Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Daniel Sobociński

Protokolant stażysta Katarzyna Betka

po rozpoznaniu na rozprawie 10 marca 2023 roku

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko pozwanemu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

orzeka:

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 454.000,00 (czterysta pięćdziesiąt cztery tysiące) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 20 listopada 2020 roku do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 14.817,00 zł (czternaście tysięcy osiemset siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

3.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 18.700,00 zł (osiemnaście tysięcy siedemset) tytułem zwrotu opłaty sądowej od której powódka była zwolniona.

Sędzia Daniel Sobociński

Sygn. akt I C 986/22

UZASADNIENIE

4.  Powódka M. K. wniosła 25 lipca 2022 roku (data wpływu) do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy pozew przeciwko pozwanemu (...) S.A. z siedzibą w W., o zapłatę 454.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 20 listopada 2020 roku do dnia zapłaty i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu powódka wskazała, że dochodzi od pozwanego częściowego odszkodowania, jako ubezpieczyciela sprawcy szkody, którym jest radca prawny P. Z.. Zdaniem powódki radca prawny nie dochował rzetelności w rozliczeniu z powódką i bez jej umocowania przekazał uzyskane na rzecz powódki świadczenie na rzecz I. G., która pieniądze te przywłaszczyła. Wskazała, że przebywając po wypadku w szpitalu udzieliła pełnomocnictwa radcy prawnemu P. Z. do dochodzenia roszczeń należnych jej w związku z wypadkiem, któremu uległa, od ubezpieczyciela sprawcy szkody. Pełnomocnik był też uprawniony do odbioru świadczeń. W wyniku działań podjętych przez P. Z. ubezpieczyciel sprawcy szkody (...) S.A. Na etpapie likwidacji szkody przyznało powódce kwotę bezsporną 614.000,00 zł. Pieniądze przekazano na konto pełnomocnika. Pełnomocnik P. Z. przelał te pieniądze na konto I. G.. I. G. przekazała powódce tylko 160.000,00 zł, pozostałej kwoty 454.000,00 zł nie przekazała. Pełnomocnik P. Z. miał tłumaczyć, że przekazał pieniądze na rzecz I. G., gdyż pozostawał w świadomości, że I. G. łączy z powódką umowa o dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. W uzasadnieniu powódka szczegółowo przedstawiła dalsze działania związane z odzyskaniem pieniędzy od I. G. nadto opisała postępowania toczące się z jej zawiadomienia przeciwko P. Z. i I. G.. Wskazała, że pozwany odmówił uznania roszczenia wskazując, że nie ponosi odpowiedzialności za działanie ubezpieczonego, który ponosi winę umyślną, jak i że jego odpowiedzialność jest ograniczona do sumy gwarancyjnej wynoszącej 433.080,00 zł. Powódka nie zgadza się ze stanowiskiem pozwanego w tym zakresie.

5.  Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. Wskazał, że żądania powódki są nieuzasadnione i nie znajdują odzwierciedlenia w stwierdzonym stanie faktycznym. Jednocześnie pozwany potwierdził, że udzielał ochrony ubezpieczeniowej w ramach umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych na warunkach określonych rozporządzeniem Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 roku w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych. Ponadto pozwany nie kwestionował samego faktu poniesienia szkody przez powódkę, jej wysokości ani związku przyczynowego między działaniem ubezpieczonego radcy prawnego w powstałą szkodą. Pozwany odmówił wypłaty odszkodowania z uwagi na okoliczność, że radca prawny wyrządził szkodę umyślnie, a ta postać winy jest wyłączona z ochrony ubezpieczeniowej. Pozwany zakwalifikował zachowanie radcy prawnego P. Z. jako działanie zawinione z winy umyślnej, gdzie wina umyślna jest rozumiana jako działanie z zamiarem bezpośrednim (dolus directus), gdy sprawca przewiduje możliwość wystąpienia skutku swojego zachowania w formie uszczerbku w dobrach prawnie chronionych i chce wystąpienia tego skutku w postaci szeroko rozumianej szkody, lub z zamiarem ewentualnym (dolus eventualis), gdy godzi się na taką możliwość, że dana szkoda zostanie w wyniku jego zachowania wyrządzona. Dalej pozwany wskazał, że przy winie umyślnej sprawca ma świadomość szkodliwego skutku swego zachowania się i przewiduje jego nastąpienie, celowo do niego zmierza lub co najmniej godzi się na wystąpienie tych skutków. Czynnikiem kwalifikującym zachowanie sprawcy jest motywacja i świadomość skutku działania – jeśli świadomość skutku była powodem podjęcia działania, można mówić o winie umyślnej, zarówno w postaci dolus directus, jak i dolus eventualis. W konsekwencji jak wskazał pozwany, pełnomocnik P. Z. przekazując pozyskane środki osobie nieuprawnionej musiał godzić się z ewentualnością, iż powódka ich nie otrzyma, gdyż nie miał żadnych racjonalnych przesłanek do odmiennej oceny skutków swego zachowania. Pozwany potwierdził, że zgodnie z indywidualną umową ochrona ubezpieczeniowa obejmuje także odpowiedzialność ubezpieczonego za szkoy wyrządzone w wyniku rażącego niedbalstwa, a ubezpieczenie podstawowe nie obejmuje szkód wyrządzonych przez Ubezpieczonego umyślnie.

