Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. domagała się zasądzenia od pozwanej B. C. - prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) kwoty 14.005,92 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot:

-

13.530,00 zł od dnia 20 listopada 2013 r. do dnia zapłaty,

-

475,92 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwana będąc wykonawcą inwestycji „Budowa ścieżki dydaktycznej” na rzecz (...) w S. zleciła mu, jako podwykonawcy, część prac polegających na dostawie i montażu urządzeń zabawowych na terenie placu zabaw w G.. Warunki współpracy stron zostały wynegocjowane przed przystąpieniem pozwanej do przetargu. Powód podał, że przesłał pozwanej zaktualizowaną ofertę, na podstawie której pozwana dokonała zamówienia urządzeń zabawowych wraz z usługą montażu. Pomimo wykonania robót objętych umową pozwana jedynie częściowo uregulowała swoje zadłużenie z tego tytułu, informując, że z powyższej należności potrąca kwotę 13.530 zł tytułem zabezpieczenia. Powód nie wyraził jednakże zgody na zabezpieczenie jakichkolwiek roszczeń pozwanej. Wyjaśnił, iż domaga się także skapitalizowanych odsetek w kwocie 475,92 zł z tytułu dokonanej po terminie płatności kwoty 27 270 zł.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym pozwana wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu pozwana nie kwestionowała faktu wykonania prac związanych z realizacją ww. robót przez powoda zarzuciła jednak, iż warunkiem koniecznym zawarcia umowy pomiędzy stronami było udzielenie zabezpieczenia w postaci 10 % wartości należnego wynagrodzenia. Powyższa kwota miała zostać potrącona z wystawionej przez powoda faktury VAT. Pozwana podniosła, iż nie godziła się na zawarcie umowy bez ustanowienia zabezpieczenia, powód zaś – pomimo braku umowy na piśmie – przystąpił do jej realizacji. Przystępując zatem do realizacji zlecenia powód zaakceptował warunki oferty, tj. udzielenia zabezpieczenia w wysokości 10% wartości wynagrodzenia brutto.

Wyrokiem z dnia 30 września 2015 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 14.005,92 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot: 13.530,00 zł od dnia 20 listopada 2013 r. do dnia zapłaty i od 2. 475,92 zł od dnia 17 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty, a ponadto obciążył pozwaną kosztami procesu w kwocie 3.118 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą G. B. C.. Pozwana będąc wykonawcą inwestycji „Budowa ścieżki dydaktycznej” na rzecz (...)w S. zleciła powodowi, jako podwykonawcy, wykonanie części prac polegających na dostawie i montażu urządzeń zabawowych na terenie placu zabaw w G.. Warunki współpracy stron zostały wynegocjowane przed przystąpieniem pozwanej do przetargu. Ustalono, że wykonawca (pozwana) zobowiązana była uiścić na rzecz zamawiającego w terminie do dnia zawarcia umowy kwotę odpowiadającą 10 % wynagrodzenia tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zamawiający zaś zobowiązany był do zwrotu zabezpieczenia należytego wykonania umowy w terminie 30 dni od dnia wykonania całości zamówienia i uznania przez zamawiającego za należyte wykonane. Powód nie wyrażał natomiast zgody na zabezpieczenie jakichkolwiek roszczeń pozwanej. W dniu 3 października 2013 r. powód przesłał pozwanej swoją zaktualizowaną ofertę, na podstawie, której pozwana dokonała zamówienia urządzeń zabawowych wraz z usługą montażu. Pozwana zaakceptowała przedmiotową ofertę, składając na niej swój podpis. W dniu 7 października 2013 r. pozwana zapłaciła powodowi 10 % wartości zamówienia tytułem zadatku, tj. kwotę 13.500 zł. Powód w dniu 8 października 2013 r. wystawił zaliczkową fakturę VAT uwzględniając powyższą wpłatę. W dniu 24 października 2013 r. powód przekazał pozwanej dwa egzemplarze podpisanej przez powoda umowy, zobowiązując pozwaną do dostarczenia podpisanej przez siebie umowy w terminie późniejszym. Pozwana nie podpisała przekazanej przez powoda umowy. Pozwana w dniu 28 października 2013 r. zapłaciła powodowi 60 % wartości zamówienia, tj. kwotę 81.000 zł. W dniu 29 października 2013 r. powód wystawił natomiast kolejną zaliczkową fakturę VAT uwzględniając i tą wpłatę. W korespondencji e-mail z dnia 28-29 października pozwana załączyła projekt umowy z naniesionymi zmianami w § 7. Proponowane zmiany przesłane przez pozwaną mailem z dnia 28 października 2013 r. nie zawierały postanowień dotyczących zabezpieczenia. Montaż placu zabaw został ukończony w dniu 31 października 2013 r., roboty zostały wykonane należycie i przed ustalonym terminem, nie zostały zgłoszone żadne zastrzeżenia. Nie został jednak sporządzony protokół odbioru. W dniu 5 listopada 2013 r. powód wystawił pozwanej fakturę na kwotę 40.800 zł z terminem płatności do dnia 19 listopada 2013 r. Pismem z dnia 22 listopada 2013 r. powód poinformował pozwaną, że w całości wywiązał się z umowy oraz wniósł o uregulowanie należności z tego tytułu. Pozwana częściowo uregulowała ww. fakturę wpłacając kwotę 27.270 zł, w tytule operacji wpisując iż potrąca kwotę zabezpieczenia. Pozostała należność wynikająca z tej faktury w wysokości 13.500 zł nie została uregulowana, pomimo wezwań do zapłaty.

