Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Rafał Szurka
Protokolant:	protokolant sądowy Oliwia Bednarek

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2023 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko J. K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.700 zł (cztery tysiące siedemset złotych), wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 czerwca 2023r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałej części,

3.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych), tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

4.  obciąża Skarb Państwa kosztami sądowymi.

sygn. akt I C 852/18

UZASADNIENIE

Powód, A. M., wniósł o zasądzenie od pozwanej, J. K., na jego rzecz kwoty 250.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty. Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w grudniu 2005 roku poznał pozwaną i od tego czasu strony pozostawały w nieformalnym związku. Powód na początku 2006 roku wyjechał w celach zarobkowych do Irlandii. Tam też oświadczył się pozwanej. Strony zdecydowały się wówczas na dziecko. Pozwany wrócił na stałe do kraju w marcu 2008 roku, tj. przed planowanym porodem. Wracając do kraju powód zamieszkał u pozwanej. Wraz z nimi zamieszkiwała matka pozwanej i jej bracia, a nadto dwójka dzieci pozwanej z poprzedniego związku. Warunki mieszkaniowe nie były dla stron wystarczające, w związku z czym strony zdecydowały się na zakup domu. Zakup tej nieruchomości strony sfinansowały wspólnie za cenę 50.000 złotych. Bank wymagał wkładu własnego oraz 5.000 złotych na uruchomienie kredytu. Środki te podarowała powodowi jego matka. Z uwagi na krótki czas strony zdecydowały, że formalnie jako kredytobiorca i właściciel nieruchomości figurować będzie pozwana, jako formalnie matka samotnie wychowująca dziecko. Kwota kredytu wynosiła 200.000 złotych. Zakupiona nieruchomość stanowić miała wkład i zabezpieczenie kredytu. W kredycie tym nie została uwzględniona kwota na burzenie starego domu. Były to środki potrzebne na budowę nowego domu. Stary dom znajdujący się na działce musiał zostać wyburzony za dodatkowe środki, które powodowi podarowała jego matka. Była to kwota 10.000 złotych. Budowę domu rozpoczęto na wiosnę 2012 roku. Strony wspólnie ponosiły wszelkie niezbędne koszty. W tym czasie powód zarabiał więcej niż pozwana. Dom był gotowy do zamieszkania w sierpniu 2012 roku. Był to jednak stan deweloperski, a całkowity remont miał zostać wykonany przez powoda już w trakcie zamieszkiwania. W związku z narastającym konfliktem między stronami pozwana 20 stycznia 2018 roku wyrzuciła powoda z nieruchomości.

Powód oświadczył, iż aktualnie nieruchomość jest warta 500.000 złotych a jego udział w tej kwocie to 50%. Z tego względu powód żądał zapłaty kwoty 250.000 złotych. Swoje roszczenie powód oparł o art. 410 § 1 k.c., bowiem świadczenie powoda można zakwalifikować jako postać świadczenia nienależnego. Zdaniem powoda pozwana uzyskała korzyść majątkową kosztem powoda, polegającą na zwiększeniu wartości rzeczy stanowiącej jej własność. Jednocześnie powód wskazał na rozliczenia majątkowe między osobami pozostającymi w trwałym związku faktycznym (konkubinacie) z zastosowaniem przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Pozwana w odpowiedzi na pozew, a także w piśmie z dnia 7 marca 2019 roku, wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwana potwierdziła okres pozostawania w związku konkubenckim z powodem, z którego to związku pochodzi córka N.. Pozwana potwierdziła również, iż jest jedynym właścicielem nieruchomości położonej w B. przy ul. (...). Pozwana oświadczyła jednak, że działka została zakupiona w całości z środków pozwanej i z tego względu powodowi nie przysługuje względem niej żadne roszczenie. Pozwana podała, że nieruchomość zakupiła w dniu 16 października 2012 r. za kwotę 20.000 złotych. Zakup nieruchomości został sfinansowany z jej własnych środków. Ponadto wszelkie formalności związane z budową domu załatwiała wyłącznie pozwana. To pozwana ponosiła również wszelkie koszty związane z budową. Kredyt na budowę domu został zaciągnięty również tylko przez pozwaną i tylko ona dokonywała spłaty tego zobowiązania. Pozwana w dalszym ciągu płaci raty kredyt.

Pozwana wskazała, że powód w żaden sposób nie udowodnił swojego roszczenia, w szczególności nie przedłożył żadnych dokumentów potwierdzających jego partycypacje w kosztach zakupu nieruchomości jak i budowy domu. Pozwana zauważyła również, że jej dochody w tamtym czasie, wbrew twierdzeniom powoda, umożliwiały jej samodzielny zakup działki, jak i pokrycie kosztów budowy.

Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2018 roku Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zwolnił powoda w całości od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w niniejszej sprawie.

Postanowieniem z dnia 31 stycznia 2019 roku Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zwolnił pozwaną w całości od ponoszenia kosztów sądowych w niniejszej sprawie, a nadto ustanowił dla pozwanej pełnomocnika z urzędu.

Sąd ustalił, co następuje:

Strony pozostawały w nieformalnym związku od grudnia 2005 roku do stycznia 2018 roku. W okresie od stycznia 2006 roku do marca 2008 roku powód pracował w Irlandii. Po powrocie do kraju strony zamieszkiwały razem. Ze związku tego pochodzi wspólne dziecko stron – N. M..

