Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Grażyna Czyżak (spr.)
Sędziowie:	SA Bożena Grubba SO del. Elżbieta Trybulec - Czernek
Protokolant:	sekr.sądowy Wioletta Blach

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2016 r. w Gdańsku

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek

na skutek apelacji J. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt VI U 667/15

oddala apelację.

SSO del. Elżbieta Trybulec – Czernek SSA Grażyna Czyżak SSA Bożena Grubba

Sygn. akt III AUa 2137/15

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją ZUS Oddział w B. odmówił wszczęcia postępowania w przedmiocie wniosku J. S. o umorzenie należności na podstawie ustawy z dnia 09 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551), figurujących na koncie (...) spółki z o. o. w S., za które wnioskodawczyni jest odpowiedzialna, jako były prezes zarządu spółki. Organ rentowy zauważył, że wnioskodawczyni nie jest podmiotem uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem o umorzenie należności w trybie ustawy umorzeniowej, bowiem zobowiązania wynikające z decyzji z dnia 20 kwietnia 2004 r. zostały przeniesione na nią, jako na osobę trzecią - byłego członka zarządu (...) spółki z o. o. w S. w ramach odpowiedzialności za zobowiązania tejże spółki, zaś J. S. świadczyła tam pracę jedynie w ramach stosunku pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawczyni zarzuciła organowi rentowemu naruszenie prawa materialnego w postaci art. 1 ust. 1 ustawy umorzeniowej. Wskazała, że jako osoba trzecia, odpowiedzialna na mocy decyzji administracyjnej za zobowiązania płatnika składek, mieści się w katalogu osób uprawnionych do złożenia wniosku w omawianym trybie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 20 października 2015 r. w sprawie VI U 667/15 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

J. S. urodzona dnia (...) była prezesem zarządu (...) spółki z o. o. w S. od dnia 22 sierpnia 2001 r. do dnia 23 października 2007 roku zarząd spółki był jednoosobowy, zaś wnioskodawczyni była w tej spółce zatrudniona na podstawie umowy o pracę na 1/8 etatu. W tym okresie nie prowadziła działalności gospodarczej. Dnia 06 czerwca 2008 r. ZUS wydał decyzję o przeniesieniu na wnioskodawczynię, jako osobę trzecią - byłego członka zarządu (...) spółki z o. o. w S. za zobowiązania spółki.

Odwołanie wnioskodawczyni od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 26 lipca 2012 r., a apelację od tego wyroku oddalił Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 03 czerwca 2013 r.

Dnia 30 grudnia 2014 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o umorzenie nieopłaconych składek.

Decyzją z dnia 29 stycznia 2015 r. ZUS I Oddział w B. odmówił wszczęcia postępowania w przedmiocie rozpatrzenia wniosku J. S. o umorzenie należności na podstawie ustawy z dnia 09 listopada 2012 r., figurujących na koncie (...) -H spółki z o. o. w S., za które ubezpieczona jest odpowiedzialna, jako były członek zarządu spółki.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (Dz. U z 2012 r., poz. 1551 - dalej: "ustawa umorzeniowa") na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, która przed dniem 01 września 2012 r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji określającej warunki umorzenia, innej niż wymieniona wyżej - umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału ZUS, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, wniosek o umorzenie składa płatnik składek. W myśl art. 2 ust. 1 ustawy umorzeniowej z wnioskiem o umorzenie należności, o których mowa w art. 1 ust. 1 tegoż aktu prawnego, może wystąpić spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli w zakresie tych zobowiązań ZUS wydał decyzję o ich odpowiedzialności.

Wskazani adresaci ustawy umorzeniowej zostali więc podzieleni w myśl powołanych przepisów na dwie grupy. Do pierwszej, zaliczono tych, którzy przed 01 września 2012 r. zakończyli prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzą jej w dniu wydania przez ZUS decyzji określającej warunki umorzenia (pkt 1 ust. 1 art. 1 ustawy umorzeniowej), zaś, do drugiej grupy zaliczono osoby, które nadal prowadzą działalność, określając je jako osoby inne niż wymienione w pkt 1 ust. 1 art. 1 (pkt 2 ust. 1 art. 1 ustawy umorzeniowej).