Sąd Rejonowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych przedłożonych przez powoda, które nie zostały podważone przez pozwaną, a których autentyczność i wiarygodność nie wzbudziła wątpliwości Sądu. Sąd Rejonowy oparł się także na zeznaniach świadka Ł. S. oraz reprezentanta powoda, które ocenił jako wiarygodne. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka T. C. w zakresie, iż pozwana zleciła powodowi wykonanie części prac w ramach przedmiotowej inwestycji, polegających na dostawie o montażu urządzeń zabawowych na terenie placu zabaw w G., zaś warunki współpracy stron zostały wynegocjowane przed przystąpieniem pozwanej do przetargu. Za niewiarygodne zostały natomiast uznane zeznania tego świadka w pozostałym zakresie, w tym, iż powód zaakceptował warunek umowy dotyczący dokonania potrącenia tytułem zabezpieczenia roszczeń pozwanej. Sąd pierwszej instancji nie dał wiary w tej kwestii również zeznaniom pozwanej. W ocenie Sądu Rejonowego, powyższe zeznania nie znalazły oparcia w pozostałym materiale dowodowym ujawnionym w sprawie. Sąd Rejonowy pominął natomiast dowód z zeznań świadka E. K., albowiem przeprowadzenie tego dowodów zmierzało jedynie do przedłużenia postępowania, zaś okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd ustalił na podstawie pozostałych wniosków dowodowych (art. 217 § 3 k.p.c.).

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że pozwana nie kwestionowała charakteru prawnego umowy łączącej ją z powodem (sprzedaż z elementami umowy o dzieło), ani faktu wykonania tej umowy przez powoda. Ponadto pozwana nie kwestionowała wysokości wynagrodzenia należnego powodowi, potwierdziła również, że umowa została przez powoda wykonana w sposób prawidłowy i terminowy. W ocenie Sądu Rejonowego, pozwana nie udowodniła jednak zasadności swoich twierdzeń (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.), w żaden sposób nie wykazała bowiem, iż powód wyraził zgodę na dokonanie potrącenia 10 % wartości wynagrodzenia tytułem zabezpieczenia roszczeń pozwanej. Sąd Rejonowy zważył, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż powód w trakcie negocjacji nie wyraził na powyższe zgody. Pozwana otrzymała wyraźną informację ze strony powoda, iż nie zgadza się na dokonanie potrącenia. Ponadto pozwana zaakceptowała ofertę z dnia 3 października 2013 r. złożoną przez powoda poprzez jej podpisanie, a więc zgodziła się na realizację umowy przez powoda. Wskazując na treść art. 535 k.c. Sąd Rejonowy zważył, że skoro powód wydał pozwanej towar (co pozwana potwierdziła), to może domagać się zapłaty całości ceny wraz z odsetkami z tytułu opóźnienia. Z uwagi zaś na to, że przedmiotowa umowa posiadała również cechy umowy o dzieło, to w myśl art. 627 k.c. skoro powód wykonał montaż zamówionych urządzeń wywiązał się on z zaciągniętego przez siebie zobowiązania i może domagać się całości wynagrodzenia z tego tytułu. W ocenie Sądu pierwszej instancji, pozwana samowolnie dokonała potrącenia 10 % należnej powodowi kwoty, tytułem zabezpieczenia, bez uprzedniej zgody powoda. Z zapisów SIWZ wynikało, iż zabezpieczenie obciążało pozwaną jako wykonawcę wobec zamawiającego – co zresztą podlegało zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wykonania całości zamówienia i uznania przez zamawiającego za należyte wykonane – prace zaś zostały zakończone w roku 2013. Jako podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał przepisy art. 535, art. 627 i art. 481 § 1 i 2 zd. 1 k.c. O kosztach procesu Sąd I instancji postanowił na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając mu :