/okoliczności bezsporne/

Powód w latach 2006-2008 pracował w Irlandii jako technik serwisu – naprawiał komputery. Zarabiał wówczas około 400 euro tygodniowo. W okresie od dnia 12 maja 2008 roku do dnia 12 listopada 2011 roku powód był zatrudniony w (...) sp. z o.o. na stanowisku pracownik serwisu. Od dnia 14 listopada 2011 roku do dnia 13 maja 2012 roku powód był zatrudniony w (...) sp. z o.o. na stanowisku technik serwisu, a następnie lider zmiany serwisowej. Od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia 21 maja 2015 roku powód pracował w (...) sp. z o.o. na stanowisku specjalisty IT i testerów. Od dnia 22 czerwca 2015 roku powód został zatrudniony na okres próbny w (...) sp. z o.o. na stanowisku inżynier utrzymania ruchu z wynagrodzeniem 3.500 złotych brutto. Następnie od dnia 1 października 2015 roku powód podpisał umowę na czas określony, tj. do dnia 30 września 2017 r. z wynagrodzeniem 4.000 zł brutto. W okresie od dnia 1 maja 2017 roku do dnia 30 kwietnia 2018 roku powód pracował dla (...) sp. z o.o. z wynagrodzeniem 7.500 złotych brutto. Powód często zmieniał pracę. Wielokrotnie korzystał również ze zwolnień chorobowych.

/dowody: odpisy świadectw pracy – k. 382-382v, 383-383v, 384-384v akt, umowa o pracę – k. 385, 386, 387 akt, zeznania powoda – k. 389-390 akt i k. 393 akt od 00:30:43 do 01:11:17 i k. 609-609v akt i k. 611 akt od 00:02:46 do 00:27:03, zeznania świadka B. E. (1) – k. 362 akt i k. 363 akt od 01:05:56 do 01:14:11/

Pozwana pracowała w latach 2011-2013 w dziale sprzedaży salonów (...). Była jednym z najbardziej efektywnych sprzedawców tejże sieci telekomunikacyjnej w Polsce. Pozwana osiągała wówczas wysokie dochody. Z okazji 15 lat pracy zawodowej w Grupie TP we wrześniu 2011 roku otrzymała nagrodę jubileuszową w wysokości 50% wynagrodzenia zasadniczego. Pozwana osiągała w pracy wysokie wyniki biznesowe, co wiązało się z uzyskiwaniem premii prowizyjnej. W dniach 10 i 18 czerwca 2013 roku otrzymała premie w kwocie po 3.808 złotych. Pozwana w latach 2012 – 2013, wielokrotnie otrzymywała również gratyfikacje finansowe w ramach konkursów motywacyjnych organizowanych przez pracodawcę. Znajdowała się wówczas w czołówce rankingu doradców.

Pozwana zakończyła pracę w firmie (...) w 2013 roku. Otrzymała wówczas odprawę w kwocie przekraczającej 40.000 złotych netto.

Z tytułu wykonywanej pracy pozwana uzyskała dochód (dochód po odliczeniu dochodu zwolnionego, strat i składek na ubezpieczenie społeczne) w kwocie: 58.178,03 złotych za 2011 rok, 66.998,52 złotych za 2012 rok, oraz 95.821,28 złotych za rok 2013.

Pozwana posiadała 20 akcje (...) (...). Wartość jednej akcji w dniu jej otrzymania wynosiła 17,5150 euro. Pozwana akcje sprzedała w 2015 roku za kwotę 1.321,11 złotych.

/dowody: PIT-36 pozwanej za rok 2011 - k. 173-181 akt, PIT-11 – k. 182-183 akt, PIT-37 pozwanej za rok 2012 – k. 184 – 189 akt, PIT-36 pozwanej za rok 2012 – k. 190-198 akt, PIT-36 pozwanej za rok 2013 – k. 199-204 akt, PIT-11a pozwanej za rok 2013 – k. 205 akt, PIT-11 pozwanej za rok 2013 – k. 206 akt, zawiadomienie o darmowym przyznaniu akcji – k. 207 akt, list gratulacyjny – k. 208 akt, zestawienie premii pozwanej – k. 209 i 255 akt, pasek płacowy pozwanej – k. 210 i 254 akt, dyplom jubileuszowy – k. 211 akt, korespondencja mailowa dotycząca nagród uzyskiwanych przez pozwaną w konkursach motywacyjnych – k. 212-230, 231 i 232-236 akt, zestawienie operacji na rachunku bankowym pozwanej – k. 330-340 akt, zeznania pozwanej – k. 390v-392 akt i k. 393 akt od 01:11:28 do 01:45:49 oraz k. 609v-610 akt i k. 611 akt od 00:28:02 do 00:37:46, zeznania świadka B. K. (1) – k. 371 akt i k. 373 akt od 00:22:45 do 00:37:37/

Pozwana w dniu 16 października 2012 roku zakupiła od A. D. nieruchomość objętą księgą wieczystą Kw nr (...), położoną w B. przy ul. (...), za cenę 20.000 złotych. Na zakupionej działce znajdował się budynek, który następnie został wyburzony.

/dowód: wypis aktu notarialnego z dnia 16 października 2012 roku repertorium A numer (...) – k. 75-81 akt, zeznania świadka A. D. – k. 343v-344 akt i k. 346 akt od 01:18:31 do 01:33:45/

W dniu 13 lutego 2013 r. pozwana zawarła z (...) Bank (...) S.A. Oddział w B. umowę kredytu nr (...). Na podstawie zawartej umowy bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie 200.000 złotych z przeznaczeniem na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych – budowę budynku mieszkalnego w B. ul. (...), na działce nr (...). Kredytu udzielono pozwanej na okres 360 miesięcy.

Środki pieniężne na spłatę kredytu były pobierane z rachunku bankowego należącego do pozwanej. Pozwana w dalszym ciągu spłaca kredyt. Na dzień 8 stycznia 2019 roku wartość spłaconego kredytu wynosiła 39.517,83 PLN.

