Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy w składzie:
Przewodniczący:	sędzia Elżbieta Kala
po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2025 r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa: I. Ż. przeciwko : (...) S. A. w W. o zapłatę

1. zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 58.273,38 zł (pięćdziesiąt osiem tysięcy dwieście siedemdziesiąt trzy złote trzydzieści osiem groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot:

a)  22.142,05 zł od dnia 7 marca 2029 r. do dnia zapłaty;

b)  36.131,33 zł od dnia 31 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.961,76 zł (tysiąc dziewięćset sześćdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się tego rozstrzygnięcia do dnia zapłaty;

4.  zasądza na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w B.:

a)  od powódki kwotę 2.442,56 zł (dwa tysiące czterysta czterdzieści dwa złote pięćdziesiąt sześć groszy);

b)  od pozwanego kwotę 949,88 zł (dziewięćset czterdzieści dziewięć złotych osiemdziesiąt osiem groszy)

- tytułem zwrotu kosztów procesu poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt VIII GC 269/22

UZASADNIENIE

Powódka - I. Ż. - domagała się zasądzenia od pozwanego - (...) SA w W. - następujących kwot:

a)  170 835,39 zł tytułem dalszego odszkodowania za szkodę w nieruchomości powódki położonej przy ul. (...) w B. powstałej wskutek pożaru z dnia 4 lutego 2019 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 7.03.2019 r. do dnia zapłaty,

b)  5 907,91 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 7.03.2019 r. do 9.08.2019 od kwoty 197 471,32 zł wypłaconej przez pozwanego na rzecz powoda w dniu 9.08.2019 r. tytułem odszkodowania za szkodę pożarową z dnia 4.02.2019 w budynku powoda przy ul. (...) w B., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty,

c)  12 707,18 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 7.03.2019 r. do 26.08.2019 r. od kwoty 382 999,27 zł wypłaconej przez pozwanego na rzecz powódki w dniu 26.08.2019 r. tytułem odszkodowania za szkodę pożarową z dnia 4.02.2019 w budynku powoda przy ul. (...) w B., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty,

d)  17 516,24 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 7.03.2019r. do 23.12.2022 r. od kwoty 62 274,02 zł dopłaconej przez pozwanego na rzecz powódki w dniu 23.12.2022 r. tytułem dalszego odszkodowania za szkodę pożarową z dnia 4.02.2019 r. w budynku powódki przy ul. (...) w B., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty,

e)  kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że w dniu 4 lutego 2019 r. doszło do pożaru budynku hurtowni papierniczej przy ul. (...) w B., będącym własnością powódki. Budynek uległ de facto całkowitemu zniszczeniu. W dniu pożaru przedmiotowy budynek był objęty ochroną ubezpieczeniową od ryzyka ognia w pozwanym zakładzie ubezpieczeń w ramach umowy ubezpieczenia (...), potwierdzonej polisą nr (...). Zgodnie z treścią umowy ubezpieczenia budynek ubezpieczony był na kwotę 1 578 000 zł (wg wartości odtworzeniowej). Powódka zgłosiła zdarzenie szkodowe pozwanemu, a pozwany zarejestrował szkodę pod numerem (...), a następnie przeprowadził postępowanie likwidacyjne. Pozwany sporządził kosztorys odbudowy spalonego budynku hurtowni na kwotę 574 470,59 zł netto. Pozwany przyjął odpowiedzialność za zaistniałą szkodę i wypłacił powódce tytułem odszkodowania kwotę 580 470,59 zł netto, w tym 6000 zł netto tytułem kosztów usunięcia miejsca szkody. Powódka, nie czekając na wypłatę odszkodowania podjęła się – głównie systemem gospodarczym - odbudowy spalonego budynku. Odbudowa trwała w okresie od lutego 2019 r. do września 2019 r.

Zdaniem powódki, pozwany znacznie zaniżył kosztorys odbudowy budynku a ponadto nie uwzględnił całego zakresu szkód w budynku, w szczególności w zakresie konieczności wymiany posadzki budynku.

Powódka przedstawiła pozwanemu kosztorys odbudowy budynku na kwotę 2 260 044,37 zł netto. Pozwany nie uznał jednak w/w kosztorysu i nie dokonał dopłaty odszkodowania. W tej sytuacji powódka zleciła sporządzenie jeszcze jednego kosztorysu w zakresie weryfikacji stawek robocizny w kosztorysie ubezpieczyciela. Zgodnie z nim koszt odbudowy budynku spalonej hurtowni wynosi co najmniej 813 580 zł netto i nie uwzględnia wykonania naprawy posadzki.

Powódka wezwała pozwanego do zapłaty na jej rzecz dodatkowego odszkodowania, pozwany zaś w dniu 22 grudnia 2022 r. dopłacił powódce z tego tytułu kwotę 62 274,02 zł netto. Reasumując, pozwany wypłacił powódce łącznie kwotę 642 744,61 zł tytułem kosztów odbudowy budynku hurtowni.

Powódka wyjaśniła, że niniejszym pozwem dochodzi od pozwanego dalszego odszkodowania tytułem odbudowy spalonego budynku hurtowni przy ul. (...) w B. w oparciu o kosztorys weryfikacyjny sporządzony na jej zlecenie w grudniu 2022 r., który weryfikuje tylko stawki robocizny bez weryfikacji spornego nadal między stronami zakresu uszkodzeń budynku i zakresu koniecznych prac budowlanych odtwarzających spalony budynek. W tym zakresie powódka wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego.

W odpowiedzi na pozew pozwany domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany przyznał, że otrzymał zgłoszenie szkody majątkowej nr (...) i co do zasady nie kwestionuje swojej odpowiedzialności za przedmiotowe zdarzenie. Pozwany podał ponadto, że po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłacił na rzecz powódki odszkodowanie w łącznej kwocie 642 744,61 zł netto. Zdaniem ubezpieczyciela w/w kwota w całości rekompensuje powstałą szkodę. Pozwany zakwestionował w tej sytuacji ceny oraz zakres prac naprawczych zastosowane w kalkulacji przedłożonej przez powódkę w części w jakiej nie są one zgodne z kosztorysem pozwanego, jako przewyższające konieczne i ekonomicznie uzasadnione koszty restytucji uszkodzonego budynku. Pozwany podkreślił, że w sporządzonym przez siebie kosztorysie porównawczym przyjął średnie stawki za robociznę, materiały i sprzęt obowiązujące w I kwartale 2019 r. na rynku budowlanym w Polsce, uwzględniając jednocześnie wysokość narzutów kosztorysowych. Pozwany wyjaśnił, że obniżył wartości kosztorysu w pozycjach dotyczących konstrukcji stalowych oraz w pozycjach, w których zastosowano inne materiały niż pierwotnie były zamontowane (dotyczy pokrycia dachu z płyt cementowo – azbestowych i eurofali zamienionych na płyty warstwowe), w pozycjach uwzględniających koszty wzmocnienia posadzki związane z nośnością regałów czy zastosowania lepszej i nowocześniejszej stolarki oraz ślusarki. Pozwany podkreślił też fakt, że przedmiotowa szkoda nie została zakwalifikowana jako całkowita, stąd wypłata odszkodowania w wysokości kosztów odtworzenia całego budynku, nie znajduje uzasadnienia. Zdaniem pozwanego, część elementów konstrukcyjnych obiektu nadawało się do ponownego wykorzystania przy odbudowie budynku magazynowego, co zmniejszyło wyliczony koszt odbudowy. Nadto, w ocenie pozwanego, analiza przedłożonych przez powódkę kosztów poniesionych na odbudowę hali wskazuje na znaczną modernizację wykonaną niejako przy okazji odbudowy uszkodzonego budynku (istnieje element wzbogacenia).

