Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód P. K. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. kwoty 15.990,00 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 8 listopada 2015 r. do dnia zapłaty, wraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazał, iż zawarł z poszkodowaną A. K. (1) umowę o przeniesieniu prawa do odszkodowania w zakresie zwrotu kosztów poniesionych przez poszkodowaną z tytułu najmu pojazdu zastępczego w związku z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 21 lipca 2015 r. W wyniku powyższego zdarzenia uszkodzony został pojazd poszkodowanej, zaś sprawcą zdarzenia był kierowca ubezpieczony w firmie pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów. Powód podniósł, iż w związku z powstałą szkodą poszkodowana najęła pojazd zastępczy marki L. (...), który był pojazdem należącym do klasy niższej niż uszkodzony pojazd poszkodowanej marki M. (...). Powód podał, iż poszkodowana łącznie wynajmowała pojazd przez okres 65 dni, od dnia 22 lipca 2015 r. do dnia 24 września 2015 r., zaś stawka za jeden dzień najmu wynosiła 246 zł brutto. Powód podniósł, iż łączny kosz najmu pojazdu zastępczego wyniósł poszkodowaną 15 990,00 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu przyznał, iż przeprowadził postępowanie likwidacyjne w związku ze szkodą w pojeździe marki M. (...), nr rej. (...) oraz odmówił wypłaty odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowana w okresie od dnia 22 lipca 2015 r. do dnia 24 września 2015 r. Pozwany podniósł, iż poszkodowanej nie przysługiwało roszczenie o najem pojazdu zastępczego. Zarzucił, iż nie wykazano, w jakim celu pojazd był wykorzystywany i czy poszkodowana mogła zapobiec zwiększeniu rozmiaru szkody przez skorzystanie z innych środków transportu. Pozwany zakwestionował również stawkę dobową najmu pojazdu L. w kwocie 246,00 zł brutto, wskazując, że w sytuacji, gdy koszty najmu pokrywa Ubezpieczyciel, strony stosunku najmu nie są zainteresowane zastosowaniem stawek rynkowych. Pozwany podniósł iż powód nie przedłożył pełnej dokumentacji uzasadniającej konieczność najmu pojazdu przez 65 dni. Pozwany podkreślił, iż poszkodowana już w dniu 6 sierpnia 2015 r. otrzymała informację, iż szkoda będzie rozliczana, jako szkoda całkowita. Pozwany wskazał, iż w związku z powyższym roszczenie powoda w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego może dotyczyć ewentualnie okresu od dnia 22 lipca 2015 r. do dnia 13 sierpnia 2015 r., tj. 15 dni. Pozwany stwierdził, iż powyższy okres obejmuje okres od dnia rozpoczęcia najmu do dnia 6 sierpnia 2015 r. plus dodatkowo 7 dni na czynności organizacyjne. Pozwany podał, iż poszkodowana nie zastosowała się do zasady wynikającej z art. 354 k.c. i przyczyniła się do powiększenia szkody.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2017 r. sygn. akt VIII GC 2180/16 w punkcie 1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 020,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 8 listopada 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty; w punkcie 2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz w punkcie 3. zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1 859,04 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Orzeczenie to oparł na następujących ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach natury prawnej:

W dniu 3 czerwca 2015 r. poszkodowana A. K. (1) zakupiła pojazd marki M. (...) za kwotę 3 750,00 zł. W dniu 21 lipca 2015 r. samochód ten został uszkodzony przez kierowcę ubezpieczonego w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody spowodowane ruchem pojazdów u pozwanego.

Poszkodowana A. K. (1) w dniu 22 lipca 2015 r. zawarła z powodem umowę najmu samochodu zastępczego marki L. (...) na okres od dnia 22 lipca 2015 r., do dnia zakończenia naprawy pojazdu uszkodzonego, lecz nie dłużej niż 14 dni. Strony uzgodniły, iż za porozumieniem stron okres najmu może ulec wydłużeniu. Stawka najmu, za każdy dzień najmu ustalona została na kwotę 200,00 zł netto.

Pozwany po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego zakwalifikował szkodę jako szkodę całkowitą oraz przyznał odszkodowanie stanowiące różnicę pomiędzy wartością pojazdu przed szkodą, a wartością pozostałości w wysokości 5.100,00 zł. O powyższym poszkodowana poinformowana została mailem z dnia 6 sierpnia 2015 r.

Pozwany wypłacił poszkodowanej odszkodowanie z tytułu uszkodzenia pojazdu w dniu 23 września 2015 r.

Poszkodowana najmowała pojazd łącznie 65 dni, od dnia 22 lipca 2015 r. do dnia 24 września 2015 r. Za powyższy okres najmu pojazdu powód wystawił poszkodowanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 15 990,00 zł brutto.