6.  Pozwany wniósł o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia sprawy karnej, prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Szczytnie, z oskarżenia Prokuratury Rejonowej w Szczytnie w sprawie Ds.489.2022. Akt oskarżenia sporządzony w tej sprawie 21 czerwca 2022 roku przez Prokuraturę Rejonową w Szczytnie, a skierowany do Sądu Okręgowego w Olsztynie a nie jak omyłkowo wskazał pozwany do Sądu Rejonowego w S., zawierał dwa zarzuty postawione P. Z., jednakże zarzuty te nie dotyczą powódki M. K., natomiast zarzuty postawione W. G. i I. G. mają związek z roszczeniem powódki dochodzonym w niniejszej sprawie. Jednakże Sąd miał na uwadze, że pomiędzy stronami bezsporny jest fakt przekazania pieniędzy przez P. Z. na rachunek bankowy I. G. i rozliczenia się jej z M. K. tylko częściowo. Kwota uzyskanych i przekazanych pieniędzy także nie jest sporna. W konsekwencji Sąd uznał, że wyrok we wskazanej sprawie karnej nie ma bezpośredniego wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy i na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 kpc a contrario wniosku o zawieszenie postępowania nie uwzględnił.

7.  Istota sporu w niniejszej sprawie sprawadzała się do ustalenia, czy działanie P. Z., jako ówczesnego pełnomocnika powódki, w sprawie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od ubezpieczyciela sprawcy szkody, polegające na przekazaniu uzyskanych od ubezpieczyciela pieniędzy na rzecz I. G. a nie bezpośrednio powódce, stanowi winę umyślną czy też nieumyślną, nadto w jakiej formie winy, co warunkuje odpowiedzialność pozwanego, jako ubezpieczyciela sprawcy szkody, a ponadto do jakiej wysokości odpowiedzialność ponosi pozwany.

