Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskodawca (...) Fundusz (...) z siedzibą w W. złożył wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po Z. M. (2) zmarłym w dniu 24 lutego 2011r. i wskazał, że jego spadkobiercą ustawowym jest córka J. M. (1).

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20 września 2013r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy stwierdził, że spadek po Z. M. (1), zmarłym w dniu 24 lutego 2011r. w B., gdzie ostatnio stale zamieszkiwał, nabyła na podstawie ustawy córka J. M. (1) – w całości.

Sąd Rejonowy ustalił, że Z. M. (1) zmarł w dniu 20 września 2011r. W chwili śmierci był rozwiedziony. Jednym dzieckiem zmarłego pochodzącym z małżeństw z M. S. jest córka J. M. (2). Spadkodawca nie sporządził testamentu, a zatem spadek na podstawie ustawy, a dokładniej art.931 ∫ 1 kc dziedziczy jego córka – J. M. (1) w całości (postanowienie wraz z uzasadnieniem – k.35 oraz 38 – 39).

Apelację od postanowienia złożyła uczestniczka J. M. (2). Jej treść, mało precyzyjna, pozwala na wniosek, że domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Skarżąca wywodziła, że od 04.10.2004r. odbywa kare pozbawienia wolności. Z ojcem nie utrzymywała kontaktu od kilkunastu lat. O jego śmierci dowiedziała się dopiero po kilku dniach, telefonicznie od babki. Nie zamieszkiwała z nim i nie wiedziała co się dzieje w jego życiu. Po jego śmierci nie otrzymała – jak określiła – żadnych zaświadczeń i dokumentów dotyczących spadku po ojcu, a o należnościach ojca wobec wnioskodawcy dowiedziała się dopiero na rozprawie w dniu 20.09.2013r. W chwili śmierci ojca i w okresie kilku miesięcy później nie korzystała z przepustek z zakładu karnego. W piśmie z dnia 17.10.2013r. stanowiącym w istocie uzupełnienie apelacji wskazała, że chciałaby odrzucić spadek po ojcu Z. M. (1) i dołączyła do niego pisemne oświadczenie, że wszelki spadek po nim odrzuca (apelacja uczestniczki i jej uzupełnienie – k.43 do 46 oraz k.55 – 58).

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz od uczestniczki kosztów postepowania apelacyjnego według norm przepisanych (k.80 – 81).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki podlegała uwzględnieniu, bowiem sprawa nie została dostatecznie wyjaśniona do jej rozstrzygnięcia, a w konsekwencji Sąd Rejonowy postąpił zbyt pochopnie wydając zaskarżone orzeczenie.

Wstępnie przypomnieć należy, że Sąd spadku wszczyna postepowanie o stwierdzenie nabycia spadku jedynie na wniosek osoby mającej w tym interes prawny (jak wymaga art.1025 ∫ 1 kc). Utrwalonym poglądem jest, że takie uprawnienie do złożenia wniosku posiada wierzyciel spadku lub spadkobiercy, który jednak musi swój interes prawny co najmniej uprawdopodobnić. Wnioskodawca co prawda wskazał w uzasadnieniu wniosku, że jego uprawnienie wynika z faktu nabycia w drodze umowy wierzytelności uprzednio przysługującej Bankowi (...) S.A. w W., ale z dołączonego do wniosku wyciągu nr 1 z ksiąg Funduszu Sekurytyzacyjnego z dnia 10.11.2009r. wynika jednoznacznie, że posiada on wierzytelność wobec dłużnika M. M., a nie zmarłego spadkodawcy (k.5). Gdyby tak rzeczywiście było, to wątpliwe jest uprawnienie wnioskodawcy (z racji braku interesu prawnego) do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po kimś, kto nie jest jego dłużnikiem. Ta istotna okoliczność uszła uwadze Sądu I instancji, a wymagała wyjaśnienia, bowiem decydowała o uprawnieniu wnioskodawcy (bądź jego braku) do złożenia wniosku inicjującego postępowanie spadkowe.

Idąc dalej zwrócić należy uwagę, że na rozprawie w dniu 20 września 2013r. Sąd Rejonowy odebrał od uczestniczki J. M. (1) zapewnienie spadkowe w zakresie wymaganym treścią art.671 ∫ 1 i 2 kpc i dodatkowo ją wysłuchał jedynie na okoliczność, kiedy dowiedziała się o śmierci spadkodawcy. Odnotował w protokole rozprawy, że tę wiadomość uczestniczka powzięła w tydzień od dnia, w którym spadkodawca zmarł (k.34). W sprawie, w k tórej wniosek składa wierzyciel i twierdzi, że spadkodawca był jego dłużnikiem, poprzestanie na takich rutynowych działaniach, bez ustalenia (wypytania) gdzie uczestniczka aktualnie zamieszkuje lub przebywa, w jakich relacjach pozostawała z ojcem i czy wiedziała, iż zmarły ojciec pozostawił długi, nie było wystarczające. Nie pozwoliło bowiem Sądowi dowiedzieć się, że uczestniczka na długo przed śmiercią ojca zaczęła odbywać karę pozbawienia wolności (od 04.10.2004r.) i odbywała ją w chwili jego śmierci, że z nim nie zamieszkiwała i nie utrzymywała kontaktów, a nadto, że nic nie wiedziała o jego zadłużeniach. Z dołączonego do apelacji zaświadczenia z Aresztu Śledczego w C. z dnia 14.10.2013r. wynika, że dopiero z dniem 19.11.2011r. rozpoczęła regularne korzystanie z przepustek podczas odbywania kary pozbawienia wolności (k.59 i 73) i dopiero na etapie postępowania apelacyjnego zakończyła odbywanie tej kary. Jeżeli twierdziła w apelacji, że o długach zmarłego spadkodawcy (ojca) dowiedziała się dopiero na rozprawie przez Sądem Rejonowym w dniu 20 września 2013r., a w apelacji złożonej w październiku 2013r. zapowiedziała chęć złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku, to wyjaśnienia wymagałoby, czy po jej stronie zachodzą okoliczności przewidziane w art.1018 ∫ 3 kc oraz art.1019 ∫ 1 i 2 kc (w związku z art.84 ∫ 2 kc i art.88 ∫ 2 kc). W tym zakresie zachodziła konieczność przeprowadzenia dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni, a także innych dowodów, jeżeli zostaną zgłoszone przez uczestniczących, odebrania od uczestniczki oświadczenia w przedmiocie spadku (art.1012 kc), a także zajęcia stanowiska przez Sąd (jak wymaga art.1019 ∫ 3 kc).

Gdyby okazało się, że uczestniczka uchyliła się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia w przedmiocie spadku i spadek skutecznie odrzuciła, to zachodziłaby konieczność podjęcia przez Sąd dalszych czynności zmierzających do ustalenia spadkobierców po zmarłym Z. M. (1) (jak wymaga art.670 zd.1 kpc).

Mając zatem na uwadze konieczność wyjaśnienia uprawnienia wnioskodawcy do działania w sprawie, a jeżeli się ono się potwierdzi, konieczność przeprowadzenia postepowania dowodowego w całości, Sąd odwoławczy uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postepowania w sprawie (na podstawie art.386 ∫ 4 kpc w związku z art.13 ∫ 2 kpc). Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy uwzględni wcześniej przedstawioną ocenę prawną i wskazania co do dalszego postępowania w tej sprawie.