Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Joanna Cyganek
Protokolant:	Protokolant sądowy Alicja Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2022 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko A. K.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

o zapłatę

1.  oddala powództwo

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 10834 zł (dziesięć tysięcy osiemset trzydzieści cztery) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Joanna Cyganek

Sygn. akt I C 57/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 31 grudnia 2021 r. przeciwko A. K., powód Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kwoty 6.324,87 zł tytułem zwrotu kapitału oddanego pozwanej do dyspozycji na mocy umowy kredytu hipotecznego nr KH/ (...) z dnia 17 września 2008 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 listopada 2021 r. do dnia zapłaty. Nadto powód domagał się zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kwoty 280.500,21 zł tytułem należnego powodowi wynagrodzenia związanego z korzyścią majątkową uzyskaną przez pozwaną w związku z korzystaniem z kapitału udostępnionego przez bank na podstawie umowy kredytu hipotecznego nr KH/ (...) z dnia 17 września 2008 r., wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że strony zawarły w dniu 17 września 2008 r. umowę kredytu hipotecznego nr KH/ (...) indeksowanego do CHF, który został przeznaczony na cel określony w § 2 umowy. Podkreślono, iż bank wywiązał się z ciążących po jego stronie zobowiązań, udostępniając pozwanej środki pieniężne w kwocie 452.052,99 zł. Wyjaśniono, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn. akt III C 1228/17, zasądzono kwoty żądane przez pozwaną oraz stwierdzono nieistnienie stosunku prawnego przedmiotowej umowy kredytu. Na skutek apelacji powoda, wyrokiem z dnia 18 października 2021 r., sygn. akt I ACa 466/21, Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymał w mocy rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego. Zaznaczono, że pismem z dnia 5 listopada 2021 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 452.052,99 zł, jako kwoty udostępnionego jej kredytu. Następnie kwota ta została objęta oświadczeniami pozwanej o potrąceniu. Zgodnie z oświadczeniem strony pozwanej, po potrąceniach pozostało do zapłaty 6.324,87 zł.

Kontynuując powód podkreślił, że pismem z dnia 9 grudnia 2021 r. wezwał pozwaną do zwrotu kwoty 280.500,21 zł, stanowiącej wynagrodzenie

należne powodowi za udzielone pozwanej prawo do korzystania z kapitału. Powód wyjaśnił, iż na jego roszczenie składa się kwota 6.324,87 zł, tytułem zwrotu kapitału oraz kwota 280.500,21 zł, stanowiąca wynagrodzenie za udzielone prawo do korzystania z kapitału. Zaznaczono, że wartość prawa do korzystania z kapitału ustalona została na podstawie kalkulacji wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w oparciu o metodę zaaprobowaną przez Komisję Nadzoru Finansowego, tj. jako koszt kredytu zlotowego, oprocentowanego stawką WIBOR. W ocenie powoda, korzystanie z pieniądza stanowi przysporzenie korzystającego. Jednocześnie zdaniem strony powodowej, pozwana bezpłatnie korzystała z otrzymanych przez bank środków.

W dalszej części powód wyjaśnił, że wynagrodzenie banku można obliczyć jako koszt alternatywnego kredytu zlotowego, oprocentowanego według WIBOR, powiększonego o rynkową marżę banku. Zdaniem banku obiektywnym miernikiem jest wskaźników WIBOR 3M. Nadto wskazano, że wysokość marży została ustalona w oparciu o zasady obliczania oraz dane statystyczne opisujące marże kredytów w PLN, właściwe dla ugód dotyczących walutowych kredytów mieszkaniowych znajdujących się na stronie internetowej KNF. W ocenie powoda, zastosowana przez niego metoda ustalenia wynagrodzenia za korzystanie z kapitału jest uzasadniona, bowiem w ten sposób rozliczane byłyby spłaty kredytobiorcy, gdyby pozyskał on kapitał na rynkowych warunkach i zawarł umowę kredytu w PLN.

