Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka U. O. złożyła pozew, w którym domagała się

uchylenia uchwały nr 10 nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki (...) Spółka z o.o w I., z dn. 27.08.2012 r. w przedmiocie zmiany brzmienia § 20 ust. 1 umowy spółki, ewentualnie o stwierdzenie nieważności tej uchwały.

Dodatkowo powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, iż przedmiotowa uchwała jest niezgodna z prawem jak również sprzeczna z dobrymi obyczajami oraz godzi w interesy spółki i jest krzywdząca dla powódki.

Uchwałą nr 10 podjęto bowiem decyzję o zmianie umowy spółki poprzez wprowadzenie zapisu, zgodnie z którym na każde 10 zł. w kapitale zakładowym, przypada jeden głos. Powódce przysługuje jeden udział o wartości nominalnej 750.000 zł., zaś wspólnik (...) dysponuje jednym udziałem o wartości nominalnej 2.000.000 zł.

Powódka wskazała następnie, że zgodnie z treścią art. 246 § 3 k.s.h uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników których dotyczy. Zdaniem powódki zaproponowana zmiana umowy spółki uszczupla prawa udziałowe wspólników posiadających 1 głos, albowiem w następstwie jej podjęcia nastąpi zwiększenie dysproporcji pomiędzy głosami przysługującymi powódce oraz wspólnikowi W. L. (1), w stosunku do (...) spółki (...). Owa dysproporcja wynikać będzie z wartości nominalnej przysługujących wspólnikom udziałów.

Powódka podniosła też, że zgodnie z poglądem wyrażonym w doktrynie, sam fakt głosowania „za” uchwałą, jeżeli nie jest wystarczająco udokumentowany, nie jest wystarczający dla spełnienia warunków określonych w art. 246 § 3 k.s.h. W protokole bowiem nie została zamieszczona zgoda wspólników W. L. (1) i spółki (...) na podjęcie uchwały. Zdaniem powódki nie można utożsamiać ze sobą sposobu głosowania i wyrażenia zgody na podjęcie uchwały.

Powódka podkreśliła na koniec, że utworzenie praw udziałowych nie może się odbywać z naruszeniem art. 20 k.s.h.

Pozwana spółka w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

Podniosła, że dotychczasowa treść umowy spółki określała liczbę głosów przypadających na poszczególne udziały i w związku z tym dawało to wspólnikom uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu na zgromadzeniach. Pozwana podniosła, że taki zapis pozostawał w sprzeczności z art. 174 § 3 k.s.h zdanie drugie, albowiem uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu może dotyczyć tylko udziałów o równej wartości nominalnej, co w pozwanej spółce nie ma miejsca. Konsekwencją takiego błędnego zapisu była jego nieważność. Powodowało to, że zastosowanie miała regulacja ustawowa wynikająca z art. 242 § 2 k.s.h, o swej treści tożsama z nowym brzmieniem umowy spółki wprowadzonej zaskarżoną uchwałą. Sytuacja wspólników po zmianie umowy spółki nie ulega więc żadnej zmianie, a spowodowała li tylko usankcjonowanie regulacji w spółce i tak już obowiązujących.

Zdaniem pozwanej, wbrew twierdzeniom powódki, zmiana sposobu liczenia głosów w żaden sposób nie zmniejszyła siły głosu powódki na zgromadzeniach wspólników. Gdyby bowiem nawet uznać, że dotychczas obowiązujący sposób liczenia głosów był jednak ważny, to pozycja powódki jako wspólnika nie ulega żadnym zmianom.

Pozwana wskazała, że dostosowanie umowy spółki do obowiązujących przepisów prawa nastąpiło zatem bez uszczuplenia praw któregokolwiek ze wspólników i w żaden sposób nie wpłynęło na proporcje i siłę ich głosów, co zdaniem pozwanej uzasadnia oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje.

