Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maciej Piankowski
Sędziowie:	SSA Aleksandra Urban SSA Maria Sałańska - Szumakowicz (spr.)
Protokolant:	stażysta Anita Musijowska

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2016 r. w Gdańsku

sprawy L. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji L. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt IV U 1346/15

oddala apelację.

SSA Maria Sałańska – Szumakowicz SSA Maciej Piankowski SSA Aleksandra Urban

Sygn. akt III AUa 2131/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2015r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił L. M. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy wskazał w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, iż na podstawie dowodów dołączonych do wniosku i uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania ustalono, że na dzień 01 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 13 lat i 18 dni pracy w warunkach szczególnych. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że zaliczył ubezpieczonemu do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach okres od 20 kwietnia 1977r. do 05 kwietnia 1978r. z tytułu zatrudnienia w S. oraz od 10 listopada 1986r. do 31 grudnia 1998r. z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) w G.. Wobec niewykazania przez ubezpieczonego wymaganego 15-letnego stażu pracy w warunkach szczególnych zdaniem organu rentowego brak było podstaw do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

L. M. w odwołaniu od powyższej decyzji zażądał jej zmiany poprzez przyznanie mu prawa emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu wskazał, że pracował w warunkach szczególnych w okresie od 02 listopada 1982r. do 28 lutego 2002r. w Zakładach (...) w G., jako kierowca ciągnika.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Zaskarżonym orzeczeniem Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego L. M.. Sąd I instancji rozstrzygnięcie oparł o następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne:

L. M. urodził się (...) W dniu 11 maja 2015r. L. M. wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. W chwili złożenia wniosku i wydania decyzji nie był członkiem w otwartego funduszu emerytalnego. W toku aktywności zawodowej ubezpieczony pracował w Zakładach (...) w G. w okresie od 02 listopada 1982r. do 28 lutego 2002r. W okresie od 02 listopada 1982r. do 22 maja 1983r. ubezpieczony pracował na stanowisku starszego wartownika w Służbie Dozoru, od 23 maja 1983r. do 27 czerwca 1983r., jako robotnik niewykwalifikowany przy pracach ciężkich w brygadzie wy- i załadunkowej, następnie od 28 czerwca 1983r. do 14 października 1983r. na stanowisku wytapiacza tłuszczu w S., następnie od 15 października 1983r. do 01 stycznia 1985r. na stanowisku starszego wartownika w (...), od 02 stycznia 1985r. do 09 listopada 1986r. na stanowisku dowódcy warty w Służbie Dozoru i od 10 listopada 1986r. do 28 lutego 2002r. jako kierowca ciągnika.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych, w tym w aktach organu rentowego i osobowych wnioskodawcy. Sąd I instancji dał wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były jasne, pełne, rzetelne, a nadto nie budziły one także wątpliwości Sądu. Sąd nie dał jedynie wiary świadectwu pracy z dnia 26 lutego 2002r. wystawionego przez Zakłady (...) S.A., z którego wynikało, iż ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie pracował na stanowisku kierowcy ciągnika, z przyczyn, które zostaną wyjaśnione poniżej.