Taki podział wynikał z konieczności zwrócenia się do Komisji Europejskiej z zapytaniem, czy umorzenie należności na podstawie tejże ustawy stanowi pomoc publiczną zgodną z rynkiem wewnętrznym, czy też nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Tak więc, nie były to inne, w znaczeniu dowolnym, podmioty uprawnione do skorzystania z dobrodziejstw abolicji. Już po wejściu ustawy w życie, w listopadzie 2013 r., Komisja Europejska zadecydowała, że umorzenie przedmiotowych należności nie stanowi pomocy państwa.

Dodatkowo, w myśl ust. 1 art. 2 ustawy umorzeniowej z wnioskiem o umorzenie należności może również wystąpić spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli w zakresie omawianych na gruncie cyt. ustawy zobowiązań, ZUS wydał decyzję o ich odpowiedzialności. Przywołana regulacja prawna wskazuje, że zamiarem ustawodawcy było umorzenie zaległości składkowych należnych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, czyli za ubezpieczonego, który jednocześnie, na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, jest również płatnikiem, tą osobą trzecią jest podmiot, wobec którego ZUS wydał decyzję o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika z tytułu nieopłaconych przez niego składek i to na jego własne ubezpieczenie, za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. Wówczas, postępowanie w sprawie umorzenia jest prowadzone na tych samych zasadach, co w przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność.

W świetle powołanych przepisów Sąd Okręgowy uznał, że uprawnionymi do złożenia w trybie ustawy umorzeniowej wniosku o umorzenie należności z tytułu składek są osoby podlegające w okresie od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym - emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, działalności twórczej lub artystycznej, bądź działalności w zakresie wolnego zawodu albo jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej.

Sąd ten wskazał, że takimi osobami są również spadkobiercy i osoby trzecie, wobec których ZUS wydał decyzję o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika z tytułu nieopłaconych składek przez niego na jego własne ubezpieczenie za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. Stwierdził, że na podstawie art. 28 ust. 3 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 107 i następnych Ordynacji podatkowej, za osobę trzecią można w tym wypadku uznać małżonka rozwiedzionego i członka rodziny dłużnika.

Sąd I instancji podkreślił, że w okresie pełnienia funkcji prezesa zarządu (...) spółki z o. o. w S. J. S. nie prowadziła działalności gospodarczej, działalności twórczej lub artystycznej, bądź działalności w zakresie wolnego zawodu albo jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej. W związku z powyższym uznał, że wniosek J. S. o umorzenie nieopłaconych składek nie mógł odnieść pożądanego dla niej skutku. W ocenie tego Sądu zaskarżona decyzja jest prawidłowa, ponieważ odwołująca się nie jest osobą uprawnioną do wystąpienia z wnioskiem o umorzenie należności wynikających z tej decyzji.

Za bezzasadny Sąd Okręgowy uznał pogląd wnioskodawczyni, że z wnioskiem o umorzenie składek może wystąpić każda osoba trzecia, w tym członek zarządu spółki z o. o., wobec której ZUS wydal decyzję o odpowiedzialności za należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz wypadkowe, o których mowa w cyt. art. 1 ust. 1 ustawy umorzeniowej. Zdaniem tego Sądu nie znajduje on potwierdzenia w omawianym stanie prawnym.

Niekwestionowane ustalenia w sprawie pozwalają na stwierdzenie, że apelująca nie była osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, która od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu, z tytułu prowadzenia tej działalności i nie opłaciła należnych z tego tytułu składek. Nie jest również osobą trzecią, wobec której ZUS wydał decyzję o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania płatnika z tytułu nieopłaconych przez niego składek i to na jego własne ubezpieczenie za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r.