/dowody – odpis umowy kredytu wraz z załącznikami – k. 158-172 akt, zaświadczenie o posiadanym kredycie – k. 237 akt/

Strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe. Niemniej posiadali oni osobne konta bankowe. Wraz z nimi zamieszkiwała córka pozwanej z poprzedniego związku oraz ich wspólne dziecko. Powód po powrocie do kraju posiadał zadłużenie, było prowadzone przeciwko niemu postępowanie komornicze. Strony nie zawierały żadnej umowy w zakresie rozliczeń finansowych. W trakcie trwania konkubinatu środki, które zarabiał powód, były w części przeznaczane na wspólne zakupy i bieżące codzienne utrzymanie rodziny, którą strony tworzyły.

Strony wspólnie zdecydowały o budowie domu na zakupionej przez pozwaną nieruchomości. Wybudowany został bliźniak. Jeden z budynków należy do pozwanej, drugi do matki powoda. Część należąca do pozwanej powstała w 2013 roku, zaś drugi budynek w zabudowie bliźniaczej postawiono na przełomie 2014 – 2015 roku.

Koszty związane z budową domu (części należącej do pozwanej) ponosiła zasadniczo pozwana, w tym koszty związane z pozyskaniem niezbędnej dokumentacji, zakupem materiałów budowlanych, wykonaniem usług budowlanych, robotami wykończeniowymi domu, czy wyposażeniem mieszkania. Powód poniósł jedynie niewielkie wydatki w związku z budową domu i jego wykończeniem, m.in. koszty opróżnienia kontenera z odpadami komunalnymi czy zakupu bramy i furtki. Na powoda wystawiono faktury na łączną kwotę 1.110 złotych z tego tytułu.

Podczas, jak i przed rozpoczęciem budowy domu strony zamieszkiwały u matki pozwanej. Przy budowie strony korzystały z usług firmy budowlanej. Dom postawiono w stanie deweloperskim. Dom został wykończany systemem gospodarczym. Strony początkowy wyremontowały parter domu. Po zamieszkaniu przystąpili do wykończenia piętra domu.

Powód wykonał tylko niektóre prace remontowe, w szczególności ułożył posadzkę z paneli podłogowych na poddaszu, zamontował oprawy oświetleniowe na poddaszu, ułożył posadzki w łazience z płytek gresowych, ułożył płytki glazurowe na ścianach łazienki, zamontował armaturę łazienkową, ułożył posadzkę z płytek gresowych w aneksie kuchennym, zamontował schody na poddaszu, wykonał część ścianek działowych oraz ocieplenie dachu wełną mineralną, ułożył płyty gipsowo-kartonowe, ułożył płyty OSB na poddaszu, malował ściany na poddaszu, ułożył posadzki w salonie na parterze z paneli, rozprowadził przewody do punktów świetlnych na poddaszu, ułożył płytki na tarasie, założył trawnik na części powierzchni działki. W pracach pomagał mu brat, M. O. i kuzyn, D. Ł.. Część prac wykonywanych przez powoda wymagał poprawki.

/dowody: dowody wpłaty – k. 82, 131 i 299 akt, faktury VAT wystawione na pozwaną – k. 83, 85-130, 132-141, 143-147, 149-156 i 256-298 akt, faktury VAT wystawiona na powoda – k. 84 i 148 akt, umowa na zakup mebli – k. 142 i 300 akt, częściowe zeznania świadków: A. F. – k. 341v i k. 346 akt od 00:07:39 do 00:24:16 akt, N. M. – k. 342-342v i k. 346 akt od 00:25:41 do 00:43:40, H. F. – k. 342v i k. 346 akt od 00:45:41 do 00:57:25, zeznania powoda – k. 389-390 akt i k. 393 akt od 00:30:43 do 01:11:17, zeznania pozwanej – k. 390v-392 akt i k. 393 akt od 01:11:28 do 01:45:49, uzupełniające zeznania pozwanej – k. 510 akt i k. 511 akt od 00:30:17 do 00:34:00, uzupełniające zeznania powoda – k. 509-510 akt i k. 511 akt od 00:03:29 do 00:28:19, zeznania świadka B. K. (2) – k. 388v-389 akt i k. 393 akt od 00:10:21 do 00:24:50, zeznania świadka Ł. M. – k. 343-343v akt, zeznania świadka M. O. – k. 344 akt i k. 346 akt od 01:34:10 do 01:53:30, zeznania świadka B. O. – k. 360v-361v akt i k. 363 akt od 00:07:44 do 00:46:22, zeznania świadka D. Ł. – k. 361v-362 akt i k. 363 akt od 00:47:31 do 00:57:47, zeznania świadka K. K. (1) – k. 370-371v i k. 373 akt od 00:03:44 do 00:22:18 akt, zeznania świadka A. K. – k. 371-372 akt i k. 373 akt od 00:39:36 do 00:49:07/

Pozwana opłacała podatki związane z nieruchomością, z jej konta spłacany był także zaciągnięty kredyt na budowę domu. Z konta pozwanej dokonano spłaty zobowiązania powoda z karty kredytowej w maju 2013 roku na kwotę 2.286 złotych.

/dowody: polecenia przelewu – k. 157 akt, zestawienie operacji z konta pozwanej – k. 328-340 akt/

Na dzień 14 grudnia 2020 roku wartość rynkowa nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym o powierzchni 100,88 m ^{( 2)} zrealizowanym w technologii drewnianego szkieletu w 2013 roku, położonej w B. przy ul. (...) T. K. (...), objętej KW (...) wynosiła 455.000 złotych. Wartość rynkowa gruntu wynosiła 229.000 złotych.