W odpowiedzi na pozew, pozwana A. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że umowa będąca przedmiotem niniejszego postępowania jest nieważna ex tunc, co zostało potwierdzone prawomocnym wyrokiem Sądu. Pozwana złożyła oświadczenia o potrąceniu przysługujących jej wierzytelności z wierzytelnością banku o zwrot kapitału. Wyjaśniono, iż na skutek dokonanych potrąceń, wierzytelności umorzyły się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej, a wierzytelność banku uległa pomniejszeniu do kwoty 6.324,87 zł. Zaznaczono, iż bank zaakceptował dokonane potrącenia pismem z dnia 17 grudnia 2021 r. Pozwana podkreśliła, iż pozostałą kwotę należną bankowi, uiściła przelewem z dnia 5 grudnia 2021 r., tj. jeszcze przed wniesieniem pozwu w niniejszej sprawie, a także jednocześnie poinformowała o dokonanej wpłacie powoda, przekazując drogą mailową potwierdzenie zapłaty. W ocenie pozwanej, roszczenie o zwrot kapitału jest oczywiście bezzasadne, gdyż wygasło w całości przed złożeniem pozwu.

Następnie podkreślono, że strona pozwana pozostawała w dobrej wierze w zakresie posiadania kapitału, a w złej wierze najwcześniej z chwilą otrzymania od banku wezwania do zwrotu kwoty kapitału (pozwu). W ocenie pozwanej, żądanie powoda stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i prowadzi do pokrzywdzenia konsumenta, jak również ma na celu zniesienie konsekwencji stosowania klauzul abuzywnych, czy też konstruowania umowy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, ewentualnie bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa. Zdaniem pozwanej, bank próbuje uzyskać podwójne wzbogacenie, poprzez dochodzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału, z drugiej strony żądając odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności, które stanowią jedyne prawnie dopuszczalne roszczenie o tzw. bezumowne korzystanie z pieniędzy będących cudzą własnością, naliczane dopiero od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Kontynuując pozwana zaznaczyła, że nawet gdyby uznać, że wynagrodzenie którego domaga się bank było należne, to mógłby go żądać jedynie za okres ostatnich 3 lat, natomiast pozwana mogłaby żądać wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jej kapitału za okres ostatnich 10 lat. Zdaniem pozwanej przyjęty przez bank sposób wyliczeń jest nieprawidłowy.

W dalszym roku postępowania strony podtrzymały stanowiska dotychczas zajęte w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 15 września 2008 r. strony zawarły umowę o kredyt hipoteczny nr KH/ (...), na mocy której bank udzielił pozwanej kredytu indeksowanego do CHF. Kwota kredytu udzielonego pozwanej opiewała na 492.600 zł, przy czym została poddana indeksacji do CHF, po przeliczeniu

wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych, obowiązującej u powoda w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. /okoliczności bezsporne/ a nadto dowody: odpis KRS powoda (k. 19-22 akt); wniosek kredytowy nr (...) (k. 23-24 akt); umowa o kredyt hipoteczny nr KH/ (...) (k. 25-26); aneks nr (...) do umowy o kredyt (k. 27-28 akt); dyspozycja wypłaty środków (k. 29-32 akt).

Pozwana w okresie od dnia 1 września 2008 r. do dnia 21 marca 2017 r. dokonała na rzecz powoda spłaty kwoty 138.882,90 zł oraz 24.350,30 CHF. W okresie od dnia 22 marca 2017 r. do dnia 4 października 2021 r. strona pozwana spłaciła tytułem rat kapitałowo-odsetkowych na rzecz powoda kwotę 61.818,15 CHF.

dowód: zaświadczenie o wysokości spłat (k. 118-139 akt)

Pismem z dnia 6 czerwca 2017 r. pozwana złożyła powodowi oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych pod wpływem błędu w dniach 13 listopada 2013 r. i 4 sierpnia 2014 r., tj. aneksu nr (...) do umowy o kredyt hipoteczny.

/okoliczności bezsporne/

Pozwem z dnia 28 sierpnia 2017 r., pozwana wniosła o zasądzenie od powoda na jej rzecz kwoty 48.274,10 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 27 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kwoty 24.350,30 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 27 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty.

/okoliczności bezsporne/

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn. akt III C 1228/17 z dnia 29 grudnia 2020 r., zasądzono od powoda (w niniejszej sprawie) na rzecz pozwanej kwotę 48.274,10 zł oraz kwotę 24.350,30 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 27 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty.

Nadto zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 6.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn. akt III C 1228/17 z dnia 29 grudnia 2020 r. (k. 61 akt).

Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt I ACa 466/21 z dnia 18 października 2021 r. oddalono apelację i zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

dowód: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt I ACa 466/21 z dnia 18 października 2021 r. (k. 71v akt).

Pismem z dnia 5 listopada 2021 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 452.052,99 zł w terminie 3 dni od dnia otrzymania wezwania.

dowód: pismo powoda z dnia 5 listopada 2021 r. wraz z dowodem doręczenia (k. 86-89 akt).

Dnia 16 listopada 2021 r. pozwana oświadczyła powodowi, że potrąca wierzytelność przysługującą jej wobec banku z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia i kosztów procesu w kwocie:

154.399,83 zł - na którą składa się suma należności uiszczonych przez pozwaną w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 15 listopada 2013 r., tj. 138.882,90 zł oraz suma odsetek ustawowych za opóźnienie, tj. 13.800,57 i 1.716,36 zł,

61.818,15 CHF - na którą składa się suma należności uiszczonych przez pozwaną w okresie od dnia 16 grudnia 2013 r. do dnia 15 września 2021 r., tj. 54.674,95 CHF oraz suma odsetek ustawowych za opóźnienie, tj. 6.961,25 CHF i 181,95 CHF,

z wierzytelnością, jaką bank posiada wobec pozwanej z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w kwocie 452.052,99 zł (kwota wypłaconego kapitału).

dowód, oświadczenie o potrąceniu z dnia 16 listopada 2021 r. (k. 91 akt).

Pozwana oświadczyła powodowi, że potrąca wierzytelność przysługującą jej wobec banku z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia i kosztów procesu w kwocie:

650 chf, stanowiącą należność uiszczoną przez nią w dniu 11 października 2021 r. tytułem spłaty kredytu,

6.417 zł stanowiącą należność z tytułu kosztów postępowania

zasądzonych na jej rzecz przez Sąd I instancji,

8.100 zł stanowiącą należność z tytułu kosztów postępowania

zasądzonych na jej rzecz przez Sąd II instancji

120 zł stanowiącą należność z tytułu kosztów postępowania klauzulowego przyznaną na jej rzecz,

z wierzytelnością, jaką bank posiada wobec pozwanej z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w kwocie 23.891,48 zł.

dowód: oświadczenie o potrąceniu z dnia 2 grudnia 2021 r. (k. 90 akt).

Pozwana dokonała przelewu na rzecz powoda w wysokości 6.324,87 zł tytułem rozliczeń po dokonanych potrąceniach.

Powód w odpowiedzi na oświadczenia z dnia 16 listopada 2021 r. oraz z dnia 2 grudnia 2021 r. wskazał, iż przyjmuje do wiadomości zawarte w treści pism oświadczenia o potrąceniu. Jednocześnie bank wezwał pozwaną do zadeklarowanej wpłaty kwoty 6.324,87 zł.

dowody: potwierdzenie wykonania przelewu z dnia 5 grudnia 2021 r. (k. 143 akt); odpowiedź na zgłoszenia z dnia 17 grudnia 2021 r. (k. 142 akt).

Powód wezwał pozwaną do spełnienia świadczenia, poprzez zapłatę na rzecz banku kwoty 280.500,21 zł w terminie 3 dni kalendarzowych od dnia otrzymania wezwania.

dowód: pismo powoda z dnia 9 grudnia 2021 r. wraz z dowodem doręczenia (k. 84-85 akt).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie w/w dokumentów złożonych przez strony w toku postępowania. Sąd uznał za wiarygodne oraz przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy w/w dokumenty albowiem zostały one sporządzone we właściwej formie, przewidzianej dla danego typu dokumentów. Ponadto autentyczność tych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu ani stron postępowania.

Jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, Sąd uznał dokumenty zgromadzone na k. 93-96 akt. Dokumenty te nie były przydatne dla stwierdzenia okoliczności faktycznych istotnych dla niniejszej sprawy.