Sąd ustalił, co następuje:

Powódka prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) I. Ż., której przedmiotem jest m.in. sprzedaż hurtowa artykułów papierniczych.

okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: wydruk z CEiIDG powódki - k. 12 - 13.

Strony łączyła umowa ubezpieczenia, w ramach której w okresie od 3 grudnia 2018 r. do 2 grudnia 2019 r. ochroną ubezpieczeniową objęty został m.in. należący do powódki budynek (hurtownia), położony w B. przy ul. (...). W przypadku jego pożaru sumę ubezpieczenia ustalono na kwotę 1 578 000 zł (wg wartości odtworzeniowej). Franszyza integralna w tym przypadku wynosiła 200 zł.

Do umowy ubezpieczenia zastosowanie znajdowały Ogólne Warunki Kompleksowego Ubezpieczenia (...), ustalone uchwałą Zarządu (...) SA nr (...) z dnia 15 stycznia 2016 r., ze zmianami ustalonymi uchwałą nr (...) z dnia 14 października 2016 r. oraz ze zmianami ustalonymi uchwałą nr (...) z dnia 6 lipca 2018 r.

Zgodnie z § 2 pkt. 94) OWU wartość odtworzeniowa to wartość odpowiadająca kosztom przywrócenia ubezpieczonego mienia do stanu nowego, lecz nie ulepszonego. W przypadku budynku, budowli, lokalu, obiektu małej architektury – wartość odpowiadająca kosztom odbudowy lub remontu w tym samym miejscu, z uwzględnieniem dotychczasowej technologii, konstrukcji i standardu wykończenia przy zastosowaniu dotychczasowych wymiarów i materiałów (lit. a).

Zgodnie z § 50 ust. 1 pkt. 1 OWU, wysokość szkody ustalana jest na podstawie cen z dnia powstania szkody: dla budynków, budowli, lokali i obiektów małej architektury, maszyn, urządzeń i wyposażenia, w tym sprzętu elektronicznego, przy ubezpieczeniu w wartości odtworzeniowej albo księgowej brutto – według wartości odtworzeniowej.

W myśl § 51 pkt. 1 OWU, jeżeli odbudowa, remont, naprawa albo ponowne wytworzenie jest wykonywane we własnym zakresie przez ubezpieczonego, (...) zwraca udokumentowane koszty materiałów niezbędnych do wykonania odbudowy, remontu, naprawy albo ponownego wytworzenia, niezbędne koszty robocizny oraz uzasadnioną kwotę na pokrycie kosztów ogólnych; suma tych kosztów nie powinna być wyższa od średniego kosztu, jaki byłby poniesiony w przypadku gdyby czynności dokonywane były przez firmę zewnętrzną, (...) weryfikuje przedstawione koszty do średnich cen osiągalnych na rynku,

okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: umowa ubezpieczenia (...) stwierdzona polisą nr (...) - k. 84 - 85, 308 - 311, Ogólne Warunki Kompleksowego Ubezpieczenia (...) Doradca - k. 86 - 121.

W dniu 4 lutego 2019 r. doszło do pożaru wewnątrz należącego do powódki budynku hurtowni papierniczej, zlokalizowanej przy ul. (...) w B.. Pożarem zostało objęte wnętrze budynku, płomienie wydobywały się z konstrukcji dachowej. Przybyły na miejsce patrol interwencyjny niezwłocznie zawiadomił Straż Pożarną o zaistniałym zdarzeniu oraz powódkę.

okoliczności bezsporne, a ponadto dowód: potwierdzenie przekazania terenu, obiektu lub mienia objętego działaniem ratowniczym z dnia 4.02.2019 r., wydane przez Komendę Miejską Państwowej Straży Pożarnej w B. - k. 14, dokumentacja zdjęciowa - k. 15 - 83, zapis na płycie CD - k. 302.

W dniu 4 lutego 2019 r. zdarzenie szkodowe (pożar) zostało zgłoszone pozwanemu. Pozwany zarejestrował szkodę pod numerem (...).

okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: druk zgłoszenia szkody majątkowej - k. 122 - 123.

Na skutek pożaru oraz akcji gaśniczej powódka poniosła w budynku hurtowni następujący zakres szkód:

- zniszczenie pokrycia dachu i konstrukcji dachowej,

- zniszczenie stolarki zewnętrznej,

- częściowe uszkodzenie/zniszczenie ścian podłużnych,

- zniszczenie ścian wewnętrznych, tynków, instalacji,

- uszkodzenie posadzek,

- uszkodzenie elewacji (daszki, izolacja zewnętrzna z płyt styropianowych),

- zniszczenie wyposażenia/aranżacji we wnętrzu budynku,

dowód: opinia biegłego M. Ś. (1) - k. 422.

W przedmiotowym budynku działalność gospodarczą prowadził również partner powódki. W spornym okresie powódka posiadała zobowiązania kredytowe oraz zobowiązania pracownicze, dlatego też niezwłocznie po załatwieniu formalności oraz uprzątnięciu terenu podjęła się odbudowy spalonego budynku systemem gospodarczym. W trakcie odbudowy zmuszona była wynajmować halę za około 12 000 zł miesięcznie. Powódka nie miała środków na to, aby w ramach odbudowy budynku cokolwiek unowocześnić, zmienić na lepsze. Odbudowę powódka zakończyła we wrześniu 2019 r.

dowód: dokumentacja zdjęciowa - k. 60 - 64, 66 - 68, 73-83, przesłuchanie powódki – k. 381 v - 382, zeznania S. G. (1) - k. 380v-381v.

Niezbędny zakres prac naprawczych dotyczący usunięcia szkody to:

- rozbiórka uszkodzonych elementów budynku,

- odbudowa dachu,

- odbudowa ścian podłużnych,

- wymiana posadzki,

- wymiana stolarki okiennej i drzwiowej,

- wymiana/uzupełnienie tynków/okładzin wewnętrznych,

- wykonanie ścian wewnętrznych wg stanu sprzed zdarzenia,

- odbudowa instalacji,

- naprawa elewacji,

- odbudowa konstrukcji stanowiących elementy użytkowe wnętrza.

dowód: opinia biegłego M. Ś. (1) – k. 423.

