Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód S. S. w pozwie wniesionym w dniu 11 marca 2013r. w sprawie o sygnaturze VIII GNc 1626/13 domagał się zasądzenia od pozwanej - (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. zapłaty kwoty 316,60 zł wraz z odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód podniósł, że w dniu 06.09.2012r. zawarł z pozwaną umowę sprzedaży, której przedmiotem była pszenica konsumpcyjna luzem w ilości 75 ton (+/- 5 %). W umowie ustalono cenę jednostkową wynoszącą 950 zł netto za tonę. W związku z zawarciem umowy w dniu 11.09.2012r. powód wystawił pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 74.812,50 zł brutto, określając w niej termin płatności na 14 dni. Pozwana w dniu 26 września 2012 r. uregulowała na rzecz powoda kwotę 67.331,25 zł tj. 90% umówionej ceny. Nadto powód wskazał, że w dniu 04.01.2013r. wystawił fakturę korygującą nr (...), która skorygowała poprzednią fakturę do kwoty 71.201,55 zł ze względu na dopuszczoną przez strony korektę ilości pszenicy. Powód podał, że w dniu 23 stycznia 2013r. pozwana wpłaciła na konto powoda kwotę 3.553,70 zł. Do uregulowania zatem pozostała kwota 316,60 zł.

W dniu 27 marca 2013r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wydał w tej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana wniosła od tego nakazu zarzuty, żądając uchylenia nakazu zapłaty i oddalenia powództwa w całości. W uzasadnieniu zarzutów pozwana potwierdziła, że zawarła z powodem umowę dotyczącą sprzedaży pszenicy. Podkreśliła jednak, że ilość pszenicy podlegającą sprzedaży określono z zastrzeżeniem +/-5% w opcji kupującego, co oznacza, że to od decyzji kupującego zależało, czy zażąda większej czy też mniejszej ilości pszenicy. Podniosła, że ostatecznie skorzystała z tej opcji i domagała się od powoda dostarczenia jej 78,75 ton (tj. 75 ton +5%). Podała, że odbierała zakupioną pszenicę korzystając z usług przewoźnika – (...) M. P., z którym uzgodniła wynagrodzenie za przewóz w kwocie 30 zł za tonę. Wskazała, że w dniach 18 i 19 grudnia odebrała od powoda łącznie 54,96 tony. W związku z powyższym powód winien jej jeszcze dostarczyć 23,79 ton pszenicy. Transport ten został zrealizowany w dniu 22.12.2012r. Powód nie wydał jednak wskazanej ilości pszenicy a jedynie 16,42 tony. W tej sytuacji pozwana była zmuszona uregulować fakturę wystawioną przez przewoźnika na kwotę 922,50 zł, która odpowiadała transportowi 25 ton pszenicy. Z tego względu pozwana wystawiła powodowi fakturę nr (...) z 11.01.2013r. na kwotę 316,60 zł. Kwotę też pozwana potrąciła z należności przysługującej powodowi z tytułu sprzedaży pszenicy.

W odpowiedzi na zarzuty pozwanej powód podniósł, że obciążenie powoda kwotą 316,60 zł nie znajduje uzasadnienia, gdyż ze względu na ustalony z przewoźnikiem koszt transportu (30 zł za tonę netto), wystawiona przez pozwaną faktura nie koresponduje z dokumentami ważenia dołączonymi do zarzutów. Powód podważył również prawidłowość dokonanego potrącenia wskazując, że oświadczenia o potrąceniu nie podpisały osoby uprawnione do reprezentacji pozwanej.

W sprawie o sygn. akt VIII GNc 1625/13 powód domagał się zasądzenia od pozwanej kwoty 14.800 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28.01.2013r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia nastoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód podniósł, że w dniu 06.09.2012r. zawarł z pozwaną umowę sprzedaży, której przedmiotem była kukurydza paszowa w ilości 200 ton (+/- 5 %). W umowie ustalono cenę jednostkową wynoszącą 860 zł netto za tonę. W związku z zawarciem umowy w dniu 05.11.2012r. powód wystawił pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 180.600 zł brutto, określając w niej termin płatności na dzień 06.11.2012r. Pozwana w dniu 6 listopada 2012 r. uregulowała na rzecz powoda kwotę 162.540 zł tj. 90% umówionej ceny. Nadto powód wskazał, że w dniu 04.01.2013r. wystawił fakturę korygującą nr (...), która skorygowała poprzednią fakturę do kwoty 181.214,04 zł ze względu na dopuszczoną przez strony korektę ilości kukurydzy. Powód podał, że w dniu 23 stycznia 2013r. pozwana wpłaciła na konto powoda kwotę 3.874,04 zł. Do uregulowania zatem pozostała kwota 14.800 zł.