W dniu 24 września 2015 r. poszkodowana A. K. (1) zbyła na rzecz powoda swoją wierzytelność wobec pozwanego z tytułu odszkodowania w zakresie zwrotu kosztów poniesionych przez poszkodowaną z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowana wskazała, iż najęcie pojazdu było konieczne w celu zachowania dotychczasowego standardu życia, a nadto do szykowania wyprawki dla dziecka i dojazdu do rodziców oraz teściów oraz do lekarza. Poszkodowana w okresie najmu pojazdu nie pracowała. Zamieszkiwała w B. w dzielnicy J.. W tej samej dzielnicy zamieszkiwali jej rodzice, zaś teściowie mieszkali w Ś.. Poszkodowana urodziła dziecko po zakończeniu okresu najmu w dniu 15 października 2015r.

Powód pismem z dnia 24 września 2015 r. wniósł do pozwanego o wypłacenie odszkodowania z tytułu kosztów poniesionych na najem pojazdu zastępczego przez poszkodowaną A. K. (1).

Pozwany odmówił powodowi wypłaty odszkodowania z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Koszt najmu pojazdu zastępczego (...) na rynku lokalnym w okresie lipiec-wrzesień 2015 r. zawierał się w przedziale od 197,00 zł do 300 zł brutto za dobę.

Sąd Rejonowy omówił dowody na podstawie, których dokonał ustaleń faktycznych w sprawie. Następnie omówił stan prawny, z którego wynika odpowiedzialność gwarancyjna pozwanego. W szczególności art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), z którego wynika, że z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Stosownie zaś do treści art. 822 § 1 k.c. w wykonaniu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pozwany przyjął odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczony. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 § 1 i 2 k.c.). Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zdarzenie, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą (art. 361 k.c.).

W ocenie Sądu Rejonowego poszkodowany może żądać zwrotu wydatków poniesionych na najem pojazdu zastępczego przez czas potrzebny do naprawy albo nabycia pojazdu, jeżeli z okoliczności wynika, iż w tym czasie rzeczywiście korzystałby z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, a zarazem nie miał dogodnej i bardziej ekonomicznej możliwości posłużenia się innym pojazdem. Ze względu na to, że korzystanie z samochodu jest obecnie standardem, co do zasady rzeczywiście nie można uznać, iż w ramach obowiązku nie powiększania szkody poszkodowany jest zobowiązany do przemieszczania się komunikacją miejską.

W przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28) gdzie wskazano, że „odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej”.

Zdaniem Sądu I instancji okres celowego i ekonomicznie uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej obejmuje okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć analogiczny pojazd.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy zgodził się z pozwanym, iż ponosi on odpowiedzialność tylko za normalne następstwa szkody, a jednocześnie na poszkodowanej ciąży obowiązek minimalizacji szkody. Zgodnie z art. 354 § 1 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom, zaś zgodnie z § 2 w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel. Z regulacji tej wynika, zatem obowiązek współdziałania poszkodowanego jako wierzyciela w stosunku do ubezpieczyciela i nakaz lojalnego postępowania względem niego. Art. 362 k.c. stanowi zaś, że jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie, do okoliczności, a zwłaszcza stopnia winy obu stron. Powyższe przepisy nakładają, zatem na poszkodowanego obowiązek minimalizacji szkody.

Ponadto podkreślił, iż zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w razie zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym osoba uczestnicząca w nim obowiązana jest m.in. do zapobieżenia, w miarę możliwości zwiększaniu szkody.

W ocenie Sądu Rejonowego poszkodowana przyczyniła się do znacznego powiększenia szkody z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Wskazał, że w przypadku szkody całkowitej (jak miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie) przyjąć należy, iż czasem refundowanego najmu jest okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego w związku ze zniszczeniem posiadanego przez poszkodowanego auta do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć faktycznie i obiektywnie odtworzyć możliwość korzystania ze zniszczonej rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego o podobnej wartości rynkowej. Okres ten może się kończyć wcześniej niż dzień wypłaty odszkodowania, może kończyć się w dniu wypłaty, może również wykraczać poza dzień wypłaty odszkodowania za szkodę całkowitą. Zasada indywidualizacji odpowiedzialności za szkodę nakazuje każdorazowo ustalać i badać chwilę, w której możliwe było odtworzenia przez poszkodowanego możliwości korzystania z rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego ( por. P. Waszczak, „Refundacja wydatków na najem pojazdu zastępczego z perspektywy Rzecznika Ubezpieczonych „ Iustitia Dodatek Nr 1 (15)/2014). Każdorazowo należy, zatem badać mierniki staranności poszkodowanego oraz jego obiektywne możliwości finansowe i osobiste mając także na uwadze zasadę minimalizacji szkody.