Wartość odtworzeniowa prac dotyczących odbudowy przedmiotowego obiektu po zdarzeniu z dnia 4 lutego 2019 r. wynosi 664 886,66 zł netto.

dowód: opinia biegłego M. Ś. (1) wraz z kosztorysem – k. 425, 429 – 485, opinia uzupełniająca tego biegłego – k. 530 – 533.

W trakcie odbudowy powódka zamieniła pokrycie dachowe z płyt eternitowych podbitych wełną mineralną i płytami g-k na płyty warstwowe, zmieniono konstrukcję dachu, wprowadzając dodatkowe dźwigary stalowe przyścienne (ściany szczytowe) oraz zmieniając układ płatwii (dla płyt warstwowych), w elewacji południowej (ściana szczytowa) wykonano trzy otwory okienne, usunięto jeden otwór okienny w ścianie wschodniej, w miejsce bramy dwu – skrzydłowej zamontowano uchylną bramę segmentową z drzwiami, zmieniono aranżację pomieszczeń budynku, uszkodzone ściany podłużne z cegły wapienno – piaskowej zastąpiono gazobetonem, posadzkę betonową zastąpiono posadzką przemysłową (umowa o wykonanie posadzki przemysłowej), podniesiono budynek o ok. 50 cm oraz wykonano ścianę oddziału pożarowego wyniesioną ok. 30 cm powyżej pokrycia budynku, od strony południowej dobudowano pomieszczenie techniczne. Powódka odbudowała obiekt hurtowni odmiennie w stosunku do stanu sprzed 4 lutego 2019 r.

dowód: opinia biegłego M. Ś. (1) - k. 420 – 421, 531.

Pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne, w toku którego dokonał oględzin pogorzeliska i sporządził kosztorys odbudowy spalonego budynku hurtowni opiewający na kwotę 574 470,59 zł netto. Kosztorys nie zawiera obmiaru robót. Ujęto w nim natomiast urządzenia grzewcze. Kosztorys opisuje obiekt jako wolnostojący i uwzględnia docieplenie czterech zewnętrznych ścian budynku.

dowód: opinia techniczna - k. 124 - 136, kosztorys - k. 137 – 162, opinia biegłego M. Ś. (1) – k. 421.

Decyzją z dnia 28 marca 2019 r. pozwany przyznał powódce odszkodowanie z tytułu przedmiotowego zdarzenia w kwocie 382 999,27 zł, zaś decyzją z dnia 9 sierpnia 2019 r. – dodatkowo w kwocie 197 471,32 zł. Kosztorys nie zawierał obmiaru robót, każda z pozycji kosztorysowych zawiera jedynie wynik wyliczeń.

dowód: pismo pozwanego z dnia 9 sierpnia 2019 r. – k. 163, pismo pozwanego z dnia 26 sierpnia 2019 r. - k. 164, opinia biegłego M. Ś. (1) – k. 421.

Na zlecenie powódki sporządzony został przez S. G. (1) kosztorys odbudowy spalonego budynku hurtowni na kwotę 2 260 044,37 zł netto. Kosztorys zawierał częściowe obmiary elewacji. Kosztorys opisuje obiekt jako wolnostojący i uwzględnia docieplenie czterech zewnętrznych ścian budynku. Kosztorys zawiera całkowitą rozbiórkę i odbudowę obiektu w innym standardzie wykonania niż przed zdarzeniem z dnia 4 lutego 2019 r. – kosztorys podwyższa wartość obiektu.

dowód: kosztorys nr (...) sporządzony przez S. G. - k. 165 - 184, zeznania S. G. (1) - k. 380v – 381, opinia biegłego M. Ś. (1) – k. 421, 425.

Ponadto, powódka zleciła sporządzenie jeszcze jednego kosztorysu w zakresie weryfikacji stawek robocizny w kosztorysie pozwanego. Zgodnie z kosztorysem sprawdzającym koszt ubezpieczyciela koszt odbudowy budynku spalonej hurtowni wynosi co najmniej 813 580 zł netto (bez uwzględnienia naprawy posadzki). Kosztorys nie zawierał obmiaru robót, każda z pozycji kosztorysowych zawiera jedynie wynik wyliczeń. Kosztorys opisuje obiekt jako wolnostojący i uwzględnia docieplenie czterech zewnętrznych ścian budynku.

Kosztorys został przesłany pozwanemu wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 233 109,41 zł tytułem dalszego odszkodowania za przedmiotową szkodę, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 marca 2019 r. do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na powyższe, pozwany sporządził kosztorys porównawczy na kwotę 642 744,61 zł. Kosztorys nie zawierał obmiaru robót, każda z pozycji kosztorysowych zawiera jedynie wynik wyliczeń. Kosztorys opisuje obiekt jako wolnostojący i uwzględnia docieplenie czterech zewnętrznych ścian budynku. Uwzględniając dotychczasową wypłatę odszkodowania w kwocie 580 470,59 zł pozwany przyznał powódce dodatkowe odszkodowanie w kwocie 62 274,02 zł.

dowód: kosztorys inwestorski sprawdzający i korygujący wycenę ubezpieczyciela sporządzony przez A. K. - k. 191 - 247, korespondencja mailowa z dnia 12 grudnia 2022 r. - k. 248, pismo pozwanego do powódki z dnia 22 grudnia 2022 r. - k. 250, kosztorys porównawczy sporządzony przez pozwanego - k. 251 - 282, 312 - 327v, opinia biegłego M. Ś. (1) – k. 421.

W dniu 27 grudnia 2022 r. powódka skierowała do pozwanego ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty następujących kwot:

a)  5 907,91 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 7.03.2019 r. do 9.08.2019 od kwoty 197 471,32 zł wypłaconej przez pozwanego na rzecz powoda w dniu 9.08.2019 r. tytułem odszkodowania za szkodę pożarową z dnia 4.02.2019 w budynku powoda przy ul. (...) w B.,

b)  12 707,18 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 7.03.2019 r. do 26.08.2019 r. od kwoty 382 999,27 zł wypłaconej przez pozwanego na rzecz powódki w dniu 26.08.2019 r. tytułem odszkodowania za szkodę pożarową z dnia 4.02.2019 w budynku powoda przy ul. (...) w B.,

c)  17 516,24 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 7.03.2019r. do 23.12.2022 r. od kwoty 62 274,02 zł dopłaconej przez pozwanego na rzecz powódki w dniu 23.12.2022 r. tytułem dalszego odszkodowania za szkodę pożarową z dnia 4.02.2019 r. w budynku powódki przy ul. (...) w B..

dowód: korespondencja mailowa z 27 grudnia 2022 r. - k. 283.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów, których żadna ze stron nie kwestionowała, uzupełniająco w oparciu o zeznania świadka S. G. (1) i przesłuchanie powódki. Przede wszystkim zaś Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego z dziedziny wyceny robót budowlanych - M. Ś. (1), dodatkowo uzupełnionej, którą Sąd uznał za w pełni wiarygodną i w sposób logiczny uzasadnioną .