W dniu 27 marca 2013r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie VIII GNc 1625/13 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

Od tego nakazu pozwana wniosła zarzuty, żądając oddalenia powództwa w całości. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że strony zawarły dwie umowy dotyczące sprzedaży kukurydzy . Pierwsza – z dnia 05.11.2012r. dotyczyła sprzedaży 200 ton po 860 zł a druga – z dnia 03.07.2012 dotyczyła sprzedaży 80 ton po 765 zł za tonę. Druga z umów nie została wykonana przez powoda a pierwszą zrealizował w całości. W związku z tym pismem z dnia 18.12.2012r. pozwana wyznaczyła powodowie dodatkowy termin na wykonanie zobowiązania pod rygorem posłużenia się instytucją wykonania zastępczego. Powód nie zastosował się do wezwania, wobec czego pozwana, aby móc wywiązać się ze swoich zobowiązań względem swoich kontrahentów, zakupiła kukurydzę w (...), na okoliczność czego podmiot ten wystawił pozwanej w dniu 15.01.2013r. W dalszej części pozwana wskazała, że w dniu 18.01.2013r. wystawiła powodowi notę obciążeniową nr (...) z 18.01.2013r. na kwotę 14.800 zł tytułem odszkodowania z poniesione koszty zakupu zastępczego na skutek niewywiązania się ze zobowiązania przez powoda. Następnie w dniu 21.01.2013r. pozwana złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu tej kwoty z należnością wynikającą faktury nr (...) z 05.11.2012r. Wskutek tego potrącenia te wierzytelności zniosły się wzajemnie.

W odpowiedzi na zarzutu powód wskazał, że pozwana nie wykonała umowy z dnia 3 lipca 2012 r. , gdyż nie odebrała zamówionej kukurydzy w terminie do końca listopada 2012 r. W ocenie powoda niezasadny jest zatem zarzut nie wykonania umowy przez powoda. Ponadto powód wskazał, że zgodnie z treścią art. 480 § 3 k.c. przed dokonaniem zakupu zastępczego pozwana winna uzyskać zgodę sądu.

Sąd Rejonowy po wpłynięciu odpowiedzi na zarzuty połączył obie sprawy do wspólnego rozpoznania po uprzednim wpisania tych spraw do repertorium GC o numerach VIII GC 892/13 i VIII GC 991/13.

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy uchylił nakaz zapłaty z dnia 27 marca 2013 r. wydany w sprawie o sygn. akt VIII GNc 1626/13 ( toczącej się pod sygnaturą VIII GC 892/13) i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 95,50 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2013r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. W tym też wyroku Sąd Rejonowy uchylił nakaz zapłaty z dnia 27 marca 2013 r. wydany w sprawie o sygn. akt VIII GNc 1625/13 ( toczącej się pod sygnaturą VIII GC 991/13) i oddalił powództwo. Sąd Rejonowy orzekł o kosztach procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu z uwzględnieniem również zasady stosunkowego rozdziału kosztów.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 6 września 2012r. strony zawarły umowę, zgodnie z którą powód zobowiązał się sprzedać pozwanemu w terminie do 15 listopada 2012 r. pszenicę konsumpcyjną luzem w ilości 75t (+/- 5% w opcji kupującego) za cenę 950 zł netto za tonę. Zgodnie z umową pozwany miał uregulować 90% ceny w terminie 14 dni od daty wystawienia faktury a resztę tj. 10% po fizycznym odbiorze towaru.

(dowód: umowa k. 10)

W dniu 11 września 2012r. powód wystawił pozwanej fakturę nr (...). W treści faktury wpisał, że dotyczy ona sprzedaży 75 ton pszenicy za cenę 74.812,50 zł. Nadto wskazano w niej, że płatność nastąpi w terminie 14 dni.

Pozwana w dniu 26 września 2012 r. zapłaciła powodowi na poczet tej faktury kwotę 67.331,25 zł.

