Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maria Sokołowska
Sędziowie:	SA Maryla Domel-Jasińska (spr.) SA Roman Kowalkowski
Protokolant:	st. sekretarz sądowy Żaneta Dombrowska

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko

(...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego we W.

z dnia 30 października 2014 r. sygn. akt I C 315/13

oddala obie apelacje.

Na oryginale właściwe podpisy.

V ACa 9/15

UZASADNIENIE

Powódka M. S. domagała się zasądzenia na swoją rzecz
od pozwanego (...) SA w W. kwoty 100 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu.

Z uzasadnienia pozwu wynikało, że małoletni syn powódki – A. S. – (...)został śmiertelnie potrącony przez samochód V. (...), którego kierowca ubezpieczony był
od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego.

Kierowca ten, w związku z wypadkiem, został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w R. w sprawie o sygn. akt (...)

Powódka domagała się od pozwanego zadośćuczynienia za naruszenie
jej dobra osobistego w postaci więzi z dzieckiem.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, kwestionując roszczenie powódki zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Wyrokiem z dnia 30 października 2014 r. Sąd Okręgowy we W. zarządził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 60 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3772 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, oddalając dalej idące żądanie pozwu.

Wyrok ten został oparty na następujących ustaleniach faktycznych
i wnioskach.

(...)ok. godz. 17:00 (...) syn powódki – A. S. – wsiadł na dziecięcy rower i pojechał drogą publiczną do sąsiadów po mleko. Sąsiedzi mieszkali w odległości ok. 100 m od miejsca zamieszkania powódki. ok. godz. 17:30 A. S. wracał rowerem do domu i będąc w odległości ok. 10 m od bocznej drogi, prowadzącej do jego domu, został potrącony przez samochód marki V. (...), kierowany przez A. R.. Po przywiezieniu do szpitala (...) zmarł, na skutek obrażeń doznanych podczas wypadku.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w R. z dnia 24 maja 2005 r. sygn. (...) A. R. został uznany za winnego tego,
że kierując samochodem marki V. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, gdyż nie obserwował należycie drogi przed pojazdem, w następstwie czego prawą częścią przodu kierowanego pojazdu uderzył w jadącego przed nim prawym skrajem drogi małoletniego rowerzystę A. S., który doznał m. in. (...), będącego bezpośrednią przyczyną zgonu,
za co został skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności,
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Powódka bardzo przeżyła śmierć syna. Bezpośrednio po jego śmierci zemdlała, a przez okres około trzech miesięcy nie była w stanie prowadzić domu. (...). Codziennie odwiedzała grób syna. Od 13 grudnia 2004 r. rozpoczęła (...), które pomagały jej w życiu codziennym. W 2006 r. powódka urodziła córkę.(...) Obecnie u powódki (...) Powódka nadal pielęgnuje pamięć o zmarłym, przechowuje jego zdjęcia i rzeczy osobiste, regularnie odwiedza jego grób. Śmierć syna spowodowała u niej (...)

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie, gdyż w świetle ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych spowodowanie śmierci osoby bliskiej, w stanie prawnym sprzed dnia 3 sierpnia 2008 r., mogło stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego
i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kc. Prawo do życia w rodzinie i utrzymywania więzi rodzinnych w relacji rodzice – dziecko stanowi dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i art. 24 kc.

Naruszenie dobra osobistego powódki w postaci więzi rodzinnej z synem A. było niepodważalne, gdyż na skutek doznanych w wypadku obrażeń małoletni syn powódki zmarł, zaś sprawca szkody był w dacie zdarzenia ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej
u pozwanego. Powódka utraciła jedynego syna, z którym miała bardzo dobry kontakt i który był radością jej życia. (...). W uchwale z dnia 20 grudnia 2012 r. III CZP 93/12 Sąd Najwyższy wskazał że art. 34 ust 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,
w badaniu sprzed 11 lutego 2012 r., nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę wobec osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 kc.

