Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Bożena Grubba
Sędziowie:	SA Grażyna Czyżak SA Aleksandra Urban (spr.)
Protokolant:	stażysta Anita Musijowska

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2016 r. w Gdańsku

sprawyA. Ł.

z udziałem zainteresowanego D. Ł. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 marca 2016 r., sygn. akt V U 904/15

oddala apelację.

SSA Grażyna Czyżak SSA Bożena Grubba SSA Aleksandra Urban

Sygn. akt III AUa 754/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z 25 lipca 2014r. odmówił ubezpieczonej A. Ł. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 9 czerwca 2014 r. do 6 sierpnia 2014 r.

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że podstawą odmowy przyznania zasiłku chorobowego za w/w okres był fakt, że ubezpieczona nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 czerwca 2014 r., ponieważ za czerwiec 2014 r. podstawa składek na to ubezpieczenie została zaniżona. Niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w dniu 9 czerwca 2014 r., czyli w okresie w którym ,według organu rentowego, ubezpieczona nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu.

Ubezpieczona wniosła odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do zasiłku chorobowego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w udzielonej odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego odrzucenie ewentualnie oddalenie oraz zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że od 8 czerwca 2014 r. ubezpieczona nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu skutkiem czego za okres od dnia 9 czerwca 2014 r. do 6 sierpnia 2014 r. nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego.

Sąd Rejonowy w Słupsku postanowieniem z dnia 4 listopada 2015 r. stwierdził swą niewłaściwość w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym i przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Słupsku.

Postanowieniem z dnia 8 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy w Słupsku wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego D. Ł. (2) .

W dniu 4 sierpnia 2014 organ rentowy decyzją odmówił wyrażenia zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Organ wskazał, iż nie dopatrzył się warunków przemawiających za uwzględnieniem wniosku ubezpieczonej.

Odwołanie od tej decyzji wniosła ubezpieczona podnosząc, iż składka została opłacona po terminie, jednakże uchybienie to z omyłki w obliczeniach dni za jakie winna być opłacona.

Organ rentowy wnosił o oddalenie tego odwołania.

Wyrokiem z dnia 17 marca 2016 roku Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 25 lipca 2014r. w ten sposób, że stwierdził, iż ubezpieczona A. Ł. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 8 czerwca 2014r. do 30 czerwca 2014r. oraz umorzył postępowanie w sprawie, w zakresie odwołania od decyzji z 4 sierpnia 2014r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wydał w oparciu o następujące ustalenia i rozważania:

D. Ł. (1) - mąż ubezpieczonej od kwietnia 2012 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą (...).

A. Ł. była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu współpracy z mężem i podlegała temu ubezpieczeniu od 11 stycznia 2014 r.

W okresie od 16 kwietnia 2014 r. do 7 czerwca 2014 r. A. Ł. była niezdolna do pracy z powodu choroby, w związku z ciążą i pobierała z tego tytułu zasiłek chorobowy. Zwolnienie lekarskie zostało wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę do dnia 7 czerwca 2014r.- sobota. W związku z nieobecnością dotychczasowego lekarza ubezpieczonej i złym samopoczuciem A. Ł. udała się do innego lekarza – (...), która wystawiła ubezpieczonej zwolnienie lekarskie od 9 czerwca 2014r.- poniedziałek.

W dniu 13 czerwca 2014 r. wystąpiła z wnioskiem o zasiłek chorobowy za okres od 9 czerwca 2014 r. do 6 sierpnia 2014 r.

Składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonej za czerwiec 2014 r. opłacona została w niepełnej wysokości z pominięciem dnia 8 czerwca 2014 r. jednakże po ujawnieniu tego faktu przez biuro rachunkowe - zapłacona została w dniu 24 lipca 2014 r.

Decyzją z 25 lipca 2014r. roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej A. Ł. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 9 czerwca 2014 r. do 6 sierpnia 2014 r. z uwagi na fakt niepodlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Pismem z dnia 24 lipca ubezpieczona A. Ł. zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc czerwiec 2014 roku.

W piśmie tym wyjaśniła przyczyny powstałej omyłki oraz to że składka już została opłacona.

Decyzją z dnia 4 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej przywrócenia terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc czerwiec 2014r.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż poza sporem, pozostawał bowiem fakt, podlegania ubezpieczonej ubezpieczeniom społecznym z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej D. Ł. (2), nieopłacenie w terminie składki za dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za dzień 8 czerwca 2014 r., uiszczenie pełnej należnej składki za czerwiec 2014 r. po terminie.