(dowód: faktura nr (...) k. 17, polecenie przelewu k. 20)

Pozwana odbierała zakupioną pszenicę korzystając z usług przewoźnika – (...), z którym uzgodniła wynagrodzenie za przewóz w kwocie 30 zł za tonę. Pozwana uzgodniła z przewoźnikiem, że w razie, gdy na samochód zostanie załadowane maksymalnie o jedną tonę mniej, to zostanie obciążona za transport stosownie do ilości przewożonej pszenicy. Jeżeli jednak ilość pszenicy będzie niższa niż 24 tony, to jest zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia jak za przewóz 25 ton. Łącznie pozwana zamierzała odebrać od powoda 78,75 t pszenicy tj. 75t +5%. W dniach 18 i 19 grudnia odebrała od powoda łącznie 54,96 tony. W dniu 19.12.2012r. pozwana zamówiła kolejny transport celem odebrania reszty pszenicy w ilości 23,79 ton. Transport ten został zrealizowany tego samego dnia. Powód nie wydał jednak wskazanej ilości pszenicy a jedynie 16,42 tony. W tej sytuacji przewoźnik wystawił pozwanej fakturę jak za przewóz 25 ton – na kwotę 922,50 zł netto.

W związku z zaistniałą sytuacją pozwana na podstawie faktury VAT nr (...) z dnia 18.12.2012r. obciążyła powoda kwotą 316, 60 zł tytułem refaktury kosztów transportu związanych z niedoładowaniem auta. W dniu 15.01.2013r. pozwana złożyła oświadczenie o potrąceniu kwoty 316,60 zł z wierzytelnością powoda wynikającą z faktury (...) z 11.09.2012. Oświadczenie to doręczono pozwanemu w dniu 18 stycznia 2013r.

(dowód: dokumenty ważenia k. 35-37, zlecenie transportowe k. 38, faktura VAT nr (...) k. 39, faktura VAT nr (...) k. 40, oświadczenie o dokonanej kompensacie wraz z dowodem doręczenia k. 41-42, zeznania świadków: S. G. k.73-74, M. K. k. 74-75 )

W związku z faktem, że powód nie dostarczył pozwanej 75 ton pszenicy, której dotyczyła faktura (...), w dniu 4 stycznia 2013r. powód wystawił fakturę korygującą nr (...). Zgodnie z jej treścią zobowiązanie pozwanej zostało skorygowane do kwoty 71.201,55 zł.

W dniu 21.01.2013r. powód wezwał pozwaną do zapłaty reszty należności wynikającej z faktury nr (...) po jej skorygowaniu.

W dniu 23 stycznia 2012 r. pozwana uregulowała na rzecz powoda dodatkowo kwotę 3.553,70 zł.

(dowód: faktura korygująca (...) k. 17, wezwanie do zapłaty k. 21, potwierdzenie przelewu k. 22)

W dniu 05.11.2012r. strony zawarły umowę sprzedaży, zgodnie z którą powód zobowiązał się dostarczyć pozwanej w terminie do 30 listopada 2012 r. 200 t (+/- 5% w opcji kupującego) kukurydzy paszowej za cenę 860 zł/t.

W związku z zawarciem umowy powód w dniu 05.11.2012r. wystawił pozwanej fakturę nr (...) na kwotę 180.600 zł, określając w niej termin płatności na dzień 06.11.2012r.

W dniu 06.11.2012r. pozwana uregulowała przelewem kwotę 162.540 zł.

(Dowód: umowa k. 10-12, faktura k. 19 z akt sprawy VIII GC 991/13, potwierdzenie przelewu k. 22)

W dniu 04.01.2012r. powód wystawił pozwanej fakturę korygującą nr (...), w której skorygował ilość sprzedanej kukurydzy do 200,68 t i cenę do kwoty 181.214,04 zł.

(dowód: faktura korygująca nr (...) k. 19).

W dniu 03.07.2012r. strony zawarły umowę nr (...) , zgodnie z którą powód zobowiązał się sprzedać pozwanej 80 ton kukurydzy paszowej (+/- 5% w opcji kupującego) za cenę 765 zł za tonę z terminem realizacji ustalonym na wrzesień, październik i listopad 2012r.

Powód nie zrealizował tej umowy.

