Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2017 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: H. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 26 września 2016 r., znak: (...)

w sprawie: H. S.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę pomostową

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej H. S. prawo do emerytury pomostowej od dnia (...)r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

3)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonej kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 września 2016 r., znak:(...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej H. S. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczona nie osiągnęła wieku 55 lat, po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy oraz nie udowodniła rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona, wskazując, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace zaliczane do prac w warunkach szczególnych od 2 września 1985 r. do 31 marca 2013 r., bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu oraz bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest. Nadto,
w odwołaniu wskazano, że ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przetwarzała pulpy azbestowe (materiały zawierające azbest) w laboratorium. W uzasadnieniu odwołania szczegółowo przytoczono czym charakteryzowała się praca ubezpieczona oraz na jakie niebezpieczne substancje chemiczne ubezpieczona była narażona.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy dodatkowo wyjaśnił, iż zaliczył do pracy w warunkach szczególnych w myśl art. 4 ww. ustawy następujące okresy zatrudnienia: od 2 września 1985 r. do 13 września 1989 r., od 2 lipca 1990 r. do 30 września 1995 r., od 4 lutego 1996 r. do 31 grudnia 1998 r. i od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2008 r. (po wyłączeniu okresów zasiłków chorobowych), tj. łącznie 21 lat 2 miesiące i 12 dni.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona H. S. (ur. (...)) w dniu 8 września 2016 r. złożyła wniosek o emeryturę pomostową. Łączny staż pracy ubezpieczonej to 27 lat 7 miesięcy i 6 dni. Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych organ rentowy uznał 21 lat 2 miesiące i 21 dni.

Bezsporne.

Ubezpieczona była zatrudniona w Zakładach (...) S.A. w okresie od 2 września 1985 r. do 31 marca 2013 r., na stanowiskach: laborant, starszy laborant i specjalista laborant. Laboratorium, w którym pracowała ubezpieczona znajdowało się w osobnym budynku baterii wyparnej. Laboratorium otrzymywało zlecenia analiz międzyoperacyjnych, czyli analiz: solanki, azbestu chryzotylowego w postaci pulpy azbestowej lub w postaci sypkiej oraz chloru, wodoru, katolitu, które to analizy były wykonywane przez laborantki. Pulpa azbestowa składała się z azbestu chryzotylowego z dodatkiem politetrafluoroetylenu – teflonu rozpuszczonych w roztworze wody – innymi słowy stanowiła roztwór ługu sodowego, soli, azbestu i modyfikatora.