Sąd I instancji zważył, ze wnioskodawczyni jest niekwestionowaną osobą trzecią w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i Ordynacji podatkowej, bowiem była członkiem zarządu spółki z o. o., na którego ZUS przeniósł odpowiedzialność za zobowiązania składkowe spółki. Osoba trzecia w powyższym rozumieniu, z przyczyn wskazanych wyżej, nie może być brana pod uwagę jako uprawniony podmiot, ubiegający się o umorzenie należności w trybie ustawy umorzeniowej.

Za niezasadny Sąd ten uznał podniesiony w odwołaniu zarzut naruszenia przez organ rentowy ust. 1 art. 1 ustawy umorzeniowej, ponieważ przepis ten dotyczy osób w dalszym ciągu prowadzących pozarolniczą działalność, a wnioskodawczym takiej działalności nie prowadziła, co przyznała w trakcie zeznań.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła J. S. zaskarżając ten wyrok w całości oraz kwestionując stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym nie jest ona osobą trzecią w rozumieniu art. 2 ustawy umorzeniowej, a zatem nie może wystąpić z wnioskiem o umorzenie należności w trybie ustawy umorzeniowej.

W konkluzji apelacji skarżąca wnosiła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja J. S. nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Spór w niniejszej sprawie koncentruje się na kwestii, czy skarżącą jako członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w stosunku do której organ rentowy wydał decyzję o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania tej spółki z tytułu nieopłaconych składek na: Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, można uznać za osobę trzecią, o której mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 09 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551, nazywanej dalej ustawą abolicyjną).

Na wstępie wskazać należy, że treść art. 1 ust. 1 ustawy abolicyjnej w sposób jednoznaczny wskazuje, że ustawa ta w ogóle nie obejmuje swoim zakresem osób prawnych, w tym spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, a jedynie osoby fizyczne, o których mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm., nazywanej dalej ustawą systemową), które w okresie od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. podlegały z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu.

Tym samym przepisy ustawy abolicyjnej nie mogłyby stanowić podstawy prawnej do wystąpienia przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe (...) sp. z o. o. w S. z wnioskiem o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych przez tą spółkę składek na: Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, zaś wskazane należności PPUH (...) sp. z o. o. w S. w ogóle nie stanowią należności, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy abolicyjnej.

Przepis art. 2 ust. 1 ustawy abolicyjnej umożliwia spadkobiercy lub osobie trzeciej wystąpienie z wnioskiem o umorzenie należności, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy abolicyjnej, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o ich odpowiedzialności.

W świetle treści art. 2 ust. 1 ustawy abolicyjnej nie ulega wątpliwości, że chodzi o spadkobierców lub osoby trzecie, w stosunku do których ZUS wydał decyzję o ich odpowiedzialności za należności z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe oraz wypadkowe z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy systemowej.

Decyzją z dnia 06 czerwca 2008 r. ZUS/Oddział w B. orzekł, że J. S. jako prezes zarządu PPUH (...) sp. z o. o. w S. odpowiada całym swoim majątkiem za zaległości tej spółki z tytułu składek na FUS, FUZ oraz FP i FGŚP za okresy i w kwotach podanych w tej decyzji, a zatem organ rentowy nie wydał w stosunku do skarżącej decyzji o odpowiedzialności za należności, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy abolicyjnej (składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe osób fizycznych wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej).

Tym samym nie jest ona osobą trzecią w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy abolicyjnej co niezasadnym czyni, wynikający z treści apelacji, zarzut naruszenia tego przepisu.

Jednocześnie w świetle prawidłowo ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego brak jest podstaw do przyjęcia, że: wnioskodawczyni w okresie od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo podlegała ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, zaś jej wniosek dotyczy umorzenia należności z tytułu składek na te ubezpieczenia.

Zasadne jest zatem przyjęcie, że ustawa abolicyjna w ogóle nie dotyczy należności, o których umorzenie występuje J. S., a w konsekwencji nie jest ona w świetle przepisów tej ustawy osobą uprawnioną do wystąpienia z wnioskiem o umorzenie.

Uznając apelację za bezzasadną, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA Bożena Grubba SSA Grażyna Czyżak SSO del. Elżbieta Trybulec-Czernek