W dniu 18.12.2012r. pozwana wezwała powoda do wydania kukurydzy objętej wskazaną umową w terminie do dnia 5 stycznia 2013r. Pozwana wskazała, że w razie niewykonania zobowiązania pozwana odstąpi od umowy i dokona zakupu zastępczego , aby wywiązać się z ze zobowiązań przyjętych wobec swoich kontrahentów. Powód nie dostarczył pozwanej przedmiotowej kukurydzy.

W dniu 15.01.2013r. pozwana, celem wywiązania się ze zobowiązań względem swoich kontrahentów, zakupiła od D. K., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) 105,52 tony kukurydzy za cenę 950 zł za tonę. Różnica w cenie kukurydzy, która miała być sprzedana przez powoda a kukurydzą zakupioną przez pozwanego wyniosła 185 zł za jedną tonę, tj. łącznie w odniesieniu do 80 ton – 14.800 zł.

W dniu 18.01.2013r. pozwana wystawiła powodowi notę obciążeniową nr (...) na kwotę 14.800 zł. W jej treści pozwana wskazała, że dotyczy ona odszkodowania za brak realizacji umowy handlowej nr (...). W dniu 21.01.2013r. pozwana sporządziła oświadczenie o potrąceniu kwoty wynikającej z noty obciążeniowej z należnością powoda wynikającą z faktury nr (...). Oświadczenie to doręczono powodowi w dniu 23.01.2013r.

(dowód: umowa handlowa z 03.07.2012 r. k. 41, pismo pozwanej z dnia 18.12.2012r. k. 42, faktura VAT wystawiona przez D. K. k. 46, nota obciążeniowa k. 43, oświadczenie o dokonanej kompensacie k. 44)

W dniu 21.01.2013r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 18.674,04 zł tytułem reszty należności wynikającej ze skorygowanej faktury nr (...).

W dniu 22.01.2013r. pozwana uregulowała na rzecz powoda kwotę 3.874,04 zł.

(dowód: pismo powoda wraz z dowodem doręczenia k. 23-26, potwierdzenie przelewu k. 27).

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy oparł się na wyżej wymienionych dowodach z dokumentów prywatnych, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków: S. G. k.73-74, M. K. k. 74-75, uznając je za jasne, dokładne i zgodne z pozostałym zebranym w tej sprawie materiałem dowodowym. Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby kwestionować ich wiarygodność.

Sąd Rejonowy zważył , że pozwana nie kwestionowała faktu istnienia roszczeń o zapłatę wynikających z faktur dołączonych do pozwów w tej sprawie. Żądanie oddalenia powództwa opierała li tylko na zarzucie potrącenie wierzytelności przysługujących pozwanej z wierzytelnościami dochodzonymi w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 498 kc, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie następuje drogą jednostronnego oświadczenia materialnoprawnego wywołującego skutek prawny niezależnie od woli uprawnionego do wierzytelności objętej potrąceniem i od chwili złożenia go w taki sposób, ażeby druga strona mogła zapoznać się z jego treścią (art. 499 kc i 61 kc). W świetle przepisów prawa materialnego regulujących potrącenie jest obojętne, kiedy oświadczenie o potrąceniu zostanie złożone, może to nastąpić zarówno wtedy, gdy w odniesieniu do danych wierzytelności nie toczy się jeszcze postępowanie sądowe, jak i wtedy, gdy postępowanie takie już się toczy.

Natomiast zarzut potrącenia jest środkiem obrony pozwanego i podjęta przez pozwanego obrona musi odbywać się według określonych reguł procesowych, stąd tylko w wypadku skutecznego zgłoszenia tego zarzutu sąd bada, czy wskazane w nim potrącenie doszło do skutku, tzn. czy przedstawiona do potrącenia wierzytelność istnieje w zgłoszonym rozmiarze i zachodzą dalsze niezbędne przesłanki warunkujące potrącenie (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 czerwca 1997 r., III CKN 116/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 184; z dnia 12 marca 1998 r., I CKN 522/97, OSNC 1998, nr 11, poz. 176; z dnia 7 maja 2004 r., I CK 666/03, OSNC 2005, nr 5, poz. 86; z dnia 28 kwietnia 2005 r., III CK 540/04, LEX nr 345529).