Powódka jest wspólnikiem pozwanej spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w I.. Oprócz niej wspólnikami są także W. L. (2) i spółka jawna (...).P. B., Z. (...) spółka jawna w I.. Zgodnie z (...) umowy spółki, każdy ze wspólników objął jeden udział o różnej wartości. I tak, powódka i W. L. (2) posiadają udział o wartości 750.000 zł., natomiast (...).P. B., Z. (...) spółka jawna posiada udział o wartości 2.000.000 zł. W (...) umowy spółki zawarto zapis, że udziały wspólników dają im prawo głosu na zgromadzeniu wspólników w następujących proporcjach: W. L. (2) – 1 głos, U. O. – 1 głos, spółka jawna (...).P. B., Z. (...) spółka jawna - 2 głosy.

(dowód: § 7 i 20 umowy spółki k-14 i k-20)

Na zgromadzeniu wspólników w dn. 27.08.2021 r. wspólnicy pozwanej spółki podjęli m.in. uchwałę nr 10 o dokonaniu zmiany(...) (...) poprzez nadanie jej nowego brzmienia o treści : „Na każde 10 złotych wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości przypada jeden głos”. Powódka głosowała przeciwko podjęciu tej uchwały, pozostali wspólnicy oddali głosy „za”. Pełnomocnik powódki dodatkowo zgłosił sprzeciw do uchwały.

(dowód: protokół zgromadzenia wspólników z dn. 27.08.2012 r., akt notarialny rep. (...)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów zaliczonych w poczet materiału dowodowego zwłaszcza, że żadna ze stron nie wnosiła zastrzeżeń do ich autentyczności i prawdziwości.

Z uwagi na charakter sprawy i przedmiot sporu, sąd oddalił wniosek powódki o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka R. O. i zeznań stron na okoliczność czy w trakcie zgromadzenia wspólników została przez wspólników wyrażona zgoda na zmianę § 20 umowy spółki i czy zapoznali się oni z pismem powódki, w którym odmówiła ona wyrażenia zgody na taką zmianę. Sąd uznał bowiem, iż okoliczności i fakty, na potwierdzenie których zgłoszone zostały te dowody nie są istotne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy i dlatego w ocenie sądu ich przeprowadzenie było zbędne. Z resztą pełnomocnik powódki nie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c odnośnie oddalenia tych wniosków przez sąd.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 249 § 1 k.s.h uchwała wspólników sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały. Aby takie powództwo było skuteczne, zaskarżona uchwała musi być dotknięta jednym z następujących uchybień: 1/musi być sprzeczna z umową spółki i jednocześnie godzić w interesy spółki, 2/ musi być sprzeczna z umową spółki i jednocześnie mieć na celu pokrzywdzenie wspólnika, 3/musi być sprzeczna z dobrymi obyczajami i jednocześnie godzić w interesy spółki lub 4/ być sprzeczna z dobrymi obyczajami i mieć na celu pokrzywdzenie wspólnika.

W ocenie sądu powódka nie wykazała, aby zaskarżona przez nią uchwała dotknięta była w/w uchybieniami.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że zaskarżona uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami oraz godzi w interesy spółki i jest krzywdząca dla wspólnika tj. powódki. Stwierdzić jednak należy, że powódka nie wyjaśniła dalej, jakie dobre obyczaje narusza zaskarżona uchwała, w jaki sposób godzi ona w interesy spółki i krzywdzi powódkę, a ponieważ w takiej samej sytuacji co ona jest drugi ze wspólników tj. W. L. (2) (także posiada jeden głos o wartości 750.000 zł.) – to również i jego.

Należy w tym miejscu zauważyć, że pojęcie dobrych obyczajów jest generalną klauzulą odsyłającą, opartą na kryterium ocennym, zaczerpniętym z zasad powszechnej obyczajowości. Przez dobre obyczaje należy rozumieć takie zachowania, które wpływają pozytywnie na funkcjonowanie spółki i otoczenie gospodarcze, a są z pewnością związane z przestrzeganiem uczciwości kupieckiej przy prowadzeniu działalności gospodarczej. W ocenie sądu, przy podejmowaniu uchwały na zgromadzeniu wspólników w dniu 27.08.2012 r., nie doszło do naruszenia jakichkolwiek zasad uczciwości kupieckiej. Powódka zaś w szczególności nie nazwała i nie określiła tychże zasad, dobrych obyczajów, które przedmiotowa uchwała miałaby naruszyć.

