Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 14 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Jankowska - Kocon( spr.)

Sędziowie: SSO Aurelia Pietrzak

SSO Janusz Kasnowski

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2015r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Starosty (...)

z udziałem D. G., W. G., Banku (...)

(...) S.A. z siedzibą we W.

o wpis

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 30 czerwca 2014r.

w sprawie z Dz. Kw. (...); Kw. Nr(...)

postanowił:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nakazać Sądowi Rejonowemu w Inowrocławiu dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem z dnia 7 kwietnia 2014r. bez obciążeń wynikających z działu(...) księgi wieczystej Kw. Nr (...).

II Ca 624/14

UZASADNIENIE

W dniu 7 kwietnia 2014 r. Starosta (...) złożył w Sądzie Rejonowym w Inowrocławiu wniosek o odłączenie z księgi wieczystej (...) działki nr (...) o powierzchni 0,0302 ha i przyłączenie jej do księgi wieczystej (...). Do wniosku dołączył częściowy wypis z rejestru gruntów z dnia 31 marca 2014 r. dotyczący działki nr (...), decyzję Prezydenta Miasta I. nr (...). (...) (...) z dnia 21 stycznia 2013 r. zatwierdzającą podział nieruchomości wraz z projektem podziału nieruchomości oraz główny wyciąg z wykazu zmian gruntowych z dnia 31 marca 2014 r. dotyczący nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej (...). Wnioskodawca powołał się na art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.)

Referendarz dokonał wpisu 8 maja 2014 r., tj. odłączył z księgi wieczystej (...) działkę nr (...) i przyłączył ją do księgi wieczystej (...) przenosząc jednocześnie hipoteki obciążające odłączoną działkę.

Po skardze wnioskodawcy na powyższy wpis Sąd postanowieniem z dnia 30 czerwca 2014 r. zaskarżony wpis utrzymał w mocy.

Sąd stwierdził, że powołany przy wniosku art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) nie zezwala na odłączenie działki bez obciążeń z mocy samego prawa. Mówi jedynie o przejęciu na własność działek, przeznaczonych pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie oraz krajowe, na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Wnioskodawca, nie przedłożył np. zgody Banku – Banku (...) S.A. jako następcy prawnego (...) Banku S.A. na bezciężarowe odłączenie działki z księgi wieczystej (...), która mogłaby stanowić podstawę bezciężarowego odłączenia w/w działki.

Art. 76.1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. 2013, poz. 707 ze zm.) mówi, między innymi, że w razie podziału nieruchomości hipoteka obciążająca nieruchomość obciąża wszystkie nieruchomości utworzone przez podział (hipoteka łączna). Natomiast § 91.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U. 2013, poz. 1411 z późn. zm.) mówi, że w razie złożenia nowej księgi wieczystej dla części obciążonej nieruchomości bądź przeniesienia części nieruchomości do innej księgi wieczystej Sąd z urzędu przenosi do współobciążenia wszystkie prawa, roszczenia, inne ciężary lub ograniczenie ciążące na nieruchomości.

W apelacji od powyższego postanowienia, opartej na zarzucie naruszenia art. 98 ust 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r., wnioskodawca domagał się jego zmiany poprzez wykreślenie w dziale (...) księgi wieczystej Kw. Nr (...) wpisanych czterech hipotek: umownych i zwykłej kaucyjnej wpisanych na rzecz (...) Banku S. A. w B.. Wnioskodawca zarzucił, że sąd nieprawidłowo przepisał wraz z wydzieloną działką także jej obciążenia, pomimo, że przejęta nieruchomość jest drogą publiczną, zatem nie podlega obciążeniom.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy podlegała uwzględnieniu. Wnioskodawca domagał się odłączenia określonej we wniosku działki (nr (...) o powierzchni 0,0302 ha) z księgi wieczystej uczestników postępowania i przyłączenie jej do księgi wieczystej prowadzonej dla Powiatu (...) na podstawie decyzji Prezydenta Miasta I. z dnia 21 stycznia 2013r. o zatwierdzeniu projektu podziału nieruchomości, działki geodezyjnej nr (...), zapisanej w księdze wieczystej Kw. Nr (...), stanowiącej własność W. i D. G.. Z decyzji tej wynikało (k.28 akt), że działka (...) stanowi teren dróg publicznych (droga powiatowa) i podlegała przejęciu za odszkodowaniem na rzecz Powiatu (...), na podstawie art. 98 ust. 1- 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010r., Nr 102, poz. 651 ze zm.). Decyzja stała się ostateczna z dniem 6 lutego 2013r.

Zgodnie z przepisem art. 98 ust.1 powołanej wyżej ustawy działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, których podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą z mocy prawa odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa, Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna, albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych. Sytuacja taka ma miejsce w niniejszej sprawie.