Sąd Okręgowy natomiast nie dał wiary zeznaniom świadków B. C., S. L. i J. W. oraz samego wnioskodawcy. Osoby te, bowiem twierdziły, że w spornym okresie od 02 listopada 1982r. do 09 listopada 1986r. ubezpieczony pracował wyłącznie na stanowisku kierowcy ciągnika, gdy tymczasem pozostaje to w jaskrawej sprzeczności z dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych ubezpieczonego. Z dokumentów tych w sposób jednoznaczny wynika, że w tym okresie ubezpieczony pracował przede wszystkim, jako starszy wartownik i dowódca warty, a także krótko jako robotnik niewykwalifikowany przy pracach ciężkich oraz wytapiacz tłuszczu. Wynika to z kolejnych angaży: z 30 grudnia 1982r. (starszy wartownik), z 23 maja 1983r. (robotnik niewykwalifikowany przy pracach ciężkich), z 28 czerwca 1983r. (wytapiacz tłuszczu), z 18 października 1983r. (starszy wartownik), z 10 stycznia 1985r. (dowódca warty), z 01 kwietnia 1985r. (dowódca warty), z 01 sierpnia 1985r. (dowódca warty), z 01 października 1985r. (dowódca warty), z 01 kwietnia 1986r. (dowódca warty), z 29 sierpnia 1986r. (dowódca warty), gdyż dopiero w angażu z 10 listopada 1986r. wskazane jest, że od tego dnia powierzono ubezpieczonemu obowiązki kierowcy ciągnika. Wynika to również z kart obiegowych: z 02 listopada 1982r. – przyjęcie ubezpieczonego na stanowisko starszego wartownika, z 23 maja 1983r. – przeniesienie ubezpieczonego ze Smalcowni do brygady wy- i załadunkowej, z 28 czerwca 1983r. – przeniesienie ubezpieczonego z Brygady wy- i załadunku do Smalcowni, z 14 października 1983r. – przeniesienie ubezpieczonego ze Smalcowni do (...) i z 10 listopada 1986r. – przeniesienie ubezpieczonego ze Służby Dozoru do (...) na stanowisko kierowcy ciągnika. Potwierdzają to także takie dokumenty jak umowa o pracę z 2 listopada 1982r., gdzie, jako stanowisko pracy ubezpieczonego, wskazano stanowisko starszego wartownika; pismo z 29 października 1982r. skierowywane do Komisji Przyjęć do Pracy, gdzie wskazano, że ubezpieczony jest kandydatem do pracy na stanowisku starszego wartownika; wniosek kierownika Działu ds. pracowniczych o przeniesienie ubezpieczonego z dniem 21 czerwca 1983r. z Brygady za- i wyładunkowej do Smalcowni; karta weryfikacyjna z dnia 05 września 1984r. gdzie wskazano, że ubezpieczony pracuje na stanowisku starszego wartownika. Potwierdzają to także dokumenty sporządzone własnoręcznie przez samego ubezpieczonego: podanie o przyjęcie do pracy na stanowisko wartownika; zgoda na przeniesienie od 23 maja 1983r. do brygady wy- i załadunkowej; wniosek o rozwiązanie umowy o pracę z 30 października 1985r., gdzie ubezpieczony wskazał, że pracuje, jako Dowódca Warty w (...) oraz wniosek o przeniesienie ze stanowiska Dowódcy Warty do działu transportu z 31 października 1986r.

Sąd Okręgowy miał także na uwadze, że świadek S. L. w ogóle zaprzeczył, że w spornym okresie czasu w Zakładach (...) w G. byli zatrudnieni wartownicy, co jest sprzeczne nie tylko z zeznaniami pozostałych świadków, ale także zasadami doświadczenia życiowego, gdyż w tym okresie czasu takie obiekty, jak zakłady mięsne niewątpliwie były chronione. To czyni jego zeznania całkowicie niewiarygodnymi. Z kolei świadek B. C. po okazaniu mu akt osobowych ubezpieczonego stwierdził, że skoro ubezpieczony ma angaże na stanowisko wartownika, to musiał taką pracę wykonywać, choć on tego nie pamięta. Sąd I instancji miał także na uwadze, że ubezpieczony pracował u tego pracodawcy przez niemal 20 lat i przez większość tego okresu pracował, jako kierowca ciągnika, a tylko przez kilka pierwszych lat zajmował inne stanowiska i to może być przyczyną, że świadkowie ci nie pamiętali go w innej roli, niż kierownika ciągnika.

W ocenie Sądu I instancji dokumentacja pracownicza ubezpieczonego w sposób jednoznaczny wskazuje, że w spornym okresie ubezpieczony nie pracował na stanowisku kierowcy ciągnika i stanowi miarodajny środek dowodowy na potwierdzenie tego faktu. Trudno, bowiem byłoby znaleźć przyczynę do sporządzenia przez zakład pracy takiej ilości dokumentacji pracowniczej zawierającej nieprawdziwe stanowiska pracy ubezpieczonego. Niekiedy zdarza się, że w dokumentacji pracowniczej nawet po zmianie stanowiska w kolejnych angażach było automatycznie powielane stanowisko pracy zajmowane wcześniej przez pracownika, ale przypadki - że od początku przez kilka lat wskazywane są błędne stanowiska pracy i dopiero po kilku latach dochodzi do zweryfikowania „pomyłki” – są nieprawdopodobne.