Wartość rynkowa nakładów powoda w postaci świadczonej pracy osobistej, wykonywanej przez powoda przy wykończeniu nieruchomości, według zakresu prac, wskazywanych przez powoda, wynosi 4.700 złotych.

/dowody: pisemna opinia biegłej z zakresu nieruchomości W. K. z dnia 14 grudnia 2020 roku wraz z załącznikami – k. 417-482 akt, pisemna opinia uzupełniająca biegłej z dnia 2 grudnia 2021 roku – k. 522-539 akt/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów przedłożone przez strony, zeznania świadków, zeznania stron oraz opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego wraz z opinią uzupełniającą. Sąd uznał za wiarygodne przedłożone do akt sprawy dokumenty. Stanowiły one obiektywne źródło wiedzy odnośnie spornych faktów. Ponadto część tych dokumentów stanowiły faktury VAT, dowody zapłaty, umowę kredytową, wyciągi z rachunku bankowego, świadectwa pracy czy umowy o pracę, którym w zakresie ich treści i formy, nie sposób odmówić wiarygodności. Autentyczność tych dokumentów nie budziła nadto wątpliwości Sądu ani stron postępowania.

Sąd co do zasady dał wiarę zeznaniom pozwanej w zakresie pokrycia przez nią kosztów zakupu działki budowlanej, zawarcia umowy kredytowej, spłaty rat, czy ponoszenia przez nią kosztów związanych z budową i wyposażeniem domu. Złożone przez nią zeznania korespondowały ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Pozwana wykazała uzyskiwanie dochodów niezbędnych dla pokrycia kosztów zakupu działki, jak i kosztów związanych z budową. Jej zeznania w tym zakresie były spójne, logiczne i znalazły pokrycie w pozostałym materialne dowodowym. Ponadto zeznania pozwanej w tym zakresie były konsekwentne, ich potwierdzeniem były dowody z dokumentów, z których wynika że w zasadzie w sposób prawie wyłączny pozwana ponosiła koszty zakupu materiałów budowalnych, i wykazała się aktem własności nieruchomości wraz z oświadczeniem o zapłacie przez nią ceny nabycia, oraz jest jako jedyna strona umowy kredytowej, z której spłaca raty kredytu. Na te okoliczności pozwana złożyła dokumenty. Sam powód do pozwu na nie przedłożył żadnych dokumentów w tym zakresie, i w toku procesu nie podważył procesowo powyższych faktów i ustaleń, także w drodze zeznań świadków, sam nie posiadając na okoliczność nakładów na nieruchomość żadnego materiału dowodowego w postaci dokumentów. Jedyne dokumenty, które przedłożył powód, to dokumenty wskazujące na jego zatrudnienie w okresie trwania konkubinatu, co jednak nie miało prostego przełożenia na ustalenie, że to uzyskiwane przez powoda wynagrodzenie z tytułu pracy, było przeznaczone na nakłady na nieruchomość, a to była okoliczność istotna do rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd w związku z tym nie dał wiary zeznaniom powoda na okoliczność ponoszonych przez niego nakładów finansowych na zakup nieruchomości, a następnie pokrycie kosztów budowy domu i jego wykończenia. W szczególności powód nie wykazał, iż posiadał jakiekolwiek oszczędności po powrocie do kraju z Irlandii, z których to miały być pokryte koszty zakupu działki. Przeciwnie, z zeznań pozwanej wynika, iż to ona pokryła koszty jego podróży do kraju, powód zaś wrócił do Polski w związku z zaległościami w opłatach za mieszkanie, na koszt pozwanej. Niezależnie od tych twierdzeń pozwanej, powód nie wykazał w sprawie zgromadzenia w okresie zatrudnienia w Irlandii oszczędności czy środków pieniężnych w jakiejkolwiek wysokości. Ponadto w ocenie Sądu powód nie wykazał również, iż jego dochody w latach 2012 – 2013 pozwalały na pokrycie kosztów budowy. Z załączonych do akt sprawy faktur wynika, iż za materiały budowlane płaciła prawie wyłącznie pozwana. Jedynie dwie faktury na łączną kwotę 1.110 zł, w tym za wywóz odpadów, zostały wystawione na powoda. Nie znalazły poparcia w zgromadzonym materiale dowodowym również twierdzenia powoda co do otrzymania darowizny od rodziny, a w szczególności pieniędzy na wyburzenie starego budynku znajdującego się na działce budowlanej. Powód nie przedstawił na tę okoliczność żadnych dokumentów. Sąd jedynie w części dał wiarę zeznaniom powoda w zakresie wykonywanych przez niego prac remontowych podczas budowy domy, a to w zakresie uwzględnionym przez biegłego, albowiem ten zakres wykonywanych prac został potwierdzony zeznaniami świadków.

Sąd nie wziął pod uwagę zeznań świadka Ł. B., albowiem wiedzę co do nakładu pracy powoda na nieruchomość pozwanej posiadał on wyłącznie od powoda. Ponadto świadek ten nie dysponował żadnymi informacjami co do dochodów stron, okresu trwania ich związku, ponoszenia przez nich kosztów związanych z budową czy zakupem nieruchomości. Świadek nie miał również wiedzy co do ponoszenia przez strony kosztów utrzymania rodziny, zatem jego zeznania nie były dla sprawy istotne.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka B. K. (2), albowiem były one spójne, logiczne i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym. Świadek ta zamieszkiwała wraz z stronami postępowania, stąd też miała wiedzę co do zakresu prac wykonywanych przez powoda, jak i nakładów finansowych ponoszonych przez pozwaną. Świadek wskazała, iż przy budowie pracowała firma. Wszelkimi formalnościami związanymi z budową domu zajmowała się pozwana. To ona współpracowała z wykonawcami, przekazywała im wynagrodzenie.