8.  Sąd ustalił następujący stan faktyczny. Powódka 31 grudnia 2016 roku uległa wypadkowi samochodowemu, w którym odniosła znaczne obrażenia ciała, była hospitalizowana do 10 maja 2017 roku. Zarówno w czasie pobytu w szpitalu jak i po jego opuszczeniu opiekę nad powódką sprawowała J. K., prywatnie matka ówczesnego partnera powódki. J. K. skontaktowała powódkę z W. G., który zajmował się odzyskiwaniem odszkodowań powypadkowych. Wraz z W. G. współpracowała jego córka I. G., która miała zarejestrowaną firmę (...). W. G. miał zając się dochodzeniem roszczeń od ubezpieczyciela sprawcy szkody, przy czym polecił radcę prawnego P. Z. jako pełnomocnika w tej sprawie. P. Z. współpracował z W. G. od kilku lat, gdzie występował jako profesjonalny pełnomocnik klientów W. G. w dochodzonych przez nich roszczeniach. Utrzymywali także kontakty prywatne. Płatność za swoje usługi (...) otrzymywał od W. G., miał ustalony procent od uzyskanego świadczenia na rzecz danego klienta. Nie podpisywał oddzielnych umów z klientami, których reprezentował z polecenia W. G. uważając, że są to jego klienci, a on jedynie ich reprezentuje. P. Z. skontaktował się z powódką. Powódka udzieliła P. Z. pełnomocnictwa przebywając w szpitalu 4 kwietnia 2017 roku w obecności zastępcy notarialnego P. R. z Kancelarii Notarialnej w O. notariusza I. Ś.. Z uwagi na niemożność złożenia podpisu powódka złożyła tuszowy odcisk palca. Treść pełnomocnictwa nie była sporna, pełnomocnik był również upoważniony do odbioru przyznanych pieniędzy (k. 33-34). P. Z. poza przyjęciem pełnomocnictwa nie sporządził żadnej pisemnej umowy z powódką. Podjął działania prawne, Ubezpieczyciel uznał swoją odpowiedzialność i przyznał świadczenia da powódki, które przekazał na rachunek bankowy P. Z.. Uzyskane od ubezpieczyciela sprawcy szkody pieniądze przekazał on na rachunek bankowy firmy (...), nie dokonywał żadnych potrąceń z tych pieniędzy (okoliczność bezsporna). 10 kwietnia 2017 roku została podpisana umowa zlecenia nr (...) pomiędzy firmą (...) jako Zleceniobiorcą a M. K. jako Zleceniodawcą, która była reprezentowana przez J. K., w umowie dopisano, że jako jej opiekunka. Nie dołączono pełnomocnictwa. Zgodnie z umową Zleceniodawca zobowiązał się do reprezentowania powódki w sprawie uzyskania odszkodowania. W § 2 Umowy zleceniodawca wyraził zgodę na potrącanie przez Zleceniobiorcę 15 % + 23 % Vat prowizji, z każdej uzyskanej kwoty wypłaconej przez zobowiązanych do naprawienia szkody. W § 9 pkt 10 Umowy wskazano, że rozliczenie pomiędzy zleceniobiorcą a Kancelarią (...) z tytułu wynagrodzenia regulowane jest oddzielą umową pomiędzy zleceniobiorcą a kancelarią prawną (k. 46-47). Ubezpieczyciel sprawcy szkody przyznał powódce świadczenia, które przekazał na rachunek bankowy pełnomocnika P. Z. – 60.000,00 zł - 15 maja 2017 roku, 262.600,00 zł - 28 lipca 2017 roku, 291.400,00 zł – 18 września 2017 roku. Pieniądze te zostały w całości przekazane przez P. Z. na rachunek bankowy firmy (...), 16 maja 2017 roku, 28 lipca 2017 roku i 25 września 2017 roku.

9.  Powódka 14 maja 2018 roku przed notariuszem A. S. złożyła oświadczenie, że odwołuje w całości pełnomocnictwo udzielone 4 kwietnia 2017 roku radcy prawnemu P. Z. (k. 47 - 48). Również 14 maja 2018 roku powódka przed notariuszem A. S. udzieliła pełnomocnictwa dla I. G. do reprezentowania jej w sprawie szkody związanej z wypadkiem z 31 grudnia 2016 roku (k. 49-50). Natomiast 10 lipca 2018 roku powódka przed notariuszem R. B. udzieliła pełnomocnictwa dla J. K. do jej reprezentowania (k. 52-53).

10.  Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie zeznań powódki i świadka P. Z. oraz dowodów z dokumentów zaświadczenia o zdarzeniu (k. 11), dokumentacji medycznej k. 12-29, pełnomocnictwa z 4 kwietnia 2017 roku k.33-34, informacji o wysokości przyznanego odszkodowania k. 35-43, potwierdzeń przelewów k. 43, 44, umowy zlecenia z 10 kwietnia 2017 roku k. 46, oświadczenia o odwołaniu pełnomocnictwa k. 47-48, pełnomocnictwa dla I. G. (k. 49-50), pełnomocnictwa dla J. K. k. 52-53, skargi k. 54, orzeczeń dyscyplinarnych k. 55-65, aktu oskarżenia k. 71-87, zgłoszenia szkody k. 88, akt szkodowych k. 89-101, umowy generalnej k. 103-130.