Materiał dowodowy zebrany w sprawie nie pozwala też na uznanie, iż zaskarżona przez powódkę uchwała w jakikolwiek sposób godzi w interesy spółki i ma na celu pokrzywdzenie powódki jako wspólnika.

Zauważyć bowiem należy, że użycie w art. 249 § 1 k.s.h sformułowania „w celu” wskazuje na kierunkowe działanie, a zatem powódka musiałaby wykazać, iż uchwała z dn. 27.08.2012 r., została podjęta z wyraźną wolą jej pokrzywdzenia. Pokrzywdzenie wspólnika oznacza przy tym jakąś jego „krzywdę” rozumianą w aspekcie majątkowym (szkoda) i osobistym (krzywda). Jest to pojęcie nieostre, dlatego ocena, czy interesy wspólnika zostały naruszone lub zagrożone w związku z podjętą uchwałą, musi być dokonywana z uwzględnieniem wszystkich okoliczności występujących przy podejmowaniu uchwały. Nie można zaś przyjąć, że uchwała będzie podjęta w celu pokrzywdzenia wspólnika, gdy jedynie jej treści on nie akceptuje lub gdy sprawia mu ona przykrość.

Powódka wskazała, że w/w uchwała powoduje uszczuplenie jej praw udziałowych, albowiem w jej następstwie nastąpi zwiększenie dysproporcji pomiędzy głosami przysługującymi powódce oraz W. L. (1) w stosunku do spółki (...). Tę okoliczność powódka podniosła jako uzasadnienie ewentualnego żądania stwierdzenia nieważności przedmiotowej uchwały. W ocenie powódki bowiem, uchwała ta, jako uszczuplająca jej prawa udziałowe została podjęta niezgodnie z treścią art. 246 § 3 k.s.h. W myśl tego przepisu uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników.

Jednak w ocenie sądu uchwała o zmianie § 20 ust. 1 umowy spółki podjęta przez zgromadzenie wspólników w dn. 27.08.2012 r. nie uszczupliła praw udziałowych powódki.

Należy w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z (...)umowy spółki (...) spółka z o.o w I. wszyscy trzej wspólnicy tej spółki objęli każdy po jednym udziałem o nierównej wartości Powódka i wspólnik W. L. (2) objęli po jednym udziale o wartości 750.000 zł., a wspólnik B. B..P. B., Z. (...) sp. Jawna w I. odjęła jeden udział o wartości 2.000.000 zł. Przy czym nie było między stronami sporu co do tego, że dotychczasowy zapis § (...) 1 umowy spółki, zgodnie z którym udziały dają prawo głosu na zgromadzeniu wspólników w następujących proporcjach ; W. L. (2) – 1 głos, U. O. – 1 głos, spółka jawna (...).P. B., Z. K., sp. J w I. – 2 głosy – był sprzeczny z art. 174 § 3 k.s.h, w myśl którego uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu może dotyczyć tylko udziałów o równej wartości nominalnej.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu wyrażonym w wyroku z dn. 5.06.2008 r., (I ACa 351/08, (...)) o uszczupleniu praw udziałowych wspólnika w rozumieniu art. 246 § 3 k.s.h można mówić jedynie w przypadku prawa przysługującego indywidualnie wspólnikowi w związku z posiadanym udziałem.

Należy zauważyć, że w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mamy do czynienia z dwojakiego rodzaju sytuacją. Po pierwsze, wspólnicy mogą obejmować udziały o równej wartości lub po drugie, mogą obejmować udziały o różnej wartości. Zgodnie bowiem z art. 152 k.s.h kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. W myśl zaś art. 153 k.s.h umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne.

