Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 23 kwietnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Iwona Krzeczowska – Lasoń (spr.)

Sędziowie: SA Małgorzata Gerszewska

SO del. Beata Golba - Kilian

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2020 r. w Gdańsku na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania A. R.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu (...)w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek zażalenia A. R. na postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 grudnia 2019 r. sygn. akt VII U6336/19

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie.

SSA Iwona Krzeczowska – Lasoń SSA Małgorzata Gerszewska SSO del. Beata Golba - Kilian

Sygn. akt III AUz 75/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2017 r. pozwany organ rentowy - Dyrektor Zakładu (...) ponownie ustalił wysokość emerytury policyjnej od 1 października 2017 r. ubezpieczonego A. R. .

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł ubezpieczony domagając się zmiany zaskarżonej decyzji przez przyznanie świadczenia w dotychczasowej wysokości oraz zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych..

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań oraz o zasądzenie od odwołującego się na rzecz organu emerytalno-rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie uznając, że rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przez Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie P 4/18.

Z postanowieniem nie zgodził się wnioskodawca, zarzucając naruszenie:

- przepisów postępowania, tj. art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. w zw. z art. 5 k.p.c., poprzez skorzystanie przez Sąd I instancji z fakultatywności czynności zawieszenia postępowania w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego;

- art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez pominięcie przez Sąd I instancji przy orzekaniu urzeczywistniania przez Sąd jako organ Państwa zasady sprawiedliwości społecznej;

- art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez faktyczne zamknięcie odwołującemu drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw postanowieniem o zawieszenie postępowania;

- art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez odebranie odwołującemu się prawa do rozpatrzenia jego sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz skierowanie sprawy do niezwłocznego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest uzasadnione już z tej przyczyny, że ocena co do istnienia podstaw zawieszenia postępowania wyrażona przez Sąd I instancji nie zawiera pełnego, należytego uzasadnienia, wobec czego jest ona – o ile nie wadliwa, to co najmniej przedwczesna. Bez pogłębionego uzasadnienia, w ramach którego Sąd I instancji wypowie się co do kwestii, które zostaną zakreślone w poniższych rozważaniach, kontrola instancyjna istnienia przesłanek zawieszenia postępowania jest niemożliwa.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazał na zaskarżoną decyzję która wyznacza zakres postępowania, błędnie ustalając, że dotyczy ona ponownego ustalenia wysokości emerytury oraz renty inwalidzkiej A. R. od 1 października 2017 r. , podczas gdy dotyczy ona ponownego ustalenia wysokości tylko emerytury policyjnej. Nadto Sąd przedstawił stanowisko stron w postępowaniu odwoławczym, powołał brzmienie treść art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. oraz treść pytania prawnego Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie sygn. akt XIII 1U 326/18 do Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem Sądu wystąpienie z pytaniem prawnym do TK przez Sąd Okręgowy w Warszawie o zbadanie zgodności z konstytucją zastosowanych przez organ rentowy przepisów ustawy zaopatrzeniu emerytalnym uzasadniało zawieszenie niniejszego postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c.

Sąd Okręgowy wydaje się wychodzić z założenia, że przepis art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. zawsze stwarza możliwość zawieszenia postępowania w sytuacji, gdy w sprawie dotyczącej analogicznego roszczenia, opartego na tej samej podstawie prawnej przed Trybunałem Konstytucyjnym zawisła sprawa, gdzie przedmiotem badania pod kątem zgodności z przepisami Konstytucji RP miałaby być ta właśnie podstawa prawna. Tak jednak nie jest.

Podstawowym warunkiem umożliwiającym zawieszenie postępowania na tej podstawie jest bowiem przekonanie sądu co do istnienia wątpliwości konstytucyjnych analogicznych jak te, które miał Sąd zadający Trybunałowi Konstytucyjnemu zapytanie prawne. W uzasadnieniu postanowienia wątpliwości takowe powinny być wyartykułowane wprost i wówczas możliwe byłoby porównanie, czy są one analogiczne jak te, które skutkowały zadaniem zapytania prawnego. Takich rozważań w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia brakuje. Jest oczywiste, że brak wątpliwości natury konstytucyjnej nie powinien skutkować zawieszeniem postępowania, lecz rozstrzygnięciem sprawy. Nie ma z tego punktu widzenia żadnego znaczenia, że inny sąd takowe wątpliwości posiada, albowiem z perspektywy rozstrzygnięcia konkretnej sprawy znaczenie ma wyłącznie ta ocena, jaką posiada sąd meriti. Jeśli by była ona błędna, to oczywiście może zostać zweryfikowana w postępowaniu odwoławczym.

Już biorąc powyższe pod uwagę zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu. Sąd Okręgowy nie wskazał, aby miał jakiekolwiek wątpliwości natury konstytucyjnej odnośnie przepisów prawa materialnego, które miałyby w niniejszej sprawie zastosowanie. Zaś stwierdzenie, że „Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela wątpliwości dotyczące zgodności z konstytucją, a które zostały zawarte w cytowanym wyżej pytaniu prawnym skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego”, nie jest wystarczającą przesłanką do zawieszenia postępowania. Kontrola prawidłowości zawieszenia postępowania na wskazanej przez Sąd Okręgowy podstawie prawnej i z podanych przez ten Sąd przyczyn byłaby możliwa dopiero po przedstawieniu przez ten Sąd własnych rozważań w opisywanych kwestiach, których to rozważań zabrakło w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Nadto Sąd Apelacyjny stwierdza, że po ponad dwóch latach od skierowania przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego sprawa, której nadano sygnaturę P 4/18 nie doczekała się rozstrzygnięcia. Z komunikatu zamieszczonego na stronie TK wynika, że już 2 - krotne bez wskazania przyczyn zmieniono termin rozpoznania sprawy.