O tym, że szkoda jest całkowita poszkodowana dowiedziała się w dniu 6 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy uznał, że od tego dnia poszkodowana miała obowiązek podjęcia działań zmierzających do ograniczenia kosztów wynajęcia samochodu. Nie można jednak wymagać od poszkodowanej, jak chce tego strona pozwana, by niemal natychmiast po uzyskaniu informacji o szkodzie całkowitej nabyła inny pojazd w sytuacji, kiedy nadal oczekiwała na wypłatę odszkodowania za samochód. Należy jednak przyjąć, że miała w takiej sytuacji obowiązek podjąć działania zmierzające do minimalizacji kosztów, a więc np. poprzez negocjację niższej ceny, czy też sprawdzenie innych ofert i wynajęcie samochodu w innej firmie za niższą cenę, bądź do korzystania z transportu TAXI.

Sąd Rejonowy nie zgodził się z poglądem, że strona pozwana powinna odpowiadać za szkodę w postaci kosztów wynajmu samochodu za cały okres, kiedy poszkodowana samochód najmowała, niezależnie od długości tego okresu i przy przyjęciu niekorzystnych stawek najmu (w górnej granicy).

Podkreślił ponadto okoliczność, iż powód domaga się zapłaty kwoty 15.990,00 zł, gdy poszkodowana sama pojazd nabyła za kwotę 3 750,00 zł, zaś rynkowa wartość pojazdu w toku postępowania likwidacyjnego określona została na kwotę 7 400,00 zł. To znaczy, że najem wygenerował koszty przewyższające dwukrotnie rynkową wartość pojazdu w stanie przed szkodą oraz czterokrotnie wartość, za jaką uszkodzony pojazd nabyła poszkodowana. Takie koszty absolutnie nie mogą być uznane za ekonomicznie uzasadnione.

Zgodnie z art. 6 k.c. to powód miał obowiązek wykazać, że okres najmu wynoszący 65 dni pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, a zatem przedstawić argumentację, dlaczego w danym przypadku najem pojazdu trwał przez oznaczony czas i w jakim zakresie determinowany był okresem, w którym poszkodowana podejmowała działania w sprawie zakupu innego pojazdu w miejsce uszkodzonego. W przedmiotowej sprawie powód nie odniósł się w ogóle do kwestii, czy i kiedy poszkodowana nabyła nowe auto, czy zakup nowego auta był uzależniony od wypłaty odszkodowania przez pozwanego. Powód podnosił jedynie, iż właściwym okresem, za który pozwany winien wypłacić odszkodowanie jest okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego do spełnienia świadczenia odszkodowawczego. Nie przedstawiono jednakże jakichkolwiek faktów świadczących o tym, iż rzeczywiście poszkodowana zamierzała zakupić inny samochód i podejmowała w tym celu niezbędne działania, których czas trwania uzasadniałby okres 65 dni najmu pojazdu zastępczego.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy uznał, że w sytuacji, kiedy strona pozwana nie wypłaciła powodowi odszkodowania uzasadnionym było, co najwyżej korzystanie z samochodu zastępczego przez okres od dnia 22 lipca 2015 r. do dnia otrzymania informacji, iż szkoda rozliczona będzie, jako szkoda całkowita, tj. do dnia 6 sierpnia 2015 r. plus siedem dni na czynności organizacyjne, tj. łącznie przez okres 22 dni. To w tym okresie poszkodowana powinna podjąć odpowiednie działania w celu zakupu bądź naprawy auta. W niniejszej sprawie zdaniem Sądu Rejonowego nie ma znaczenia niezwłoczny brak wypłaty odszkodowania przez pozwanego, albowiem strona powodowa nie wykazała by poszkodowana podjęła jakiekolwiek działania zmierzające do kupna następnego pojazdu. Poszkodowana zeznając jako świadek raz wskazała, że naprawiła uszkodzony pojazd, po czy zeznała, że sprzedała w stanie uszkodzonym. Jednak w żadnym przypadku nie podała kiedy ta naprawa bądź sprzedaż nastąpiła. Ponadto podała, że urodziła dziecko i zajęła się jego wychowaniem a nie szukaniem innego auta. Jak już wyżej wskazano to na powodzie ciąży ciężar wykazania zasadności roszczenia. Strona powodowa nie wykazał zeznaniami innych osób, iż poszkodowana i jej rodzina podejmowali jakiekolwiek czynności w celu zminimalizowania kosztów najmu.

Ponadto, jak słusznie wskazywał pozwany w toku postępowania oraz, jak już wyżej wskazywano, pozwany nie powinien odpowiadać za szkodę przy przyjęciu niekorzystnych stawek najmu.

Jak wynika z opinii biegłego cena najmu pojazdu zastępczego (...) na rynku lokalnym w okresie lipiec-wrzesień 2015 r. zawierał się w przedziale od 197,00 zł do 300 zł brutto za dobę, a więc poszkodowana korzystała z najmu za cenę w górnych granicach cen najmu samochodów klasy odpowiadającej samochodowi, z jakiego poszkodowana korzystała przed powstaniem szkody.