11.  Dowody z dokumentów Sąd uznał za w pełni wiarygodne, brak było podstaw do ich kwestionowania, czego zresztą żadna ze stron nie czyniła. Na ich podstawie Sąd dokonał ustalenia stanu faktycznego w sprawie. Brak było podstaw do kwestionowania zeznań powódki. Zeznania jej korelowały z dowodami z dokumentów, powódka wskazała chronologicznie czynności, które podejmowała, jak i motywy którymi się kierowała. Sąd miał na uwadze, że stan zdrowia powódki po wypadku był tego rodzaju, że powódka całkowicie opierała się na osobach trzecich w zakresie decyzji co do wyboru osób lub podmiotów, którym zleciła dochodzenie należnych jej roszczeń, w szczególności na J. K.. Sama nie miała rozeznania w sprawach odszkodowawczych, a ponadto stan jej zdrowia uniemożliwiał samodzielne działanie. Niewątpliwie jednak podjęła świadomą decyzję o udzieleniu radcy prawnemu pełnomocnictwa do jej reprezentowania. Sąd co do zasady uznał za wiarygodne zeznania świadka P. Z., przy czym ocenił je krytycznie mając na uwadze, że świadek miał interes w tym, aby składać zeznania o określonej treści, celem uniknięcia ewentualnych konsekwencji związanych z przekazaniem pieniędzy na rachunek I. G.. Jednocześnie zeznania świadka były kluczowe, gdyż na ich podstawie należało poczynić ustalenia, co do świadomości świadka w dacie przekazywania pieniędzy, a w konsekwencji przyjęcia albo nie odpowiedzialności pozwanego za działania świadka, o czym mowa będzie poniżej.

12.  Zgodnie z art. 822 § 1 kc, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 827 § 1 kc, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczony wyrządził szkodę umyślnie, w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności. Ustawowe rozszerzenie odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody wyrządzone umyślnie i w wyniku rażącego niedbalstwa zawarte jest w art. 9 ust. 2 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej ustawa ouo), tj. w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe z ruchem tych pojazdów i ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego. W art. 4 pkt 4 tej ustawy, ubezpieczeniami obowiązkowymi są między innymi ubezpieczenia wynikające z innych ustaw. Dalej w art. 11 ust. 2 tej ustawy, umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej, o której mowa w art. 4 ust. 4 (czyli wynikająca z ustawy), obejmuje również szkody wyrządzone w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub osób, za które ponosi odpowiedzialność. Jedną z tychże innych ustaw jest Ustawa o radcach prawnych, która w art. 22 ⁷ ust. 1 wskazuje, że radca prawny podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 4 ust. 1 i art. 6 ust. 1 Ustawy, tj. w związku ze świadczeniem pomocy prawnej. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Ustawy o radcach prawnych, świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy. Niewątpliwie czynności podejmowane przez radcę prawnego P. Z. na rzecz powódki należy kwalifikować jako świadczenie pomocy prawnej. Szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego określony został w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 11 grudnia 2002 roku w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych, wydanym na podstawie art. 22 ⁸ Ustawy o radcach prawnych. W § 2 ust. 2 Rozporządzenia wskazano, że ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód wyrządzonych przez ubezpieczonego osobom bliskim, jak i w czasie zawieszenia w prawie do wykonywania zawodu, czy skreślenia z listy radców prawnych. Rozporządzenie nie rozszerza zakresu odpowiedzialności na działania umyślne. Tym samym uznać należy, że w świetle powyżej przytoczonych regulacji ustawowych ubezpieczyciel w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych nie odpowiada za winę umyślną ubezpieczonego, jednak ponosi odpowiedzialność za rażące niedbalstwo.

13.  Odpowiedzialność pozwanego wynika z Umowy Generalnej w sprawie programu ubezpieczeniowego dla radców prawnych (dalej Umowa) zawartej 17 października 2013 roku i przedłużonej do 31 grudnia 2019 roku Aneksem nr 1 z 29 grudnia 2015 roku (k. 103-130). Zgodnie z § 11 ust. 3 Umowy, ochrona ubezpieczeniowa obejmowała także odpowiedzialność Ubezpieczonego za szkody wyrządzone w wyniku rażącego niedbalstwa Ubezpieczonego oraz wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa przez aplikantów, praktykantów i pracowników Ubezpieczonego oraz inne osoby za które ponosi odpowiedzialność. W § 13 pkt 4 Umowy zastrzeżono, że ubezpieczenie podstawowe nie obejmuje szkód wyrządzonych przez Ubezpieczonego umyślnie. Suma gwarancyjna ubezpieczenia podstawowego wynosiła równowartość w złotych polskich 100.000 euro, w odniesieniu do jednego wypadku ubezpieczeniowego. Umowa przewidywała także ubezpieczenie dodatkowe (§ 16 ust 1), które także nie obejmowało szkód wyrządzonych z winy umyślnej (§ 17 pkt. 4), gdzie suma gwarancyjna ubezpieczenia dodatkowego wynosiła równowartość w złotych polskich kwoty 250.000 euro na każdego ubezpieczonego na wszystkie wypadki ubezpieczeniowe w okresie ubezpieczenia (§ 18 ust. 1).