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego podkreślić należy kilka okoliczności. Sąd dał wiarę zeznaniom powódki złożonym w toku postępowania, z których wynikały okoliczności dotyczące zawarcia przedmiotowej umowy ubezpieczenia, zdarzenia szkodowego z dnia 4 lutego 2019 r. oraz dokonanej przez powódkę odbudowy spalonego obiektu. Powódka podkreśliła, że w związku z wybuchem pożaru praktycznie z dnia na dzień straciła źródło dochodu, w związku z czym zmuszona była niezwłocznie odbudować budynek, co ostatecznie nastąpiło we wrześniu 2019 r.

Za wiarygodne co do zasady Sąd uznał ponadto zeznania S. G. (1), który grzecznościowo dokonał na rzecz powódki wyceny strat i kosztów odtworzenia spalonego budynku. Oceniając ów dowód Sąd zważył jednak na fakt, że powódka jest znajomą córki świadka, w związku z czym jego zeznania mogły zostać ukierunkowane na korzyść jednej ze stron postępowania, w tym przypadku na korzyść powódki. Uwzględniając powyższy aspekt Sąd poprzestał wyłącznie na przytaczanych przez zeznającego opisach faktów.

Sąd oddalił wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, z przyczyn, o których mowa na dalszym etapie uzasadnienia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniu majątkowym określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku (§ 2 pkt 1). Świadczeniem zasadniczym ubezpieczyciela jest udzielanie ochrony ubezpieczającemu poprzez ponoszenie ryzyka zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Konsekwencją powyższego może być konieczność spełnienia określonych czynności na rzecz ubezpieczonego, poprzez na przykład wypłatę określonej sumy pieniężnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2010 r., I CSK 439/09, Lex).

Umowa ubezpieczenia jest umową konsensualną, co oznacza, iż zawarcie jej następuje przez złożenie zgodnego oświadczenia woli przez strony (solo consensu) i do skuteczności jej zawarcia nie jest wymagane wydanie dokumentu, na przykład polisy, lub zapłacenie składki przez ubezpieczającego. Ubezpieczyciel stosownie do wymagań zawartych w art. 809 k.c. zobowiązany jest jedynie do potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia dokumentem ubezpieczeniowym. Umowa taka należy również do umów kauzalnych (przyczynowych), ważność jej zależy od istnienia odpowiedniej podstawy świadczeń nią określonych. Ubezpieczający w zamian za opłaconą składkę uzyskuje od ubezpieczyciela ochronę przed wystąpieniem określonego wypadku (causa obligandi vel aquirendi), natomiast ubezpieczyciel spełnia świadczenie, w celu zwolnienia się z ciążącego na nim zobowiązania (causa solvendi) (vide: Gawlik Z., Komentarz do art. 805 Kodeksu cywilnego (w:) Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Kopaczyńska-Pieczniak K., Kozieł G., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, wyd. II, opubl. LEX 2014, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 stycznia 2014 r., I ACa 659/13, LEX nr 1425368).

Przepis art. 805 § 1 k.c. zawiera ogólną regulację dotyczącą świadczeń stron umowy ubezpieczenia. W szczególności z art. 805 § 2 pkt 1 k.c. nie wynika, aby zakład ubezpieczeń w każdym wypadku był zobowiązany do wypłaty sumy ubezpieczenia określonej w umowie. Świadczenie zakładu ubezpieczeń co do zasady polega bowiem na wypłacie odszkodowania, a nie sumy ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi bowiem górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń - jeżeli nie umówiono się inaczej (art. 824 § 1 k.c.) (vide: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 9 lipca 2010 r., III Ca 339/10, LEX nr 1714180, Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. prof. Gniewka E., Warszawa 2006, teza 1 do art. 824 k.c., str. 1258).

Ubezpieczyciel odpowiada w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody uregulowanej w kodeksie cywilnym. Odpowiada zatem za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wysokość odszkodowania limitowana jest z jednej strony kwotą określoną w umowie ubezpieczenia (art. 824 § 1 k.c.), z drugiej strony jednak winna odpowiadać rzeczywistym, uzasadnionym kosztom usunięcia skutków zdarzenia. Ocena czy można mówić o nadmiernych kosztach zależy zawsze od konkretnego stanu faktycznego i nie można jednoznacznie z góry wskazać kiedy zachodzi. W każdym jednak razie należy mieć na uwadze nie tylko gospodarczy, ale i racjonalny aspekt zagadnienia (orz. Sądu Najwyższego z dn. 1 września 1970 r., II CR 371/70, OSNCP 1971, Nr 5, poz. 93).

Zgodnie z art. 821 k.c., przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu. Przez interes majątkowy należy rozumieć stosunek wartości łączący dane dobro z konkretną osobą. Interes ubezpieczeniowy ma określoną wartość - jest nią wartość ubezpieczeniowa. W przypadku szkody całkowitej ubezpieczający ponosi szkodę w wysokości wartości swojego interesu ubezpieczeniowego. Przedmiotem ochrony ubezpieczeniowej może być tylko taki interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem, czyli jest legalny. Legalność interesu ubezpieczeniowego należy rozumieć szeroko, a więc jako jego zgodność nie tylko z prawem karnym, administracyjnym czy prawem pracy, lecz także z obowiązującymi zasadami współżycia społecznego; należy go rozpatrywać według reguł przyjętych w kodeksie cywilnym, w szczególności w art. 58 i 353 ¹ k.c. Umową ubezpieczenia ubezpieczyciel może udzielać ochrony ubezpieczeniowej wyłącznie w odniesieniu do interesu majątkowego, który daje się wyrazić w pieniądzu. Jest to drugie kryterium stawiane wobec interesu, który może być przedmiotem ubezpieczenia. Należy pamiętać, że funkcją umowy ubezpieczenia majątkowego jest zapewnienie ubezpieczonemu bądź też uprawnionemu należnego odszkodowania, które powinno być zapłacone w pieniądzu. Tylko wówczas można oszacować wysokość szkody i należnego odszkodowania, gdy wartość ubezpieczonego interesu majątkowego daje się wyrazić w pieniądzu. Interes ubezpieczeniowy nie jest jednak rozumiany jednolicie, bowiem obok obiektywnego wyróżnia się także subiektywny element interesu (vide: Kowalewski E. (w:) Ubezpieczenia w gospodarce..., s. 82, 84; Gawlik Z., Komentarz do art. 821 Kodeksu cywilnego (w:) Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Kopaczyńska-Pieczniak K., Kozieł G., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, wyd. II, opubl. LEX 2014).