1.  naruszenie przepisu prawa procesowego, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 217 § 3 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania świadka E. K., jako zmierzającego do przedłużenia postępowania, podczas gdy wniosek o przeprowadzenie dowodu został zawarty już w pierwszym piśmie pozwanej, zaś zeznania świadka są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy,

2.  naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną. a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz nieuwzględnienie przy wydaniu skarżonego wyroku wszystkich ujawnionych w toku sprawy dowodów, a w konsekwencji brak dokonania rzetelnych i całościowych ustaleń, w szczególności:

-

poprzez brak przyznania wiarygodności zeznaniom świadka T. C. oraz pozwanej w przedmiocie zaakceptowania przez powoda warunku umowy dotyczącego dokonania potrącenia tytułem zabezpieczenie roszczeń pozwanej,

-

sprzeczność istotnych ustaleń Sądu Rejonowego ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym wyrażającą się w przyjęciu, że powód nie wyraził zgody na dokonanie potrącenia 10 % wartości wynagrodzenia tytułem zabezpieczenia roszczeń pozwanej, podczas gdy prawidłowe ustalenia w tym zakresie prowadzą do konstatacji, że taka zgoda wystąpiła, bowiem powód przystąpił do realizacji na podstawie umowy stron.

Wskazując na powyższe pozwana domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Ponadto, pozwany wniósł o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację, a także w toku rozprawy apelacyjnej powód domagał się jej oddalenia i zasądzenia od pozwanej kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Dokonując ponownej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (art. 378 § 1 k.p.c. i art. 382 k.p.c.) Sąd drugiej instancji przyjął za własne ustalenia faktyczne poczynione w sprawie przez Sąd Rejonowy, a także i jego ocenę prawną. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest w konsekwencji podstaw dla podważenia stanowiska Sądu pierwszej instancji, szeroko i prawidłowo uzasadnionego, stąd też nie ma obecnie potrzeby szczegółowego powtarzania go w niniejszym uzasadnieniu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r., I CSK 410/06, LEX nr 439229). Uściślenia jedynie wymaga wskazana w powyższym uzasadnieniu kwota wierzytelności pozostała do zapłaty z faktury VAT z dnia 5 listopada 2013 r. ( k. 34 akt). Wobec faktu, że wierzytelność z tego tytułu wynosiła kwotę 40.800 zł, a pozwana zapłaciła na jej poczet kwotę 27.270 zł ( k. 37 akt) to do zapłaty pozostawała kwota 13.530 zł, a nie – jak błędnie wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku – kwota 13.500 zł. Wskazana omyłka nie miała jednak żadnego wpływu na prawidłowość samego rozstrzygnięcia.

Nie zasługiwał na aprobatę, w ocenie Sądu Okręgowego, zarzut obrazy art. 217 § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd pomija twierdzenia i dowody, jeżeli powoływane są jedynie dla zwłoki lub okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione, a także art. 227 k.p.c. określającego, iż przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Pozwana w apelacji podniosła, że Sąd pierwszej instancji niezasadnie, jej zdaniem, pominął złożony przez nią wniosek dowodowy w przedmiocie przesłuchania E. K.. Nawet jednak przy założeniu, że Sąd pierwszej instancji nie miał uzasadnionej podstawy do oddalenia powyższego wniosku dowodowego brak wniesienia przez pozwaną zastrzeżenia do protokołu rozprawy dotyczącego takiego uchybienia ( zob. k. 112, 118-118 v., 130, 216-216 v., 238-238 v. akt sprawy) – w trybie art. 162 k.p.c. – wiązać się musi z niemożnością zaskarżenia na tej podstawie orzeczenia, choćby takie uchybienie mogło mieć wpływ na wynik sprawy (zob. m.in. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., III CZP 55/05, OSNC 2006 nr 9, poz. 144). Brak takiego zastrzeżenia pozbawia stronę nie tylko prawa powoływania się na takie uchybienie w dalszym toku postępowania, ale także możliwości skutecznego domagania się kontroli przez Sąd drugiej instancji – w trybie art. 380 k.p.c. – postanowienia oddalającego wniosek dowodowy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2006 r., V CSK 237/06, Biuletyn SN 2006/11/17, a także uzasadnienie wyroku tego Sądu z dnia 27 listopada 2013 r., V CSK 544/12, LEX nr 1438426). Należy przy tym podkreślić, że o treści art. 162 k.p.c. pouczono pozwaną – działającą bez fachowego pełnomocnika – jednocześnie z doręczeniem jej zawiadomienia o pierwszej rozprawie ( zob. k. 60, 62 i 78 akt sprawy). Na marginesie jedynie zauważyć należy, że świadek E. K. była kilkakrotnie wzywana na kolejne terminy rozpraw, celem przesłuchania w charakterze świadka, zgodnie z wnioskiem pozwanej, ze znacznym wyprzedzeniem, jednak przesyłka sądowa z wezwaniem, skierowana na podany przez pozwaną adres, nie była przez nią podejmowana w terminie ( k. 75, 95, 108, 112 akt sprawy).