Sąd co do zasady dał wiarę zeznaniom świadków A. F. i H. F., na okoliczność pozostawania przez strony postępowania w związku konkubenckim, jak i wspólnego zamieszkiwania. Zeznania świadków w tym zakresie korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Świadkowie ci nie mieli natomiast wiedzy co do dochodów stron, jak i ich wkładu finansowego w budowę domu.

W znacznej części Sąd uwzględnił również zeznania świadków K. K. (1) oraz B. K. (1), albowiem były one spójne, logiczne i korespondowały z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym. Świadkowie ci wskazywali na wysokie dochody pozwanej, jak i posiadane przez nią oszczędności na zakup nieruchomości. Ponadto świadek K. K. (1) podała, iż w części prac pomagał jej ojciec, w szczególności związanych z wykończeniem ogrodu.

Sąd jedynie częściowo uwzględnił zeznania świadków Ł. M. oraz D. Ł., a mianowicie co do zakresu prac wykonywanych przez powoda w spornej nieruchomości. Zeznania świadków w tym zakresie korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym. Sąd miał jednak na uwadze, iż świadkowie ci są członkami rodziny powoda (odpowiednio bratem i kuzynem), a ich wiedza co do okoliczności istotnych w rozpoznawanej sprawie w znacznej mierze pochodziła od powoda.

Za częściowo wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka B. O., a to w części dotyczącej zakresu prac remontowych wykonywanych przez powoda, jak i posiadania przez niego zadłużenia po powrocie z Irlandii, a także budowy drugiego budynku bliźniaka, w którym zamieszkuje świadek. W pozostałym zakresie zeznania świadka okazały się sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym. W szczególności z przedłożonych dokumentów nie wynikało, aby powód ponosił koszty zakupu materiałów budowlanych, czy też partycypował w zakupie działki. Sąd miał również na uwadze, iż świadek ta jest matką powoda, a zatem w jej interesie było uzyskanie rozstrzygnięcia korzystnego dla powoda.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom świadka N. M. i M. O., na okoliczność wkładu pieniężnego powoda w budowę domu, w tym udzielenia powodowi pożyczki. Okoliczność ta nie została poparta żadnymi dowodami, a nadto stoi w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym. Ponadto świadkowie ci nie mieli wiedzy co do dochodów stron, jak i tego kto spłacał kredyt w trakcie trwania związku stron.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka A. D. na okoliczność pokrycia kosztów wyburzenia budynku przez powoda ze środków otrzymanych od matki. Okoliczność ta stoi w sprzeczności ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Ponadto świadek wiedzę o przekazaniu pieniędzy posiadał od matki powoda. W pozostałym zakresie świadek ten potwierdził, jako sprzedający nieruchomość, iż to pozwana zapłaciła za zakup nieruchomości, i w tym zakresie zeznania tego świadka znalazły potwierdzenie w dowodach z dokumentów – wypisie aktu notarialnego.

Sąd co do zasady nie uwzględnił również zeznań świadka B. E. (2), albowiem nie posiadał on wiedzy istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadek ten wskazał jedynie na orientacyjne zarobki stron już po zakończeniu budowy domu albowiem pracował w tym samym zakładzie pracy co strony postępowania. Nie wiedział jednak w jakiej części i kto ponosił koszty budowy.

Sąd co do zasady dał wiarę zeznaniom świadka R. O. oraz A. K., niemniej podawane przez nich okoliczności okazały się nieprzydatne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Generalnie, oceniając treść zeznań świadków zauważyć należy, że nie posiadali oni konkretnie powziętej przez siebie osobiście wiedzy o panujących pomiędzy stronami stosunkach majątkowych, źródłach pochodzenia środków na nieruchomość i nakłady na nią, ta wiedza świadków pochodziła z informacji od innych osób, w szczególności powoda czy pozwanej, a także na własnych domysłach świadków, które dowodami być nie mogły, albowiem Sąd opiera się na faktach, a nie własnych ocenach świadków.

Sąd w całości uwzględnił pisemne opinię oraz opinię uzupełniającą biegłego rzeczoznawcy majątkowego mgr inż. W. K. na okoliczność wartości rynkowej nieruchomości oraz wysokości nakładów powoda. Podnieść należy, że jest ona jasna, szczegółowa i została sporządzona w oparciu o aktualną wiedzę w badanej dziedzinie, na podstawie oględzin nieruchomości. Uwzględnia ona stan nieruchomości na dzień 14 grudnia 2020 roku, i uwzględnia ona ceny aktualne. W związku z tym, że zakres nakładów powoda został określony w odniesieniu do jego pracy osobistej, zatem biegła ich wartość słusznie określiła w sposób pośredni, tj. jako równą wartość nieruchomości uwzględniającej jej stan po dokonaniu nakładów pomniejszonej o wartość gruntu jako przedmiotu prawa własności i pomnożonej przez wskaźnik przeliczeniowy dokonanych nakładów. W ocenie Sądu metodologia i przyjęte przez biegłą kryteria i współczynniki wyceny, były uzasadnione okolicznościami prowadzonej inwestycji, nie była też kwestionowana przez strony procesu. Wskazać należy, że na zarzuty powoda biegła złożyła także opinię uzupełniającą pisemną, i uwzględniła w jej treści twierdzenia powoda co do koniecznej korekty co do zakresu nakładów. W odniesieniu do opinii biegłej podnieść należy, że ostatecznie jej zakres uwzględnił ten zakres prac, który był wskazywany przez powoda, i znalazł potwierdzenie w zebranym materiale dowodowych, i jednocześnie ostatecznie także pozwana tego zakresu już nie zakwestionowała, po pisemnej opinii uzupełniającej biegłej, wyrażając jedynie w stosunku do niej swoje stanowisko, bez wniosków w tym zakresie (pismo k. 546-550 akt).