Spór natomiast sprowadzał się do oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego, mianowicie podlegania A. Ł. ubezpieczeniom społecznym od 8 czerwca 2014 r.

Osoby współpracujące przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej podlegają, stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 121), obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wpadkowemu, a także - w myśl art. 11 ust. 2 - na swój wniosek dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony (art. 14 ust. 1a).

Z art. 47 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy wynika, że płatnik składek, będący osobą fizyczną opłacającą składkę wyłącznie za siebie, przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca. Termin do zapłaty składek dla pozostałych płatników został określony do 15 dnia następnego miesiąca (pkt 3).

Zgodnie z dyspozycją art. 14 ust. 2 analizowanej ustawy ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1 ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Art. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wymienia trzy, niezależne od siebie okoliczności, przy zaistnieniu których ustaje ubezpieczenie, czyli:

1. z woli płatnika na jego wniosek,

2. z powodu nieopłacenia składki należnej za dany miesiąc,

3. wobec ustania tytułu podlegania ubezpieczeniu.

Z uwagi na nieopłacenie składki w terminie ustaje ubezpieczenie z mocy samego prawa. W takiej sytuacji nie jest potrzebne cofanie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Sąd I instancji wskazał, iż przez pojęcie nieopłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne należy rozumieć nie tylko nie opłacenie tej składki, ale również kilkudniowe opóźnienie w opłacie składek, jak również i jej opłacenie z uchybieniem terminu, czy też w niepełnej wysokości (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28.04.2000r. III AUa 88/00 OSA 2001/1/1; Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27.04.2000r. III AUa 66/00 OSA 2001/9/32).

Osoba składająca wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i oczekująca świadczeń od organu rentowego, zobowiązana jest do opłacania składek na to ubezpieczenie w terminie i we właściwej wysokości (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie III AUa 1514/99 OSA 2001/4/15).

Przymiotem wszelkich ubezpieczeń dobrowolnych jest to, że ubezpieczenie takie jest kontynuowane, jeżeli składki na to ubezpieczenie są opłacane w terminie i we właściwej wysokości. A zatem ubezpieczony zdając sobie z tego sprawę winien dokonywać wpłat składek w przewidzianym przepisami prawa terminie oraz w określonych przez przepisy wysokościach.

Jednakże w uzasadnionych przypadkach, mimo opóźnienia z zapłatą składki, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może, na wniosek zainteresowanego, wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, czyli uznać, że mimo nieopłacenia składki w terminie ubezpieczenie nie ustało.

Sąd Okręgowy podkreślił, że kwestia zgody, bądź odmowy organu rentowego, na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie nie wymaga wydania przez organ decyzji. Ustawa systemowa przewidziała bowiem wydawanie decyzji w sprawach objętych przepisem art. 83 ust. 1, jak również w innych konkretnie wymienionych sprawach, określonych w przepisach ustawy (art. 24 ust. 1). W tych to sprawach ustawa zastrzega dla ubezpieczonych (płatników) prawo do odwołania się od wydanej decyzji do właściwego Sądu.

Niewątpliwie zainteresowany w niniejszej sprawie uiścił składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za czerwiec 2014 roku w należnej wysokości, jednakże po terminie płatności.

Istotę sporu w niniejszej sprawie stanowiła ocena zasadności odmowy „przywrócenia terminu” do opłacenia składki za sporny miesiąc.

W ustawie nie zostały określone przesłanki "wyrażenia zgody" na opłacenie składki po terminie, wskazano jedynie, iż zgoda taka może zostać wydana w uzasadnionych przypadkach. Zdaniem Sądu I instancji, nie oznacza to jednak przyznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych niczym nieograniczonego uznania w uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu wniosku o wyrażenie zgody. Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów.

W doktrynie prawa administracyjnego przyjmuje się, że uznaniowość decyzji nie oznacza dowolności w ich podejmowaniu. Użyte w przepisie art. 14 ust. 2 pkt 2 określenie "może" nie oznacza pełnej dowolności. Nie ma przy tym znaczenia, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje odrębną decyzję, czy też rozstrzyga daną kwestię jako przesłankę wydania decyzji o określonej treści.

W tym drugim przypadku, w razie poddania decyzji kontroli sądowej, badanie obejmuje wszystkie okoliczności, także te, które stanowiły przesłanki zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy podkreślił również, iż przesłanki stanowiące o możliwości przywrócenia terminu do opłacenia składek są całkowicie odmienne, od przywrócenia terminu w rozumieniu art. 168 k.p.c., który to termin do dokonania czynności procesowej może być przywrócony, jeżeli strona uchybiła terminowi bez swojej winy.