Nieuzasadniony ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, okazał się zarzut apelacji dotyczący naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c., którego skarżąca upatruje w dowolnej ocenie zgormadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności w braku przyznania wiarygodności zeznaniom świadka T. C. oraz pozwanej w tej części, w której twierdzili oni, że powód zaakceptował warunek zabezpieczenia roszczenia w formie potrącenia należności.

Uznając za niezasadne zarzuty apelacji dotyczące dowolnej i sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, Sąd Okręgowy podkreśla, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału. Przepis art. 233 § 1 k.p.c., przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 k.p.c., nakłada na sąd orzekający obowiązek: po pierwsze – wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, po drugie – uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, po trzecie – skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, po czwarte – wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej wyższej instancji i skarżącemu na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny, bądź też jego zdyskwalifikowanie, po piąte zaś – przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności.

W orzecznictwie trafnie przyjmuje się, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Dla skuteczności zatem zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (tak Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, LEX nr 52753). Odnosząc powyższe wywody do realiów niniejszej sprawy, stwierdzić należało, że pozwana ograniczyła się w apelacji głównie do polemiki z twierdzeniami Sądu Rejonowego i przedstawienia własnej wersji oceny zgromadzonego w sprawie materiału, nie odnosząc się do logicznej oceny tego materiału przez Sąd pierwszej instancji i w efekcie nie podważając skutecznie dokonanej przez tenże Sąd oceny dowodów, mieszczącej się – w ocenie Sądu odwoławczego – w ramach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Tymczasem dla postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. niewystarczającym jest zaprezentowanie przez skarżącego odmiennego stanu faktycznego, wynikającego z własnego przekonania o wadze poszczególnych dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, LEX nr 151622).

W ocenie Sądu Okręgowego skarżąca niesłusznie upatruje naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w błędnej ocenie zeznań świadka T. C. i samej pozwanej. W przypadku bowiem osobowych źródeł dowodowych, przy ocenie których istotne znaczenie ma bezpośredni wydźwięk zeznań złożonych przed składem orzekającym, sąd odwoławczy ma ograniczone możliwości ingerencji w dokonane na podstawie tych dowodów ustalenia faktyczne. Zmiana ustaleń nastąpić może zupełnie wyjątkowo, w razie oczywistej błędności oceny materiału mającego jednoznaczną wymowę (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2003 r., IV CK 183/02, LEX nr 164006). Zdaniem Sądu Okręgowego, taka sytuacja nie wystąpiła jednak w rozpoznawanej sprawie.

Należy zauważyć, że zeznania T. C. (męża pozwanej), który twierdził, że strony przed dokonaniem montażu ustnie ustaliły, że pozwana nie może odstąpić od zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jak również zeznania pozwanej, jakkolwiek zgodne ze sobą, są jednak w powyższym zakresie sprzeczne z zeznaniami świadka Ł. S. i reprezentanta powoda – Johanna M., a przede wszystkim nie znajdują potwierdzenia w dokumentach zaliczonych w poczet zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Nie może przede wszystkim budzić wątpliwości, że pozwana zaakceptowała treść oferty z dnia 3 października 2013 r. swoim podpisem ( k. 25), o czym poinformowała powoda, który treść zamówienia potwierdził w dniu 4 października 2013 r. ( zob. k. 26 akt sprawy). W powyższej ofercie określono zaś warunki płatności, odwołując się do korespondencji mailowej stron z dnia 19 września 2013 r., w której powód nader wyraźnie zaznaczył brak możliwości ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia ewentualnych roszczeń pozwanej ( k. 19-20 akt sprawy). Ponadto z akt sprawy wynika, że ani egzemplarz umowy podpisanej przez powoda (wręczony pozwanej w dniu rozpoczęcia montażu), ani też proponowane przez pozwaną zmiany przesłane w dniu 28 października 2013 r. – dotyczące dokonania odbioru (§ 7), nie zawierały postanowień dotyczących zabezpieczenia, na które pozwana powoływała się w trakcie procesu ( k. 27-28 69-72).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu – zgodnie z art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., a także w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, (tekst jednolity Dz.U. z 2013, poz. 490 ze zm.), a także w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.).

Wiesław Łukaszewski Wojciech Wołoszyk Artur Fornal