14.  Świadek P. Z. przyjmując od powódki pełnomocnictwo 4 kwietnia 2017 roku zobowiązał się do określonego działania, tj. dochodzenia od ubezpieczyciela sprawcy szkody roszczeń odszkodowawczych należnych powódce jako poszkodowanej, tym samym doszło pomiędzy nimi do zawarcia umowy zlecenia w myśl art. 734 § 1 kc. Zgodnie z art. 355 § 1 i 2 kc, dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Należyta staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Odpowiedzialność za nieprawidłowe wykonanie umowy określa art. 471 kc, zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dalej, zgodnie z art. 472 kc, jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności. Mając powyższe na uwadze niewątpliwie profesjonalny pełnomocnik jakim był radca prawny P. Z., był zobowiązany do działania z należytą starannością uwzględniającą zawodowy charakter jego pracy. Wzorzec należytej staranności zawodowej radcy prawnego obejmuje jego profesjonalizm w sprawach których się podejmuje. Niewątpliwie P. Z. popełnił błąd, gdyż po otrzymaniu odszkodowania dla swojej klientki nie upewnił się, czy faktycznie istnieją podstawy do tego, aby pieniądze te przekazał na rachunek bankowy firmy (...), a nie bezpośrednio powódce. Stan faktyczny był taki, że P. Z. dysponował jedynie pełnomocnictwem udzielonym jemu przez M. K.. W treści pełnomocnictwa było upoważnienie do odbioru pieniędzy przez pełnomocnika od ubezpieczyciela. Nie było dyspozycji, aby pieniądze przekazać na rzecz osób trzecich, jak i nie było wprost wpisane, że należy je przekazać Mocodawcy (k. 33). Udzielone przez M. K. pełnomocnictwo 17 kwietnia 2017 roku było pierwszym pisemnym dokumentem zawierającym jej oświadczenie woli. P. Z. widząc stan zdrowia powódki nie dokonał weryfikacji, czy faktycznie powódka udzieliła pełnomocnictwa J. K. do jej reprezentowania, jak i czy zawarła umowę z W. G. czy firmą (...), na dochodzenie roszczeń i obsługę prawną, czy też udzieliła im pełnomocnictwa do działania, na które powoływał się W. G.. Niewątpliwie P. Z. zjawił się u powódki w szpitalu z polecenia W. G., z którym od wielu lat się znał zarówno prywatnie jak i zawodowo, gdzie pełnił funkcję pełnomocnika jego klientów. Przyjmując pełnomocnictwo od M. K. opierał się wyłącznie na informacjach ustnych otrzymanych od W. G. i na tej podstawie podjął późniejszą decyzję o przekazaniu pieniędzy na rachunek bankowy I. G.. Sąd nie dał wiary zeznaniom P. G. w zakresie w którym zeznał, iż takie były ustalenia M. K. z G. i wynikały one z zawartej przez nich umowy, jak i że będąc w szpitalu u powódki podczas pierwszego spotkania takie ustalenia zapadły. Zeznania te są sprzeczne z dowodami z dokumentów, jak i zasadami doświadczenia życiowego. Po pierwsze w dacie udzielenia pełnomocnictwa, powódka nie miała osobiście podpisanej żadnej umowy z W. G. czy I. G., jak i nie udzieliła pełnomocnictwa J. K., tak więc i ona nie mogła w jej imieniu stosownej umowy podpisać. Pełnomocnictwo dla J. K. zostało udzielone 10 lipca 2018 roku (k. 52), umowa datowana 10 kwietnia 2017 roku nie mogła więc być podpisana przez J. K.. Natomiast pełnomocnictwo dla I. G. zostało udzielone również 14 maja 2018 roku. Należy też mieć na uwadze, że (...) w decyzji z 13 lipca 2017 roku, kierowanej bezpośrednio do powódki, przed wypłatą przyznanych środków, z uwagi na stan zdrowia powódki poddało w wątpliwość możliwość składania przez nią wiążących i swobodnych decyzji co do zarządzania własnym majątkiem i ustanawiania pełnomocników (k. 37). Również taka informacja nie skłoniła P. Z. do weryfikacji otrzymanych słownych zapewnień, co do łączącej powódkę umowy z W. G..

