Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2025r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Maciej Flinik

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2025r. wB.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy D. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

w związku z odwołaniem D. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 25 października 2023 r. znak (...)

z dnia 28 listopada 2023 r. znak (...)

o rentę socjalną i o rentę z tytułu niezdolności do pracy

1. zmienia zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 25 października 2023 r. w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu D. M. prawo do renty socjalnej na okres od dnia 5 kwietnia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2025 r.

2. oddala odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 28 listopada 2023 r. odmawiającej przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

3. stwierdza , że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji

Sygn. akt VI U 1923/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 listopada 2023 r. (...) Oddział w B. odmówił D. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, iż ubezpieczony w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę to jest od 12 czerwca 2013 r. do 11 czerwca 2023r. nie udowodnił wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze co najmniej 5 lat, a jedynie 4 miesiące i 20 dni. Łączny staż pracy ubezpieczonego wynosi 4 lata 1 miesiąc i 14 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 6 dni okresów nieskładkowych.

Decyzją z dnia 25 października 2023r. (...) Oddział w B. odmówił D. M. prawa do renty socjalnej . Decyzję wydano w oparciu o artykuł 4 ustawy o rencie socjalnej. W uzasadnieniu decyzji Organ rentowy wskazał, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 6 października 2023 r. uznała, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zarządzeniem z dnia 11 stycznia 2024r. Przewodniczący połączył do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą VI U 1923/23 sprawy z obu tych odwołań.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

U ubezpieczonego D. M. rozpoznaje się organiczne zaburzenia nastroju. Z tego powodu przynajmniej od daty złożenia wniosku o rentę pozostaje on całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ta ma charakter okresowy i będzie się utrzymywać do końca 2025 r. Naruszenie sprawności organizmu powodujące przedmiotową niezdolność do pracy powstało u niego przed (...)rokiem życia – w trakcie nauki.

Przebieg zaburzeń u ubezpieczonego ma charakter przewlekły , w czasie ulegało nasilenie poszczególnych objawów . U w/w- nego obserwuje się zaburzenia w sferze afektywno – behawioralnej . Powodują one znaczne trudności w organizowaniu codziennego toku zajęć, w zakresie współpracy , motywacji oraz wykonywaniu i wydajności pracy . Stopniowo zmniejszały się jego możliwości adaptacyjne , umiejętności społeczne oraz interpersonalne i nasilał się stopień nieprzystosowania w zakresie funkcjonowania psychospołecznego. Wpływ tych zaburzeń na funkcjonowanie badanego jest znaczący i względnie trwały. Po przebytej chorobie nowotworowej w roku (...) r. ubezpieczony zgłosił się do lekarza psychiatry z powodu uwarunkowanych sytuacyjnie trudności emocjonalnych w postaci nerwowości, obniżenia nastroju, myśli rezygnacyjnych i do chwili obecnej kontynuuje farmakoterapię psychiatryczną z różnymi rozpoznaniami. Ubezpieczony był kilkukrotnie hospitalizowany psychiatrycznie.

/ dowód : opinia biegłych sądowych – k. 43 – 45 , 64 – 64 v akt sprawy /

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o opinie ( główną i uzupełniającą ) biegłych sądowych psychiatry i psychologa, które uznał za miarodajne dla oceny stanu zdrowia ubezpieczonego i przekładania się tegoż stanu zdrowia na jego zdolność do pracy, również w zakresie dotyczącym datowania powstania naruszenia sprawności organizmu w/w- nego, skutkującego obecnie jego całkowitą niezdolnością do pracy. Dowód z opinii biegłych, jak podkreśla się w orzecznictwie, podlega ocenie sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c., na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, Lex nr 77046). Przedmiotowa opinia ( główna i uzupełniająca ) została sporządzona przez specjalistów z dziedzin medycyny zajmujących się diagnozowaniem i leczeniem schorzeń, na które cierpi ubezpieczony, w oparciu o posiadane przez biegłych wiadomości specjalne i spełnia wymogi określone w art. 285 k.p.c. Nie zachodziła zatem potrzeba powoływania dalszych biegłych . Wniosek organu rentowego o powołanie kolejnego zespołu biegłych tych samych specjalizacji , mający służyć „ weryfikacji „ prawidłowości ustaleń I – go zespołu wobec wątpliwości , jakie powziął pozwany , zmierzał wyłącznie do wydłużania postępowania ( argumentacja , która legła u jego podstaw stanowiła jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami biegłych ) . Biegli wyjaśnili, iż naruszenie sprawności organizmu ubezpieczonego skutkujące obecnie jego całkowitą niezdolnością do pracy sięga okresu jego nauki i pozostawało w bezpośrednim związku z mającą wiele lat wcześniej diagnozą dotyczącą procesu nowotworowego.

