Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Dnia 7 lutego 2013 r. powódka Gmina (...)wniosła do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy pozew o zasądzenie od pozwanego Województwa (...) - Zarządu Dróg Wojewódzkich w B. w postępowaniu upominawczym kwoty 369,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 31 października 2012 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Powódka wskazała, że na własny koszt zutylizowała zwłoki padłego dzika leżące na drodze wojewódzkiej nr (...), a usuwanie martwych zwierząt z drogi należy do zadań pozwanego.

Nakazem zapłaty wydanym dnia 25 lutego 2013 r. w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. Nakaz ten został następnie zaskarżony sprzeciwem, w którym pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc, że usunięcie martwego dzika należało do zadań powoda.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 26 marca 2014r. oddalił powództwo i zasądził od powoda Gminy (...) na rzecz pozwanego Województwa (...) – Zarządu Dróg Wojewódzkich w B. kwoty 60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Z motywów rozstrzygnięcia Sądu i instancji wynikało, co następuje:

W dniu 17 września 2012 powódka zgłosiła pozwanemu obecność martwego dzika w pasie drogi. Przybyły na miejsce pracownik pozwanego stwierdził, że zwłoki dzika nie znajdują się na jezdni, w związku z czym pozwany nie ma obowiązku ich usunąć. W konsekwencji powódka usunęła zwłoki zwierzęcia na swój koszt dnia 21 września 2012 r.

Zwłoki zwierzęcia przed ich usunięciem znajdowały się w rowie znajdującym się przy drodze wojewódzkiej nr (...) w miejscowości Z., gm.(...).

W ocenie Sądu odpowiedzialność Województwa (...) - Zarządu Dróg Wojewódzkich w B. za usunięcie martwych zwierząt z terenu dróg wojewódzkich w świetle poczynionych ustaleń, doznaje ograniczenia, choć faktycznie zgodnie z art. S ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, obowiązek utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych ciąży na zarządcy drogi. Jednak, aby ustalić zakres czynności wchodzących w skład opisanego obowiązku należy odwołać się do treści art. 3 ust. 2 pkt 15 ww. ustawy, z którego wynika, iż w skład czynności związanych z zapewnieniem porządku na drogach wchodzi w szczególności zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części. Zgodnie zaś z treścią art. 4 pkt 16 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt przez określenie "zwierzęta bezdomne" rozumie się zwierzęta domowe lub gospodarskie, które uciekły, zbłąkały się lub zostały porzucone przez człowieka, a nie ma możliwości ustalenia ich właściciela lub innej osoby, pod której opieką dotąd trwale pozostawały.

Jak wynika z powyższego, do kategorii zwierząt bezdomnych nie zaliczają się zwierzęta wolno żyjące (dzikie), które w myśl art. 4 pkt 21 ww. ustawy są zwierzętami nieudomowionymi, żyjącymi w warunkach niezależnych od człowieka. Już z samej treści wymienionego przepisu można wywnioskować, iż odpowiedzialność za usunięcie zwłok zwierząt z dróg publicznych nie obejmuje zwierzyny łownej. Wprawdzie w przepisie art. 3 ust 2 pkt. 15 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zawarte jest wyrażenie "w szczególności", co mogłoby prowadzić do wniosku, iż zakres wskazany w tym przepisie obejmuje także zwierzynę łowną. Jednak Sąd nie uznał tego argumentu za przekonujący. Wskazać bowiem należy, iż zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. prawo łowieckie zwierzęta łowne w stanie wolnym, jako dobro ogólnonarodowe, stanowią własność Skarbu Państwa, przy czym, zwierzyna padła nadal jest własnością Skarbu Państwa. Powyższe wywieść można z przepisu art. 15 ustawy prawo łowieckie, który reguluje postępowanie w razie nielegalnego pozyskania zwierzyny, w tym zwierzyny padłej z różnych przyczyn (Muller Tomasz, Zwolak Zygmunt, Prawo łowieckie z komentarzem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, wydanie I),

W konsekwencji, w ocenie Sądu, koszt utylizacji zwłok zwierzęcia łownego powinien ponosić podmiot, którego własność ono stanowi i to niezależnie od okoliczności zgonu zwierzęcia. Poza tym, powódka błędnie utożsamia odpowiedzialność zarządu dróg wojewódzkich związaną z usunięciem znajdującej się na pasie drogi martwej zwierzyny z pokryciem kosztów usunięcia zwłok i ich utylizacji.

Gdyby nawet Zarząd Dróg Wojewódzkich w B. dokonał usunięcia ciała zwierzyny, to nadal obowiązek poniesienia kosztów utylizacji zwłok nie spoczywałby na pozwanym.

Za rozwiązaniem przyjętym przez Sąd przemawia także treść ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, w której zawarta jest definicja posiadacza odpadów. Domniemanie prawne, wedle którego władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na powierzchni nieruchomości znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy nie jest możliwe wskazanie podmiotu faktycznie władającego odpadami - a więc innego posiadacza odpadów. Istotne zatem jest nie tyle to, kogo możemy nazwać posiadaczem odpadów, ale to komu możemy przypisać odpowiedzialność za ich los. Tymczasem, w świetle powyższych okoliczności, w ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie podmiotem tym będzie Skarb Państwa. Padła zwierzyna łowna stanowi własność Skarbu Państwa, zatem bez wątpienia nie na pozwanym spoczywał obowiązek pokrycia kosztów utylizacji i usunięcia zwłok tej zwierzyny.