Treść tych dokumentów nie została podważona za pomocą zeznań świadków oraz ubezpieczonego. Dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej (wyrok Sądu apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 marca 2015r. III AUa 1788/14 LEX nr 1679887).

Należy także podkreślić, że sam wnioskodawca złożył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, z którego wynika, że jako kierowca ciągnika pracował dopiero od 10 listopada 1986r.

W sprawie poza sporem była okoliczność, iż L. M. osiągnął z dniem 23 maja 2015r. przewidziany przepisami prawa wiek emerytalny oraz, że posiada wymagany staż ubezpieczeniowy. Organ rentowy w celu ustalenia uprawnień do emerytury uwzględnił na dzień 01 stycznia 1999r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 13 lat i 18 dni okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie kwestionował także faktu nie przystąpienia przez wnioskodawcę do otwartego funduszu emerytalnego.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu koncentrowała się natomiast wokół ustalenia czy praca świadczona przez L. M. w okresie od 02 listopada 1982r. do 09 listopada 1986r. w Zakładach (...) w G., była pracą w szczególnych warunkach, a w konsekwencji czy wnioskodawca spełnił ostatnią przesłankę do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury. Co prawda z treści odwołania ubezpieczonego można wysnuć wniosek, że domaga się on także zaliczenia do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach także okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w G. od dnia 01 stycznia 1999r. do 28 lutego 2002r., ale było to a priori niemożliwe, gdyż ww. przepisy prawa dopuszczają zaliczanie jedynie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach sprzed dnia 01 stycznia 1999r.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił ustalić w sposób jednoznaczny, iż w okresie od 02 listopada 1982r. do 09 listopada 1986r. będąc zatrudnionym w Zakładach (...) w G. wnioskodawca pracował stale i pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach starszego wartownika i dowódcy warty, a także krótko, jako robotnik niewykwalifikowany przy pracach ciężkich (1 miesiąc, 6 dni) oraz wytapiacz tłuszczu (3 miesiące, 21 dni), a nie, jako kierowca ciągnika.

Oznacza to, iż ubezpieczony wykazał jedynie 13 lat i 18 dni pracy w warunkach szczególnych. Dlatego też, skoro nie wykazał wymaganych 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze, zgodnie z art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS należy uznać, że nie spełnił on wszystkich przesłanek do przyznania mu emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Apelację od orzeczenia Sądu I instancji wywiódł ubezpieczony L. M. zaskarżając tenże wyrok w całości, zarzucając niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy a mianowicie:

-

niewyjaśnienie zeznaniami świadków mimo wniosku ubezpieczonego w tym zakresie i ubezpieczonego, w jakich okresach ubezpieczony wykonywał pracę objęte szczególnymi warunkami tj. pracę kierowcy ciągnika.

-

nieuwzględnienie, jako pracy w szczególnych warunkach pracy wartownika wykonywanej przez ubezpieczonego w Szpitalu (...) w G. w okresie od dnia 15.10.1979r. do dnia 31.10.1982r.

Jednocześnie ubezpieczony wnosił o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszoinstancyjnemu celem dokładnego ustalenia, w jakich okresach ubezpieczony wykonywał pracę objęte szczególnymi warunkami tj. pracę, jako kierowca ciągnika oraz ustalenia, kiedy ubezpieczony wykonywał pracę wartownika w Szpitalu (...) w G. i czy praca ta winna być zaliczona do pracy w szczególnych warunkach oraz zaliczenie obu rodzajów prac - pracy kierowcy ciągnika i pracy wartownika w Szpitalu (...) w G. do stażu pracy w szczególnych warunkach a tym samym orzeczenie o nabyciu prawa do wcześniejszej emerytury oraz o orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych, w tym o kosztach postępowania drugoinstancyjnego.

Według ubezpieczonego materiał dowodowy wykazuje na to, że jego staż pracy to staż w wymiarze ponad 15 lat w szczególnych warunkach. Istotne w sprawie, że ubezpieczony, mimo, że w dokumentach z zakresu jego pracy miał wpisane stanowisko inne niż kierowca ciągnika według jego zeznań i zeznań świadków wykonywał prace kierowcy ciągnika, a inne tylko incydentalnie.