Reasumując, Sąd I instancji powinien dokonać oceny, czy wskazane we wstępnie przepisy ustawy zgodne są z normami konstytucyjnymi. Jeśli przystępując do rozpoznania sprawy Sąd nie będzie miał żadnych wątpliwości co do ich zgodności z normami konstytucyjnymi, to powinien przystąpić do merytorycznego rozpoznania sprawy. Sam fakt istnienia takich wątpliwości, które skłoniły inny sąd do zadania pytania Trybunałowi Konstytucyjnemu pozostawał będzie wówczas bez znaczenia dla rozpoznania tej konkretnej sprawy przez Sąd orzekający. W razie ewentualnego późniejszego uznania przez Trybunał Konstytucyjny przepisu za niezgodny z Konstytucją RP, stronie będzie przysługiwała skarga o wznowienie postępowania.

Bezsporne jest, że odwołujący się jest osobą w starszym wieku, poważnie schorowaną, a sprawa tocząca się przed Sądem Okręgowym, w której postępowania jest aktualnie zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. od dnia 12 września 2017 r. jest dla niego sprawą ważką, gdyż dotyczy wysokości jego świadczeń, które są źródłem jego utrzymania. Z akt emerytalnych wynika, że wysokość świadczenia do wypłaty z kwoty 3.604,28 zł została obniżona, z mocy zaskarżonej decyzji, do kwoty 2.069,02 zł.

W polskim systemie prawnym obowiązek zorganizowania systemu jurysdykcyjnego tak, aby właściwe sądy mogły podołać rozstrzyganiu spraw sądowych w rozsądnych terminach, wynika przede wszystkim z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, według którego każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Obowiązek ten wynika także z art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z późn. zm., dalej Konwencja), zgodnie z którym każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Konwencja obowiązuje w polskim systemie prawnym jako część krajowego porządku prawnego i jest stosowana bezpośrednio, mając pierwszeństwo przed ustawą (art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, utrzymywanie w sprawie „stanu zawieszenia” w istocie odbiera stronie skarżącej na czas nieokreślony konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu. Należy podkreślić, że odwołujący się jest osobą w podeszłym wieku, schorowaną i ma prawo oczekiwać od Państwa zapewnienia jej jak najszybszego rozpoznania sprawy przez Sąd, sprawy dla niej istotnej życiowo - o wysokości świadczenia emerytalnego. W ocenie Sądu sprawa o sygn., P4/18 może oczekiwać na rozpoznanie przez kolejny bliżej nieokreślony czas, co dla strony może oznaczać, biorąc pod uwagę dwuinstancyjność postępowania przed sadem powszechnych, może ona nie doczekać prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, zwłaszcza w sytuacji dalszego utrzymywania zawieszenia postępowania.

Z tych tez względów, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zażalenie zasługuje na uwzględnienie, W ramach sądowego stosowania prawa na sądzie spoczywa obowiązek dokonania wykładni zgodnie z Konstytucją RP (art.8 ust.2 Konstytucji).Obowiązkiem sądów jest dokonywanie kompleksowej interpretacji prawa, uwzględniającej nie tylko czysto językowe brzmienie danej jednostki redakcyjnej aktu normatywnego, ale również jego wykładnię systemową i celowościową. W ramach takiej wykładni konieczne jest też zadbanie o to, by rozumienie przepisu było zgodne z hierarchicznie wyższymi aktami prawnymi, w tym przepisami rangi konstytucyjnej (zob. wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2018 r., sygn. akt I FSK 1874/17, dostępny w internetowej bazie orzeczeń sądów administracyjnych). „Formą bezpośredniego stosowania konstytucji jest współstosowanie interpretacyjne ustawy zasadniczej, a następuje ono gdy organ stosujący prawo ustala jego normę biorąc pod uwagę zarówno normę ustawową, jak i odpowiednią normę konstytucji (technika wykładni ustaw w zgodzie z Konstytucją). Przepisy ustawy zasadniczej dostarczają wskazówek pozwalających na właściwą wykładnię ustawy i innych aktów prawa powszechnie obowiązującego, ich zakresu stosowania a także zakresu ich obowiązywania”(zob. wyrok NSA z dnia z dnia 1 marca 2006 r. II OSK 293/05, LEX nr 198191). Ponadto Sąd Apelacyjny zauważ, że z reguły wynikającej z art. 91 ust 2, Konstytucji PR wynika nakaz dokonywania takiej wykładni przepisu ustawowego, która da się pogodzić również z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i wyznaczonymi nimi standardami.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 397 § 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSO del. Beata Golba - Kilian SSA Iwona Krzeczowska – Lasoń SSA Małgorzata Gerszewska