Zgodnie z ustępem 2. wyżej przytoczonego przepisu - właściwy organ składa wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej praw gminy, powiatu, województwa, lub Skarbu Państwa do działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne lub pod poszerzenie istniejących dróg publicznych. Podstawą wpisu tych praw do księgi wieczystej jest ostateczna decyzja zatwierdzająca podział.

Przejęcie gruntu pod drogi związane z podziałem własności stanowi de facto swoistą formę wywłaszczenia, jest bowiem równoznaczne z pozbawieniem władztwa podmiotu dotychczas dysponującego odpowiednim tytułem prawnym do nieruchomości. Wywłaszczenie to odbywa się z mocy prawa z chwilą, gdy ostateczna staje się decyzja administracyjna o zatwierdzeniu projektu podziału nieruchomości, czyli w niniejszej sprawie z dniem 6 lutego 2013r. Wpis do księgi wieczystej (odłączenia działki z dotychczasowej księgi wieczystej i przeniesienie do innej księgi wieczystej) ma charakter jedynie deklaratoryjny i służy utrzymaniu zgodności zapisów w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym ukształtowanym ostateczną decyzją o zatwierdzeniu podziału nieruchomości.

Należy podkreślić, że sposób nabycia własności przez wywłaszczenie stanowi pierwotne nabycie nieruchomości. W tym przypadku nabywca staje się „następcą prawnym dotychczasowego właściciela i nabywa prawo własności bez względu na to, w jakim zakresie przysługiwało ono temu ostatniemu”, a zatem w zasadzie wolne od wszelkich obciążeń. W razie nabycia pierwotnego nabywca nie wywodzi swego prawa od innej osoby (poprzedniego właściciela), lecz nabywa je niezależnie od czyichkolwiek uprawnień. Wywłaszczenie jest pierwotnym sposobem nabycia własności przez państwo. Pierwotny sposób nabycia nie powoduje przeniesienia żadnych obciążeń na nieruchomości. Zgodnie z powyższym stanowiskiem należy stwierdzić, że decyzja Prezydenta Miasta I. z dnia 21 stycznia 2013r. o zatwierdzeniu projektu podziału nieruchomości ma charakter pierwotny.

Uzupełniając powyższą analizę charakteru podstawy wnioskowanego wpisu (wobec braku stosownego unormowania w przepisie art. 98 u.g.n.) należy odnieść się także do art. 119 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tym przepisem decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości, poza elementami określonymi w art. 107 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, powinna zawierać wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości. W doktrynie przyjmuje się, że możliwe jest przyjęcie, że w decyzji o wywłaszczeniu orzeka się o utrzymaniu tych praw w mocy, jeżeli ich wykonywanie nie koliduje z realizacją celu publicznego, dla którego nieruchomość wywłaszczono. Jeżeli w decyzji wywłaszczeniowej brak w tym względzie stosownego postanowienia, to oznacza, że wywłaszczeniu uległy także ograniczone prawa rzeczowe obciążające nieruchomość.

Jest oczywiste, że zgodnie z przepisem § 91 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym, który nakazuje sądowi wieczysto księgowemu, w razie założenia nowej księgi wieczystej dla części obciążonej nieruchomości bądź przeniesienia części obciążonej nieruchomości do innej księgi wieczystej, sąd z urzędu przenosi do współobciążenia wszystkie prawa, roszczenia, inne ciężary lub ograniczenia ciążące na nieruchomości, sąd ten nie powinien rozstrzygać, czy prawo stanowiące przeszkodę do wpisu powstało, bądź nie powstało.

Jednakże w zaistniałym stanie faktycznym należy odnieść się do charakteru sytuacji. Podstawą odłączenia wskazanej we wniosku działki z poprzedniej księgi wieczystej i przyłączenie jej do księgi wieczystej prowadzonej dla jednostki samorządu terytorialnego - Powiatu (...) jest decyzja o zatwierdzeniu projektu podziału nieruchomości celem poszerzenia drogi powiatowej. Droga powiatowa stanowi, zgodnie z ustawą o drogach publicznych własność powiatu, który nie może być w przyszłości dłużnikiem wierzyciela, na którego rzecz wpisano hipoteki. Wykluczone jest zatem ustanowienie hipoteki na nieruchomości stanowiącej drogę publiczną, zatem żadne obciążenia nie podlegają ujawnieniu w księdze wieczystej wnioskodawcy.

W świetle powyższych okoliczności Sąd Okręgowy dokonał zmiany zaskarżonego postanowienia zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 518 k.p.c. poprzez nakazanie sądowi pierwszej instancji dokonanie wpisu prawa własności wnioskodawcy z jednoczesnym wykreśleniem wpisanych przy przeniesieniu nieruchomości hipotek w dziale (...) księgi wieczystej Kw. Nr (...). Oznacza to innymi słowy dokonanie wpisu żądanego we wniosku bez obciążeń (hipotek) wynikających z wpisów w dziale (...) księgi wieczystej Kw. Nr (...).