15.  Zdaniem Sądu niewątpliwie w ramach starannego działania radcy prawnego jako profesjonalisty, istniał obowiązek weryfikacji przez niego otrzymanych informacji od W. G., w szczególności czy jest uprawniony do przekazania pieniędzy powódki na rzecz osób trzecich, skoro upoważnienie takie nie wynikało z treści udzielonego mu pełnomocnictwa. Jak wskazuje się w doktrynie, profesjonalizm dłużnika w zakresie standardów zachowania powinien przejawiać się w dwóch podstawowych cechach – postępowaniu zgodnym z regułami fachowej wiedzy i sumienności. Podmiot zawodowy powinien wykazać się w swoim zachowaniu większą zapobiegliwością, rzetelnością i dokładnością (tak chociażby w komentarzu K. Czub [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 355). Miernikiem należytej staranności zawodowej adwokata czy radcy prawnego prowadzącego sprawy klienta są obiektywne zasady wiedzy prawniczej i etyka zawodowa.

16.  Sąd zgadza się ze stanowiskiem pozwanego, iż zachowanie P. Z. było zawinione, jednakże wbrew twierdzeniom pozwanego nie była to wina umyślna. Sąd aprobuje także kwalifikację dokonaną przez pozwanego co do winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim i ewentualnym, jak i że czynnikiem kwalifikującym zachowanie sprawcy jest motywacja i świadomość skutku działania. Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia winy, natomiast nie ma przeszkód aby posiłkować się definicją zawartą w kodeksie karnym. Zgodnie z art. 9 § 1 kk, czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić (zamiar bezpośredni) albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi (zamiar ewentualny). Natomiast zgodnie z art. 9 § 2 kk, czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał (lekkomyślność) albo mógł przewidzieć (niedbalstwo). Przenosząc powyższe na grunt prawa cywilnego, z winą umyślną mamy do czynienia gdy dłużnik chce zachować się w sposób sprzeczny z ciążącym na nim obowiązkiem, albo się na to godzi. W każdym razie ma zamiar postąpić wbrew obowiązkowi. Natomiast w przypadku winy nieumyślnej dłużnik nie dochowuje należytej staranności, chociaż mógł i powinien w danych okolicznościach zachować się prawidłowo. Zdaniem Sądu z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy nie sposób przyjąć, że P. Z. działał z winy umyślnej, tj. że miał zamiar w sposób nieprawidłowy wykonać przyjęte na siebie zobowiązanie i w konsekwencji spowodować szkodę majątkową u powódki. Okoliczności sprawy mogły wywołać u P. Z. mylne przekonanie, że faktycznie powódka przed udzieleniem mu w szpitalu 4 kwietnia 2017 roku pełnomocnictwa, takiego pełnomocnictwa udzieliła W. G. lub firmie (...), jak i że została pomiędzy nimi podpisana stosowna umowa, mocą której byli oni uprawnieni do dochodzenia roszczeń w imieniu powódki. Tak zostało to przedstawione P. Z. i nie było to dla niego zaskoczeniem, gdyż już od dłuższego czasu współpracował z W. G. przy tego rodzaju sprawach, a wcześniejsza współpraca przebiegała prawidłowo i nie miał on zastrzeżeń do wiarygodności W. G.. O tym, że tak w istocie mogło być, świadczy także fakt, że W. G. nie poinformował powódki o otrzymanych przelewach. Gdyby było inaczej to powódka 14 maja 2018 roku zapewne nie wypowiedziałaby pełnomocnictwa P. Z., a tym bardziej nie udzieliła go I. G., skoro ta nie rozliczyła się z nią z pieniędzy otrzymanych od P. Z. w 2017 roku. Było by to niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego, zgodnie z którymi nie udziela się pełnomocnictwa osobie, która nas okłamywała i do której straciliśmy zaufanie. Pozwany nie wykazał także, że P. Z. pozostawał z W. G. w zmowie, to jest aby wiedział, że powódka nie podpisała z nim umowy, jak i że nie miał on zamiaru rozliczenia się z powódką z pieniędzy. Zdaniem Sądu brak też podstaw do przyjęcia, iż szkoda wyrządzona powódce wynikała z rażącego niedbalstwa pełnomocnika P. Z.. Jako niedbalstwo przyjmuje się, że dłużnik nie przewiduje, iż jego działanie może wywołać szkodę, chociaż taki skutek powinien przewidzieć, czyli nie dokłada należytej staranności. Rażące niedbalstwo rozumiane jest jako zachowanie graniczące z umyślnością, a zarazem takim, które daje podstawę do szczególnie negatywnej oceny postępowania. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 10 marca 2004 roku w sprawie IV CK 151/03 „Przypisanie określonej osobie niedbalstwa uznaje się za uzasadnione wtedy, gdy osoba ta zachowała się w określonym miejscu i czasie w sposób odbiegający od właściwego dla niej miernika należytej staranności. Przez rażące niedbalstwo rozumie się natomiast niezachowanie minimalnych (elementarnych) zasad prawidłowego zachowania się w danej sytuacji. O przypisaniu pewnej osobie winy w tej postaci decyduje więc zachowanie się przez nią w określonej sytuacji w sposób odbiegający od miernika staranności minimalnej”. Sąd uznał, że w okolicznościach sprawy zaniechanie przez P. Z. weryfikacji uprawnień I. G. i W. G. do otrzymania pieniędzy należnych powódce oraz nie uzyskanie potwierdzenia powódki, że faktycznie tak ma uczynić, nie może być uznane za rażące niedbalstwo. Sytuacja, gdzie profesjonalny pełnomocnik reprezentuje klientów firm czy też kancelarii odszkodowawczych nie jest sytuacją wyjątkową, a wręcz standardową. Działanie tego rodzaju firm polega na poszukiwaniu klientów wśród osób poszkodowanych celem świadczenia na ich rzecz usług w uzyskiwaniu świadczeń odszkodowawczych. Nie zawsze konieczne jest działanie profesjonalnego pełnomocnika w postaci adwokata czy radcy prawnego, który może wstąpić do sprawy na pewnym etapie i działa na zlecenie firm, reprezentując ich klientów. Dlatego też nie sposób przyjąć, aby działanie pełnomocnika w sprawie powódki odbiegało od przyjętych na rynku wzorców. Sąd przyjął więc, że P. Z. nie zachował należytej staranności i dopuścił się tego w wyniku niedbalstwa. Posiadał bowiem stosowną wiedzę i doświadczenie zawodowe aby dokonać weryfikacji, czy podmiot któremu zamierzał przekazać pieniądze należne powódce faktycznie jest do tego uprawniony, jak i przewidzieć możliwe skutki związane z przekazaniem pieniędzy osobom nieuprawnionym.