Ubezpieczona jako laborantka została wyznaczona do specjalnej grupy laborantek ( oprócz G. D. (1) i J. P. ), których wyłączną pracą w pełnym wymiarze czasu pracy było wykonywanie analizy pulpy azbestowej i sypkiego azbestu. Taką pracę wykonywała ubezpieczona w całym spornym okresie. Decyzję o wyznaczeniu zespołu zajmującego się wyłącznie analizą pulpy azbestowej podjął L. P.-kierownik wydziału i główny technolog a decyzja powyższa wynikała z chęci ograniczenia liczby osób narażonych na bardzo szkodliwe oddziaływanie włókien azbestu. Zlecenie otrzymywane przez zespół laborantek wśród których znajdowała się ubezpieczona określało co należy zbadać w danej pulpie i w zależności od zakresu zlecenia analizy mogła trwać od jednego do trzech dni i w każdym z tych dni trzeba było powtarzać czynności analizy pulpy. Do obowiązków ubezpieczonej w trakcie analizy należało sprawdzenie zawartości teflonu w masie pulpy azbestowej, przy czym analizując pulpę trzeba było dokonać analizy samego azbestu czyli ustalić dlaczego jego przepuszczalność wzrosła i spowodowała wyłączenie elektrolizera. Elektrolizer składał się
z części anodowej i katodowej, część katodowa stanowiła siatkę stalową, na którą nakładana była pulpa azbestowa stanowiąca przeponę. Część anodową stanowiły anody tytanowe stało wymiarowe. Na katodzie wydzielał się wodór a na anodzie chlor. W celu uniknięcia zmieszania tych dwóch gazów nakładało się przeponę azbestową na siatkę katodową, ta przepona miała za zadanie przepuszczanie anolitu i spełniała funkcję oddzielenia wodoru i chloru. Aparatowi przynosi pulpę do laboratorium w szklanych słoikach i zostawiali ją ze zleceniem. Ubezpieczona ręcznie przenosiła fragment pulpy do kolby stożkowej czyli wyposażenia laboratorium, dodawała odpowiednie składniki chemiczne w celu analizy zawartości pulpy pod kątem zawartych w niej związków. Po dodaniu tych składników następowało miareczkowanie, czyli wskazanie w zawartości badanej substancji pod kątem składu pulpy, czyli oznaczanie zawartości poszczególnych składników w całej zawartości kolby. Następnie ubezpieczona ważyła odmierzoną pulpę na wadze ręcznie, a następnie po wyjęciu i zważeniu pulpy suszyła ją w piecu o wysokiej temperaturze na porcelanowym tyglu. W czasie gdy pulpa była w piecu można było wykonywać inne czynności np. nastawiać odczynniki lub dokonywać analizy solanki. Odczynniki były potrzebne do dokonania analizy pulpy, a analiza solanki była niezbędna dla zabezpieczenia prawidłowej pracy elektrolizerów. Pulpa w piecu zmieniała właściwości fizyczne i przechodziła w stan sypki, czyli azbest. Następnie ubezpieczona wyjmowała azbest z pieca, ważyła go na wadze analitycznej. Analiza próbek prowadziła do otrzymania z pulpy włókien azbestu.

Ubezpieczona jako laborantka dokonująca analizy pulpy oraz azbestu sypkiego pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Razem z ubezpieczona pracowała J. P. i G. D. (2), której pracodawca wystawił świadectwo pracy w szczególnych warunkach z powołaniem na wykonywanie pracy z wykazu B działu IV poz.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.

Dowód: akta organu rentowego: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 13; akta sądowe – zeznania świadków A. D. i B. D. zapis AV na płycie CD k. 28, zeznania świadków G. D. (1), J. J. oraz ubezpieczonej zapis AV na płycie CD k. 46; teczka akt osobowych ubezpieczonej: porozumienie k. 62, angaż k. 63, skierowanie na badanie profilaktyczne k. 73, k. 78, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych G. D. (1) k.49.

W okresie od 2 kwietnia 2015 r. do 16 stycznia 2017 r. ubezpieczona pracowała jako laborantka w (...) Sp. z o.o.

Dowód: akta sądowe – świadectwo pracy k. 25.

Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Prymat wiarygodności został przyznany także zeznaniom świadków, którzy byli współpracownikami ubezpieczonej w spornym okresie, mieli zatem bezpośrednią wiedzę odnośnie powierzonych ubezpieczonej obowiązków, jak również Sąd uznał za wiarygodne zeznania ubezpieczonej. Zeznania przesłuchanych w sprawie osób były spontaniczne, spójne, konsekwentne i zbieżne ze sobą wzajemnie, nie budząc jakichkolwiek wątpliwości co do ich wiarygodności oraz korelowały z dokumentacją akt osobowych ubezpieczonej.

Sąd zważył, co następuje:

Przenosząc ustalony w sprawie stan faktyczny na grunt przepisów prawa należało stwierdzić, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z kolei zaś w myśl art. 8 powołanej wyżej ustawy pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli: osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn i ma okres pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 20, 22 i 32 załącznika nr 1 do ustawy, wynoszący co najmniej 10 lat.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 powołanej wyżej ustawy prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