Oceniając zgłoszone roszczenie co do wysokości Sąd Okręgowy zwrócił
z jednej strony uwagę na to, że śmierć syna wywołała u powódki(...) z drugiej natomiast strony
na okoliczności, iż powódka znajduje ogromne wsparcie psychiczne
w członkach swojej najbliższej rodziny, tj. w mężu i dwóch dorosłych córkach. Nie bez znaczenia dla oceny sytuacji powódki pozostawał również fakt, że po tragicznej śmierci syna zdecydowała się ona na urodzenie jeszcze jednego dziecka – córki, (...). Sprawowanie opieki rodzicielskiej nad małoletnią córką pozwala powódce na „oderwanie” się
od myśli związanych z synem i skupienie się na realiach życia codziennego.

Sąd I instancji zauważył również, że powódka, jako matka, dopuściła do tego, aby jej (...) syn wyjechał rowerkiem dziecięcym, bez żadnej opieki osoby dorosłej, na drogę publiczną, na której się poruszał bez karty rowerowej. Zachowanie powódki w powyższym zakresie było nieodpowiedzialne i było przyczynkiem do tego, że zostało naruszone
jej dobro osobiste w postaci więzi rodzinnej.

Wskazane wyżej elementy w postaci znacznego wsparcia rodziny i braku właściwego zachowania się powódki, jako dorosłego opiekuna małoletniego dziecka, zdecydowały o uznaniu przez Sąd Okręgowy roszczenia z tytułu zadośćuczynienia w kwocie 100 000 za zbyt wygórowane. Według Sądu Okręgowego rozmiar cierpień psychicznych powódki, związanych
ze śmiercią jej syna, czasokres ich trwania oraz trwałe, negatywne
ich następstwa w stanie emocjonalnym powódki, uzasadniały przyznanie
jej zadośćuczynienia w kwocie 60 000zł. Kwota ta stanowi odczuwalną
i realną wartość ekonomiczną, odpowiednią w relacji do przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa.

Powództwo zostało zatem uwzględnione do kwoty 60 000 zł, w oparciu
o art. 24 § 1kc i art. 448 kc, a w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 kpc, przez ich stosunkowe rozdzielenie między stronami, z uwzględnieniem okoliczności, iż powódka wygrała spór w 60%.

Obie strony zaskarżyły powyższy wyrok apelacjami.

Pozwany zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie zasądzenia na rzecz powódki kwoty ponad 40 000 zł, określając wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 20 000 zł.

Skarżący zarzucił:

1.  Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc
i w konsekwencji przyjęcie, że zasądzona na rzecz powódki kwota zadośćuczynienia, tj. 60 000 zł jest kwotą odpowiednią w rozumieniu wskazanych przepisów,

2.  Naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przyjęcie nieodpowiedniej kwoty zadośćuczynienia.

Wskazując na te zarzuty pozwany domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez obniżenie sumy zasądzonego zadośćuczynienia do kwoty 40 000 zł
i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie, z odpowiednią modyfikacją rozstrzygnięcia o kosztach procesu, ewentualnie uchylenia tego wyroku
i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pozwany wywodził, że zachowanie powódki po tragicznej śmierci syna były typowymi reakcjami żałoby o charakterze przemijającym i nie można
ich uznać za objawy chorobowe.(...). Mimo przeżytej traumy
i związanych z nią problemów zdrowotnych, powódka radzi sobie w życiu prawidłowo, korzystając ze wsparcia męża i dzieci. Zasądzona na jej rzecz przez Sąd Okręgowy kwota zadośćuczynienia jest w ocenie skarżącego zawyżona i odbiegająca od kwot zasądzonych w innych, podobnych sprawach.

Powódka w swojej apelacji zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo ponad kwotę 60 000 zł i domagała się zmiany rozstrzygnięcia przez zasądzenie na jej rzecz od pozwanego dalszej kwoty 40 000 zł
z ustawowymi odsetkami od dnia 26 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty, a także odpowiedniej zmiany postanowienia o kosztach procesu.