Sąd Rejonowy zgodził się ze stanowiskiem, iż poszkodowanej w dniu powstania szkody nie można było obarczać obowiązkiem poszukiwania najtańszego usługodawcy na rynku oraz, że miała ona prawo do najęcia pojazdu tej samej klasy, co pojazd uszkodzony. Jednakże podkreślenia wymaga okoliczność, iż zgodnie z umową zawartą przez powoda z poszkodowaną, poszkodowana A. K. (1) najęła samochód zastępczy marki L. (...) na okres od dnia 22 lipca 2015 r., do dnia zakończenia naprawy pojazdu uszkodzonego, lecz nie dłużej niż na 14 dni. Strony uzgodniły, iż za porozumieniem stron okres najmu może ulec wydłużeniu. W związku z powyższym w ocenie Sądu I instancji wynajęcie samochodu bezpośrednio po zdarzeniu za cenę 246 zł brutto było uzasadnione i należało je zaakceptować. Ponadto w ocenie Sądu za zasadne należało uznać, iż poszkodowana miało prawo najmowania pojazdu za ceny określone w umowie właśnie przez 14 dni, po czym, na dalszy okres najmu przy zachowaniu należytej staranności i chcąc nie powiększać szkody, winna wynegocjować cenę niższą, bądź zmienić usługodawcę na oferującego najem w cenach niższych.

W realiach niniejszej sprawy, nie ulega wątpliwości, iż w majątku poszkodowanej powstała szkoda majątkowa, na którą składała się nie tylko utrata wartości pojazdu, ale również koszt wynajmu pojazdu zastępczego. Jednakże poszkodowana zaniechała dokonania wyboru pojazdu zastępczego przy uwzględnieniu zasad ekonomiki i minimalizacji kosztów. Tym bardziej, iż uszkodzony pojazd był pojazdem 15 letnim w dacie szkody, o znacznym stopniu zniszczenia i wyeksploatowanym, a więc w ocenie Sądu Rejonowego możliwym było najęcie pojazdu, za cenę niższą, który zagwarantowałby poszkodowanej standard, podobny do tego, który utraciła w wyniku szkody z dnia 21 lipca 2015 r.

Biorąc pod uwagę przedstawione okoliczności Sąd Rejonowy ocenił, iż należne jest odszkodowanie za 22 dni najmu pojazdu zastępczego (15 dni do dnia otrzymania informacji o zakwalifikowaniu szkody, jako szkody całkowitej, plus 7 dni na czynności organizacyjne), nie zaś jak żądał powód za 65 dni najmu. Zaś koszt najmu powinien zostać wyliczony biorąc pod uwagę przez pierwsze 14 dni najmu dobową stawkę wynoszącą 246 zł brutto tj. zgodnie z umową, zaś przez następne 8 dni za cenę minimalną, możliwą do uzyskania, czy to w innej wypożyczalni, czy też wynegocjowaną, a na potrzeby niniejszego postępowania ustaloną na podstawie opinii biegłego sądowego M. Ż. na poziomie 197,00 zł brutto. W takim zakresie istnieje związek przyczynowy pomiędzy działaniem sprawcy szkody, a poniesioną szkodą w postaci kosztów wynajęcia samochodu.

W związku z powyższym na podstawie art. 822 § 1 k.c. i art. 361§ 2 k.c. za uzasadnione Sąd Rejonowy uznał zasądzenie na rzecz powoda za wynajęcie samochodu zastępczego łącznej kwoty 5 020,00 zł (3 444,00 zł za pierwsze 14 dni za cenę 246,00 zł brutto i 1 576,00 zł za kolejne 8 dni za cenę 197,00 zł brutto).

O odsetkach Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., jak również mając na uwadze treść art. 14 ust. 1 i 2 z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, że pozwany winien wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Jednakże z uwagi na to, że Sąd nie może wykraczać poza żądanie strony zgłoszone w pozwie, Sąd zasądził odsetki zgodnie z żądaniem pozwu.

Ponadto skoro od dnia 1 stycznia 2016 roku ustawodawca wprowadził odrębną kategorię odsetek – obecnie zarówno istnieją odsetki ustawowe i jak i odsetki ustawowe za opóźnienie, a bez wątpienia powód żądał odsetek za opóźnienie, to należało je zasądzić zgodnie z żądaniem sformułowanym w pozwie. Wobec powyższego Sąd Rejonowy zasądził odsetki w wysokości ustawowej od dnia 8 listopada 2015r. do dnia 31 grudnia 2015 r. zgodnie z żądaniem pozwu oraz treścią art. 481§ 2 k.c. obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015r. i odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty ( Dz. U. 2015.1830).

