Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód H. M. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa - (...) Dyrekcji (...)w W. Oddział w B. z żądaniem zasądzenia od pozwanego kwoty 7.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami. W uzasadnieniu podał, iż latem i jesienią 2008 r. prowadzone były, pod nadzorem (...), prace związane z przebudową drogi krajowej nr (...) w K.. W wyniku przebudowy odcinka drogi krajowej nr (...), biegnącego wzdłuż pola powoda, rów odbierający wodę z jezdni został zasypany, a nowy rów nie jest w stanie zebrać wodę z jezdni i z wioski. Okoliczność ta powodowała zalewanie pola powoda po opadach deszczu. W wyniku tego powód uzyskał mniejsze zbiory zboża. Taka sytuacja miała miejsce jesienią 2008 r., a następnie powtórzyła się latem 2009 r. Powód wezwał pozwanego do naprawienia szkody, co jednak do dnia wniesienia pozwu nie nastąpiło.

W odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, że okresowe zalewanie pola może być wynikiem wiosennych roztopów bądź też deszczów. Takie zdarzenia nie mogą być traktowane w kategoriach ewentualnej odpowiedzialności za delikt cywilny, są bowiem naturalnym zjawiskiem wynikającym z działania sił przyrody. W tej sytuacji pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2011 r. powód sprecyzował żądanie w ten sposób, że kwoty 7.000 zł domaga się z tytułu odszkodowania za straty w uprawach rolnych w latach 2008-2011.

W piśmie procesowym z dnia 10 maja 2011 r. powód ponownie sprecyzował żądanie odszkodowania za lata 2010-2011.

Wyrokiem z dnia 20 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Szubinie w sprawie o sygn. akt I C 9/11 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części oraz zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Szubinie kwotę 2.277,65 zł tytułem zwrotu części wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w sprawie, a od pozwanego na rzecz powoda kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych. Nadto Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Kancelarii Radcy Prawnego L. K. kwotę 684 zł plus VAT tytułem zwrotu części kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu oraz nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Szubinie na rzecz Kancelarii Radcy Prawnego L. K. kwotę 516 zł plus VAT tytułem zwrotu pozostałej części kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i obciążył Skarb Państwa pozostałymi wydatkami poniesionymi w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Powód jest właścicielem nieruchomości rolnej położonej w miejscowości K.., na której uprawia zboże z przeznaczeniem na pasze. Do nieruchomości przylega odcinek drogi krajowej nr (...).

W okresie od września do grudnia 2008 r. została dokonana modernizacja 400 metrowego odcinka drogi krajowej, przylegającego m.in. do pola powoda. Przebudowa tego odcinka spowodowała zasypanie dotychczas istniejącego rowu odwadniającego przy pasie drogowym, przy czym pozwany w projekcie modernizacji nie zapewnił właściwego odpływu wody z jezdni.

Po zakończeniu prac drogowych, po każdorazowych opadach deszczu na pole powoda spływała woda, która zalegała tam przez pewien czas powodując obniżenie plonów zbóż (0,8 ha) i ziemniaków (0,2 ha). W latach 2010 i 2011 powód poniósł z tego tytułu stratę w granicach 4.000 zł. Powód już w listopadzie 2008 r. zgłosił Burmistrzowi (...), że w wyniku zasypania rowu przydrożnego po opadach deszczu na jego polu gromadzi się woda. Brak zapewnienia właściwego odpływu wody z jezdni powód zgłosił także pozwanej, ale nie uznała ona swojej odpowiedzialności.

Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodu z opinii biegłych, częściowo okoliczności niespornych między stronami (art. 229 k.p.c.). Fakt zalewania pola powoda Sąd Rejonowy uznał za udowodniony w drodze domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.) opartego na ustaleniu w obu opiniach biegłych z dziedziny budowy dróg i mostów, że brak jest właściwego rowu odwadniającego na odcinku drogi przylegającym do nieruchomości powoda, potwierdzonego także dokumentacją fotograficzną przedłożoną przez powoda w toku rozprawy. Wysokość odszkodowania Sąd I instancji ustalił na podstawie dowodu z opinii biegłego z dziedziny rolnictwa.

Po dokonaniu analizy art. 415 k.c., Sąd Rejonowy stwierdził, iż przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego względem powoda zostały spełnione. Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika bowiem, że prace przy przebudowie drogi krajowej nr (...) na spornym odcinku zostały przeprowadzone w ten sposób, że nie zapewniają właściwego odwodnienia drogi. Biegli z dziedziny budownictwa drogowego stwierdzili, że już w projekcie nie przewidziano właściwego odwodnienia drogi, a błąd ten został powielony przy wykonaniu prac. Pozwany nie dochował należytej staranności (art. 355 § 2 k.c.) zatwierdzając do wykonania wadliwy projekt. W konsekwencji za udowodnione uznał Sąd I instancji twierdzenia powoda o zalewaniu wodą jego pola po każdorazowych większych opadach deszczu, co spowodowało powstanie szkody w uprawach.