W ocenie ubezpieczonego organ rentowy bezzasadnie kwestionuje pracę ubezpieczonego we wszystkich tych okresach, w których ubezpieczony miał wpisane w dokumentach pracy stanowisko inne niż kierowca ciągnika, jako pracę w szczególnych warunkach. Faktycznie ubezpieczony wykonywał prace kierowcy ciągnika, a inne tylko incydentalnie. Wprawdzie ubezpieczony bez własnej winy nie przedstawił dowodu w postaci świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych, jednakże przeprowadzone dowody w postaci zeznań świadków i samego ubezpieczonego bezsprzecznie wykazały, iż ubezpieczony w spornych okresach wykonywał prace kierowcy ciągnika.

Ubezpieczonemu w okresach pracy, które zalicza ubezpieczony do pracy w szczególnych warunkach wpisano w dokumentach pracy stanowisko inne niż kierowca ciągnika, mimo, że wykonywał pracę kierowcy ciągnika. To stanowi, jako efekt braku precyzji w dokumentacji osobowej. W świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego wydaje się być oczywistym, iż w przedsiębiorstwach zatrudnienia ubezpieczony wykonywał różne prace, ale jego główną pracę była praca kierowcy ciągnika.

Zaznaczyć należy, że swobodna ocena dowodów w postaci zeznań nie opiera się na ilościowym porównaniu przedstawionych przez nich spostrzeżeń i wniosków, lecz odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym. Doświadczenie życiowe uzasadnia, Że w przedsiębiorstwach pracy pracownicy wykonują różnego rodzaju czynności, które często nie odpowiadają treści wpisów w dokumentach pracy. Tak było w przypadku ubezpieczonego. Sąd jednak nie przeprowadził ustaleń w celu wskazania, w jakich dokładnie okresach ubezpieczony wykonywał prace objęte szczególnymi warunkami tj. prace kierowcy ciągnika, a to winno być dokonane w sytuacji, gdy ubezpieczony wykonywał różnego rodzaju zadania pracownicze. Takie ustalenie wprost wskazałoby, w jakich okresach ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach i w jakiej ilości tj. ile lat i dałoby odpowiedź na pytanie czy spełnia czy nie warunków do przyznania ubezpieczonemu emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W tym zakresie nie ustalono tego zeznaniami świadków i samego ubezpieczonego a to są okoliczności istotne dla rozważenia całej sprawy.

Jednocześnie ubezpieczony w okresie od dnia 15.10.1979r., do dnia 31.10.1982r. wykonywał pracę wartownika w Szpitalu (...) w G. otrzymując z tego tytułu dodatek za szczególne właściwości pracy, (świadectwo pracy w Szpitalu (...) w G. zdeponowane w aktach sprawy emerytalnej w organie rentowym dodatkowo w załączeniu przy wnoszonej apelacji). Zdaniem ubezpieczonego wykonywanie pracy na stanowisku wartownika w ww. szpitalu z uposażeniem w postaci dodatku otrzymywanego za szczególne właściwości pracy uprawnia ubezpieczonego do wywiedzenia żądania zaliczenia tego okresu pracy do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego L. M. jest niezasadna i nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu odwoławczego wywiedziony przez ubezpieczonego środek odwoławczy nie zawierał motywów powodujących konieczność ingerencji w zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu I instancji, ani nie wymagał uchylenia wyroku Sądu Okręgowego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi.

Wskazać należy, że celem postępowania apelacyjnego jest ponowne rozpoznanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym, przy czym prawidłowa ocena prawna, może być dokonana jedynie na podstawie właściwie ustalonego stanu faktycznego sprawy, którego kontrola poprzedzać musi ocenę materialno-prawną. Jeżeli bowiem Sąd I instancji błędnie ustali kluczowe dla rozstrzygnięcia fakty, to nawet przy prawidłowej interpretacji stosowanych przepisów prawa materialnego, wydany wyrok nie będzie odpowiadał prawu. Innymi słowy, subsumcja nieodpowiadających prawdzie przedmiotowo istotnych ustaleń faktycznych skutkuje naruszeniem prawa materialnego, a pamiętać należy, że kontroli w tym zakresie sąd odwoławczy dokonuje z urzędu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008r. III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55, Biul. SN 2008/1/13, Wspólnota 2008/7/44, Prok. i Pr.-wkł. 2009/6/60).