W powoływanym przepisie brak jest takiej przesłanki, a zatem należy domniemywać, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przywrócić termin do opłacenia składki, w zależności od stanu faktycznego, również w sytuacji, gdy jej nieopłacenie nastąpiło np. z winy nieumyślnej ubezpieczonego, chociażby w postaci lekkomyślności.

W ocenie Sądu Okręgowego, decyzja organu rentowego zarówno w przedmiocie wyłączenia A. Ł.z ubezpieczenia społecznego jak również odmowy przywrócenia terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe były błędne. Całokształt okoliczności sprawy wskazuje bowiem, że zaistniały okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu ubezpieczonej do opłacenia składki za czerwiec 2014 roku.

Sąd I instancji w pełni podzielił pogląd Sądu Apelacyjnego w Łodzi sformułowany w wyroku z dnia 28 czerwca 2013 roku, sygn. akt III AUa 1537/12 (LEX nr 1339373), zgodnie z którym Sąd Apelacyjny stwierdził, że ustawa z 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 14 ust. 2 pkt 2 posługuje się pojęciem uzasadnionego przypadku.

Nie wymaga, aby był to przypadek szczególnie uzasadniony, czy aby były to wyjątkowe okoliczności. Nie uzależnia też wyrażenia zgody od braku winy po stronie wnioskodawcy. Ustawa wymaga jedynie, aby był to przypadek uzasadniony, czyli taki, który obiektywnie usprawiedliwia i tłumaczy dlaczego składka nie została zapłacona w terminie.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że płatnik składek nie zalegał ze składkami i nie uiszczał ich po terminie w sposób notoryczny. D. Ł. (2) jest wieloletnim płatnikiem, albowiem działalność gospodarczą prowadzi od 2012 r.

Nie należy również pomijać, iż samo przekroczenie terminu, było faktycznie czasowo nieznaczne, a okoliczności towarzyszące temu uchybieniu należało natomiast uznać za usprawiedliwione, w związku z koniecznością zmiany dotychczasowego lekarza ubezpieczonej.

Ubezpieczona nie włada językiem polskim, stąd też jej ciąże prowadził lekarz, który posiada znajomość języka niemieckiego. Lekarz ten wystawił jej zla do 7 czerwca- sobota. W jego nieobecności, z uwagi na problemy w przebiegu ciąży, ubezpieczona korzystała z usług innego lekarza. Otrzymała wówczas ZLA od 9 czerwca.

Małżonkowie Ł. nie zorientowali się, że brak jest ciągłości co do dnia 8 czerwca w opłacaniu składek. Okoliczność tę ujawniło biuro rachunkowe i składka została opłacona za ten dzień.

Organ rentowy w decyzji co do odmowy wyrażenia zgody na wpłatę składki za czerwiec 2014 roku po terminie, jako przyczynę odmowy wskazał: brak okoliczności uzasadniających przywrócenie terminu. Nie wskazał konkretnych zrozumiałych dla ubezpieczonej i jej męża powodów, dla których odmówił racji argumentom podniesionym we wniosku ubezpieczonej.

Jak wskazano powyżej, przyznana kompetencja organowi rentowemu polegająca na wyrażaniu zgody na opłacenie składki po terminie winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów, gdyż uznaniowość decyzji nie oznacza dowolności w ich podejmowaniu.

W ocenie Sądu Okręgowego, organ rentowy nie uwzględnił należycie okoliczności mających wpływ na powstanie opóźnienia wpłaty należnej tytułem składki i zasadności przywrócenia terminu do opłacenia tej składki. Nie podał ich w sposób możliwy do ustosunkowania się przez wnioskodawcę. Okoliczności sprawy opisane wyżej wskazują, iż miała miejsce sytuacja o randze uzasadnionego przypadku, dla wyrażenia takiej zgody.

Zdaniem Sądu Okręgowego, nie sposób zrównywać w skutkach faktu w postaci opóźnienia w zapłacie składki za 1 dzień z wyłączeniem z ubezpieczenia społecznego i pozbawieniem świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa.