Sąd na podstawie art. 2352 § 1 pkt 3 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego, jako nieprzydatny dla rozstrzygnięcia z uwagi na fakt, iż powód, mimo zawartego w odpowiedzi na pozew zarzutu dotyczącego wysokości roszczenia oraz mimo rygoru nadanego przez Sad replice odpowiedzi na pozew, nie przytoczył okoliczności ani dowodów, pozwalających na wnioskowanie, w jaki sposób wyliczył kwotę 280.500,21 zł. Dowód z opinii biegłego służy natomiast weryfikacji twierdzeń strony, a nie ustalaniu stanu faktycznego.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. Sąd pominął dowód z przesłuchania pozwanej albowiem okoliczności, na które miałaby zeznać pozwana, zostały wyjaśnione złożonymi w sprawie dokumentami.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. W niniejszej sprawie powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kwoty 6.324,87 zł tytułem zwrotu kapitału oddanego pozwanej do dyspozycji na mocy umowy kredytu hipotecznego nr KH/ (...) z dnia 17 września 2008 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 listopada 2021 r. do dnia zapłaty. Nadto powód domagał się zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kwoty 280.500,21 zł tytułem należnego mu wynagrodzenia związanego z korzyścią majątkową uzyskaną przez pozwaną, w związku z korzystaniem z kapitału udostępnionego przez bank na podstawie umowy kredytu hipotecznego nr KH/ (...) z dnia 17 września 2008 r., wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że roszczenie powoda o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kwoty 6.324,87 zł okazało się bezzasadne. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że pozwana przed wszczęciem niniejszego postępowania, w dniu 5 grudnia 2021 r. dokonała przelewu kwoty w wysokości 6.324,87 zł na rzecz powodowego banku, tytułem wzajemnych potrąceń wierzytelności. Ta okoliczność była podnoszona przez pozwaną w odpowiedzi na pozew, jednakże w replice, powód w żaden sposób się do niej nie ustosunkował. Słuszny zatem okazał się podniesiony przez stronę pozwaną zarzut spełnienia świadczenia w tej części.

Odnosząc się do roszczenia o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda wynagrodzenia za korzystanie z kapitału trzeba wskazać, że o tyle, o ile kwota uruchomienia kredytu wynosiła 452.052,99 zł, to jednak nie można wywnioskować z treści pozwu, czy była to kwota uiszczona jednorazowo, jak również jaka była dokładna data uruchomienia kredytu, a tym bardziej wysokości kwot i terminy rozliczeń po wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 29 grudnia 2020 r. Powód w treści pozwu wskazał, że zastosowany przez niego sposób kalkulacji polega na wyznaczeniu sposobu spłaty kwoty udostępnionej kredytobiorcy, tak jak gdyby był to kredyt złotowy, oprocentowany stawką WIBOR 3M z uwzględnieniem obowiązującej przez okres posiadania kapitału marży. Jednakże powód nie wskazał, jaka marża obowiązywała w danym okresie obowiązywania umowy. Ponadto powód powołuje się na naliczanie wynagrodzenia do momentu rozliczenia przez kredytobiorcę wobec banku, tj. do momentu, w którym uiszczone kwoty były równe wartości otrzymanego kapitału oraz wynagrodzenia na rzecz banku. Z dokumentów załączonych do pozwu wynika, iż pozwana składała oświadczenia o potrąceniach wierzytelności, jednak powód nie udowodnił, czy przy obliczaniu elementów wchodzących w skład żądanego przez niego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, m.in. odsetek oraz marży, momentem końcowym ma być złożenie zarzutu potrącenia, czy też jego realizacja, wreszcie, czy moment zapłaty reszty kwoty kapitału w dniu 5.12.2021r. Powód formułując żądanie, nie zawarł potrzebnych informacji, kiedy miałby mieć miejsce wspomniany przez niego termin końcowy. Wskazany wyżej dowód z opinii biegłego zatem, niezależnie od prawidłowości tezy dowodowej, nie miałby oparcia w wykazanych przez powoda faktach, a tylko na marginesie należy zaznaczyć, że w przypadku strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, brak jest podstaw do korygowania tej tezy przez Sąd z urzędu.

Na wstępie warto podkreślić, iż powód oparł swoje żądanie na treści art. 405 w zw. z art. 410 k.c., które to przepisy mówią o obowiązku zwrotu wartości korzyści majątkowej, którą uzyskano kosztem innej osoby bez podstawy prawnej, a także definiują pojęcie świadczenia nienależnego, zgodnie z którym ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Niewątpliwie pojęcie „świadczenia nienależnego”, a tym bardziej pojęcie „bezpodstawnego wzbogacenia” jest stosunkowo szerokie i umożliwia objęcie szerokiego spektrum przypadków, w tym potencjalnie również świadczenia z tytułu bezumownego korzystania z kapitału. W literaturze wskazuje się, że przesłankami roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia są: wzbogacenie jednej osoby, zubożenie drugiej osoby, związek pomiędzy tym wzbogaceniem a zubożeniem oraz brak podstawy prawnej dla wzbogacenia.