Pozostałe koszty Sąd Rejonowy uznał jako niecelowe i ekonomicznie nieuzasadnione i w tym zakresie powództwo na podstawie art. 822 § 1 k.c. a contrario w punkcie 2 zostało oddalone. Strona powodowa w żaden sposób nie wykazała, by zasadny był najem aż przez 65 dni. Poszkodowana nie pracowała, a czas niezbędny na skompletowanie wyprawki, kupno wózka i łóżeczka nie wynosi aż 65 dni, a zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego zajmuje co najwyżej kilka dni. Również strona powodowa nie wykazał by były konieczne codzienne wizyty u lekarza. Mając na uwadze miejsce zamieszkania rodziców i teściów poszkodowanej, zupełnie adekwatnym środkiem komunikacji mogło być korzystanie z usług TAXI, co znacznie zminimalizowałoby koszty w stosunku do wskazanej przez powoda stawki najmu w niezbędnym wskazanym wyżej okresie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Powodowi zasądzono kwotę 5 020,00 zł z dochodzonej kwoty 15 990,00 zł. Wygrał, więc sprawę w 31 %. Koszty, jakie poniósł powód to kwota 5 837,72 zł. Na powyższą kwotę składa się kwota 800,00 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 4 800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego w oparciu o § 2 punkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz.1814 ze zm.), kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwota 220,72 zł tytułem pobranej i wykorzystanej zaliczki na poczet przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego.

Pozwany zaś poniósł koszty w wysokości 5 317,00 zł. Na powyższą kwotę składa się kwota 4 800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego w oparciu o § 2 punkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz.1814 ze zm.), kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwota 500,00 zł tytułem pobranej i wykorzystanej zaliczki na poczet przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego.

Mając na uwadze, iż powód wygrał sprawę w 31 %, a przegrał w 69% koszty mu należne wynoszą 1 809,69 zł, zaś należne koszty pozwanego wynoszą 3 668,73 zł. Odejmując koszty procesu powoda od kosztów procesu pozwanego otrzymano kwotę 1 859,04 zł, którą to kwotę Sąd Rejonowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego w punkcie 3 wyroku.

Apelację od opisanego wyżej wyroku wniósł powód, który zaskarżył wyrok w części co do punktów II i III, zarzucając:

1)  Błąd w ustaleniach faktycznych skutkujący naruszeniem art. 233 § 1 kpc w postaci braku swobodnej oceny dowodu w postaci zeznań świadka A. K. (2) oświadczenia A. K. (2) z dnia 24.09.2015 r. poprzez pominięcie:

a)  Iż poszkodowana wynajmując pojazd zastępczy dokonała rozeznania w zakresie stawek czynszu najmu funkcjonujących na rynku i wybrana oferta nie różniła się od stawek konkurencji;

b)  Iż świadek A. K. (2) brała czynny udział w postępowaniu likwidacyjnym przekraczający jej obowiązek ustawowy poprzez: dalszy kontakt ze sprawcą szkody; ustalenie, iż pozwany ubezpieczyciel próbuje doręczyć korespondencję na błędny adres sprawcy, co doprowadziło do przyśpieszenia postępowania likwidacyjnego, a także wielokrotnie dopytywała u pozwanej o wypłatę odszkodowania;

c)  Iż świadek A. K. (2) zmierzała do naprawienia swojego pojazdu, pomimo zakwalifikowania przez pozwaną szkody jako tzw. szkody całkowitej, bowiem pojazd takiego rodzaju był jej potrzebny z uwagi na przyjście na świat dziecka, a także, iż pojazd nie został przez nią ostatecznie naprawiony,

d)  Iż naprawa pojazdu A. K. (2) była uzależniona od otrzymania od pozwanego ubezpieczyciela odszkodowania, bowiem nie posiadała środków finansowych na wyłożenie tych kosztów naprawy, zwłaszcza wobec ogromnych potrzeb związanych z zakupem całej wyprawki dla dziecka, które to potrzeby miały pierwszorzędne znaczenie dla świadka,

e)  Iż pojazd zastępczy był jej potrzebny do zachowania dotychczasowego standardu życia,

Co doprowadziło Sąd I instancji do mylnego wniosku, iż poszkodowana przyczyniła się do zwiększenia szkody z tytułu najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy właściwa analiza jej zeznań pozwala w oparciu o doświadczenie życiowe i logikę uznać, że działanie poszkodowanej nie zasługiwało na taką ocenę, a wręcz przeciwnie powinno spotkać się z pełną aprobatą i zrozumieniem dla okresu trwania najmu i jego kosztów. Nadto niewłaściwa analiza zeznań świadka A. K. (2) spowodowała, iż Sąd zarzucił powodowi niewykazanie zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, iż okres najmu był zasadny, a poszkodowana podejmowała działania w celu zminimalizowania kosztów najmu.

2)  Naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez błędną ocenę dowodu z opinii biegłego i przyjęcie, że poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy za niekorzystną stawkę czynszu, tj. w górnych granicach ustalonych przez biegłego stawek, podczas gdy ewidentnie stawka w wysokości 246 zł/dzień plasowała się po środku ustalonych stawek w przedziale od 197 do 300 zł/dzień.