Strony umowy ubezpieczenia wiąże nie tylko treść podpisanej umowy. W stosunkach ubezpieczeniowych szerokie zastosowanie mają także ogólne warunki umów, czyli ustalone przez ubezpieczyciela wzorce wiążące obie strony (art. 384 § 1 k.c.). Przewidują one jednakowe regulacje dla określonej grupy ubezpieczających, a ich zmiana w odniesieniu dla określonej strony umowy wymaga indywidualnego ustalenia w umowie. Ogólne warunki ubezpieczenia wypełniają szereg funkcji. Ani przepisy Kodeksu cywilnego, ani ustawy ubezpieczeniowej nie mogą szczegółowo regulować całokształtu zagadnień związanych z ubezpieczeniem w każdym z licznych jego rodzajów. Masowość umów ubezpieczenia czyni niemożliwym negocjowanie przez ubezpieczyciela z każdym klientem szczegółów treści umowy. Dlatego też szczegółowe postanowienia dotyczące konkretnego ubezpieczenia są ustalane w ogólnych warunkach ubezpieczeń (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 grudnia 2003 r., sygn. akt I ACa 1199/03, opubl. OSA 2005/5/22).

Okolicznością bezsporną w sprawie jest fakt, że w okresie od 3 grudnia 2018 r. do 2 grudnia 2019 r. strony łączyła umowa ubezpieczenia, od ognia i innych żywiołów, budynku (hurtowni) położonego w B. przy ul. (...). Umowa ta została zawarta także na kolejny rok, a powódka opłacała składkę ubezpieczeniową. Strona pozwana nie kwestionowała istnienia ważnej umowy ubezpieczenia. Pozwany przyjął – co do zasady – odpowiedzialność za szkodę wywołaną przedmiotowym zdarzeniem (pożarem) i wypłacił powódce przed procesem z tego tytułu łącznie kwotę 642 744,61 zł netto (okoliczność bezsporna). Osią sporu pomiędzy stronami były natomiast ceny oraz zakres prac naprawczych niezbędny do przywrócenia stanu budynku do stanu sprzed zdarzenia z dnia 4 lutego 2019 r.

Uznając, że dla prawidłowości przedmiotowego rozstrzygnięcia koniecznym było skorzystanie z wiadomości specjalnych, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z dziedziny wyceny robót budowlanych, zobowiązując biegłego do ustalenia zakresu szkód powstałych na skutek pożaru oraz akcji gaśniczej w dniu 4 lutego 2019 r., w budynku hurtowni powódki, średnio-rynkowej wartości prac remontowo-budowlanych niezbędnych do odbudowy tego budynku, z uwzględnieniem faktu, że budynek był ubezpieczony w pozwanym zakładzie ubezpieczeń wg wartości odtworzeniowej, a ponadto zakresu prac naprawczych niezbędnych do usunięcia uszkodzeń budynku powstałych wskutek szkody z dnia 4 lutego 2019 r., celowych i ekonomicznych kosztów odbudowy budynku, z uwzględnieniem pozycji zawartych w kosztorysie powódki oraz ustalenia, czy stanowią one ulepszenia budynku, a co za tym idzie, czy podwyższają wartość budynku w stosunku do jego stanu sprzed szkody (postanowienie z 17.07.2023 r.).

Biegły M. Ś. (1) wydał w toku postępowania dwie opinie pisemne. Sporządzając je biegły oparł się na zebranym w aktach sprawy materiale dowodowym, jak również na swojej wiedzy specjalnej, wieloletnim doświadczeniu zawodowym, aby w efekcie udzielić odpowiedzi na pytanie w zakreślonej tezie dowodowej.

Biegły w opinii pierwotnej szczegółowo wskazał jakie czynności wykonano celem odbudowy spornego budynku. Biegły porównał wszystkie złożone do akt kosztorysy opisujące odbudowę budynku, podkreślając, że ani kosztorysy pozwanego ani też powódki (ten opiewający na kwotę 813 580 zł), nie zawierają obmiaru robót. Każda z pozycji kosztorysowych zawiera jedynie wynik rozliczeń. Kosztorys powódki (na kwotę 813 580 zł) i kosztorysy pozwanego (na kwotę 574 470,59 zł i 642 744,61 zł) zawierają te same dane obmiarowe i różne wskaźniki kwotowe. Natomiast kosztorys przedłożony przez powódkę, autorstwa S. G. (1), opiewający na kwotę 2 260 044,37 zł, zawiera całkowitą rozbiórkę i odbudowę obiektu w innym – wyższym - standardzie wykonania niż przed zdarzeniem w dniu 4 lutym 2019 r.

Biegły określił następujący zakres szkód powstałych na skutek pożaru oraz akcji gaśniczej w dniu 4 lutego 2019 r.: zniszczenie pokrycia dachu i konstrukcji dachowej, zniszczenie stolarki zewnętrznej, częściowe uszkodzenie/zniszczenie ścian podłużnych, zniszczenie ścian wewnętrznych, tynków, instalacji, uszkodzenie posadzek, uszkodzenie elewacji (daszki, izolacja zewnętrzna z płyt styropianowych), zniszczenie wyposażenia/aranżacji we wnętrzu budynku (k.422).

Według biegłego, niezbędny zakres prac naprawczych dotyczący usunięcia szkody – w zakresie przywrócenia obiektu co najmniej do stanu sprzed zdarzenia w dniu 4 lutego 2019 r. – obejmuje: rozbiórkę uszkodzonych elementów budynku, odbudowę dachu, odbudowę ścian podłużnych, wymianę posadzki, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, wymianę/uzupełnienie tynków/okładzin wewnętrznych, wykonanie ścian wewnętrznych wg stanu sprzed zdarzenia, odbudowę instalacji, naprawę elewacji, odbudowę konstrukcji stanowiących elementy użytkowe wnętrza (k.423).

Szkodę powódki biegły wyliczył na kwotę 664 886,66 zł, według wartości odtworzeniowej, zgodnie z zapisem § 2 pkt. 94) OWU, który stanowi, że wartość odtworzeniowa to wartość odpowiadająca kosztom przywrócenia ubezpieczonego mienia do stanu nowego, lecz nie ulepszonego. W przypadku budynku, budowli, lokalu, obiektu małej architektury – wartość odpowiadająca kosztom odbudowy lub remontu w tym samym miejscu, z uwzględnieniem dotychczasowej technologii, konstrukcji i standardu wykończenia przy zastosowaniu dotychczasowych wymiarów i materiałów (lit. a). Biegły wyraźnie przy tym podkreślił, że odbudowa obiektu według kosztorysu sporządzonego przez S. G., a zatem według zasad oczekiwanych przez powódkę, zmienia standard obiektu i podwyższa jego wartość.