Sąd oceniając dopuszczalność oraz podstawy przywołania przez stronę zarzutu potrącenia jako środka obrony swoich praw musi wziąć pod uwagę wszystkie przepisy procesowe mające zastosowanie w niniejszej sprawie regulujące kwestię podnoszenia zarzutu potrącenia. Przedmiotowe powództwo rozpatrywane było w ramach postępowania nakazowego, w ramach którego obowiązuje art. 493 § 3 kpc, który stanowi, że do potrącenia mogą być przedstawione tylko wierzytelności udowodnione dokumentami, o których mowa w art. 485 kpc, tj. dokumentami stanowiącymi podstawę wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. W postępowaniu nakazowym obrona, którą pozwany podejmuje przez zgłoszenie zarzutu potrącenia w zarzutach od nakazu zapłaty, ograniczona została przez wyeliminowanie potrącenia wierzytelności spornych o wątpliwej podstawie i wysokości. Pomimo istnienia rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego na tle wykładni przepisu art. 493 § 3 kpc przeważa pogląd, zgodnie z którym przewidziany w tym przepisie wymóg udowodnienia wierzytelności przedstawionej do potrącenia dokumentami wskazanymi w art. 485 kpc nie dotyczy sytuacji, w której do potrącenia doszło przed doręczeniem pozwanemu nakazu zapłaty i pozwu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 2009 r., I CSK 497/08, LEX nr 577540; wyrok Sądu Najwyższego z 24 maja 2009 r., II CSK 88/07, LEX nr 485865; uchwała Sądu Najwyższego z 13 października 2005 r., III CZP 56/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 119).

Pozwy w przedmiotowej sprawie zostały wniesione w dniach 11 marca 2013 r. a zatem do oświadczeń o potrąceniu wzajemnych wierzytelności, które zostały złożone przez pozwaną w dniach 18 stycznia 2013 r. i 23 stycznia 2013r. nie miały zastosowania rygory co do sposobu udowodnienia wierzytelności przedstawianej do potrącenia.

W ocenie Sądu Rejonowego oba oświadczenia o potrąceniu wzajemnych należności złożone przez pozwaną były skuteczne.

W odniesieniu do oświadczenia, będącego przedmiotem rozpoznania w sprawie VIII GC 892/13, złożonego w dniu 18.01.2013r. Sąd I instancji wskazał, że rację ma pozwana, iż w treści umowy zawartej w dniu 06.09.2013r. strony ustaliły, że od decyzji kupującego będzie zależało, czy zażąda on 75 ton pszenicy, czy też skorzysta z opcji +/- 5%. Pozwana korzystające ze swoich uprawnień zdecydowała, że chce odebrać od powoda 78,75 tony. Powód winien był jej zatem dostarczyć taką ilość pszenicy. Przed dniem 19.12.2012r. powód dostarczył pozwanej 54,96 tony pszenicy. Pozwana słusznie założyła zatem, że ostatni transport będzie obejmował 23,79 tony. Stosownie do uzgodnień poczynionych z przewoźnikiem – M. P. miała za ten transport zapłacić kwotę 30 zł za tonę. Pozwana uzgodniła z przewoźnikiem, że w razie, gdy na samochód zostanie załadowany maksymalnie o jedną tonę mniej, to zostanie obciążona za transport stosownie do ilości przewożonej pszenicy. Jeżeli jednak ilość pszenicy będzie niższa niż 24 tony, to jest zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia jak za przewóz 25 ton. Oznacza to, że w razie realizacji transportu zgodnie z zamierzeniem, tj. w odniesieniu do 23,79 ton musiałaby za niego zapłacić 750 zł netto (30 zł x 25 zł). Powód jednak nie wywiązał się ze zobowiązania i załadował na samochód zaledwie 16,42 tony. Oznacza to, że pozwana mogła zamówić transport obejmujący mniejszą ilość ton i wówczas przy zastosowaniu tej samej stawki (30 zł za tonę) musiałaby zapłacić nie za przewóz 23,79 ton ale za 16,42 tony. Oczywistym jest zatem, że pozwana niepotrzebnie poniosła koszty transportu 7,37 ton pszenicy. Przy zastosowaniu stawki 30 zł za tonę jej szkoda wyniosła zatem 221 zł.

Stosownie do treści art.471 k.c. dłużnik jest obowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, ze niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Pozwana wykazała fakt poniesienia szkody i jej wysokość wynoszącą 221 zł. Powód nie wykazał zaś, aby nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. W tej sytuacji należało przyjąć, że słusznie pozwana skierowała przeciwko pozwanemu swe roszczenie o zapłatę odszkodowania.