Uznając powództwo za usprawiedliwione co do zasady, Sąd Rejonowy ustalił wysokość odszkodowania na podstawie opinii biegłego z dziedziny rolnictwa i art. 322 k.p.c., przyjmując kwotę 4.000 zł jako rekompensatę za obniżenie plonów w uprawach zboża i ziemniaków w latach 2010-2011.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł w oparciu o zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów (art. 100 k.p.c.).

Apelację od wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, poprzez błędne i jednostronne uznanie, że do zalewania pola powoda dochodziło w wyniku niewłaściwie przeprowadzonego remontu drogi krajowej nr (...) w K.., podczas gdy materiał dowodowy nie dawał jednoznacznej podstawy dla takiej oceny oraz pominięcie dowodów, które przeczyły zawartej w wyroku tezie dotyczącej zawinieniu pozwanego. Wskazując na te zarzuty skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Wyrok w części oddalającej powództwo ponad kwotę 4.000 zł apelacją zaskarżył powód, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku poprzez nieuwzględnienie dowodu z przesłuchania powoda na okoliczność rzeczywistych strat, jakie poniósł w 2010 r. i 2011 r. w wyniku zalewania pola. Wskazując na powyższe wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji celem ponownego rozpatrzenia, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie w całości powództwa o zapłatę kwoty 7.000 zł oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwany i powód wnosili o oddalenie apelacji strony przeciwnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje podlegały oddaleniu jako bezzasadne.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, które to ustalenia Sąd Okręgowy przyjmuje za własne i czyni je podstawą swojego rozstrzygnięcia bez potrzeby ponownego ich przytaczania. Również analiza materiału dowodowego została przeprowadzona prawidłowo, zebrane dowody zostały ocenione właściwie – bez naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., zaś pisemne motywy rozstrzygnięcia wskazują, z jakich przyczyn część dowodów została uznana za wiarygodne, zaś pozostałym Sąd I instancji odmówił dania wiary i w jakim zakresie.

Zarzuty obu apelacji sprowadzały się w istocie do naruszenia przywołanego powyżej art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem wyrażanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego ( vide: wyrok z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79; wyrok z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98; wyrok z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 1097/00; wyrok z dnia 29 września 2000 r., V CKN 94/00). Zarzut naruszenia art. 233 § 1 może być zatem skuteczny jedynie w przypadku wykazania, że ocena dokonana przez Sąd jest sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia, bądź też rozstrzygnięcie nie zostało oparte na całym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. W rozpoznawanej sprawie z taką sytuacją nie mamy do czynienia. Przed wszystkim należy mieć na uwadze, że zarówno co do ustalenia odpowiedzialności za szkodę, jak i jej wysokości potrzebne były wiadomości specjalne, którymi dysponują biegli. Sąd Rejonowy słusznie zatem powołał tych specjalistów i oparł się na sporządzonych przez nich opiniach należycie to uzasadniając.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych przez pozwanego należy wskazać, że że w sprawie wydane zostały dwie opinie biegłych z zakresu budowy dróg, a płynące z nich wnioski są jednoznaczne i oceny tej nie zmieniają zeznania pracownika pozwanego czy projektanta przebudowy. Moc dowodowa opinii biegłych jest bowiem niewątpliwie większa niż zeznań świadka. Biegli bowiem dysponują szerszą wiedzą, opartą również na długim doświadczeniu zawodowym i trudno uznać za rozsądne opieranie stanu faktycznego na zeznaniach świadka, który projektował zmianę drogi, by uznać, że zrobił to zgodnie ze sztuką budowlaną. Biegli byli powołani m.in. do tego, aby to ocenić.

Zarzuty powoda również nie zasługiwały na uwzględnienie. Wysokość poniesionej przez niego szkody była między stronami sporna, zaś powód nie udowodnił jej rozmiaru w zakresie wskazanym w pozwie. W tym zakresie Sąd Rejonowy również oparł się na opinii biegłego z dziedziny rolnictwa, a wycena powoda była dość dowolna. W tej sytuacji Sąd Rejonowy musiał oprzeć się na opinii biegłego z dziedziny rolnictwa, który określił wysokość szkody na 4.000 zł. ponadto należy zwrócić uwagę, ustosunkowując się do zarzutu apelacji, iż na rozprawie w dniu 11 lipca 2012 r. (k. 177 akt) powód oświadczył, że rezygnuje z kosztów wynajmu ciężkiego sprzętu do orki i że zainteresowany jest tylko tym, aby pozwany zrobił rów i wyrównał szkodę w plonach zgodnie z opinią biegłego z zakresu rolnictwa. W związku z powyższym, należy uznać zarzut nie uwzględnienia przez Sąd Rejonowy przy wydawaniu wyroku użycia ciężkiego sprzętu przez powoda, za niezasadny.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. mając na uwadze zbliżoną wartość przedmiotu zaskarżenia. Podstawą rozstrzygnięcia o wysokości wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu był § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 i § 2 rozporządzenia.