3)  Naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez błędną ocenę dowodu z zeznań świadka A. K. (2) co skutkowało przyjęciem za adekwatny okres najmu pojazdu zastępczego czasu w wymiarze 22 dni, w tym 7 dni po przekazaniu informacji o charakterze szkody, podczas gdy także po tym okresie poszkodowana nadal posiadała uszkodzony pojazd, nie otrzymała odszkodowania w jakiejkolwiek wysokości, nie stać jej było na naprawę albo zakup innego pojazdu nie zaistniała możliwość, aby poszkodowana

4)  Naruszenie art. 328 § 2 kpc poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności co do częstotliwości z jaką poszkodowana korzysta z pojazdu zastępczego jako nielogicznym i niespójnym,

5)  Naruszenie art. 361 § 2 kc i art. 363 § 1 kc w zw. z art. 822 kc poprzez ich błędną wykładnię prowadzącą do pominięcia zasady pełnego odszkodowania poprzez ustalenie odszkodowania należnego poszkodowanemu przy uwzględnieniu różnych stawek czynszu najmu pojazdów zastępczych funkcjonujących na rynku tego typu usług, co nie prowadzi do pełnej refundacji doznanej szkody, a także poprzez przyjęcie,

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

I.  Zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 15.019 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od 8 listopada 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

II.  Zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zarzucił pominięcie przez Sąd I instancji zeznań świadka A. K. (2) i dokonał ich własnej analizy. Twierdził, iż pojazd był wynajęty za stawki rynkowe. Nie zgodził się z ograniczeniem okresu najmu do 22 dni.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego. Jego zdaniem apelacja jest oczywiście bezzasadna. Wskazując, że poszkodowana ostatecznie nie zakupiła pojazdu w miejsce uszkodzonego wywodził, iż nie potrzebowała ona wynająć pojazdu zastępczego. Podkreślił, że przedmiotowy najem miał charakter bezgotówkowy, wobec czego poszkodowana nie poniosła szkody w wysokości objętej żądaniem pozwu, co potwierdziła w swoich zeznaniach. Jego zdaniem doświadczenie życiowe wskazuje, że poszkodowana nie zdecydowałaby się na najem pojazdu zastępczego za łączną kwotę przekraczającą czterokrotnie kwotę, za którą uprzednio nabyła pojazd uszkodzony w kolizji.

Sąd Okręgowy zważył, że:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd I instancji poczynił w przedmiotowej sprawie w przeważającej części prawidłowe i wyczerpujące ustalenia faktyczne, które Sąd odwoławczy podzielił, przyjmując je za podstawę także dla własnego orzeczenia z korektą dokonaną w dalszej części uzasadnienia, która nie mogła jednak skutkować zmianą zaskarżonego wyroku, bowiem odpowiada on prawu, z tym, że jego uzasadnienie prawne wymaga również zmiany, której dokonał Sąd odwoławczy.

W pierwszej kolejności zgodzić się należy z apelującym, że ograniczenie okresu najmu do 22 dni nie znajdowało uzasadnienia ani faktycznego, ani prawnego. Poszkodowana bowiem była pozbawiona możliwości zakupu innego pojazdu w miejsce uszkodzonego w kolizji nie tylko do dnia zawiadomienia jej o sposobie likwidacji szkody i wysokości przyznanego odszkodowania, ale do dnia jego faktycznej zapłaty, co dopiero umożliwiało jej kupno pojazdu nieuszkodzonego. Poszkodowana nie miała obowiązku czynić wcześniej na ten cel oszczędności, ani nie była zobowiązana do zaciągania np. kredytu w celu zlikwidowania szkody. To ubezpieczyciel miał obowiązek wyrównać jej doznaną szkodę majątkową. W tym zakresie Sąd Rejonowy naruszył zasadę pełnego odszkodowania, to jest przepis prawa materialnego art. 361 § 2 kc. Jednak ta zmiana w ustaleniach faktycznych co do okresu najmu pojazdu jaki pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym z uszkodzeniem pojazdu poszkodowanej, nie mogła doprowadzić do zmiany rozstrzygnięcia z przyczyn opisanych poniżej.