Pozwana skutecznie również złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu tej należności. W myśl art. 498 § 1 k.c. powód i pozwana byli w stosunku do siebie jednocześnie wierzyciele i dłużnikiem. Obie wierzytelności były wymagalne i można ich dochodzić przed sądem a ich przedmiotem były pieniądze. W tych okolicznościach Sąd I instancji uznał, że na skutek oświadczenia z dnia 18.01.2013r. pozwana doprowadziła do umorzenia wierzytelności powoda w zakresie kwoty 221 zł.

Przy czym Sąd wyliczył wartość szkody biorąc pod uwagę kwoty netto, gdyż ze względu na możliwość odliczenia przez pozwaną podatku VAT podatek ten nie może powiększać wartości szkody.

Sąd Rejonowy uznał również, że pozwana złożyła skuteczne oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności w sprawie toczącej się uprzednio pod sygnaturą akt VIII Gc 991/13.

Sąd I instancji wskazał tu, że w ramach umowy nr (...) powód był zobowiązany do dostarczenia pozwanej 80 ton kukurydzy za cenę 765 zł netto. Bezspornym w niniejszej sprawie jest, że powód kukurydzy tej nie dostarczył. Pozwana pismem z dnia 18.12.2012 r. wezwała powoda do wykonania zobowiązania umownego w terminie do dnia 5 stycznia 2013 r. Powód na to wezwanie nie zareagował.

Zgodnie z treścią art. 479 k.c. jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu przypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.

Zdaniem Sądu I instancji pozwana niewątpliwie w związku z niewykonaniem zobowiązania przez powoda poniosła szkodę. Była bowiem zmuszona do zakupu 80 ton kukurydzy za cenę wyższą o 185 zł w stosunku do jednej tony. Oznacza to, że aby nabyć tę samą ilość kukurydzy, którą zakontraktowała z powodem musiała uregulować cenę wyższą o łącznie 14.800 zł. W tej wysokości poniosła zatem szkodę w związku z niewykonaniem przez powoda umowy.

Przy czym Sąd instancji uznał za chybione argumenty powoda, dotyczące naruszenia przez pozwaną art. 480 k.c., gdyż przepis ten nie znajduje zastosowania w tej sprawie, wobec szczególnego uregulowania zawartego w treści art. 479 k.c.

W ocenie Sądu bez znaczenia dla rozstrzygnięcia są również twierdzenia powoda, że pozwana nie wykonała umowy zawartej w dniu 3 lipca 2012 r., gdyż nie odebrała kukurydzy w uzgodnionym terminie tj. do końca listopada 2012 r. Skoro bowiem powód nie wykorzystał swoich uprawnień wskazanych w treści art. 491 k.c. i nie odstąpił od umowy, to umowa nadal wiązała strony. Pozwana była zatem uprawniona do wezwania powoda do spełnienia świadczenia oraz obciążenia go za szkodę związaną z niewykonaniem zobowiązania.

W świetle art. 498 k.c. pozwana w dniu 23.01.2013r. złożyła skuteczne oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności, które doprowadziło do umorzenia wierzytelności powoda wynikającej z faktury nr (...). Obie wierzytelności były bowiem pieniężne, wymagalne i nadawały się do dochodzenia ich przed sądem.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2013 r. uchylił zaskarżone zarzutami nakazy zapłaty orzekając jak na wstępie.

Apelację od tego wyroku wniósł powód, który zaskarżył rozstrzygniecie w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie:

1)  w sprawie VIII GC 892/13, że;

- pozwana skorzystała skutecznie z opcji kupującego uprawniającego do żądania od powoda 78,75 ton pszenicy

- pozwana mogła obciążyć powoda kosztami transportu niezależnie od ilości faktycznie przewożonej pszenicy

- faktura nr (...) z dnia 11 stycznia 2013 jest podstawą do skutecznego obciążenia powoda kosztami transportu

- pozwana skutecznie złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu kwoty 316,60 zł

2) w sprawie VIII GC 991/13, że;

- doszło do skutecznego zawarcia umowy z dnia (...)

- powód był „w zwłoce” ze spełnieniem świadczenia z umowy nr (...)

- zakup 105,52 ton kukurydzy za cenę 950 zł był w istocie „wykonaniem zastępczym” umowy nr (...)