Pod pojęciem „wzbogacenia” rozumie się uzyskanie korzyści majątkowej, co oznacza tak rozmaite sytuacje jak zwiększenie aktywów, zaoszczędzenie kosztów, uniknięcie zmniejszenia majątku, zaoszczędzenie wydatku, uniknięcie straty, nieodpłatne skorzystanie z cudzej usługi. Z kolei przez „zubożenie” rozumie się nie tylko utratę części majątku, ale również nieuzyskanie korzyści, którą zubożony mógłby osiągnąć, umożliwiając odpłatnie innej osobie korzystanie ze swego dobra albo z usługi i to niezależnie od tego, czy in concrete korzyść taka zostałaby przezeń uzyskana. Ponadto w oparciu o art. 405 k.c. wzbogacony jest zobowiązany nie tylko do zwrotu korzyści głównej, ale również do zwrotu pożytków, którymi się wzbogacił. W ocenie Sądu, roszczenie powodowego banku nie znajduje oparcia w w/w przepisach.

Nadto, gdyby roszczenie banku o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału ocenić na podstawie art. 224 k.c., który stanowi, że samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, to pozwana w momencie zawierania umowy kredytowej w 2008 r. nie mogła przypuszczać, że umowa ta jest nieważna, czyli uzyskała środki z kredytu w dobrej wierze, a wszelkie roszczenia powoda o wynagrodzenie nie mają uzasadnienia prawnego. Jednakże nawet gdyby uznać, iż przepisy art. 224 § 2 k.c. oraz art. 225 k.c. mogłyby znaleźć analogiczne zastosowanie do środków finansowych, to żądanie strony powodowej z tego tytułu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i jako takie stanowiłoby nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c., bowiem przekazanie środków kredytowych stronie pozwanej stanowiło następstwo bezprawnego wyżej opisanego zachowania banku. Stan bezprawności został wywołany wyłącznie przez bank. W takiej sytuacji dalekim od zasad uczciwości było obciążanie strony powodowej kosztami bezprawnego zachowania banku ponad konieczność zwrotu przez kredytobiorcę tego, co w wykonaniu nieważnej umowy otrzymał od banku.

Domaganie się przez bank wynagrodzenia za korzystanie z kredytu w przypadku ustalenia nieistnienia umowy kredytowej stoi w sprzeczności z charakterem zapisów dyrektywy 93/13/EWG. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta a umowa w pozostałej części będzie obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków. Z regulacji tej wynika, że to przedsiębiorca stosujący w umowach niedozwolone klauzule ponosi ryzyko związane z ich wyeliminowaniem i musi się wystrzegać takich zapisów. Należy podzielić pogląd prawny wyrażony w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie, sygn. akt I C 843/21 z dnia 24 listopada 2021 r., iż gdyby uznać, że bankowi należy się wynagrodzenie za korzystanie z kapitału przez kredytobiorcę, choć nieważność zawartej umowy wynika z działania banku, z uwagi na to, że to właśnie bank był autorem wprowadzanych przez siebie wzorców umownych do obrotu, doszłoby do sytuacji, w której bankowi opłacałoby się zawierać umowy niezgodne z prawem. W takim ujęciu bank zarabiałby albo poprzez stosowanie klauzul niedozwolonych, albo otrzymałby wynagrodzenie, gdyby umowa została unieważniona, a kredytobiorca w żadnej z tych sytuacji nie byłby chroniony.

Wywodząc roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za udostępnienie kapitału i bezumowne korzystanie z niego de facto bank domaga się zapłaty odsetek od wypłaconej kwoty, liczonych wg stawki WIBOR, która to stawka nie była stosowana w kredytach frankowych. Tymczasem kredyt udzielony pozwanej oprocentowany był tak, jak każdy kredyt frankowy stawką LIBOR CHF, co z resztą było działaniem świadomym ze strony banku, aby uczynić ten produkt finansowy bardziej atrakcyjnym. W związku z powyższym stwierdzić należy, że powód nie może domagać się od pozwanej wynagrodzenia i to wyliczonego w oparciu o stawkę, która nie odnosiła się do łączącej strony umowy. W przeciwnym wypadku dochodziłoby po raz kolejny do bezpodstawnego wzbogacenia po stronie pozwanego banku.