Apelująca zarzuciła:

1.  Naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 §1 kpc, polegające
na błędnej wykładni i uznaniu, że chociaż powódka przeżyła traumę
i wykazała, że do chwili obecnej przeżywa śmierć swojego jedynego syna, to jej roszczenie w kwocie 100 000 zł jest zawyżone z uwagi
na fakt, iż otrzymuje ona wsparcie psychiczne od członków najbliższej rodziny oraz że po tragicznej śmierci syna zdecydowała się urodzić jeszcze jedno dziecko, podczas gdy próba powrotu do normalnego dotychczasowego życia, podjęta przez powódkę, nie uzasadnia zaniżenia zadośćuczynienia, tak samo jak fakt, że otrzymuje
ona wsparcie od pozostałych członków rodziny;

2.  Naruszenie prawa materialnego, tj. art. 448 kc w zw. z art. 24 kc przez obniżenie kwoty zadośćuczynienia przez przyjęcie, że powódka przyczyniła się do naruszenia jej dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej, dopuszczając do sytuacji, w której jej małoletni
syn wyjechał rowerem bez żadnej opieki, podczas gdy brak jest związku przyczynowego pomiędzy zaistnieniem wypadku
i zachowaniem powódki.

Sąd Apelacyjny zważył:

Żadna z apelacji nie zasługiwała na uwzględnienie, gdyż Sąd I instancji
nie dopuścił się wskazanych w tych apelacjach naruszeń prawa materialnego i prawa procesowego, lecz wydał rozstrzygnięcie trafne i odpowiadające prawu.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2006 r. IV CK 384/05 (Lex nr 179739) wskazał, że zarzut zawyżenia lub zaniżenia wysokości zasądzonego zadośćuczynienia może być uwzględniony tylko w razie wykazania oczywistego naruszenia kryteriów ustalenia zadośćuczynienia przez sąd,
zaś wysokość zadośćuczynienia powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Sąd Apelacyjny podziela w pełni powyższy pogląd.

Nadto w powołanym wyroku Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę na to, iż zadośćuczynienie winno przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, przy utrzymaniu jej w rozsądnych granicach, zaś ocena kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia musi odnosić się
do okoliczności konkretnej sprawy. Nie da się bowiem w sposób wymierny ocenić, czy doznana przez poszkodowanego krzywda jest większa
czy mniejsza niż krzywda doznana przez innego poszkodowanego, na rzecz którego w innej sprawie zasądzono inna kwotę.

Sąd Okręgowy nie naruszył w rozpoznawanej sprawie oceny kryteriów decydujących o wysokości należnego powódce zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, gdyż uwzględnił rozmiar doznanej przez powódkę krzywdy,
a w szczególności to, że zostało naruszone jej dobro osobiste w postaci więzi rodzinnej z dzieckiem i pozbawienie możliwości zrealizowania własnych oczekiwań co do osoby syna. Dzieci wychowuje się także po to, aby móc obserwować zmianę pokoleń w rodzinie, przekazywać im jej tradycje
i oczekiwać na ich wsparcie na starość, nie tylko wsparcie w wymiarze materialnym, ale i emocjonalnym.

Krzywdę powódki bez wątpienia złagodziła okoliczność, że powódka uzyskała wymierne wsparcie ze strony męża i dzieci, gdyż sytuację
jej należałoby inaczej ocenić, gdyby takiego wsparcia nie miała, względnie gdyby utraciła jedyne dziecko, zaś wyłączna winę za skutki wypadku ponosiłaby osoba trzecia, ubezpieczona u pozwanego.

Sąd Okręgowy zasadnie zwrócił uwagę na okoliczność, iż powódka swoim zachowaniem, polegającym na zezwoleniu małoletniemu synowi
na samodzielny i pozbawiony dozoru osoby dorosłej wyjazd na rowerze
na drogę publiczną, przyczyniła się do naruszenia własnego dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej z synem. Ta okoliczność słusznie została uwzględniona przy ocenie wysokości zadośćuczynienia w ten sposób, iż skutkowała jego obniżeniem.

Zasądzona od pozwanego na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwota 60 000 zł nie jest rażąco niska, jak twierdzi powódka w swojej apelacji, ani też rażąco wygórowana, jak sugeruje pozwany w swoim środku zaskarżenia. Bez wątpienia kwota ta przedstawia ekonomicznie odczuwalną wartość, bowiem nie jest ani symboliczna, ani też nadmiernie wysoka, lecz odpowiadająca aktualnym realiom.

Nie znajdując uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutów
i wniosków zawartych w obu apelacjach należało obie apelacje oddalić,
w oparciu o art. 385 kpc.