Tak więc, rozkład sił w spółce pomiędzy poszczególnymi wspólnikami uzależniony jest od tego, ile udziałów o równej wartości obejmie dany wspólnik albo jaką wartość ma każdy jeden nierówny udział objęty przez poszczególnych wspólników. Niezależnie bowiem od wzajemnych relacji panujących w stosunkach między wspólnikami, zawsze wspólnicy posiadający większość równych udziałów lub udział o większej wartości, będą mieli większy wpływ na podejmowanie ważnych dla spółki i wspólników decyzji, które nie zawsze będą zgodne ze stanowiskiem reprezentowanym przez wspólników mniejszościowych.

Art. 242 § 2 k.s.h reguluje zaś w sposób ustawowy, że w relacjach między wspólnikami dochodzi do zwiększenia lub zmniejszenia liczby głosów w zależności od reprezentowanego kapitału. Jednakże z samego faktu istnienia sprzecznych stanowisk pomiędzy poszczególnymi wspólnikami nie można wysnuwać wniosku, iż wspólnik większościowy będzie podejmował działania mające na celu pokrzywdzenie wspólników mniejszościowych. Tym bardziej, że głównym i podstawowym celem wspólników jest działanie w interesie spółki, a nie poszczególnych wspólników.

Okoliczności powyższe w żaden sposób nie naruszają przy tym zasady wyrażonej w art. 20 k.sh, zgodnie z którym wspólnicy albo akcjonariusze spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Zasada równego traktowania wspólników nie może bowiem wypaczać reguły dominacji kapitału nad osobami, która została wyrażona m.in. w art. 242 k.s.h, regulującym sposób liczenia głosów w zależności od tego czy wspólnicy posiadają większą liczbę udziałów o równej wartości, czy też po jednym udziale o nierównej wartości. Nie konkurują z zasadą równego traktowania akcje i udziały uprzywilejowane, uprawnienia osobiste, przyznanie indywidualnie oznaczonemu wspólnikowi, czy ograniczenia prawa głosu wspólników posiadających większe pakiety udziałów (akcji). Rozwiązanie przyjęte przez kodeks spółek handlowych dopuszczają możliwość różnicowania praw i obowiązków wspólników.

Zgodnie z cytowanym art. 242 § 1 k.s.h, na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada jeden głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zatem, co do zasady, im wspólnik posiada więcej udziałów o równej wartości, tym ma więcej głosów na zgromadzeniu wspólników. Wspólnicy głosują bowiem na zgromadzeniu wspólników udziałami. Nie obowiązuje więc w tym przypadku zasada, która występuje w innych organach spółki z .o. o , a także w organach uchwałodawczych innych osób prawnych, że głosują osoby posiadając jeden głos bez względu na relacje kapitałowe. Art. 242 § 2 k.s.h nawiązuje zaś do sytuacji, gdy wspólnik może mieć co najwyżej jeden udział. Wówczas na każde 10 zł. wartości nominalnej takiego udziału przypada jeden głos.

I właśnie taki zapis, odpowiadający treści art. 242 § 2 k.s.h, (...) spółka z o.o w I., postanowili zawrzeć w (...). 1 umowy spółki. Należy zauważyć, że wcześniej, w(...) umowy spółki, zawarto zapis, zgodnie z którym kapitał zakładowy dzieli się na trzy nierówne udziały : jeden o wartości 750.000 zł., drugi o wartości 750.000 zł. i trzeci o wartości 2.000.000 zł. (§6 ust. 1 umowy) oraz, że każdy wspólnik nie może posiadać więcej niż jeden udział ( § 6 ust. 3 umowy). Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dn. 7.05.2010 r. (III CSK 246/09, Palestra 2010/7-8/262) do uchwały, którą – dostosowując umowę spółki do art. 69 b ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji w brzmieniu obowiązującym od dnia 15.01.2003 r. – ograniczono przyznane wspólnikom w tej umowie prawo pierwszeństwa nabycia udziałów w odniesieniu do udziałów przysługujących Skarbowi Państwa – art. 264 § 3 k.s.h nie ma zastosowania. Sąd Najwyższy stwierdził w uzasadnieniu tego orzeczenia, że art. 246 § 3 k.s.h nie ma zastosowania do uchwał, które są zgodne z treścią obowiązujących przepisów prawa i stanowią dostosowanie umowy spółki do tych przepisów.