- pozwana skutecznie złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu kwoty 14.800,00 zł

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił ponadto naruszenie przepisów prawa procesowego - tj. art. 493 § 3 w zw. z art. 485 kpc poprzez przyjęcie, że „oba oświadczenia o potrąceniu wzajemnych należności złożone przez pozwaną były skuteczne”

- tj. art. 493 § 1 i 2 kpc poprzez rozpoznanie w sprawie VIII GC 991/13 zarzutu z art. 479 kc zgłoszonego na etapie mowy końcowej pełnomocnika pozwanej

- tj. art. 217 § 2 kpc poprzez oparcie się w sprawie na spóźnionych twierdzeniach pełnomocnika pozwanej zgłoszonych po zamknięciu postępowania dowodowego

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił również naruszenie przepisów prawa materialnego –tj. art. 471 kc ( w sprawie VIII GC 892/13 poprzez nałożenie na powoda „obowiązku naprawienia szkody”, która jest następstwem okoliczności za którą powód odpowiedzialności nie ponosi), ( w sprawie VIII GC 991/13 poprzez obciążenie powoda następstwem okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi pozwana).

- tj. art. 479 kc, art. 491 §1 kc, art. 492 zd. 2 w zw. z art. 60 kc, art. 479 w zw. z art. 477 § 1 kc, art. 479 w zw z art. 5 kc.

Wskazując na powyższe powód wniósł o przeprowadzenie nowych dowodów w postaci załączonych do apelacji dokumentów i wydruków oraz przesłuchania świadków w osobach M. S., K. S., A. K. oraz przesłuchania stron. Zgłoszenie tych dowodów dopiero na etapie postępowania apelacyjnego zdaniem apelującego stało się konieczne m.in. z uwagi na oparcie się przez Sąd I instancji na spóźnionych twierdzeniach pełnomocnika pozwanej, zgłoszonych po zamknięciu postępowania dowodowego, jak również okoliczności, które miały miejsce po publikacji wyroku.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez utrzymanie w całości nakazów zapłaty z dnia 27 marca 2013 r. (sygn. akt: VIII GNc 1625/13 i VIII GNc 1626/13) i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Pozwana na rozprawie apelacyjnej wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że Sąd I instancji dokonuje samodzielnie oceny prawa będącego materialną podstawą dochodzonego roszczenia przy uwzględnieniu zgromadzonego materiału dowodowego. Ocena ta dokonywana jest niezależnie od tego czy strony w sprawie przywołują czy też powołują się na przepisy prawa materialnego. W niniejszej sprawie zastosowanie art. 479 k.c. było konieczne przy ocenie wierzytelności przedstawionej do potrącenia i będącej kosztem nabycia rzeczy tego samego gatunku. W tym też zakresie podnoszony przez powoda zarzut zastosowania tego artykuły, mimo nie powołania go przez pozwanego w zarzutach od nakazy zapłaty jest chybiony. Przy czym w tym miejscu wypada nadmienić, że wbrew twierdzeniom powoda z protokołu rozprawy która została zamknięta nie wynika, że w mowie końcowej pełnomocnik pozwanego przywołał art. 479 k.c. Również ta okoliczność nie wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego. W tym też zakresie zarzut naruszenia art. 217 § 2 k.p.c. okazał się również chybiony.

W sprawie VIII GC 991/13 powód w replice do zarzutów powołał się na zwłokę pozwanego w odbiorze zamówionego towaru. Jednakże powód nie przedstawił na tą okoliczność stosownych dowodów. Przy czym należy tu wskazać, że powód już przed wytoczeniem sporów objętych niniejszym postępowaniem miał wiedzę co do roszczeń pozwanego związanych z poniesionymi przez pozwanego kosztami transportu za niewykorzystaną część ładunkową oraz roszczeń pozwanego związanych z dokonaniem zakupu zastępczego w następstwie nie wydania 80 ton kukurydzy. W świetle powyższego Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe powoda zawarte w apelacji. Apelujący wnioskował przeprowadzenie tych dowodów na okoliczności związane z roszczeniami pozwanego dotyczącymi nie wydania 80 ton kukurydzy oraz niemożności załadowania brakujących 3,620 ton pszenicy. Przede wszystkim zważyć należy, że nie istniały żadne przeszkody aby te dowody zostały zgłoszone przed Sądem I instancji, czyli wniosek powoda zawarty w apelacji nie spełnia wymogów z art. 381 k.p.c. Co się zaś tyczy dowodów związanych z wezwaniem powoda do uiszczenia kary umownej za niedostarczenie pszenicy oraz odpowiedzi na to wezwanie to wskazać należy, że te dokumenty prywatne zostały sporządzone po zamknięciu rozprawy i dotyczą roszczenia tytułu kary umownej, które to roszczenie nie było przedmiotem niniejszego sporu.

