestnik w zasadzie poza powtórzeniem argumentów podniesionych już
i ocenionych przez Sąd Rejonowy, nie wskazał nowych faktów ani nie powołał dowodów, których powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo, których potrzeba powołania wynikłaby później. Nie zostały też sformułowane zarzuty dotyczące wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych w zakresie powstania i wysokości zadłużenia uczestnika.

Ponadto Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie dokonał wnikliwej oceny dowodów w postaci dokumentów złożonych w aktach sprawy, a także w aktach sprawy w przedmiocie ogłoszenia upadłości uczestnika K. M. o sygn. akt XV GU 18/13 oraz zeznań samego uczestnika, czemu dał wyraz w uzasadnieniu postanowienia. Przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów nie została skutecznie podważona, gdyż skarżący nie wykazał braku logiki
w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, czy też wykroczenia sądu we wnioskowaniu poza schematy logiki formalnej, czy też nieuwzględnienia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych wbrew zasadom doświadczenia życiowego.

Sąd Rejonowy dysponował materiałem dowodowym pozwalającym jednoznacznie stwierdzić, że niewypłacalność, rozumiana jako nie wykonywanie przez uczestnika swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego), istniała już od listopada 2010 r. i utrzymywała się w kolejnych latach, podczas gdy wniosek
o ogłoszenie upadłości uczestnika nie został nigdy przez niego złożony. Wniosek taki złożył dopiero w marcu 2013 r. jeden z wierzycieli, przy czym został on oddalony w lipcu 2013 r.
z powodu braku, w tym czasie, majątku dłużnika wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania.

Przesądzenie tych okoliczności, które nie były przez skarżącego kwestionowane, świadczyło o spełnieniu przesłanek do ogłoszenia upadłości i konieczności złożenia przez uczestnika wniosku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego.

Za bezzasadny należało uznać podstawowy zarzut skarżącego, jakoby wnioskodawca nie udowodnił winy leżącej po stronie uczestnika w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Sąd Rejonowy nie wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, że przypisał uczestnikowi winę umyślną w zaniechaniu złożenia wniosku. Wskazał natomiast zasadnie, że zakaz może być orzeczony także w przypadku nieumyślnego zaniechania złożenia takiego wniosku. Wbrew zarzutowi skarżącego, Sąd Rejonowy w uzasadnieniu ocenił i opisał stopień zawinienia uczestnika – jako niedbalstwo. Wyjaśnił także dlaczego nie zachodziły w jego wypadku okoliczności wyłączające winę w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Należy zważyć, że stopień winy jest oczywiście istotny przy orzekaniu o pozbawieniu prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu, co wprost wynika z art. 373 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego. Ma on niewątpliwie znaczenie dla orzekania co do okresu obowiązywania zakazu. Wina dłużnika nie musi być umyślna, może być oceniona, tak jak w rozpoznawanym przypadku, jako niedbalstwo decydujące o braku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Sąd Rejonowy wskazał prawidłowo, że wniosek o ogłoszenie upadłości uczestnik winien złożyć co najmniej od końca listopada 2010 r. Uczestnik nie kwestionował istnienia przesłanek ogłoszenia upadłości w tej dacie, natomiast podnosił, że w tym czasie podejmował działania zmierzające do dojścia do porozumienia z bankiem (...), Należy jednak zważyć, że umowę kredytową z tym bankiem zawarł uczestnik w 2008 r. i nawet jeśli później podejmował działania mające doprowadzić do zmiany rodzaju udzielonego mu kredytu
z rewolwingowego na inwestycyjny, to jednak rozmowy te nie doprowadziły do zamierzonego przez niego skutku i ostatecznie w 2011 r., bank wypowiedział umowę kredytu z uwagi na niewypełnienie zobowiązań przez uczestnika. Zatem przyjmując nawet wersję najbardziej korzystną dla uczestnika, że udane pertraktacje z bankiem mogły jeszcze wpłynąć na poprawę jego sytuacji finansowej, to co najmniej od czasu wypowiedzenia umowy w 2011 r. uczestnik musiał już sobie zdawać sprawę z konieczności podjęcia kroków w celu zabezpieczenia licznych wierzycieli. Stan niewypłacalności istniał przez cały czas, a każdy dzień zwiększał przekroczenie ustawowego terminu dla dopełnienia tej czynności przez dłużnika i jednocześnie powiększał zadłużenie uczestnika. Jego zaniechanie nie mogło być ocenione inaczej jak niedochowanie należytej staranności wymaganej od profesjonalnego uczestnika obrotu gospodarczego, wyczerpującej co najmniej znamiona winy nieumyślnej w postaci niedbalstwa.

Należało w tym miejscu zwrócić uwagę, że w omawianym art. 373 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego, ustawodawca przewidział, że Sąd zobowiązany jest oceniać nie tylko stopień zawinienia dłużnika, ale także skutki podejmowanych przez niego działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.