W ocenie Sądu, sporządzona opinia biegłego sądowego M. Ś. (1) zasługiwała na uwzględnienie w całości. Jest ona logicznie uargumentowana, stanowcza. Biegły ustosunkował się także w opinii uzupełniającej do zastrzeżeń zgłoszonych przez stronę powodową, podtrzymując w całości swoją dotychczasową opinię.

Zaakcentowania w tym miejscu wymaga charakter ekspertyz sporządzonych na zlecenie powódki w postępowaniu przedsądowym. Walor dowodowy ekspertyz i opinii biegłego sądowego jest zupełnie inny. Opinia biegłego podlega wielu rygorom, natomiast autor prywatnej ekspertyzy nie ma możliwości pełnego skonfrontowania wszystkich stanowisk i pełnej oceny zgromadzonego materiału. W judykaturze i piśmiennictwie przyjmuje się, że pozasądowa ekspertyza sporządzona na zlecenie strony i przez nią przedstawiona sądowi z zasady stanowi tylko część argumentacji faktycznej tej strony. Jeżeli strona przedkłada ją do akt z intencją uznania za dowód w sprawie, można ją potraktować jako dokument prywatny ( art. 245 k.p.c.), stanowiący dowód tego, że osoba podpisująca złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W przypadku natomiast zaprzeczenia prawdziwości dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca obowiązek udowodnienia jego prawdziwości spoczywa na stronie, która z tego dokumentu chce skorzystać ( art. 253 zd. drugie k.p.c.).

Powódka, kierując się oceną zawartą w prywatnych ekspertyzach, żądała pokrycia kosztów prac modernizacyjnych dokonanych samodzielnie przez siebie, twierdząc, że prace te były uzasadnione zarówno co do zakresu naprawy, jak i co do wysokości ceny, z punktu widzenia konieczności odbudowy obiektu po pożarze. Część prac budowlanych poczynionych przez powódkę na jej nieruchomości ulepsza jednak obiekt, zawiera rozwiązania inne niż występowały przed pożarem. Takim przykładem jest wskazany przez biegłego montaż podnoszonej automatycznie bramy segmentowej z drzwiami, w miejsce uszkodzonych drzwi stalowych 2 – skrzydłowych, czy wykonanie posadzki przemysłowej zbrojnej włóknami stalowymi w miejsce betonowej. W kosztorysie przedłożonym przez powódkę, opiewającym na kwotę 2 260 044,37 zł, ustalono też cenę 1 kg stali w wysokości 43,5 zł, podczas gdy – według ustaleń biegłego - średnia cena w I kwartale 2019 r. wynosiła 8 – 10 zł (k.425).

Obrany przez powódkę kierunek działań budowlanych z oczywistych względów nie może być powódce zakazany. Odbudowa obiektu budowlanego w sposób odmienny od istniejącego w chwili pożaru, zgodnie z zawartą umową stron, nie jest jednak objęta ubezpieczeniem. Pozwany przyjął bowiem na siebie odpowiedzialność za przywrócenie mienia do stanu sprzed powstania szkody, lecz nie ulepszonego. W konsekwencji, przedłożenia przez powódkę prywatnej ekspertyzy nie można było uznać za źródło rozmiarów jej szkody, skoro do kosztów odbudowy należy przywrócenie mienia do stanu nowego, lecz nie podnoszącego dotychczasowy standard obiektu.

Zawarte w przedłożonej przez powódkę ekspertyzie prywatnej twierdzenie o wartości wysokości poniesionej szkody, w oparciu o które powódka wywodzi swoje roszczenie, mogłoby stać się podstawą ustaleń wysokości szkody poniesionej przez powódkę w razie ich przyznania, zgodnie z art. 229 k.p.c., albo w razie braku zaprzeczenia przez stronę pozwaną ( art. 230 k.p.c.). Zakwestionowanie jej przez pozwanego, co miało miejsce w niniejszej sprawie, spowodowało, że potrzebny stał się w celu ustalenia wysokości szkody doznanej przez powódkę, dowód z opinii biegłego.

W opinii uzupełniającej biegły ponownie podkreślił, że obiekt powódki został odbudowany w sposób odmienny w stosunku do stanu sprzed 4 lutego 2019 r., co wprost wynika ze zdjęć znajdujących się w aktach sprawy. Powódka natomiast, wskazując na niewiarygodność opinii biegłego M. Ś., przede wszystkim powołała się na fakt, że biegły nie przeprowadził oględzin nieruchomości. Istotnie z treści opinii wynika, iż biegły takowych oględzin nie przeprowadził. Niemniej jednak opinia biegłego została sporządzona w sposób wnikliwy i należycie uzasadniona. Podstawą opinii biegłego była zaś bogata dokumentacja zdjęciowa zgromadzona w aktach sprawy. Przede wszystkim zaś biegły w opinii uzupełniającej wprost stwierdził, że oględziny budynku nie wpłyną na poczynione przez niego dotychczas ustalenia (k.531), a powódka nie zdołała skutecznie podważyć stanowiska biegłego w tej kwestii. Biegły zaś w sposób wyczerpujący i w zgodzie z zasadami logiki przedstawił sposób dojścia do wniosków opinii. Zastrzeżenia powódki co do tego, że biegły nie przeprowadził oględzin uznać ostatecznie należało za chybione, skoro w ocenie biegłego – specjalisty, oględziny takie nie były potrzebne do poczynienia ustaleń zgodnych z tezą dowodową zakreśloną biegłemu przez Sąd.

Kolejny zarzut powódki sprowadzał się do twierdzenia, że kosztorys biegłego nie daje pewności, czy koszty zakupu rzeczywiście zostały doliczone do cen materiałów. Biegły w opinii uzupełniającej wyjaśnił jednak, że przyjmując ceny materiałów wg (...) wprowadził ich ceny wraz z kosztami zakupu (odczytując dane z odpowiedniej tabeli). Biegły wyjaśnił, że wyszukanie każdego materiału nie odbywa się automatycznie, lecz na podstawie „papierowej” publikacji kwartalnej ośrodka (...) (dowód: opinia uzupełniająca – k. 531).

Ponadto, biegły w opinii uzupełniającej odniósł się do zarzutu powódki dotyczącego przyjętej przez niego średnio - rynkowej stawki robocizny, wyjaśniając, że zastosowane ceny średnie robocizny zostały określone na podstawie cennika, na poziomie cen I kwartału 2019 r., co wynika z terminu zdarzenia szkodowego. Biegły już w opinii podstawowej wskazał, że korzystał z katalogów KNR z aktualizacją oraz notowań średnich czynników cen produkcji budowlanej w mieście B., opublikowanych przez ORGBUD – SERWIS. W I kwartale 2019 r. odnotowano zaś – w odniesieniu do robót ogólnobudowlanych – wskaźnik na poziomie 19,76 zł netto/1 roboczogodzinę. Powyższe ustalenia biegłego pozostają w zgodzie z treścią zapisu § 50 ust. 1 pkt. 1 OWU, zgodnie z którym wysokość szkody ustalana jest na podstawie „cen z dnia powstania szkody”. W przedmiotowej sprawie szkoda miała zaś niewątpliwie miejsce w I kwartale 2019 r. (4.02.2019 r.).