Odnosząc się pierwszoplanowego zarzutu dotyczącego skuteczności złożonych oświadczeń o dokonanych potrąceniach to należy zważyć:

Przede wszystkim Sąd Odwoławczy przyjmuje za prawidłowe ustalenie Sądu I instancji co do skuteczności podniesionego przez pozwanego zarzutu potrącenia. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że z uwagi na to, iż do potracenia doszło przed doręczeniem pozwanemu nakazu zapłaty, przewidziany w art. 493 § 3 k.p.c. wymóg udowodnienia wierzytelności przedstawionej do dokumentem wskazanym w art. 485 k.p.c. nie dotyczy tej sytuacji. Przy czym wbrew zarzutom powoda złożonym zarówno w zarzutach od nakazów zapłaty i podnoszonym również w apelacji skuteczność oświadczenia o potrąceniu wynika z potwierdzenia tej czynności przez pozwanego w toczącym się procesie. Przede wszystkim podkreślić tu należy, że zarówno oświadczenie nr komp / 7 o dokonanej kompensacie złożone w dniu 15.01.2013 r. i oświadczenie nr komp / 10 o dokonanej kompensacie złożone w dniu 21.01.2013 r. zostało wystawione przez główną księgową pozwanej, a więc zgodnie z art. 97 k.c. osobę umocowana do dokonania czynności prawnych. Czynności te zostały potwierdzone przez pozwanego, a wyrazem tego jest powołanie się na te czynności w złożonych zarzutach od nakazów zapłaty.

Również nawet gdyby przyjąć, że główna księgowa wystawiając dokumenty o dokonanej kompensacie nie miała do tej czynności umocowania albo przekroczyła zakres umocowania to w okolicznościach niniejszej sprawy czynności te zostały potwierdzone przez pozwanego, a więc przez analogię do art.103 § 1 k.c. czynności te uznać należy za ważne.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów apelacji dotyczących naruszenia przywoływanych przepisów prawa materialnego to zdaniem Sądu Okręgowego Sąd I instancji przepisów tych nie naruszył. Ocena tych przepisów została dokonana w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. W sprawie w istocie bezsporne było, że powód nie wydał pozwanemu 80 ton kukurydzy oraz zamiast 78,75 ton pszenicy wydał pozwanemu 54,96 ton + 16,42 ton. Wobec tych faktów pozwany zgodnie z art. 471 k.c. miał prawo do domagania się od powoda odszkodowania oraz zgodnie z art. 479 k.c. miał prawo nabyć na koszt powoda taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku. W tym też zakresie Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu i instancji i przyjmuje je za własne.

Mając to wszystko na uwadze, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu jak w punkcie 2 sentencji wyroku orzeczono na mocy art. 98 kpc i art. 99 kpc, mając na uwadze fakt, że stroną przegrywającą proces jest powód a apelacja dotyczy dwóch spraw połączonych do wspólnego rozpoznania. Wskazać tu bowiem należy, że w orzecznictwie wyrażony jest powszechnie pogląd zgodnie z którym połączenie – na podstawie art. 219 k.p.c. – kilku oddzielnych spraw w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia jest zabiegiem technicznym, który nie prowadzi do powstania jednej nowej sprawy, nie pozbawia połączonych ich odrębności i nie zmienia faktu, że łącznie rozpoznawane i rozstrzygane sprawy są nadal samodzielnymi sprawami. W konsekwencji, w razie połączenia przez sąd kilku spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, zwrot kosztów procesu przysługuje stronie odrębnie w każdej sprawie. Kwota 1260 zł stanowi sumę stawek minimalnych, przyznanych pozwanemu odrębnie za każdą ze spraw i została ustalona w oparciu o przepisy § 6 pkt 1 i 5 w związku § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - Dz.U. 2002 Nr 163, poz. 1349 ze zm.).