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. pominął dowód z zeznań świadka B. G., a także wniosek o pozyskanie informacji od firmy (...) na okoliczność finansowania wyburzenia budynku znajdującego się uprzednio na działce, albowiem zmierzały one jedynie do przedłużenia postępowania, a nadto były spóźnione.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jedynie w nieznacznej części było uzasadnione.

W niniejszej sprawie powód domagał się od pozwanej zapłaty kwoty 250.000 zł z tytułu w istocie bezpodstawnego wzbogacenia. Swoje roszczenie wywodził z faktu poniesionych nakładów na zakup i budowę nieruchomość, w której strony zamieszkiwały w czasie trwania konkubinatu. Żądana kwota miała stanowić w ocenie powoda połowę wartości nieruchomości.

Jak przyjmuje się w doktrynie, konkubinat, to nieformalny związek dwóch osób, pozostających we wspólnym pożyciu, które nie dokonują jego usankcjonowania w świetle prawa, tj. nie zawierają małżeństwa. Sąd Najwyższy, charakteryzując konkubinat, w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 grudnia 1997 roku, II CKN 485/95, przyjął, że jest to związek mężczyzny i kobiety, którego cechami są trwałość, pożycie jak w małżeństwie, brak zdarzenia prawnego regulującego ten związek. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że do partnerów z konkubinatu nie mogą być stosowane przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnoszące się do osób pozostających w związku małżeńskim (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2011 roku, IV CSK 11/11).

Bezsporne jest, że strony od 2005 roku do stycznia 2018 roku tworzyły związek w powołanym wyżej rozumieniu, tj. konkubinat. W tym czasie strony pozostawały we wspólnym pożyciu, ich wzajemne stosunki kształtowały się jak w małżeństwie i miały charakter trwały. Kwestia wzajemnych rozliczeń osób pozostających w związkach nieformalnych nie została wprost uregulowana przez przepisy Kodeku cywilnego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że do rozliczenia konkubinatu, w tym nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy art. 405 i następne Kodeksu cywilnego, chyba, że szczególne okoliczności faktyczne sprawy wskazują na istnienie innej podstawy prawnej tych rozliczeń (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 32/00). To stanowisko jest bezsporne w orzecznictwie.

Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zgodnie z linią orzeczniczą istota bezpodstawnego wzbogacenia, uzasadniającego roszczenie o wydanie korzyści w naturze bądź też o zwrot jej wartości, sprowadza się do uzyskania przez osobę wzbogaconą kosztem osoby zubożonej korzyści majątkowej bez podstawy prawnej. Bezpodstawne wzbogacenie w rozumieniu art. 405 k.c. zachodzi wtedy, gdy w rezultacie określonej sytuacji następuje wzbogacenie jednej osoby kosztem innej osoby, czyli gdy zachodzi wzajemna zależność pomiędzy uzyskaniem korzyści majątkowej przez wzbogaconego a uszczerbkiem majątkowym doznanym przez zubożonego. Sytuacja, w której dochodzi do wzbogacenia, może polegać na jednej czynności faktycznej lub prawnej, ale może się na nią składać kilka wzajemnie ze sobą powiązanych czynności dokonanych przez zubożonego, wzbogaconego lub przez osoby trzecie. Dalszą przesłanką roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest wykazanie, że osoba wzbogacona uzyskała korzyść majątkową kosztem innej osoby bez podstawy prawnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2015 r. sygn. akt II CSK 870/14, Legalis nr 1361404).

Nie budzi zatem wątpliwości Sądu, że odpowiedzialność pozwanej oparta była w sprawie na art. 405 k.c., albowiem strony nie uregulowały w inny sposób umownie sposobu rozliczenia nakładów powoda poniesionych na majątek pozwanej. Stronom pozostającym w konkubinacie w okresie ponoszenia nakładów przez powoda nie przysługiwały żadne szczególne uprawnienia do wzajemnego wkraczania w sferę stosunków majątkowych partnera. Konkubenci mieli jedno wspólne dziecko, a każde z nich uzyskiwało własne dochody i miało osobny budżet. Dom położony w B. przy ul. (...) należy wyłącznie od samego początku do pozwanej. Dlatego też nie było podstaw dla przyjęcia umownej lub deliktowej podstawy rozliczenia nakładów powoda, jak również do zastosowania w tym zakresie przepisów o zniesieniu współwłasności. Skoro zaś nie istniała żadna skonkretyzowana umowa między stronami dotycząca wzajemnych rozliczeń na wypadek rozstania, ani też nie doszło do jakiegokolwiek czynu niedozwolonego po którejkolwiek stronie, czego zresztą w toku procesu żadna ze stron nawet nie sugerowała, do rozliczenia przysporzeń po stronie pozwanej mogą mieć zastosowanie wyłącznie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. P. stosunki powstałe pomiędzy stronami należało zatem oprzeć na przepisie art. 405 k.c.

W niniejszej sprawie, jak zdaniem Sądu ustalono, w 2012 roku pozwana zakupiła z własnych środków nieruchomość gruntową, zabudowaną wówczas budynkiem. Strony dokonały wyburzenia istniejącego budynku, a następnie przystąpiły do budowy domu jednorodzinnego w zabudowie bliźniaczej. Zauważyć przy tym należy, iż powód w żaden sposób nie udowodnił, iż to on pokrył koszty wyburzenia pozostającego na działce budynku ze środków uzyskanych od swojej matki. Co prawda, świadek ta potwierdziła przekazanie pieniędzy synowi na wyburzenie, niemniej nie przedstawiono żadnej dokumentacji, która potwierdziłaby twierdzenia powoda, a przy tym pozwana konsekwentnie zaprzeczała temu.