Wymaga podkreślenia, że bank jako profesjonalista, wprowadził do obrotu prawnego wadliwy wzorzec umowny, który naruszał prawa konsumenta. Powodowy bank korzystał z pieniędzy otrzymywanych przez konsumenta, m.in. poprzez odsetki, które pobierał od kredytobiorcy, a następnie obracał nimi na rynku. W ocenie Sądu, po stronie banku nie występuje zubożenie. Ponadto nie ulega wątpliwości, że bank nie powinien czerpać korzyści z sytuacji, w której umowa była nieważna na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność jako przedsiębiorca oferujący produkt na wadliwym wzorcu umownym. Nieważność umowy jako konsekwencja wyeliminowania z niej niedozwolonych postanowień ma być sankcją dla banku, a nie źródłem dodatkowego wynagrodzenia.

Należy uwypuklić także, iż zastosowanie reguły wynikającej z art. 6 k.c. ma miejsce w zasadzie tylko w postępowaniu sądowym i to w świetle uregulowań ustawy dokonuje się oceny, czy strona wywiązała się z ciążącego na niej (na podstawie regulacji materialnoprawnej) obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi określone skutki prawne. Strona powodowa, pomimo zobowiązania jej do repliki na odpowiedź, na pozew, ze wskazaniem wszelkich twierdzeń i wniosków dowodowych, pod rygorem utraty ich powoływania w dalszym postępowaniu, nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku udowodnienia faktu, z którego wywodzi skutki prawne. Powód formułując wniosek dowodowy o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny rachunkowości i finansów, celem wykazania wartości usługi powoda związanej z oddaniem kapitału do korzystania oraz wysokości roszczeń restytucyjnych przysługujących powodowi, nie przedstawił, jak już wyżej zostało to wypunktowane, stanu faktycznego, na podstawie którego taka opinia miałaby zostać dopuszczona przez sąd. Oprócz powoływania się przez stronę powodową na kalkulację udzielonego pozwanej kredytu, tak jak gdyby otrzymała ona kredyt zlotowy, oprocentowany stawką WIBOR 3M z uwzględnieniem obowiązującej przez okres posiadania kapitału marży, powód nie przedstawił żadnego materiału dowodowego, na podstawie którego obliczenia miałyby zostać dokonane.

Nie ulega wątpliwości, że biegły sądowy nie ma wpływu na zbieranie materiału dowodowego czy ustalanie stanu faktycznego, a jedynie musi go ocenić pod kątem posiadanych wiadomości specjalnych oraz wyjaśnić tezę dowodową. Źródłem tego jest kontradyktoryjność procesu cywilnego płynąca z zasady onus probandi zawartej w art. 6 k.c. Bank poza ogólnikowym sformułowaniem, iż domaga się od pozwanej kosztu, jaki poniosłaby zawierając kredyt złotowy, oprocentowany według stawki WIBOR, a także powiększony o rynkową marżę banku, określając go na kwotę 280.500,21 zł, nie przedstawił szczegółowych twierdzeń, na podstawie których taką sumę wyliczył, tj. nie przedstawił m.in. marży i oprocentowania, które obowiązywały w czasie trwania umowy kredytu i na podstawie których biegły miałby te twierdzenia zweryfikować, mimo, że to właśnie powód jest w posiadaniu tych dowodów oraz wiedzy o ustalonych przez siebie marżach i prowizjach.

. W świetle ustaleń Sądu, powód nie sprostował obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c.

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd doszedł do przekonania, że żądanie strony powodowej podlegało oddaleniu (pkt 1. wyroku).

O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2. wyroku z uwzględnieniem wyniku sprawy, którą powód przegrał w całości. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty procesu, które poniosła pozwana składały się koszty zastępstwa procesowego - 10.800 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictw - 34 zł. Z tego tytułu zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 10.834 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania. Wysokość przyznanych pozwanej kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.).

SSO Joanna Cyganek

Sygn. akt I C 57/22

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn stron – przez portal ;

z apelacją albo za 14 dni.

B., dnia 2 sierpnia 2022 r.

SSO Joanna Cyganek