Należy przypomnieć, że zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela pokrywa się z zakresem odpowiedzialności sprawcy szkody, z którym związany jest umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Granicę tej odpowiedzialności zakreślają normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.). Trafnie przy tym wskazał Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11, LEX nr 1011468), że odpowiedzialność ubezpieczyciela za następstwa wypadku, w którym doszło do uszkodzenia pojazdu i pozbawienia przez to poszkodowanego możliwości korzystania z własnego pojazdu przez okres potrzebny do jego naprawy, obejmuje wydatki na najem pojazdu zastępczego, które mają charakter celowy i ekonomicznie uzasadniony. Rozumieć przez to należy wydatki niezbędne do przywrócenia poszkodowanemu utraconej wskutek wypadku możliwości korzystania z pojazdu w celu sprawnego i swobodnego przemieszczania się, uchronienia poszkodowanego przed niepotrzebną stratą czasu czy niedogodnościami związanymi z korzystaniem z komunikacji publicznej. W granicach normalnego następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda, mieści się obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez poszkodowanego na sfinansowanie korzystania z rzeczy zastępczej zgodnego z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Naprawienie szkody nie obejmuje natomiast wydatków poniesionych przez poszkodowanego na zapewnienie sobie środka transportu nie tylko samodzielnego, bezpiecznego (sprawnego technicznie) i zdolnego do wypełniania swej normalnej funkcji, ale również luksusowego, posiadającego porównywalne walory estetyczne i użytkowe oraz zapewniającego poszkodowanemu co najmniej taki sam komfort jazdy jak pojazd uszkodzony. Takie rozumienie szkody wykracza bowiem poza normalne następstwa działania lub zaniechania sprawcy szkody, bowiem prowadzi do powstania kosztów większych niż niezbędne do odwrócenia wyżej opisanego podstawowego skutku uszkodzenia rzeczy. (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 29 maja 2015 r. I ACa 15/15).

W tym miejscu należy zważyć, iż poszkodowana zakupiła uszkodzony pojazd około 6-ciu tygodni przed kolizją za kwotę 3.750 zł. Nie był to pojazd nowy i miał on wówczas 15 lat. Zatem nawet jeżeli był to pojazd marki M. (...) to nie sposób twierdzić, że wynajęty pojazd marki L. (...) był adekwatny do utraconego z powodu kolizji. W ocenie Sądu wynajęcie pojazdu niemal nowego, czyli z pewnością sprawnego technicznie i o bogatszym wyposażeniu w porównaniu z pojazdem 15-sto letnim nie służyło wyłącznie do zapewnienia sobie możliwości przemieszczania się i przekraczało normalne następstwa działania lub zaniechania sprawcy szkody i doprowadziło do powstania wyższych kosztów niż niezbędne. W ocenie Sądu do wyrównania szkody wystarczające było wynajęcie przez poszkodowaną pojazdu niższej klasy B lub C, który jako nowszy sprawny techniczne mógł jej zapewnić możliwość przemieszczania się. Koszt takiego wynajmu biorąc pod uwagę długi czas jego trwania umożliwiałby negocjację ceny i kształtowałby się w granicach zasądzonej już kwoty przez Sąd Rejonowy zwłaszcza, że z zeznań poszkodowanej nie wynikało, aby jeździła autem na odległości ponad 100 km/dobę, a wówczas ceny najmu są nawet o 30% niższe od najmu auta bez limitu kilometrów. Wynajęcie pojazdu marki L. w porównaniu ze „starym” M. z pewnością zapewniało poszkodowanej nie tylko wyższe bezpieczeństwo i pewność jazdy z uwagi na to, że było to autu „nowe”, ale także wyższy komfort i prestiż, co już wykraczało poza granice normalnego związku przyczynowego z doznaną szkodą.

Zadośćuczynienie żądaniu powoda pozostawałoby również w sprzeczności z podstawową zasadą wykonywania zobowiązań, wynikającą z treści art. 354 § 1 k.c., który stanowi, że dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający takim zwyczajom. W myśl § 2 tego przepisu w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.

Przytoczony przepis wyraża obowiązujący w prawie cywilnym obowiązek minimalizacji szkody przez poszkodowanego, co oznacza, że działanie powoda jako wierzyciela powinno być racjonalne, tj. rozsądne i "ekonomiczne". Brak działania poszkodowanego w kierunku zminimalizowania szkody nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego podmiotu zobowiązanego do naprawienia szkody. Na pozwanym dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla powoda następstw, ale z zachowaniem rozsądnych proporcji pomiędzy korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika (tak też SN w uchwale z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 103, również w wyroku z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03 - LEX nr 146324).

Z tych względów podzielić należy zapatrywanie co do tego, że zakresem obowiązku naprawienia szkody przez pozwanego objęte być powinny koszty poniesione na najem pojazdu zastępczego na czas naprawy pojazdu uszkodzonego, lub niezbędny do kupna innego auta, określone według średnich stawek czynszu najmu samochodów osobowych, funkcjonujących na rynku lokalnym w okresie wynajmowania auta zastępczego przez powoda. Na taką okoliczność strony nie wniosły o dowód z opinii biegłego, który co prawda ustalił stawki za wynajem aut tylko (...), ale nowych, a nie starych 15-to letnich i dlatego opinia ta nie jest adekwatna do sytuacji poszkodowanej, a w konsekwencji nie jest ona przydatna dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Powód nie wykazał przy tym, że stawki te w okresie, w którym poszkodowana wynajmowała auto zastępcze, przekroczyłyby w B. kwotę ponad zasądzoną przez Sąd Rejonowy w punkcie 1. zaskarżonego wyroku. Faktura wystawiona przez powoda nie może być przy tym podstawą podwyższenia zasądzonej kwoty z przyczyn wskazanych wyżej.