Bezspornym w ocenie Sądu było również to, że w nieruchomości położonej w B. przy ul. (...) strony wspólnie zamieszkały i była ona ich centrum życiowym w ramach wspólnego gospodarstwa domowego. Niemniej koszty budowy ponosiła pozwana. To pozwana jest stroną umowy kredytowej, z której pozyskano środki finansowe na budowę domu. Ponadto zakup niezbędnych materiałów budowlanych był również finansowany z dochodów i oszczędności pozwanej, na co wprost wskazują faktury i rachunku, przedstawione przez pozwaną. Jednocześnie, zdaniem Sądu, uzyskiwane w tym okresie dochody, pozwalały pozwanej na ich ponoszenie, szczególnie w sytuacji, gdy środki powoda były przeznaczone na bieżące utrzymanie rodziny stron, w tym zakupy, z których korzystał także sam powód.

Na uwadze również należało mieć to, iż ze zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wynikało, że to pozwana osiągała jednak wyższe dochody od powoda, a przynajmniej w początkowym okresie trwania konkubinatu, w którym były ponoszone nakłady na nieruchomość. O ile bowiem podstawa tego wynagrodzenia była podobna, jak powoda, to jednak otrzymywała ona dodatkowo i regularnie różnego rodzaju premie, nagrody jubileuszowe, a po zakończeniu współpracy z firmą (...) odebrała wysoką odprawę pieniężną. Ponadto pozwana posiadała akcje, a także oszczędności, które umożliwiły jej pokrywanie bieżących kosztów związanych z wykończeniem domu.

Wbrew twierdzeniom powoda natomiast, po powrocie do kraju z pracy w Irlandii, nie posiadał on oszczędności umożliwiających mu partycypowanie w kosztach zakupu działki. Wręcz przeciwnie, był on zadłużony co potwierdziła chociażby jego matka, i z treści rachunku bankowego pozwanej wynika, że w maju 2013 roku zostało spłacone jego zobowiązanie z karty kredytowej. Ponadto Sąd miał na uwadze, że powód często zmieniał pracę, a z przedłożonej przez niego dokumentacji nie wynikało, jakie osiągał dochody w czasie finansowania budowy domu. Powód wykazał swoje zarobki jedynie w okresie od 2015 do 2018 roku, kiedy jego zarobki były faktycznie wyższe i w końcowym okresie trwania konkubinatu wynosiły 7.500 złotych brutto. W okresie tym powód zarabiał więcej od pozwanej, niemniej budowa była już wówczas zakończona, a piętro zajmowanego przez strony domu było już w zasadzie wykończone.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika natomiast, że powód wykonał tylko niektóre prace remontowe, w szczególności ułożył posadzkę z paneli podłogowych na poddaszu, zamontował oprawy oświetleniowe na poddaszu, ułożył posadzki w łazience z płytek gresowych, ułożył płytki glazurowe na ścianach łazienki i w aneksie kuchennym, zamontował armaturę łazienkową, zamontował schody na poddaszu, wykonał część ścianek działowych oraz ocieplenie dachu wełną mineralną, ułożył płyty gipsowo-kartonowe, ułożył płyty OSB na poddaszu, malował ściany na poddaszu, ułożył posadzki w salonie na parterze z paneli, rozprowadził przewody do punktów świetlnych na poddaszu, ułożył płytki na tarasie, założył trawnik na części powierzchni działki. Okoliczność ta była podstawą ustalenia wysokości faktycznie poniesionych przez niego nakładów na nieruchomość pozwanej.

Wartość rynkowa nakładów powoda w postaci świadczonej pracy osobistej przy powstawaniu zabudowy biegły określił jako iloczyn wartości rynkowej części składowych gruntu i wskaźnika przeliczeniowego. Na potrzeby sporządzenia wyceny biegła wykorzystała podejście porównawcze, metodę korygowania ceny średniej oraz podejście kosztowe i metodę kosztów odtworzenia. Oszacowana przez biegłego wartość nakładów odzwierciedlała zalety i wady nieruchomości, i wyniosła kwotę 4.700 złotych. Podnieść należy, iż wskazana kwota stanowi wartość pracy własnej powoda, albowiem nie wykazał on, aby w zakresie wykonywanych prac poniósł on także koszty zakupu potrzebnego do tych prac materiału.

Wyłącznym właścicielem nieruchomości była i jest pozwana. Roszczenie powoda z kolei znajduje w ocenie Sądu oparcie w treści art. 405 k.c. z racji braku innej umowy pomiędzy stronami. Zgodnie zaś z treścią wskazanego przepisu, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Na tej podstawie powód zgłosił żądanie zapłaty.

Na podstawie przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego Sąd ustalił i przyjął, że głównym inwestorem w procesie budowy na nieruchomości była pozwana. To ona z własnych środków zakupiła działkę budowlaną. Pozwana jest również jedyną stroną umowy o kredyt hipoteczny. Z pozyskanych środków finansowych sfinansowano budowę domu jednorodzinnego w zabudowie bliźniaczej. Ponadto wyłącznie pozwana dokonywała spłaty rat kredyt i w dalszym ciągu reguluje to zobowiązanie.