Sąd pominął dowód z opinii pozostałych biegłych , albowiem w świetle jasnej i przekonującej opinii psychiatry i psychologa , a zatem specjalistów , którzy wypowiedzieli się co do schorzenia wiodącego występującego u ubezpieczonego, a także ubocznego i drugorzędnego charakteru schorzeń współistniejących , wreszcie wobec wniosku pozwanego o pominięcie tego dowodu i braku reakcji na zobowiązanie sądu w przedmiocie zajęcia stanowiska w tej materii ze strony ubezpieczonego, przeprowadzenie czasochłonnych i generujących dalsze niebagatelne koszty opinii zostało uznane przez sąd za niecelowe i zbędne .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W tak ustalonym stanie faktycznym jedynie odwołanie od decyzji odmawiającej ubezpieczonemu prawa do renty socjalnej zasługiwało na uwzględnienie. Renta socjalna ma charakter świadczenia zabezpieczającego, a jej celem jest kompensowanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego ze względu na to, że całkowita niezdolność do pracy powstała przed wejściem na rynek pracy. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. 2018, poz. 1340), świadczenie to przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki lub nauki w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. W ustępie 2 wskazano, że osobie, która spełniła warunki określone w ust. 1, przysługuje renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała, bądź renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa. Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje się na zasadach i w trybie określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r. poz. 1270) (dalej - ustawy emerytalnej), stosując odpowiednio (w myśl art. 5 i 15) m.in. art. 12-14 tej ustawy. Zgodnie więc z art. 12 ustawy emerytalnej niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1). Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2). Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Zgodnie natomiast z treścią art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji (pkt 1); możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (pkt 2).

W świetle opinii biegłych sądowych wydanej w niniejszej sprawie ( psychiatry i psychologa ) nie budzi wątpliwości istnienie u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy spowodowane naruszeniem sprawności organizmu powstałej przez ukończeniem nauki, a konkretnie przed (...) rokiem życia ( w trakcie nauki zdiagnozowano u niego chorobę nowotworową , co przełożyło się bezpośrednio na jego stan psychiczny i już wówczas wymagało podjęcia specjalistycznego leczenia ) .

Jednocześnie ubezpieczony z uwagi na łączny relatywnie bardzo krótki ( w kontekście jego wieku ) staż pracy ( niespełna 5 lat ) w żadnym wariancie ( dla określonych przedziałów wiekowych ) nie spełnia warunków stażowych dla przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa ”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1 ) Art. 58 ust. 1 ustawy stanowi, iż warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1)1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2)2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3)3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4)4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5)5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego

dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania

niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów

pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty

rodzinnej ( ust. 2 ). W myśl ust. 4 przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Ubezpieczony w okresie przed ukończeniem (...) , po ukończeniu (...)roku życia , a przed ukończeniem (...) lat oraz po (...) roku życia i przed ukończeniem(...) roku życia nie posiada żadnego okresu składkowego i nieskładkowego . W okresie od (...) do (...) roku życia legitymuje się jedynie 9 miesiącami i 8 dniami stażu ubezpieczeniowego, a po(...) roku życia nie posiada 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Nie spełnia również warunku wymienionego w art. 58 ust. 3 ponieważ nie został zgłoszony do ubezpieczeń(...) rokiem życia, ani w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu nauki.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił decyzję dotyczącą renty socjalnej, przyznając ubezpieczonemu przedmiotowe świadczenie od dnia 5 kwietnia 2023r. na okres wskazany przez biegłych czyli do 31 grudnia 2025r. Na podstawie § 1 powyższego przepisu sąd oddalił jego roszczenie o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z treścią przepisu art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W ocenie sądu zaistniały podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego. Biegli sądowi dochodząc do odmiennych aniżeli pozwany konkluzji co do stanu zdrowia ubezpieczonego i przekładania się tegoż stanu zdrowia na zdolność do pracy wskazali , iż bazowali na tym samym materiale dowodowym , który stanowił podstawę wadliwych ustaleń organu rentowego. Gdyby orzecznicy ZUS prawidłowo ocenili stan zdrowia ubezpieczonego z puntu widzenia przesłanek prawa do renty socjalnej, nie byłoby potrzeby inicjowania postępowania sądowego.

Sędzia Maciej Flinik