Uchwała nr 10, podjęta przez zgromadzenie wspólników w dn. 27.08.2012 r. , podobnie zatem jak treść art. 242 § 2 k.sh reguluje ustawowe zasady określania ilości głosów przysługujących wspólnikom na zgromadzeniu wspólników. Przyjęte przy tym w przepisach art. 242 k.s.h reguły określania prawa głosu, pozostają w ścisłym związku z zasadą równouprawnienia wspólników wyrażoną w art. 20 k.s.h, a w konsekwencji z zasadą proporcjonalności wkładu wspólnika i jego praw w spółce (tak S.Sołtysiński, A.Szajkowski, J.Szwaja „Kodeks spółek handlowych, tom II – komentarz”, W-wa 2002 r. str. 555). Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na treść wyroku Sądu Najwyższego z dn. 20.06.2007 r. (V CSK 154/07, Lex nr 274565), zgodnie z którym ograniczenia przewidziane w art. 411 § 1 k.s.h (odpowiednik art. 242 k.s.h odnośnie spółki z o.o ) nie mogą prowadzić do pozbawienia akcjonariusza prawa głosu w ogóle, bądź do całkowitego oderwania liczby przysługujących mu głosów od liczby i rodzaju posiadanych akcji. Wprowadzenie tego rodzaju ograniczeń nie dałoby się pogodzić z wyrażoną w art. 20 k.s.h zasadą równego traktowania wszystkich akcjonariuszy, odpowiednio do wniesionego wkładu.

Dodatkowo, w chwili obecnej zaskarżona uchwała nie narusza żadnych praw udziałowych powódki i w żaden sposób jej nie krzywdzi. Jak już bowiem wskazano, uchwała ta zmienia umowę spółki w ten sposób, że w jej § 20 reguluje sposób obliczania głosów wspólników na walnych zgromadzeniach. W chwili obecnej natomiast nie podejmowano żadnej uchwały dotyczącej jakiejkolwiek zmiany sytuacji majątkowej czy osobistej powódki. Trudno więc twierdzić, ze uchwała z dn. 27.08.2012 r. została podjęta w celu pokrzywdzenia powódki.

Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności, w ocenie sądu powódka nie wykazała, aby zaskarżona przez nią uchwała dotknięta była zarzutami wynikającymi z treści art. 249 § 1 k.s.h.

Zdaniem sądu nie zaszły też podstawy do stwierdzenia jej nieważności w trybie art. 252 k.s.h. Powódka podniosła, iż do pojęcia zaskarżonej uchwały wymagane było jednomyślne głosowanie wszystkich wspólników za jej podjęciem, gdyż zgodnie z art. 246 § 3 k.s.h uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników. Z przyczyn wskazanych powyżej, w ocenie sądu, zaskarżona uchwała nie uszczupliła w żaden sposób jej praw udziałowych, ponieważ jej prawa (w zakresie sposobu liczenia oddanych rzez nią głosów), wynikające z posiadania jednego udziału o różnej wartości zostały już wcześniej ustawowo określone w art. 242 § 2 k.s.h. Warto w tym miejscu odnotować stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dn. 24.06.2005 r. (V CK 779/04, Lex nr 195394), zgodnie z którym, jeżeli wspólnicy zakładając spółkę godzili się na to, że określony podmiot będzie większościowym wspólnikiem, to nie mogą z powołaniem się na zasady współżycia społecznego przekreślać następstw tego stanu rzeczy.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności i dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w trybie art. 233 k.p.c , w ocenie sądu roszczenie powódki nie zasługiwało na uwzględnienie, o czym orzeczono w pkt-cie 1 wyroku.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c., który w § 1 stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Ponieważ powódka przegrała w całości niniejszą sprawę, należało zgodnie z przywołaną wyżej zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądzić od niej na rzecz pozwanej spółki zwrot niezbędnych, celowych kosztów jakie poniosła. Na koszty te złożyła się zaś kwota 360 zł. z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, określonego na podstawie § 10 ust. 1 pkt 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28.09.2002 r. – w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (DZ. U nr 163, poz. 1349 ze zm.)