Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 17.10.2013 roku oddalił powództwo G. M. przeciwko A. C. o zapłatę oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł tytułem kosztów procesu.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, iż powód wnosił o zasądzenie od pozwanej kwoty 19.860,19 zł tytułem zwrotu spłaconych przez niego kredytów pozwanej, przy czym powód wywodził, że dochodzi należności z tytułu pożyczki. Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa twierdząc, iż storn nie łączyła umowa pożyczki, a powód dobrowolnie spłacił pozostałe kwoty kredytu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód w dniu 15.03.2007 roku wpłacił na rzecz G. Banku kwotę 10.957,18 zł tytułem całkowitej spłaty kredytu pozwanej z umowy (...). Natomiast dnia 16.03.2007 roku powód wpłacił na rzecz S. C. Bank kwotę 8.903,01 zł tytułem całkowitej spłaty kredytu pozwanej z umowy (...). Strony według pozwanej od 2006 roku były w związku konkubenckim. Również powód stwierdził, że strony tworzyły jakiś związek chociaż razem nie mieszkały. W pozwie powód podał, że liczył na to, że pozwana zostanie jego żoną. Powód zeznał, że pozwana prosiła go aby spłacił jej kredyty, gdyż miała trudności finansowe, czemu pozwana zaprzeczyła. Pozwana twierdziła, że to powód powiedział, że jeżeli strony mają tworzyć związek to musi on być czysty tj. bez zobowiązań kredytowych. Pozwana przedstawiła powodowi umowy kredytowe a powód sam ustalił zaległości z kredytów i je spłacił w kwotach dochodzonych pozwem. Powód potwierdził, że wpłat dokonywał dobrowolnie i był świadomy, że płaci za pozwaną, gdyż jej status społeczny i wiarygodność wskazywały na to, że odda mu pieniądze. Powód podał również, że strony umowy pożyczki nie zawierały.

Sąd Rejonowy wskazał na treść art. 720 § 2 kc, zgodnie z którym umowa pożyczki przekraczająca 500 zł powinna być stwierdzona pismem. Sąd uznał, że stron nie łączyła umowa pożyczki, gdyż nie ma takiej umowy na piśmie, jak również sam powód potwierdził zeznając, że spłaty kredytów pozwanej dokonał nie w oparciu o umowę pożyczki. W związku z powyższym Sąd Rejonowy rozważał jako podstawę prawną żądania powoda art. 405 kc dotyczący bezpodstawnego wzbogacenia. Sąd wskazał przy tym na art. 411 kc, stwierdzając, iż powód nie był zobowiązany doświadczenia, które spełnił dobrowolnie, co oznacza, że zachodzą w sprawie przesłanki a art. 411 pkt 1 kc, oznaczające, że powód nie może żądać zwrotu świadczenia. Sąd Rejonowy dodał, iż okoliczności spłaty kredytów pozwanej potwierdza stanowisko powoda, który zeznając potwierdził, że zapłacił te kredyty dobrowolnie bez przymusu a w pozwie podał, że sądził, iż pozwana zostanie jego żoną. Strony spotykały się, wyjeżdżały razem na wakacje, spędzały święta itp. Pozwana dodatkowo podała, że kiedy strony były razem wzięła kredyt w kwocie 18.000 zł, za który powód kupił samochód, którym potem jeździł, czemu powód zaprzeczył. Obecnie strony nie są razem, pozwana wyszła za mąż i urodziła dziecko i być może te okoliczności stanowiły przyczynę żądania przez powoda zwrotu spłaconych w 2007 roku kredytów pozwanej.

W świetle powyższych ustaleń Sąd rejonowy uznał i przyjął, że brak jest podstawy prawnej do zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda dochodzonych należności i dlatego powództwo oddalił, orzekając o kosztach procesu zgodnie z art. 98 kpc w zw. z § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku (Dz.U. Nr 163 poz.1349 ze zm.).

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 19.860,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22.11.2012 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm przepisanych.