Podsumowując, Sąd I instancji wskazał, że przepis art. 14 ust. 2 pkt 2 powołanej wyżej ustawy nie powinien być traktowany z nadmiernym rygoryzmem, w tym znaczeniu że niejako automatycznie prowadzi do wyłączenia z ubezpieczenia, bez względu na okoliczności. Trzeba zatem wziąć pod uwagę te szczególne wypadki, gdy z przyczyn niezależnych w danym miesiącu uiszczenie składki nie następuje. Jest to tym bardziej uzasadnione gdy niedopatrzenie to zostaje naprawione, nie ma ono charakteru działania specjalnego, mającego niejako "oszukać" system ubezpieczeń społecznych.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że A. Ł. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od dnia 8 czerwca 2014 r. do 30 czerwca 2014 r., o czym orzekł jak w punkcie I sentencji.

W związku z powyższym, mając na uwadze fakt, iż zmiana decyzji z dnia 25 lipca 2014r. zaspokaja roszczenie ubezpieczonej w stosunku do zaskarżonej decyzji z dnia 4 sierpnia 2014 r., przez co wydanie wyroku w tym zakresie jest zbędne, Sąd I instancji na podstawie przepisu art. 355 k.p.c. w punkcie II orzeczenia umorzył postępowanie w przedmiocie odwołania od decyzji z 4 sierpnia 2014 r.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zaskarżając go w części obejmującej punkt pierwszy sentencji tego orzeczenia i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Apelujący podniósł następujące zarzuty:

1)  naruszenia prawa materialnego:

- art. 1 ust. 1 i art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 159 ze zm.) przez niewłaściwe zastosowanie tych przepisów,

- art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.) przez niezastosowanie tego przepisu,

2) naruszenie przepisów postępowania: art. 477 ¹⁴ § 2 KPC w zw. z art. 321 KPC poprzez wydanie orzeczenia wykraczającego poza przedmiot i zakres decyzji z dnia 25 lipca 2014 r. znak: 370000/603/2014-ZAS.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że zmieniona zaskarżonym wyrokiem decyzja dotyczyła odmowy przyznania ubezpieczonej zasiłku chorobowego za okres od 9 czerwca do 6 sierpnia 2014 r. Wbrew ocenie Sądu Rejonowego, wyrażonej w treści pkt 4 postanowienia tego Sądu z dnia 26.10.2015 r. sygn. akt U 313/14, zaaprobowanej przez Sąd Okręgowy, decyzja ta nie dotyczyła ani przebiegu ubezpieczenia chorobowego A. Ł.ani też objęcia jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, ale wyłącznie prawa do zasiłku chorobowego. Treść sentencji tej decyzji nie pozostawia w tym zakresie wątpliwości. Oba Sądy odniosły się natomiast do uzasadnienia wymienionej decyzji, sprowadzającego się do stwierdzenia faktu wygaśnięcia ubezpieczenia chorobowego z mocy prawa, na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o s.u.s. Jeżeli zatem uznać, że w sprawie o zasiłek chorobowy występuje zagadnienie wstępne wymagające uprzedniego rozstrzygnięcia, a mianowicie - czy pomimo nieopłacenia w terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe A. Ł. ubezpieczenie to nie ustało - to rozstrzygnięcie tego zagadnienia możliwe było po wszczęciu kontroli prawidłowości decyzji organu rentowego z dnia 4 sierpnia 2014 r. dotyczącej odmowy wyrażenia zgody na opłacenie po terminie składki na ubezpieczenie chorobowe A. Ł.należnej za czerwiec 2014 r. Postępowanie w sprawie dotyczącej odwołania od tej decyzji Sąd Okręgowy umorzył a ubezpieczona i zainteresowany nie zaskarżyli tego postanowienia. Jest to postanowienie kończące postępowanie w tej sprawie.

W odpowiedzi na apelację zainteresowany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszej sprawy było podleganie przez wnioskodawczynię A. Ł.dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 9 czerwca 2014 r. do dnia 30 czerwca 2014 r. z tytułu współpracy z mężem, D. Ł. (2).

W ocenie Sądu II instancji, we wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej. W konsekwencji, Sąd odwoławczy, oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Podstawę prawną podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez osobę współpracują stanowi art. 11 ust. 2 ustawy dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016, poz. 963, j.t., dalej: ustawa systemowa), zgodnie z którym dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione m.in. w art. 6 ust. 1 pkt 5 (czyli osoby współpracujące).

W przedmiotowej sprawie poza sporem było, iż ubezpieczona jest osobą współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez D. Ł. (2), jak również to, że nie opłaciła ona w terminie składki na ubezpieczenie chorobowe za czerwiec 2014 r. Na mocy zaś art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej, ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a.