Podkreślić przy tym należy, iż w swoich zeznaniach świadek A. K. (2) zaprzeczyła, aby zapłaciła powodowi za wystawioną za najem auta fakturę, pomimo tego, że na załączonej do pozwu fakturze zamieszczona jest pieczęć z pokwitowaniem zapłaty gotówką w dniu wystawienia faktury podpisana przez powoda. W tej sytuacji dowody, z których powód z taką stanowczością wywodzi w apelacji, że zasługują na bezwzględną wiarę, są wzajemnie sprzeczne.

Z tych względów Sąd odwoławczy nie podzielił w pozostałym zakresie podniesionych w apelacji powoda zarzutów sprzeczności ustaleń Sądu z zebranym materiałem dowodowym oraz wzajemnej sprzeczności tych ustaleń, bowiem ani nie dopuścił się ich Sąd I instancji, ani nie miałyby one istotnego znaczenia dla treści rozstrzygnięcia, które odpowiada prawu.

Nie nastąpiło również w sprawie naruszenie prawa materialnego w postaci wskazanego w apelacji art. 361 § 2 k.c. Wbrew zarzutom powoda Sąd I instancji, orzekając, miał na uwadze obciążający pozwanego jako ubezpieczyciela obowiązek naprawienia całej szkody, w granicach jednak normalnych następstw zdarzenia. Apelujący nie wskazał przy tym na czym opiera swój zarzut naruszenia art. 363 § 1 kc i art. 822 kc, przepisy te nie stanowią bowiem wbrew twierdzeniem powoda o zasadzie pełnego odszkodowania.

Sąd przyjął, że uzasadniony koszt najmu pojazdu zastępczego w wysokości kwoty dochodzonej nie został w żaden sposób przez powoda wykazany. Nie potwierdził ich biegły w swojej opinii, gdyż zadane mu pytania dotyczyły tylko kosztów najmu pojazdów w grupie E, a nie niższych klasach, których wynajem Sąd uznaje za uzasadniony w okolicznościach przedmiotowej sprawy.

Z przyczyn opisanych wyżej zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc nie podlegał uwzględnieniu. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 kpc, choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Ocena zeznań należy do Sądu I instancji i nie ulega w zasadzie kontroli odwoławczej, jeżeli jest zgodna z okolicznościami sprawy i nie wykazuje błędu logicznego w rozumowaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. IV CKN 1316/2000, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r. I CKN 1169/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 r. IV CKN 1097/2000). Sąd pierwszej instancji prawidłowo wywiódł dlaczego dał wiarę określonym dowodom.

Zdaniem Sądu Okręgowego, nie doszło w przedmiotowym postępowaniu również do naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Pamiętać należy, iż o uchybieniu temu przepisowi można mówić jedynie wtedy gdyby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawierało danych pozwalających na jego kontrolę (tak również SN w postanowieniu z dnia 21 listopada 2001 r. I CKN 185/01). W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy zawarł w uzasadnieniu wszystkie wymagane prawem elementy uzasadnienia tj. ustalenie faktów, które uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł oraz przyczyn dla których odmówił wiarygodności i mocy dowodowej innym dowodom, wyjaśnił również podstawę prawną wyroku i przytoczył stosowne przepisy prawa. Nawet ewentualna lakoniczność w omówieniu przyczyn pominięcia niektórych dowodów nie uzasadnia przyjęcia, iż Sąd dopuścił się naruszenia przepisów postępowania (zob. wyrok SN z dnia 17 lipca 1997 r., III CKN 149/97, OSP 2000/4/63). Na gruncie sprawy niniejszej całokształt poczynionych w uzasadnieniu uwag jasno przedstawiał intencje i motywację Sądu I instancji i umożliwiał jego kontrolę.

Mając powyższe na uwadze, Sąd odwoławczy nie dopatrzył się podstaw do uwzględnienia apelacji i zwiększenia należnego powodowi odszkodowania ponad kwotę zasądzoną zaskarżonym wyrokiem w punkcie 1. W tej sytuacji apelację co do punktów 2 i 3 zaskarżonego wyroku należało oddalić w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. jako bezzasadną. Należy przy tym ze zdziwieniem przyjąć wniosek apelacji co do zasądzenia dalszej kwoty 15.019 zł, w sytuacji gdy Sąd Rejonowy w punkcie 1. wyroku częściowo uwzględnił roszczenie pozwu, a w zaskarżonym punkcie 2. oddalił żądanie w pozostałej części czyli co do kwoty 10.970 zł. Ten wniosek apelacji był zatem oczywiście błędny.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 kpc. Na koszty poniesione przez pozwanego składało się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 1.800 zł zgodnie z postanowieniami § 10 ust. 1 pkt 1) w zw. z § 2 pkt 4) rozporządzenia ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22.10.2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zmianami).

Wojciech Wołoszyk Wiesław Łukaszewski Sylwia Roszak