Wobec powyższego, Sąd oddalił powództwo w całości jako bezzasadne.

Na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd obciążył powódkę kosztami procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka.

Zarzucała:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 3 ust.2 pkt 15 w zw. z art.5 ust.4 ustawy z dnia 13.09.1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz.U. z 2012r., poz. 391 z późń. zm.) – dalej: ustawa o utrzymaniu czystości, poprzez błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie na gruncie przedmiotowej sprawy i przyjęcie, iż obowiązek usunięcia i utylizacji padłych zwierząt dzikich spoczywa na Skarbie Państwa,

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 2 w zw. z art. 15 ustawy z dnia 13.10.1995r. Prawo łowieckie (Dz.U. z 2013r., poz. 1226 z późń zm.) w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 14.12.2001r. o odpadach (Dz.U. z 2013r., poz.21 z późń zm.), poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że z przepisów tych wynika jakoby obowiązek usunięcia i utylizacji padłych zwierząt dzikich spoczywał na Skarbie Państwa,

3)  Naruszenie przepisu postępowania, a mianowicie art. 233§1 kpc, poprze błędną ocenę przeprowadzonych w sprawie dowodów, w szczególności zeznań świadka M. P. i przyjęcie, że powodowi nie powiodło się wykazanie, w którym miejscu leżały zwłoki padłego dzika.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki podlegała uwzględnieniu.

Podstawę procesową dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy stanowi niewątpliwie ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005r. , Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.)

W art. 5 ustawy wyżej cytowanej ustawodawca nakłada na właścicieli nieruchomości obowiązek utrzymywania czystości i porządku przez wykonywanie szeregu czynności wskazanych w punktach 1 – 5.

W art. 5 ust.3 b ustawodawca nakłada na właścicieli nieruchomości obowiązek utrzymywania czystości i porządku poprzez pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych, w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi.

W dalszej części wskazanego artykułu ustawa szczegółowo określa jaki podmiot jest zobowiązany do wykonywania poszczególnych obowiązków na różnych terenach.

W art. 5 ust. 4 ustawodawca stanowi, że obowiązek utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych należą do zarządu drogi, oprócz tego do obowiązku zarządcy drogi należą czynności wymienione w punktach 1 – 5.

Na pozwanym zatem jako zarządcy w stosunku do przedmiotowej drogi należy utrzymanie na niej czystości i porządku.

Dotyczy to również w ocenie Sądu Okręgowego usuwania z drogi padłej zwierzyny i jej trwałej likwidacji.

Zwrócić należy uwagę, że w ustawie ilekroć jest mowa o właścicielach nieruchomości rozumieć należy także m.in. jednostki organizacyjne posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu (art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy), co oznacza, że w stosunku do nieruchomości obejmujących drogi publiczne za właścicieli nieruchomości w rozumieniu ustawy należy uważać takie jednostki organizacyjne, w których zarządzie znajdują się te drogi.

W ocenie Sądu Okręgowego z właściwym obowiązkiem utrzymywania nieruchomości (w tym przypadku drogi) w czystości i porządku nierozłącznie wiąże się obowiązek pokrywania kosztów związanych z jego wykonywaniem.

Nie sposób bowiem przyjąć założenia, że w każdym wypadku, gdy na drodze znajduje się przedmiot, zakłócający ruch, nieczystość czy wreszcie jak w przedmiotowej sprawie zwłoki zabitego zwierzęcia rzeczą właściciela nieruchomości (w tym wypadku zarządu drogi) będzie poszukiwanie właściciela tych nieczystości w celu wyegzekwowania kosztów związanych z ich usunięciem.

Można sobie bowiem wyobrazić, że na drodze znajdują się zwłoki zwierząt tzw. „bezdomnych” czyli domowych lub gospodarskich, które uciekły, jak również zwłoki zwierząt dzikich. Ustalenie zatem za każdym, razem w ramach dbania o czystość i porządek na drodze, kto jest lub był właścicielem zwierzęcia wydaje się absurdalne.

Konsekwencje zatem finansowe związane z utrzymaniem czystości i porządku dróg ponosi właściciel nieruchomości, czyli w rozumieniu ustawy również właściwy zarząd drogi.

W ocenie Sądu Okręgowego całkowicie chybione jest odwoływanie się przez Sąd I instancji do ustawy z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach.

Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 10 przepisów tej ustawy nie stosuje się w ogóle do zwłok zwierząt, które poniosły śmierć w inny sposób niż przez ubój.

Dywagacje zatem na temat tego, kto jest posiadaczem odpadów w rozumieniu wyżej cytowanej ustawy okazało się nieprzydatne.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 369, 36 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 listopada 2012r. do dnia zapłaty. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c.

Wezwanie do zapłaty dochodzonej przez powódkę kwoty doręczone zostało pozwanym w dniu 8.11.2012r., a zatem po upływie 14 dni od tego doręczenia, z dniem 23 listopada 2012r. roszczenie stało się wymagalne.

Powództwo podlegało oddaleniu w tej części, w której powódka domagała się zasądzenia odsetek począwszy od dnia 31 października 2012r. przyjmując jako termin wymagalności datę wystawienia faktury VAT.

W powyższym zakresie również apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 108 kpc oraz na podstawie §6 ust.1 i § 12 punkt 1 ppkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.