Podstawą przyjętego w opinii rozwiązania, czyli ustalenia wysokości odszkodowania według „cen z dnia powstania szkody”, jest jednak nie tylko treść przepisów OWU, ale również przepisy kodeksu cywilnego. Ubezpieczyciel zobowiązany jest do naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej ( art. 363 § 2 k.c.). Wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego musi być zatem ustalona według cen towarów i usług koniecznych do wykonania naprawy rzeczy z daty ustalenia odszkodowania. Roszczenie uprawnionego i odpowiadający mu obowiązek ubezpieczyciela naprawienia szkody powstają z chwilą powstania szkody, tj. w niniejszym wypadku pożaru. Obowiązek naprawienia szkody nie jest więc uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić, odszkodowanie ma bowiem wyrównać mu uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, a uszczerbek taki istnieje już od chwili wyrządzenia szkody do czasu wypłacenia przez zobowiązanego sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości szkody ustalonej w sposób przewidziany prawem ( art. 363 § 2 i art. 361 § 1 k.c.).

Należy wskazać, że po sporządzeniu przez biegłego opinii uzupełniającej powódka, reprezentowana w sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika – radcę prawnego, nie wnosiła o wezwanie biegłego na rozprawę, celem złożenia ustnych wyjaśnień do opinii. Sąd w obecnym składzie podziela zaś pogląd, zgodnie z którym Sąd powinien wezwać biegłego na rozprawę i umożliwić stronom zadanie mu pytań, ale dopiero wtedy, gdy zostaną zgłoszone wyraźne zastrzeżenia do opinii pisemnej i zostanie złożony wniosek o ustne przesłuchanie biegłego lub gdy sąd poweźmie wątpliwości co do treści wywodów lub konkluzji ekspertyzy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2017 r., III CSK 84/16, LEX nr 2298270). Podobnie we wcześniejszym wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że wezwanie biegłego na rozprawę w celu złożenia ustnych wyjaśnień do opinii uzależnione jest od decyzji sądu. Brak jest takiej potrzeby, gdy opinia jest jasna i kompletna, w pełni odnosi się do zagadnień będących jej przedmiotem, wnioski biegłego nie budzą wątpliwości w świetle zasad wiedzy oraz doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, a jednocześnie opinia została sporządzona w sposób umożliwiający prześledzenie, z zastosowaniem powyższych zasad, analizy przez biegłego zagadnień będących przedmiotem opinii. Jednakże w imię wspomnianej zasady bezpośredniości i zarazem dążenia do poznania rzeczywistego stanu rzeczy, wymogiem prawidłowego przeprowadzenia tego dowodu jest umożliwienie stronom przedstawienia wątpliwości co do treści sporządzonej opinii i uzyskania ich wyjaśnienia w toku przesłuchania autora opinii. Jeśli zatem strona zgłasza zastrzeżenia do pisemnej opinii i wnosi o wezwanie biegłego na rozprawę celem uzyskania od niego ustnych wyjaśnień w zakresie tychże zastrzeżeń, nieuwzględnienie tego wniosku stanowi uchybienie procesowe mogące mieć wpływ na wynik sprawy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2014 r., II UK 27/14, LEX nr 1777878). Z kolei w wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 r., III UK 96/16, LEX nr 2352149, Sąd Najwyższy zważył, że obowiązek wezwania biegłego na rozprawę powstaje wówczas, kiedy sformułowania opinii nie są na tyle jasne i jednoznaczne, aby pozwalały na dokonanie na jej podstawie stanowczych ustaleń.

Wskazać w tym miejscu trzeba na szczególne kryteria oceny dowodu z opinii biegłego

, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (por. postanowienie SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4, poz. 64, a także wyrok z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, LEX nr 77046). Specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii za przekonującą (zob. wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04, LEX nr 151656). Wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla Sądu, jako bezstronnego arbitra w sprawie, dlatego gdy opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, co pozwala uznać sprawę za wyjaśnioną, to nie zachodzi potrzeba dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok SN z 21 listopada 1974 r., II CR 638/74, OSP 1975, nr 5, poz. 108). Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne (istotne) okoliczności sprawy, okoliczność zaś, że opinia biegłych nie ma treści odpowiadającej stronie, nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z kolejnych opinii (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2008 r., I UK 91/08, LEX nr 785520).

Nie uszedł uwadze Sądu fakt, że powódka w piśmie z dnia 4 listopada 2024 r. wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z dziedziny budownictwa. W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie nie zachodziła jednakże taka potrzeba.

Dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, gdyż korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.). Z tego względu nie mają do niego zastosowania wszystkie zasady dotyczące postępowania dowodowego, w tym art. 217 k.p.c. W świetle bowiem art. 286 k.p.c., sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii tych samych lub innych biegłych, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona do sprawy zawiera istotne braki, sprzeczności, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2015 r., I UK 345/14, LEX nr 1771399). Nie można przyjąć, że sąd zobowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (wyroki Sądu Najwyższego: z 15 lutego 1974 r., II CR 817/73, LEX nr 7404; z 18 lutego 1974 r., II CR 5/74, LEX nr 7407; z 15 listopada 2001 r., II UKN 604/00, PPiPS 2003 Nr 9, poz. 67). Potrzeba powołania innego biegłego powinna zatem wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1974 r., I CR 562/74, LEX nr 7607). Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla niej tezy (wyroki Sądu Najwyższego: z 27 czerwca 2001 r., II UKN 446/00, OSNP 2003 Nr 7, poz. 182; z 29 listopada 2016 r., II PK 242/15, LEX nr 2202494). Opinie biegłych, podobnie jak reszta materiału dowodowego, podlegają ocenie sądów rozpoznających sprawę, zgodnie z zasadą swobodnego uznania sędziowskiego. Sądy mają zatem prawo ocenić, czy zebrane w toku sprawy opinie biegłych wystarczająco wyjaśniają wymagające wiadomości specjalnych kwestie istotne przy rozstrzyganiu sprawy, czy też konieczne jest zasięgnięcie opinii innych biegłych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2021 r., I USK 60/21). Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii dalszych biegłych, gdy zachodzi taka potrzeba, w szczególności, gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki, jest nieprzekonująca, niekompletna, pomija lub wadliwie przedstawia istotne okoliczności, jest niejasna, nienależycie uzasadniona czy nieweryfikowalna (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2013 r., I CSK 20/13).