W powyższym zakresie Sąd I instancji, w ocenie Sądu Apelacyjnego, przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając, jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999r., z. 24, poz. 776).

Sąd Apelacyjny stwierdza, iż podstawę prawną przyznania świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku stanowi art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2015 poz. 748) zgodnie, z którym, ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948r. uzyskują prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy, jeżeli m.in. w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym oraz mają niezbędny okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy (25 lat dla mężczyzn, 20 lat dla kobiet). Kwestię stażu pracy w warunkach szczególnych reguluje natomiast § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43), zgodnie, z którym okres ten winien wynosić, co najmniej 15 lat, a samo stanowisko pracy musi być wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do przedmiotowego rozporządzenia.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela w całej rozciągłości i przyjmuje za własne stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 23 stycznia 2015r., sygn. akt III AUa 940/14, (niepubl.), iż obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych (szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawność psychofizyczną), które doprowadzają do wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Prawo do emerytury w wieku niższym wynika, więc ze szczególnych właściwości wykonywanej pracy. Prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 24 i 27 ustawy o emerytalnej i określonego w nim wieku emerytalnego, tak, więc przepisy regulujące to prawo należy interpretować w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.

Kluczowym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie czy w okresie od dnia 02 listopada 1982 roku do dnia 09 listopada 1986 roku ubezpieczony L. M. wykonywał zatrudnienie w szczególnych warunkach, pracując na stanowisku kierowcy ciągnika w Zakładach (...) w G..

Sąd Apelacyjny akcentuje, iż zgodnie z zasadami obowiązującej procedury cywilnej sąd dokonuje samodzielnie oceny odnośnie charakteru wykonywanej pracy oraz zasadności zaliczenia poszczególnych okresów zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach, władny jest przy tym czynić ustalenia w oparciu o wszelkie środki dowodowe, a zatem nie tylko na podstawie dokumentacji zatrudnienia, ale również w oparciu o zeznania świadków i wyjaśnienia stron. Dokumentacja dotycząca zatrudnienia, w tym świadectwa pracy, są dokumentami prywatnymi w rozumieniu art. 245 k.p.c., zatem stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumentach. Dowody takie podlegają kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nich faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej.

W przypadku, gdy zachodzą wątpliwości, co do ustalenia właściwego charakteru zatrudnienia, w pierwszej kolejności sąd winien dążyć do ich wyjaśnienia przede wszystkim w oparciu o świadectwa pracy, zaświadczenia oraz inne dokumenty pracownicze, to jednak należy pamiętać, że w postępowaniu odwoławczym przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe obowiązuje zasada dopuszczalności wszystkich środków dowodowych. Tym bardziej, ze dokumentacja pracownicza, w tym świadectwa pracy, jak i świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, nie są dokumentami urzędowymi, lecz dokumentami prywatnymi, wystawianymi przez pracodawcę, a zatem wyłącznie oświadczeniem wiedzy tego pracodawcy, które mogą być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Innymi słowy, Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym.

Sąd odwoławczy podziela pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 17 stycznia 2012r. (sygn. akt III AUa 1482/11, LEX nr 1110006) zgodnie, z którym przy ustalaniu okresów zatrudnienia, winny być uwzględniane przede wszystkim dokumenty z przebiegu zatrudnienia - świadectwa pracy wystawione przez pracodawcę, umowy o pracę, angaże, legitymacje ubezpieczeniowe i inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia. Dopiero, gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera rozbieżności, dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, ale jako dowodem uzupełniającym, potwierdzającym przebieg zatrudnienia. Nie jest natomiast dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne.