Samo podejmowanie działań zmierzających do uzyskania kredytu inwestycyjnego od jednego z banków nie było wystarczające do uznania braku winy dłużnika w niezłożeniu wymaganego wniosku, a ponadto było nieskuteczne, stąd nie mogło mieć znaczenia w kontekście art. 373 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego.

Nie wykazał też uczestnik, by uzyskanie oczekiwanego kredytu inwestycyjnego mogło zmienić jego sytuację w stopniu wyłączającym konieczność złożenia wniosku o upadłość. Ponadto uczestnik podnosząc twierdzenia o przejściowym charakterze jego kłopotów finansowych, okoliczności tych nie wykazał, zaś ustalone na przeszło 20 mln zobowiązania,
z pewnością nie świadczyły o takim ich charakterze.

W tym kontekście zważyć należało, że okolicznością obciążającą dłużnika było dokonanie sprzedaży szeregu nieruchomości i ruchomości dłużnika w czerwcu 2012 r. na rzecz spółki (...) sp. z o.o. w S. (w której pełnił funkcję członka zarządu), czyli już w czasie, gdy istniała jego niewypłacalność i gdy dłużnik miał świadomość braku możliwości porozumienia się z bankiem (...) w celu uzyskania kredytu inwestycyjnego. Transakcje dotyczące zbycia majątku, w tym określenia cen sprzedaży, nie były przedmiotem oceny w niniejszym postępowaniu, niemniej jednak brak uzyskania przez uczestnika zapłaty, z pewnością przyczynił się do dalszego pokrzywdzenia wierzycieli.

Także wybiórcze dokonywanie spłaty, tylko niektórych wierzycieli, w świetle przesłanek orzeczenia zakazu z art. 373 Prawa upadłościowego i naprawczego, nie mogło być oceniane jako podejmowanie działań na korzyść wierzycieli, tylko przeciwnie, jako dalsze obniżanie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa dłużnika z pokrzywdzeniem pozostałych, licznych wierzycieli.

Natomiast twierdzenie, że wnioskodawca powinien wykazać, w jaki sposób wcześniejsze złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spowodowałoby mniejsze obniżenie wartości przedsiębiorstwa i nie pokrzywdzenie wierzycieli, w tym wypadku właśnie wnioskodawcy, należało uznać za nieuprawnione. Przecież, gdyby wniosek o ogłoszenie upadłości został przez uczestnika złożony już w 2010 r., gdy jak uczestnik potwierdzał - zaczął mieć poważne kłopoty, zaspokojenie wierzycieli mogłoby nastąpić z dużo większym prawdopodobieństwem
z ówczesnego majątku uczestnika, zanim dokonał jego sprzedaży w czerwcu 2012 r., a także nie doszłoby do powstania kolejnych zobowiązań i do pokrzywdzenia nowych wierzycieli.

Należy w tym miejscu jedynie powtórzyć, że w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji uczestnik przyznał fakt występowania zaległości płatniczych od 2010 r. oraz potwierdził aktualność większości obciążających jego przedsiębiorstwo zobowiązań zestawionych
w sprawozdaniu tymczasowego nadzorcy sądowego z dnia 14.05.2013 r. na łączną kwotę ponad
23 mln zł w sprawie o sygn. akt XV Gu 18/13. Wskazał, że spłacone zostały należności Banku Spółdzielczego (3 mln). Natomiast jako okoliczność mającą wyłączać jego winę w niezłożeniu we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości wskazał kryzys gospodarczy oraz powstałe w jego wyniku zatory płatnicze, a także problemy z udzieleniem przez banki kredytów na finansowanie zakupu nieruchomości, a także ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (k. 13 akt).

Te okoliczności były przez Sąd Rejonowy ocenione. Uzupełniająco należy dodać, że skoro uczestnik podjął się ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej, to musiał sobie zdawać sprawę także z konsekwencji, jakimi taka działalność jest obarczona. Jedną z takich konsekwencji jest obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jeżeli istnieją do tego przesłanki w postaci nieuregulowanych trwale zobowiązań.

Kryzys gospodarczy, czy zmiana polityki kredytowej banków nie mogły stanowić przesłanki usprawiedliwiającej zaniechanie w terminowym zgłoszeniu do Sądu wniosku
o upadłość przedsiębiorcy, gdyż są to okoliczności, które w równym stopniu dotyczą wszystkich przedsiębiorców w tej samej branży i w żadnym wypadku nie wyłączają konieczności zachowywania rygorów związanych z prowadzeniem działalności.

Obecny sposób obrony uczestnika w apelacji, w której koncentrował się na problemach
w uzyskaniu przyrzeczonego kredytu inwestycyjnego przez bank (...), wraz
z powołaniem całego szeregu dowodów przeprowadzonych już przed Sądem Rejonowym oraz nowych dowodów, których uczestnik wcześniej nie powołał, należało w kontekście powyższych uwag uznać za nieistotne z punktu widzenia oceny jego zawinienia w niezłożeniu wniosku
o upadłość.