Powód zarzucił wyrokowi obrazę prawa materialnego tj. art. 65 § 1 kc w zw. z art. 720 § 1 kc poprzez jego niezastosowanie i brak przyjęcia, że strony zwarły umowę pożyczki. Nadto powód zarzucił naruszenie przepisów postępowania tj. art. 246 kpc w zw. z art. 74 § 2 kc oraz art. 720 § 2 kc poprzez ich niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie, że stron nie łączyła umowa pożyczki, podczas gdy powód uprawdopodobnił zawarcie umowy pożyczki za pomocą pism – dowody wpłat. Powód zarzucił również obrazę art. 233 § 1 kpc poprzez sprzeczną z zasadami logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę zeznań pozwanej w zakresie braku obowiązku zwrotu spłaconych przez powoda kredytów, wzajemnych relacji finansowych storn, przekazywania sobie wzajemnie środków finansowych bez ich rozliczania, nalegania powoda co do „wyczyszczenia” zobowiązań kredytowych pozwanej, samodzielnego ustalenia przez powoda sytuacji kredytowej pozwanej. Powód zarzucił także obrazę art. 233 § 1 kpc poprzez sprzeczną z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę zeznań powoda i uznanie, że przekazał on pieniądze pozwanej dobrowolnie, a w konsekwencji nie może domagać się jego zwrotu. Dodatkowo powód zarzucił obrazę art. 328 § 2 kpc poprzez brak ustalenia podstawy faktycznej roszczenia, nie poczynienie żadnych ustaleń faktycznych w sprawie, co uniemożliwia precyzyjne odniesienie się do rozumowania Sądu meriti implikując konieczność dokonania przez Sąd Odwoławczy ustaleń faktycznych in extenso.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego przed sądem drugiej instancji. Pozwana zaprzeczyła wszystkim podniesionym w apelacji zarzutom stwierdzając, iż z przesłuchania powoda wynika, iż strony nie zawierały umowy pożyczki, a Sąd I instancji ustalił podstawę faktyczną roszczenia a co więcej rozważył również zasadność powództwa w oparciu o przepis o bezpodstawnym wzbogaceniu, na które powód się nie powoływał.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda była bezzasadna. Sąd Okręgowy uznaje za prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i czyni je podstawą własnych rozważań.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu podniesionego w punkcie 6 apelacji. Sporządzone przez Sąd I instancji uzasadnienie w pewnych momentach wydaje się nieco lakoniczne i zostało sporządzone chaotycznie, bowiem ustalenia faktyczne przemieszane są z rozważaniami natury prawnej a Sąd Rejonowy cytuje zeznania stron w części w której winny znajdować się jego ustalenia faktyczne. Uchybienia te jednak nie mogą stanowić w ocenie Sądu Okręgowego skutecznej podstawy podniesionego w punkcie 6 zarzutu naruszenia art. 328 § 2 kpc. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika jakich ustaleń faktycznych dokonał Sąd Rejonowy w istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy zakresie. Racje ma pozwana podnosząc w odpowiedzi na pozew, że gdyby jak wskazano w punkcie 6 zarzutów apelacji Sąd I instancji nie dokonał ustaleń faktycznych to brak byłoby podstaw do czynienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc w zakresie zeznań stron. Wskazać należy, że powód opierał swoje roszczenie na istnieniu umowy pożyczki. Tak wywodził w piśmie procesowym z dnia 05.03.203 roku i z dnia 23.07.2013 roku a także na rozprawie w dniu 24.07.2013 roku. Wobec tego rzeczą Sądu Rejonowego było poczynienie ustaleń na okoliczność istnienia umowy pożyczki. Takie ustalenia faktyczne zostały dokonane przez Sąd I instancji i Sąd w sposób wyraźny oceniając zeznania storn uznał, iż do zawarcia umowy pożyczki między stronami nigdy nie doszło, co więcej Sąd I instancji rozważał również ewentualne zasądzenie dochodzonej w niniejszej sprawie kwoty z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Powyższe oznacza, że wprawdzie uzasadnienie dotknięte jest pewnymi uchybieniami formalnymi to jednak jego treść umożliwia Sądowi II instancji dokonanie oceny merytorycznej wyroku w tym także ustosunkowanie się do zarzutów apelacyjnych.

Zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego łączą się z pozostałymi dotyczącymi naruszenia prawa procesowego opisanymi w puntach 3,4 i 5 apelacji, bowiem w istocie opierają się one na niewłaściwej zdaniem skarżącego ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego. Oceniając te zarzuty należy stwierdzić, że są one bezzasadne. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił istnienie umowy pożyczki miedzy stronami uznając, iż nigdy do jej zawarcia nie doszło. Sam powód już w pozwie nie wskazuje na okoliczności świadczące o zawarciu umowy pożyczki. Wprawdzie w kolejnych pismach procesowych powód wskazuje, iż domaga się zwrotu pożyczki, jednak jego zeznania nie potwierdzają zawarcia takiej umowy. Przeciwnie sam powód składając zeznania na rozprawie w dniu 03.10.2013 roku – karta 53 verte akt, podał, że do spłaty przez niego kredytów pozwanej nie doszło na podstawie umowy pożyczki, której na piśmie strony nie zawierały a jedynie pozwana twierdziła, że jak będzie miała pieniądze to zapłaci. Powód stwierdził, że spłacił kredyty pozwanej dobrowolnie. Z uzasadnienia pozwu wynika, że powód spłacił kredyty zaciągnięte przez pozwaną bowiem liczył na to, że zostanie ona jego żoną. Z zeznań obu storn wynika, że pozostawały one w związku i obie strony liczyły na to, że będzie on miał stały charakter i zakończy się zawarciem związku małżeńskiego. Jak z powyższego wynika powód spłacając kredyty pozwanej czynił to nie w wykonaniu jakiegokolwiek zobowiązania ale dlatego, że liczył na zawarcie z pozwaną związku małżeńskiego i chciał w ten sposób pomóc przyszłej zonie a być może także przez to umocnić związek i osiągnąć zakładany cel tj. zawarcie małżeństwa. W tej sytuacji nie mogło być mowy w 2007 roku, kiedy w związku stron nie było żadnych problemów o zawarciu umowy pożyczki i zwrocie pieniędzy przez pozwaną.

Wobec tego ustalenia Sądu Rejonowego, iż nie doszło do zawarcia umowy pożyczki miedzy stronami było prawidłowe. Dodać należy, że do zawarcia umowy pożyczki może dojść jedynie w przypadku gdy obie jej strony mają zgodny zamiar jej zawarcia a wszystkie istotne elementy umowy objęte są tą zgodną wolą stron. Tymczasem w niniejszej sprawie takiej zgodnej woli nie było, skoro obie strony inaczej interpretują spłatę kredytów pozwanej a i sam powód twierdzenia o udzielonej pożyczce dokonuje po kilku latach od spłaty kredytów i po fiasku planów związanych z małżeństwem. Zgodnie z art. 720 § 1 kc „Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”. Z ustawowej definicji umowy pożyczki wynika, że przez umowę pożyczki dochodzi m.in. do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę. W niniejszej sprawie chodziłoby o własność pieniędzy, co oznacza, że pozwana jako pożyczkobiorczyni powinna mieć możliwość swobodnego dysponowania pieniędzmi. W niniejszej sprawie z taką sytuacją niemieliśmy do czynienia, to pozwany zadecydował, że spłaci resztę kredytów zaciągniętych wcześniej przez pozwaną i o kwocie w jakiej to uczyni, a pozwana nie mogła swobodnie dysponować ewentualnym przedmiotem pożyczki. Oznacza to, że strony niniejszego postępowania nie zawarły umowy pożyczki bowiem ani nie ustaliły istotnych elementów umowy pożyczki ani spłata dokonana przez powoda nie odpowiadała definicji pożyczki. Powód jak wynika z akt sprawy nie tylko przed Sądem I instancji ale także w postępowaniu apelacyjnym przez cały czas wywodził swoje roszczenie z umowy pożyczki. Skoro do zawarcia takiej umowy miedzy stronami nie doszło to powództwo jak słusznie uznał Sąd Rejonowy zasługiwało na oddalenie jako bezzasadne. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy oceniał także żądanie powoda w świetle art. 405 i nast. kc. W ocenie Sądu Okręgowego tego typu rozważania były niedopuszczalne w świetle art. 321 kpc. Powód w toku postępowania przytaczał jedynie okoliczności na potwierdzenie stanu faktycznego, z którego wywodził swoje roszczenie tj. istnienia umowy pożyczki. Powód w żaden sposób nie odnosił się do okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę do zasądzenia dochodzonej pozwem kwoty z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Oznacza to, że w sytuacji uznania, iż do zawarcia umowy pożyczki nie doszło zasądzenie kwoty objętej żądaniem pozwu jako zwrotu świadczenia nienależnego stanowiłoby naruszenie art. 321 kpc tj. wyrokowanie co do przedmiotu nie objętego żądaniem na podstawie okoliczności faktycznych nie będących przedmiotem sporu i nie podnoszonych przez powoda.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, iż Sąd Rejonowy nie dokonał błędnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego a w szczególności zeznań stron. Już tylko z samych twierdzeń powoda wynika, iż nie doszło do zawarcia umowy pożyczki. Oznacza to także, że pozostałe w/o zarzuty apelacji nie mogą zostać uznane za zasadne.

Dlatego też na mocy art. 385 kpc apelację powoda jako bezzasadną należało oddalić.

Na mocy art. 108 § 1 kpc w zw. z art. z art. 98 § 3 kpc oraz § 6 pkt 5 i § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu należało orzec jak w punkcie 2 wyroku z dnia 17.02.2015 roku.