Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 września 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., działając na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 887) oraz na podstawie ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 552) ponownie ustalił kapitał początkowy ubezpieczonemu M. Z.. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł (...) zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów: od 01.03.1987 r. do 06.01.1989 r. z uwagi na brak wykazu faktycznie przepracowanych dni pracy w danych latach lub zaświadczenia, iż ubezpiecozny nie był czlonkiem spółdzielni oraz okresu nauki w szkole wyższej na jednym kierunku ponad wymiar określony w programie studiów. Organ nie uwzględnił również dochodów: z 1987 roku w kwocie (...) zł i z 1988 roku w kwocie (...) zł, ponieważ przedłożony środek dowodowy budzi wątpliwości z uwagi na brak określenia jakiego roku dotyczy wypłacona kwota.

Kolejną decyzją z dnia 7 września 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., działając na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1251) przyznał ubezpieczonemu emeryturę od dnia 1 lipca 2023 roku tj. od miesiąca, w którym zgłosozno wsniosek. Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła miesięcznie (...) zł.

Odwołanie od powyższych decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się ich zmiany poprzez ponowne przeliczenie kapitału początkowego i emerytury z uwzględnieniem okresu od 01.03.1987 r. do 06.01.1989 r. i faktycznie otrzyzmywanego wtedy wynagrodzenia, a także dochodów z roku 1987 w kwocie 18.000 zł i z roku 1988 w kwocie 48.000 zł.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując się ponownie na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o Emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W myśl art. 25 ust. 1 podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zgodnie z art. 173 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy, przy czym kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

Natomiast w myśl art. 174 ust. 1powyższej ustawy - kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

2. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

2a. Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2.

3. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

3b. Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

7. Do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r.

8. Przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. (…).

W toku postępowania Sąd przeprowadził dowód z dokumentów znajdujących się w aktach ZUS oraz sądowych, w tym z oryginałów akt osobowych ubezpieczonego M. Z. za okres zatrudnienia od 01.03.1987 r. do 06.01.1989 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) w G., a także na podstawie zeznań ubezpieczonego przesłuchanego na rozprawie w dniach: 14 listopada 2024 r. (k. 42 akt sprawy), 6 marca 2025 r. (k. 48 akt sprawy) oraz 17 lipca 2025 r. (k. 65 akt sprawy).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, głównie oparte na informacjach zawartych w oryginałach zachowanych akt osobowych ubezpieczonego, a także jego zeznań umożliwiło ustalenie w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości, iż okres zatrudnienia ubezpieczonego w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) był rzeczywistym okresem pracy, wykonywanej w brygadzie remontowej na stanowisku kierownika robót. Nic nie wskazuje na to, aby ubezpieczony był traktowany jako członek spółdzielni.

Brygada była grupą pracowników zajmującą się pracami remontowymi, a rozliczenie wynagrodzenia następowało adekwatnie do rodzaju i zakresu wykonywanych obowiązków. Choć sposób zawierania kontraktów mógł być różny, a część wynagrodzenia miała charakter stały, a część zmienny to z ustaleń Sądu wynika, że ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, co najmniej 8 godzin dziennie. Nie ma podstaw, by zakwestionować ten okres jako niespełniający warunków do jego uwzględnienia jako okres składkowy.

Jeśli chodzi o wynagrodzenia, Sąd – poza tym, co zostało już uwzględnione przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – uznał za zasadne doliczenie również dodatkowych kwot tj. (...) zł za pracę w lutym 1987 r. oraz (...) zł za pracę w lutym 1988 r., i (...) zł w grudniu 1988 r., co skutkowało tym, że faktycznie otrzymane wynagrodzenia w roku 1987 wyniosły łącznie (...)zł, a w roku 1988 –(...)zł.

W ocenie Sądu z dokumentów zgromadzonych w sprawie wynika w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości, że wskazane kwoty stanowiły kwoty wynagrodzeń za pracę wykonaną w we wskazanych latach, których daty zostały wprost określone w przedłożonych dokumentach, a także premii. Jednocześnie brak jest podstaw do przyjęcia, iż premia nie podlegała oskładkowaniu. Wręcz przeciwnie – dostępne dowody pozwalają stwierdzić, że premia ta miała charakter składkowy.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 09.05.2019r. ( sygn. akt III AUa 916/18) - podstawa wymiaru składki, czyli wynagrodzenie uzyskiwane przez wnioskodawcę musi być ustalona w sposób pewny. Wprawdzie wnioskodawca w postępowaniu sądowym może udowadniać wysokość wynagrodzenia wszelkimi środkami dowodowymi wynikającymi z przepisów kodeksu postępowania cywilnego, ale dowody te muszą wykazywać w sposób precyzyjny i niebudzący wątpliwości nie tylko wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia, ale i fakt ich wypłaty.

Należy też zwrócić uwagę na to, że w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty a także kapitału początkowego. W postępowaniu sądowym mogą być więc przeprowadzone dowody z innych dokumentów niż wymienione w § 20 rozporządzenia. W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w postępowaniu sądowym zgodnie zatem z treścią art. 473 k.p.c. nie stosuje się także przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądem, także wówczas, gdy przedmiotem sporu jest podstawa wymiaru świadczeń ubezpieczeniowych, fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, a do sądu należy ocena ich wiarygodności. zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 r., sygn. akt III AUa 105/97, Apel-W-wa, 1997/2/7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku III AUr 294/93, PS-wkł. Wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z 19.05.2016 r., VII U 1401/15, LEX nr 2055528.

Wobec powyższego Sąd uznał, że wniesione przez ubezpieczonego odwołanie zasługuje na uwzględnienie i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje, jak w sentencji wyroku, pozostawiając organowi rentowemu matematyczne wyliczenie kapitału poczatkowego oraz emerytury w sposób najkorzystniejszy dla ubezpieczonego.

Sędzia Karolina Chudzinska