Usprawiedliwieniem uczestnika nie mogła być na pewno nieświadomość co do obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy nie będącego osobą prawną. Taką okoliczność podał K. M. podczas zeznań w dniu 19 lutego 2014 r. (k. 178 akt). Niewiedza co do ustawowych powinności osoby prowadzącej działalność gospodarczą działać może wyłącznie na niekorzyść uczestnika, gdyż świadczy o rzeczywistym zagrożeniu, jakie stwarza on dla innych uczestników obrotu gospodarczego. Właśnie w sytuacji, gdy przedsiębiorca stanie w sytuacji, w której pomimo podjętych starań, nie jest w stanie spłacać zobowiązań, powinien dla dobra wierzycieli złożyć wniosek o upadłość. Wierzyciele nie mogą czekać, aż koniunktura dłużnika się poprawi, gdyż taka sytuacja wręcz pogarsza ich położenie, wywołuje kolejne zadłużenia, rosną odsetki.

Poza tym ryzyko, na które wskazał sam uczestnik, w sytuacji istniejącego już
i narastającego zadłużenia, nie mogło być przerzucane na wierzycieli. Właśnie w interesie ich ochrony wprowadzono w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze bezwzględny obowiązek każdego przedsiębiorcy zgłoszenia wniosku o upadłość prowadzonego przedsiębiorstwa, w razie zaistnienia ku temu przesłanek, a także sankcję jego niewypełnienia w postaci orzeczenia zakazów, jak w niniejszej sprawie.

Na pewno na korzyść dłużnika nie przemawiała okoliczność, na którą powołał się przed Sądem w dniu 14 maja 2014 r., gdy twierdził, że nie mógł przedłożyć kompletnego zestawienia zobowiązań z uwagi na bałagan w księgowości (k. 323 akt). Tak przedstawiona sytuacja musiała być uznana za kolejną z okoliczności obciążających uczestnika i świadczących co najmniej
o jego niedbalstwie, z pewnością zwiększającą ryzyko związane z niepowodzeniami
w prowadzeniu działalności gospodarczej.

W konsekwencji należało przyjąć, że zastosowanie przez Sąd Rejonowy wobec uczestnika sankcji eliminującej go z obrotu gospodarczego, jako osoby, która nie była w stanie sprostać wymaganiom stawianym wobec osób prowadzących działalność gospodarczą, było decyzją słuszną. Nie zachował on podstawowych reguł ostrożności wymaganych od osób prowadzących działalność gospodarczą, którzy powinni w taki sposób zorganizować przedsiębiorstwo, by działało w sposób nie narażający pozostałych uczestników obrotu gospodarczego na pokrzywdzenie. Nadto kierując się doświadczeniem, mógł i powinien przewidzieć ujemne skutki swojego postępowania. Osoby prowadzące działalność muszą bowiem posiadać kwalifikacje zawodowe i przestrzegać określonych wzorów zachowań. Natomiast osoby, które takich kwalifikacji nie posiadają winny być z obrotu gospodarczego wyłączone. Nie zachowując rygorów związanych z obowiązkiem zgłoszenia wniosku
o ogłoszenie upadłości, uczestnik nie powinien prowadzić własnej działalności ani sprawować funkcji zawiązanych z zarządzeniem w spółkach, gdyż ich działanie narusza interesy wierzycieli, a także interesy wszystkich uczestników obrotu prawnego.

W rozpoznawanym przypadku Sąd Okręgowy ze względu na brak podstaw do przypisania uczestnikowi winy umyślnej w niezgłoszeniu wniosku o upadłość zdecydował o złagodzeniu sankcji przez skrócenie okresu orzeczonego zakazu z czterech lat, do żądanej przez wnioskodawcę minimalnej sankcji - lat trzech.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe złożone przez uczestnika w postępowaniu apelacyjnym. Okoliczności, które uczestnik zamierzał wykazać tymi dowodami – związane
z nieudzieleniem kredytu inwestycyjnego przez bank (...) - nie były okolicznościami nowymi, które pojawiły się dopiero na etapie postępowania odwoławczego,
a zatem potrzeba złożenia tych wniosków też nie pojawiła się dopiero na etapie postępowania odwoławczego. Uczestnik złożył przecież wniosek o przeprowadzenie dowodów z dokumentów z akt sprawy I C 146/13 na okoliczność ustalenia stopnia zawinienia (k. 171). Nie była to wiec okoliczność nowa, a zwłaszcza nie była to okoliczność której konieczność rozważenia wyniknęła po zapoznaniu się przez uczestnika z uzasadnieniem Sądu Rejonowego.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie przepisu art. 386 § 1 kpc, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie i na podstawie art. 373 ust. 1 pkt 1 Prawa upadłościowego
i naprawczego orzekł jak w sentencji.