17.  Na marginesie wskazać należy, że zgodnie z art. 11 kpc, sąd cywilny jest związany ustaleniami wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa. Tym samym ustalenia sądów dyscyplinarnych w zakresie ustaleń faktycznych nie są wiążące dla sądu w niniejszej sprawie.

18.  Mając powyższe na uwadze Sąd przyjął, że powódka wykazała zasadność swojego roszczenia co do zasady i wysokości, a pozwany nie wykazał podniesionego zarzutu, iż nie ponosi odpowiedzialności za zdarzenie, w związku z działaniem ubezpieczonego z winy umyślnej. W konsekwencji, w oparciu o art. 822 § 1 i 4 kc i art. 22 ⁷ ust. 1 Ustawy o radcach prawnych, w zw. z art. 472 kc, zasądził od pozwanego na rzecz powódki 454.000,00 zł, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu, liczonymi od 20 listopada 2020 roku do dnia zapłaty. Zasadność dochodzenia odsetek wynika z art. 481 § 1 kc. Pozwany został wezwany do zapłaty pismem z 19 października 2020 roku i odmówił dobrowolnego spełnienia świadczenia.

19.  O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana do zwrotu przeciwnikowi poniesionych kosztów. Koszty powoda wyniosły 14.817,00, gdzie opłata od pozwu uiszczona przez powódkę 4000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 10,800 zł (§ 2 pkt. 7 Rozporządzenia), opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17,00 zł. W punkcie 3 wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 18.700,00 zł brakującej opłaty sądowej od której powódka została zwolniona, co wynika z art. 113 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Sędzia Daniel Sobociński

ZARZĄDZENIE

1.  (...)