Powód w ramach poniesionych nakładów na nieruchomość wykazał jedynie własny nakład pracy i to tylko w zakresie wskazanych wyżej poszczególnych prac. Większość przesłuchanych w sprawie świadków potwierdziła, że powód wykonywał prace remontowe na piętrze budynku. Ustalono także, że w procesie remontowania piętra budynku pomagał brat powoda i jego kuzyn. Co prawda powód pracował i osiągał w tym czasie dochód, niemniej zarabiał on mniej niż pozwana, posiadał własny rachunek bankowy i partycypował jedynie w kosztach utrzymania córki stron, jak i części bieżących wydatków na utrzymanie rodziny.

Wobec powyższego szczególnie zaakcentować należy podstawę faktyczną powództwa w niniejszej sprawie, w której powód wyraźnie wskazał na fakty, związane z nakładami na nieruchomość. Wynika to wprost ze wskazanego w pozwie sposobu wyliczenia kwoty dochodzonego roszczenia, które powód oparł na wartości nieruchomości, uwzględniając swój w niej udział. Podnieść należy, że rzeczą powoda jest określenie podstawy faktycznej powództwa, którą Sąd jest związany i nie może jej korygować, co jest bezsporne w orzecznictwie (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2019 roku, V CSK 334/18). Jedynie w zakresie podstawy prawnej rozstrzygnięcia podlega ona określeniu przez Sąd, a która to podstawa prawna nie mogła być inna w tej sprawie, z uwagi na przyjęty w orzecznictwie sposób rozliczenia konkubinatu poprzez przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, z uwagi na brak innych ustaleń stron w tym zakresie, na co Sąd już wskazywał wyżej w swoim uzasadnieniu. W toku procesu powód nie dokonywał zmian w podstawie faktycznym swojego roszczenia, konsekwentnie wskazując na nakłady na nieruchomość, która powstała w okresie konkubinatu. Z tej przyczyny Sąd nie mógł w sprawie ewentualnie uwzględnić innych nakłady, które mógłby dotyczyć jedynie kosztów przeznaczonych na bieżące utrzymanie rodziny powoda i pozwanej, której tworzyli w okresie do stycznia 2018 roku. Przede wszystkim jednak podnieść trzeba, że w sprawie o rozliczenie konkubinatu Sąd nie ocenia postępowania konkubentów, ich cech charakteru, podejścia do wydawania pieniędzy i tym podobnych. Co więcej, nie będą również rozliczane koszty przeznaczone na bieżące potrzeby konkubinatu, jak mieszkanie, wyżywienie, czy wspólne zakupy, które były pokrywane w trakcie związku. Nie można bowiem uznać takich wydatków za świadczenie na rzecz drugiego partnera, które nie miało swojej podstawy prawnej. Głównym celem tych świadczeń było bowiem zaspokajanie zwykłych potrzeb związku konkubenckiego, w tej sprawie także wspólnego dziecka stron, i cel ten został osiągnięty. Z tego korzystał przecież także powód, jako strona związku konkubenckiego, mieszkający razem z pozwaną w jej nieruchomości, który korzystał także z tych wydatków. Z powyższych względów rozliczenie w tej sprawie innych ewentualnych nakładów finansowych powoda nie miało oparcia w prawie i w stanie faktycznym. Także, w ocenie Sądu, brak było podstaw do zastosowania art. 322 k.p.c., albowiem w sprawie w istocie dokonano ustalenia zakresu nakładów i ich wartości, w ramach przeprowadzonego postępowania dowodowego, a nie można poprzez zastosowanie wskazanego przepisu zastąpić ciężaru dowodu na wykazanie wyższej kwoty, niż ustalona, jaki spoczywa na stronie powodowej, w zakresie tej samej podstawy zasądzenia.

Mając powyższe na uwadze, rozliczenie stron w niniejszym procesie winno obejmować wyłącznie kwotę stanowiącą wycenę nakładów poniesionych przez powoda na nieruchomość stanowiącą własność pozwanej, dokonaną przez biegłą i skorygowaną przez biegłą na zarzuty powoda w opinii uzupełniającej. Kwota ta odzwierciedlała wartość nakładów powoda w postaci jego pracy osobistej na nieruchomość i wynosi 4.700 złotych. Powód nie wykazał przy tym, aby poniósł w związku z budową i wykończeniem domu, czy ze wskazaną przez siebie podstawą faktyczną roszczenia, inne nakłady.

W konsekwencji na podstawie art. 405 k.c. Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.700 złotych (punkt 1 wyroku). O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia wyrokowania w sprawie, na podstawie art. 455 i 481 k.c., albowiem wystąpienie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia ma zasadniczo charakter bezterminowy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1991r., sygn. akt III CZP 2/91). W pozostałej części Sąd powództwo oddalił, jako nieuzasadnione (punkt 2 wyroku).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. mając na uwadze, iż pozwana prawie w całości wygrała proces, tylko nieznacznie jej stanowisko w sprawie nie zostało uwzględnione, oraz na podstawie § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Wobec powyższego, Sąd w punkcie 3 wyroku zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 10.800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Podnieść należy, że pozwana korzystała z pomocy pełnomocnika z urzędu, ale wobec wygrania sprawy, koszty jej pełnomocnika ponosi, zgodnie z ogólnymi zasadami, druga strona przegrywająca proces, według stawki wynagrodzenia, określonego przez przepisy wskazanego wyżej rozporządzenia, albowiem nie są to koszty ponoszone na tym etapie przez Skarb Państwa. Poza tym wskazać można na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. (SK 66/19, Dz. U. z 2020 r. poz. 769), powoływanego przez pełnomocnika pozwanej przy wniosku o zasądzenie kosztów procesu, w myśl którego, analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie ich wynagrodzenia, tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.

O kosztach sądowych Sąd orzekł w punkcie 4 wyroku obciążając nimi Skarb Państwa, albowiem zarówno powód, jak i pozwana w toku postępowania zostali zwolnienia z ich ponoszenia, na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.