W ocenie Sądu II instancji, Sąd Okręgowy trafnie ustalił, iż w przedmiotowej sprawie zaistniały okoliczności uzasadniające przewrócenie wnioskodawczyni terminu do opłacenia składek za czerwiec 2014 r. Przekroczenie terminu było bowiem nieznaczne, a przyczyna tego uchybienia nie wynikała z winy ubezpieczonej, ale z błędu lekarza wystawiającego jej zwolnienia lekarskie, który omyłkowo ominął jeden dzień między poszczególnymi zwolnieniami. Na etapie postępowania drugoinstancyjnego organ rentowy nie kwestionował zresztą tego, iż zaistniały okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu do opłacenia składki.

Apelacja pozwanego skupiła się natomiast na tym, że zmieniona zaskarżonym wyrokiem decyzja dotyczyła odmowy przyznania ubezpieczonej zasiłku chorobowego za okres od 9 czerwca do 6 sierpnia 2014 r., zaś rozstrzygnięcie kwestii czy pomimo nieopłacenia w terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczenie to nie ustało, winno mieć miejsce w postępowaniu kontrolującym prawidłowość decyzji z 4 sierpnia 2014 r. dotyczącej odmowy wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie. Argumenty te nie są jednak zasadne.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny podkreślić musi, iż podleganie ubezpieczeniu chorobowemu nie jest jedynie elementem sprawy o wypłatę zasiłku chorobowego, ale odrębną kwestią, która, w razie uznania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, że ubezpieczony ubezpieczeniu temu nie podlega, powinna zostać rozstrzygnięta decyzją w tym przedmiocie. Nie do zaakceptowania jest zatem praktyka Zakładu Ubezpieczeń Społecznych polegająca na wydawaniu decyzji o odmowie wypłaty zasiłku chorobowego z powodu niepodleganie ubezpieczeniu chorobowemu, bez uprzedniego wydania przez organ rentowy odrębnej decyzji w przedmiocie podlegania temu ubezpieczeniu. W razie uznania, iż w przypadku wnioskodawcy ustało ubezpieczenie chorobowe, organ rentowy powinien bowiem najpierw wydać decyzję w tym przedmiocie, a dopiero później odrębną decyzję o odmowie wypłaty zasiłku chorobowego z powodu ustania ubezpieczenia chorobowego. Wówczas sytuacja ubezpieczonego jest jasna i może on zaskarżyć odrębnie każdą z tych decyzji.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy natomiast nie wydawał w ogóle odrębnej decyzji w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, ale w dniu 25 lipca 2014r. wydał decyzję, którą odmówił ubezpieczonej A. Ł. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 9 czerwca 2014 r. do 6 sierpnia 2014 r. Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynikało natomiast, że podstawą odmowy przyznania zasiłku chorobowego za w/w okres był fakt, że ubezpieczona nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 czerwca 2014 r.

Niezbędne elementy treści decyzji administracyjnej wymienia przepis art. 107 § 1 k.p.a., zgodnie z którym decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Przytoczyć jednak w tym miejscu należy stanowisko Sądu Najwyższego, iż pismo organu rentowego, zawierające rozstrzygnięcie, oznaczenie organu, datę wydania i oznaczenie strony, mimo uchybień co do formy określonej w art. 107 k.p.a., ma charakter decyzji (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2012 r., II UK 90/12, Lex nr 1380826). Sąd II instancji podziela powyższy pogląd, podkreślając nadto, iż skoro pismo organu rentowego nie zatytułowane jako decyzja, ale zawierające rozstrzygnięcie, jest de facto decyzją, to tym bardziej rozstrzygnięcie danej kwestii w uzasadnieniu decyzji dotyczącej innego przedmiotu, uznać należy również za odrębną decyzję w tej kwestii.

Przenosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy, wskazać należy, iż skoro Zakład Ubezpieczeń Społecznych, stosując absolutnie błędną praktykę niewydania uprzednio odrębnej decyzji w przedmiocie podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniu chorobowemu, kwestię te rozstrzygnął w decyzji o odmowie wypłaty zasiłku chorobowego, to uznać należy, iż organ rentowy w dniu 25 lipca 2014 r. wydał de facto dwie decyzje, tj. decyzję o niepodleganiu ubezpieczeniu chorobowemu oraz decyzję o odmowie wypłaty zasiłku chorobowego. Tym samym więc wszelkie kwestie dotyczące podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniu chorobowemu w spornym okresie prawidłowo zostały rozstrzygnięte w niniejszym postępowaniu.

Uznając zatem wyrok Sądu I instancji za prawidłowy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego.

SSA Aleksandra Urban SSA Grażyna Czyżak SSA Bożena Grubba