Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Bank (...) S.A. w B. reprezentowany przez specjalistę Z. M. wystąpił do notariusza J. N. w B. o wydanie wypisu aktu poświadczenia dziedziczenia po K. M., córce J. zmarłej 18 października 2012 roku w B., ostatnio zamieszkałej w B., a sporządzonego przez tego notariusza w dniu 2 listopada 2012 roku, zarejestrowanego w rejestrze poświadczeń dziedziczenia pod numerem (...). W dniu 28 października 2013 roku notariusz J. N. odmówił dokonania czynności notarialnej (sygnatura (...)) polegającej na wydaniu bankowi wypisu aktu poświadczenia dziedziczenia argumentując następnie - na żądanie wnioskodawcy - że wraz z wnioskiem o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia nie przedłożono żadnego dokumentu, z którego wynikałoby umocowanie Z. M. do działania w imieniu banku. Ponadto notariusz wskazał, że zgodnie z treścią art. 95n § 3 ustawy Prawo o notariacie wypis zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia może być wydany osobie, która wykaże istnienie interesu prawnego, to zaś notariusz może uczynić jedynie po zweryfikowaniu tożsamości osoby i tego czy posiada ona interes prawny w uzyskaniu wypisu, co nastąpić może w siedzibie kancelarii, a nie poza nią.

Zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej wywiódł Bank (...) S.A. w B. reprezentowany przez radcę prawnego M. O., który wykazał swe umocowanie odpisem pełnomocnictwa poświadczonym za zgodność z oryginałem, a udzielonym mu przez zarząd banku. Uzasadniając swe zażalenie wskazał, że do wniosku załączony został odpis umowy o prowadzenie rachunku bankowego zawartej między K. M. a Bankiem (...) S.A. w B., a z oświadczenia banku wynika, że zadłużenie wynikające z tej umowy nie zostało spłacone. Tym samym wykazany został interes prawny banku w uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia, który może dochodzić spłaty długów spadkowych od spadkobierców K. M., a którzy wskazani są w akcie poświadczenia dziedziczenia.

1

W odpowiedzi na zażalenie notariusz podtrzymał dotychczasowe stanowisko podnosząc, że w jego ocenie bank nie wykazał istnienia interesu prawnego w uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia przedkładając jedynie odpis umowy o prowadzenie rachunku bankowego, winien bowiem wykazać istnienie długu przedkładając bankowy tytuł egzekucyjny lub nakaz zapłaty wystawiony przeciwko K. M..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie było zasadne.

W pierwszej kolejności sąd wskazuje, że pełnomocnik banku wykazał dokumentami poświadczonym za zgodność przez pełnomocnika wierzyciela występującego w sprawie, a będącego radcą prawnym w trybie określonym w art. 129 § 2 i 3 kpc, że jest pełnomocnikiem banku i że może podejmować czynności w imieniu Banku (...) S.A. w B..

Po wtóre, wbrew stanowisku notariusza, w przedmiotowej sprawie nie zachodziły podstawy do stwierdzenia, że wnioskodawca nie wykazał istnienia interesu prawnego w żądaniu wydania odpisu aktu poświadczenia dziedziczenia. Decyzja notariusza o odmowie dokonania czynności notarialnej, będąca wyrazem jego oceny co do spełnienia ustawowo określonych przesłanek wyłączających dokonanie tej czynności, stanowi substrat zaskarżenia do sądu. Postępowanie notarialne związane z odmową dokonania czynności notarialnej jest więc odpowiednikiem postępowania pierwszoinstancyjnego, a zażalenie na tę odmowę - instrumentem realizacji nadzoru judykacyjnego nad notariuszem. Skoro zatem zgodnie z art. 83 § 1 ustawy Prawo o notariacie sąd rozpoznając zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej stosuje przepisy kodeksu postępowania cywilnego, a przepis ten na mocy art. 95n§3 w/w ustawy ma odpowiednie zastosowanie w sprawach dotyczących wniosku o wydanie wypisu zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, to nie zachodzą podstawy do uznania, by wykazanie interesu prawnego miało nastąpić wedle innych reguł niż przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego. Należy przy tym wskazać, że wprowadzenie możliwości sporządzania przez notariuszy aktów poświadczeń dziedziczenia miało na celu odciążenie sądów oraz

2

zapewnienie przyspieszenia postępowań w tym przedmiocie. W sytuacji zatem, gdy wierzyciel spadkodawcy jest co do zasady legitymowany do zainicjowania postępowania o stwierdzenia nabycia spadku, brak jest jakichkolwiek przesłanek do różnicowania wymogów formalnych w odniesieniu do dokumentów służących wykazaniu istnienia interesu prawnego w postępowaniu sądowym i przed notariuszem.

Nietrafny jest pogląd wyrażony przez notariusza, że przedstawienie dokumentu obejmującego umowę o prowadzenie rachunku bankowego zawartą przez wskazaną we wniosku spadkodawczynię wraz z oświadczeniem banku o istnieniu długu nie jest wystarczającym dla wykazania interesu prawnego w uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia, gdyż dokument ten stanowi tylko dowód tego, że zawarto umowę o takiej treści, a samo wejście w stosunki umowne nie jest uprawdopodobnieniem interesu prawnego, co mogłoby nastąpić poprzez przedstawienie bankowego tytułu egzekucyjnego czy nakazu zapłaty przeciwko K. M.. Stanowisko takie jest w sposób oczywisty błędne. Oceny tego czy zobowiązanie spadkobierców K. M. wobec banku istnieje, w jakiej wysokości oraz czy jej spadkobiercy będą za długi spadkowe odpowiadali, dokona sąd rozpoznający sprawę o zapłatę z udziałem spadkobierców K. M., których krąg wynika właśnie z dokumentu, którego notariusz odmówił wydania. Prezentując swoje stanowisko notariusz zdaje się nie zauważać, że z chwilą śmierci K. M. ustała jej zdolność sądowa, a tym samym niemożliwym było wystawienia przeciwko niej bankowego tytułu egzekucyjnego czy też występowanie z powództwem o zapłatę, a tym samym wykazanie w inny sposób istnienia długu.

Mając powyższe na względzie sąd odwoławczy na podstawie przepisów art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc oraz art. 83 i art. 95n§3 ustawy Prawo o notariacie zażalenie uwzględnił uchylając decyzję notariusza o odmowie dokonania czynności notarialnej.