Nieskuteczny jest, zatem zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. - aby skutecznie skonstruować zarzut przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów, skarżący powinien wskazać, jaki konkretnie dowód mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy sąd uznał za wiarygodny i mający moc dowodową albo za niewiarygodny i niemający mocy dowodowej i w czym przy tej ocenie przejawia się naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2002r. sygn. I CKN 132/01, Lex nr 53144). Tymczasem ubezpieczony wskazał jedynie, iż nie zgadza się z interpretacją dowodu z zeznań zawnioskowanych świadków, zmierzając tym samym do podważenia wniosków wysnutych przez Sąd I instancji. W ocenie Sądu odwoławczego zaoferowanie własnej oceny zgromadzonych dowodów nie może skutkować zakwestionowaniem oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny uznał rozstrzygnięcie Sądu I instancji za prawidłowe. Nie sposób zaaprobować twierdzeń apelującego, iż świadkowie zgodnie z ubezpieczonym wskazali jednoznacznie i niepodważalnie, że wykonywał on wyłącznie pracę kierowcy ciągnika, natomiast inne zadania miały wyłącznie charakter incydentalny. Słusznie Sąd Okręgowy stwierdził, iż świadkowie zeznawali w sposób niekonsekwentny, wzajemnie sprzeczny, a zatem temu dowodowi należało odebrać walor wiarygodności.

Świadek B. C. zeznał przed Sądem I instancji, iż wstępnie był zatrudniony w Zakładach (...) w G., jako specjalista ds. osobowych szkolenia zawodowego, a później, jako kierownik działu kadr. W dalszej części ww. świadek zeznał, iż L. M. cały czas, wykonywał pracę kierowcy ciągnika i nie wykonywał żadnej innej pracy. Natomiast wobec okazania świadkowi karty pracy ubezpieczonego, B. C. stwierdził, iż skoro w karcie pracy początkowo widnieje stanowisko wartownika to na początku ta praca była przez ubezpieczonego wykonywana. Kolejny świadek S. L. stwierdził, iż nie widział wnioskodawcy przy pracy wartownika oraz, że w ogóle nie widział w zakładzie wartowników. Wszyscy pozostali świadkowie wskazali natomiast, iż w Zakładzie wartownicy pracowali, co jest logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Ubezpieczony L. M. zeznał, po okazaniu mu dokumentów z akt osobowych, iż widniejący na dokumentacji podpis nie należy do niego, a pisma z dnia 31 października 1986 roku, którym ubezpieczony zwracał się do Dyrektora Zakładu o zmianę stanowiska pracy, wskazując, iż pracuje, jako dowódca warty, nie potrafi wytłumaczyć. Apelujący zeznał, iż początkowo miał być zatrudniony, jako wartownik, lecz nie pracował w tym charakterze.

Sąd Apelacyjny stwierdza, iż co prawda w aktach emerytalnych – k. 31 znajduje się świadectwo pracy z Zakładów (...) S.A., w którym podano, iż ubezpieczony w okresie od 02-11-1982r., do 28-02-2002r., wykonywał pracę kierowcy ciągnika, lecz w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach podano, iż ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach w okresie od 02-11-1982r., do 28-02-2002r., lecz stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy ciągnika wyłącznie w okresie od 10-11-1986r., do 28-02-2002r. (k. 91 a.e.), który to okres, do 31.12.1998r., został uwzględniony ubezpieczonemu przez organ rentowy do okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji zasadnie uznał, iż twierdzenia ubezpieczonego oraz niespójne zeznania świadków przeczyły dokumentacji pracowniczej pozyskanych przez Sąd I instancji z (...) Spółki z o.o., która jest przechowawcą akt zlikwidowanych Zakładów (...) w G.. Ze zgromadzonej dokumentacji osobowej Sąd I instancji wyprowadził logiczne i spójne z doświadczeniem życiowym wnioski, odnośnie przebiegu kariery ubezpieczonego w Zakładach (...) w G.. Za taką oceną, którą Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje, przemawiały następujące dokumenty:

-

W karcie płac ubezpieczonego wskazany jest podział stanowisk wraz z okresem wykonywania danej pracy przez L. M.. Zgodnie z podanymi danymi ubezpieczony:

• od 02-11-1982r. pełnił funkcję starszego wartownika,

• od 23-05-1983r. pracował, jako robotnik niewykwalifikowany przy pracach ciężkich,

• następnie od 28-06-1983r., jako wytapiacz tłuszczu,

• od 15-10-1983r. ponownie, jako starszy wartownik,

• od 02-01-1985r. przechodząc na stanowisko dowódcy warty aż do 10-11-1986 roku, kiedy to L. M. zaczął pracować w charakterze kierowcy ciągnika.