W niniejszej sprawie kwestią sporną było ustalenie, czy ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki konieczne do nabycia prawa do emerytury pomostowej. Sąd, w toku postępowania zainicjowanego odwołaniem, nie może ograniczyć możliwości udowodnienia, że dana praca wykonywana była w szczególnych warunkach jedynie do świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionych według ustalonego
w przepisach wzorca, lecz powinien wszelkimi dostępnymi dowodami wskazanymi przez strony postępowania dokonać oceny faktycznie wykonywanych czynności pracowniczych w spornym okresie oraz warunków wykonywanej pracy, w kontekście okoliczności uzasadniających przyznanie emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zgodnie z treścią art. 473 § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i z przesłuchania stron. Tym samym więc w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe występujące w postępowaniu przed organem rentowym. Nie jest więc wykluczona możliwość udowadniania w postępowaniu sądowym na podstawie zeznań świadków okresów zatrudnienia na potrzeby ustalenia zatrudnienia w szczególnych warunkach (uchwała SN z 21.09.1984 r., III UZP 48/84).

Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach, nie ma więc istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, a tylko rodzaj powierzonej mu pracy.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe (w tym w szczególności dokumenty z akt osobowych ubezpieczonej oraz zeznania świadków) pozwoliły na ustalenie, iż ubezpieczona po 31 grudnia 2008 r. wykonywała prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest, tj. prace określone w załączniku 1 do ww. ustawy (wykaz prac
w szczególnych warunkach) pod poz. 32. Zdaniem Sądu ubezpieczona pracowała przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest – wskazuje na to nie tylko sposób prowadzenia analiz, które wykonywała ubezpieczona jako wyznaczona laborantka oraz fakt, iż dochodziło do przetwarzania pulpy azbestowej w stałą postać azbestu, a także lotną, w wyniku czego unosiły się w powietrzu pyłki włókien azbestowych. Przetwórstwo to ogół procesów technologicznych mających na celu zmianę wszelkich właściwości fizycznych oraz chemicznych (wyrok SA w Gdańsku z dn. 27.04.2016 r., III AUa 2129/15). W związku z tym Sąd nie ma wątpliwości, że w trakcie analiz wykonywanych przez ubezpieczoną takie właśnie przetwórstwo miało miejsce skoro pulpa składająca się z ługu sodowego, wody, soli, chlorku sodu, teflonu i azbestu podlegała w trakcie czynności laborantki rozdzieleniu na poszczególne czynniki lotne i stałe w wyniku czego laborant uzyskiwał dane o zawartości czystego azbestu w danej próbie.

Zdaniem Sądu Okręgowego, uznać więc należy, że do ubezpieczonej znajdzie zastosowanie art. 8 ustawy o emeryturach pomostowych.

Przechodząc zaś do przesłanek nabycia prawa do emerytury w takim przypadku należy w pierwszej kolejności wskazać, że ubezpieczona urodziła się (...) więc 50 lat osiągnęła 11 stycznia 2016 r. i tym samym spełnia warunki osiągnięcia wymaganego wieku
i urodzenia po 31 grudnia 1948 r. W związku z tym, iż jako laborant, starszy laborant i specjalista laborant wyznaczony do analizy pulpy azbestowej i sypkiego azbestu ubezpieczona pracowała w okresie od 2 września 1985 r. do 31 marca 2013 r. tj. 27 lat 7 miesięcy, niewątpliwie legitymuje się co najmniej 10-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W toku postępowania administracyjnego przez organem rentowym ustalono już, że ubezpieczona przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywała prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Bezspornym było także, że ubezpieczona posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy. Z kolei zaś rozwiązanie stosunku pracy zostało udowodnione złożonym w toku postępowania sądowego świadectwem pracy.

Należy również wskazać, że przytoczone przez organ rentowy orzecznictwo w odpowiedzi na odwołanie nie miało żadnego związku z sytuacją faktyczną ubezpieczonej i tym samym nie ma żadnego odniesienia do przedmiotowej sprawy.

Mając na względzie powyższe, ubezpieczona udowodniła, iż spełnia wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury pomostowej i tym samym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

Jednocześnie Sąd uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie to wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed Sądem i w tym przedmiocie orzekł w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wydanie błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu (wyrok SA w Gdańsku z dnia 08.02.2017 r., III AUa 1257/16).

W punkcie 3. wyroku Sąd orzekł o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia odwołania.

SSO Ewa Milczarek