W ocenie Sądu, opinia główna i uzupełniająca biegłego, była opinią rzetelną, zawierającą konkretne, w całości oparte na materiale dowodowym wnioski i twierdzenia, które w sposób logiczny dają się wywieść z oceny dokonanego materiału dowodowego. Przy tym opinia była jasna, niezawierająca żadnych nieścisłości, czy wykluczających się stwierdzeń. Postulowana przez powódkę wadliwość czynności biegłego w postaci braku przeprowadzenia oględzin na potrzeby opinii głównej, została wyjaśniona przy sporządzaniu opinii uzupełniającej. Zgłoszone przez powódkę pozostałe zarzuty do opinii stanowią, w ocenie Sądu, w zasadniczej części polemikę z wnioskami biegłego, niezawierającą rzeczowej argumentacji, a opierającą się na niezadowoleniu strony z wyniku pracy specjalisty. Przy tym biegły w sposób konkretny wyjaśnił, że odbudowa obiektu określona w przedłożonym przez powódkę kosztorysie, opiewającym na kwotę 2 260 044,37 zł netto, dotyczy innego standardu obiektu niż ten istniejący przed 4 lutego 2019 r. i niewątpliwie podwyższa jego wartość. Opinia biegłego M. Ś. (1) była, zdaniem Sądu, na tyle przekonująca, że nie było podstaw do dopuszczania w tej sprawie dowodu z opinii innego biegłego sądowego.

Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 kpc). Dokonując w tym postępowaniu takiej oceny, Sąd dał wiarę w całości opinii biegłego i kierując się jej wnioskami dokonał oceny zasadności zgłoszonego żądania.

Uwzględniając fakt, że pozwany na etapie postępowania likwidacyjnego wypłacił powódce kwoty 580 470,59 zł i następnie 62 274,02 zł, łącznie zatem 642 744,61 zł, kwota pozostała do wypłacenia stanowi różnicę między wartością odtworzeniową prac ustaloną przez biegłego (664 886,66 zł) a wypłaconą już kwotą odszkodowania i wynosi 22 142,05 zł.

O należnych odsetkach od tej kwoty Sąd orzekł od dnia 7.03.2019 r. do dnia zapłaty na zasadzie art. 481 § 1 i 2 k.c, zważając na fakt, że w dniu 6.03.2019 r. upłynął 30 - dniowy termin na wypłatę na rzecz powódki odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 817 § 1 kc ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Sąd uwzględnił ponadto żądanie powódki w zakresie zasądzenia skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie w łącznej kwocie 36 131,33 zł. Powódka prawidłowo przyjęła, że kwota 642 744,61 zł powinna być przez pozwanego wypłacona najpóźniej 6 marca 2019 r., tj. 30 dni po zgłoszeniu szkody w budynku, a zatem słusznie odsetki skapitalizowała od dnia 7 marca 2019 r. (początek naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie). Na kwotę skapitalizowanych odsetek składały się kwoty:

- 5 907,91 zł, naliczona jako odsetki między dniem 7 marca 2019 r. a dniem wypłaty odszkodowania w kwocie 197 471,32 zł, na etapie postępowania likwidacyjnego (9 sierpnia 2019 r.),

- 12 707,18 zł, naliczona jako odsetki między dniem 7 marca 2019 r. a dniem wypłaty odszkodowania w kwocie 382 999,27 zł, na etapie postępowania likwidacyjnego (26 sierpnia 2019 r.),

- 17 516,24 zł, naliczona jako odsetki między dniem 7 marca 2019 r. a dniem wypłaty odszkodowania w kwocie 62 274,02 zł (dnia 23 grudnia 2022 r.).

O należnych odsetkach od tej kwoty Sąd orzekł na zasadzie art. 481 § 1 i 2 k.c,

Powódka domagała się odsetek ustawowych za opóźnienie od powyższej kwoty od dnia wniesienia pozwu, jednak w ocenie Sądu odsetki te powinny być naliczone od upływu 7- dniowego terminu liczonego od doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, co miało miejsce w dn. 23 stycznia 2023 r. (k-296). Tym samym odsetki zostały naliczone od dnia 31 stycznia 2023 r.

Ostatecznie Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki łącznie kwotę 58.273,38 z (22.143,05 zł + 36.131,33 zł), o czy, orzeczono w pkt-cie 1 lit. a) i b) wyroku.

W pozostałym zakresie powództwo oddalono, jako nieudowodnione, o czym orzeczono w pkt-cie 2 wyroku.

Biorąc pod uwagę zasadę celowości i niezbędności kosztów procesu wynikającą z art. 98 § 1 kpc przy rozstrzygnięciu o kosztach procesu Sąd uznał, że koszty procesu poniesione przez powódkę wyniosły 24 666 zł (10 349 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, 10 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego - § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego, 3500 zł tytułem zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego). Koszty procesu poniesione przez pozwanego wyniosły 12 317 zł (10 800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego - § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego, 1500 zł tytułem zaliczki na poczet kosztów opinii biegłego).

Ze względu na częściowe tylko uwzględnienie żądań pozwu koszty procesu zostały zgodnie z treścią art. 100 zd. 1 kpc stosunkowo rozdzielone.

Stosownie do wyniku sprawy powódka „wygrała’ proces w stosunku 28 % wartości wytoczonych roszczeń pieniężnych (58 273,38 zł/206 966,72 zł). Należne jej koszty wynoszą zatem 6 906,48 zł (28 % z poniesionych kosztów w kwocie 24 666 zł). Pozwany „wygrał” proces powodując częściowe oddalenie żądań powódki w stosunku 72 %. Należne jemu koszty wynoszą zatem 8 868,24 zł (72 % z poniesionych kosztów w kwocie 12 317 zł). W związku z powyższym pozwanemu należy się od powódki – na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z 100 kpc zwrot kosztów procesu w wysokości 1 961,76 zł. Powyższą kwotę Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanej w pkt. 3 wyroku, jednocześnie orzekając o odsetkach ustawowych za opóźnienie stosownie do treści art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Zawarte w pkt. 4 lit. a) i b) wyroku rozstrzygnięcie o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach w toku postępowania oparto o treść przepisu art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wydatki postępowania, które tymczasowo poniósł Skarb Państwa w toku postępowania wyniosły 3 392,44 zł i dotyczyły kosztów opinii biegłego sądowego w zakresie niepokrytym z uiszczonych przez strony zaliczek. Przy odpowiednim zastosowaniu określonej w art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 100 zd. 1 kpc zasady stosunkowego rozdziału kosztów należy stwierdzić, że 72 % wydatków powinna ponieść powódka, a 28 % wydatków powinien ponieść pozwany ubezpieczyciel. Z tego względu w pkt 4 lit. a) wyroku Sąd nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2442, 56 zł (72 % z kwoty 3 392,44 zł). W pkt 4 lit. b) wyroku Sąd nakazał natomiast pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 949, 88 zł (28 % z kwoty 3 492,44 zł) tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w toku postępowania.

SSO Elżbieta Kala