-

W karcie obiegowej przyjęcia do pracy w Zakładach (...) w G. z dnia 02-11-1982r. stwierdzono, iż L. M. został przyjęty do działu służby dozoru na stanowisko starszego wartownika .

-

W umowie o pracę z dnia 02-11-1982r. również określono, iż ubezpieczony będzie pracował w Zakładach w służbie dozoru na stanowisku starszego wartownika .

-

W karcie obiegowej z dnia 23-05-1983r. podano, iż ubezpieczony pracował w dziale służby dozoru i został przeniesiony do brygady załadunkowo-wyładunkowej .

-

Dokumentem z dnia 23-05-1983r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki robotnika niewykwalifikowanego przy pracach ciężkich.

-

We wniosku z dnia 21-06-1983r. zwrócono się o przeniesienie ubezpieczonego z obecnego stanowiska – robotnika niewykwalifikowanego przy pracach ciężkich na oddział smalcowni .

-

W karcie obiegowej z dnia 28-06-1983r. podano, iż ubezpieczonego przeniesiono z działu brygady załadunkowo-wyładunkowej do działu smalcowni .

-

Dokumentem z dnia 28-06-1983r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki wytapiacza tłuszczu II .

-

W karcie obiegowej z dnia 14-10-1983r. widnieje informacja o przeniesieniu ubezpieczonego ze smalcowni do działu (...) .

-

W karcie weryfikacyjnej z dnia 05-09-1984r. stwierdzono, iż ubezpieczony zatrudniony był na stanowisku starszego wartownika .

-

Dokumentem z dnia 18-10-1983r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki starszego wartownika .

-

W decyzji z dnia 29-10-1985r. przedstawiono Komisji dokumentację pracowniczą ubezpieczonego do pracy w dziale służby dozoru na stanowisko starszego wartownika .

-

W piśmie z dnia 30-10-1985r. ubezpieczony określając stanowisko, na którym pracował, jako dowódca warty , zwrócił się do Dyrektora Zakładu o wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy o pracę na zasadzie porozumienia stron z dniem 01-12-1985r.

-

Pismem z dnia 31-10-1986r. ubezpieczony, wskazując, iż pracuje w służbie dozoru , zwrócił się do Dyrektora Zakładu o przeniesienie ze stanowiska dowódcy warty do działu transportu.

-

Zakład (...) w T. wydał ubezpieczonemu dnia 09 maja 1986 roku zaświadczenie o ukończeniu kursu kierowców wózków akumulatorowych i spalinowych, który odbywał się w dniach 17-02-1986r. do dnia 08-05-1986r.

Wobec powyższej dokumentacji pracowniczej, należało stwierdzić, iż ocena przebiegu kariery zawodowej L. M. pod kątem wykonywania pracy w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy ciągnika, została prawidłowo oceniona przez organ rentowy oraz Sąd Okręgowy.

Odnosząc się, zaś do zarzutu nieuwzględnienia L. M. okresu pracy w Szpitalu (...) w G. na stanowisku wartownika w okresie od dnia 15-10-1979r. do 31-10-1982r. do okresu pracy w szczególnych warunkach, Sąd Apelacyjny po pierwsze stwierdza, iż w odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczony wskazywał przede wszystkim na okres pracy w Zakładach (...) w G., po drugie nie podnosił tej okoliczności przed Sądem I instancji oraz nie zaoferował żadnego dowodu na pracę w szczególnych warunkach w Szpitalu (...) w G., a przede wszystkim praca na stanowisku wartownika nie podlega zaliczeniu do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43), gdyż takie stanowisko nie znajduje się w wykazie A załącznika do ww. rozporządzenia. Przyznanie przez pracodawcę dodatku za szczególne właściwości pracy nie wpływa na ocenę tego okresu przez zarówno organ rentowy, jak i Sąd.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji orzeczenia.

SSA Maria Sałańska – Szumakowicz SSA Maciej Piankowski SSA Aleksandra Urban