Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maria Sałańska - Szumakowicz (spr.)
Sędziowie:	SSA Grażyna Czyżak SSA Małgorzata Węgrzynowska - Czajewska
Protokolant:	sekr.sądowy Wioletta Blach

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2014 r. w Gdańsku

sprawy S. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 stycznia 2014 r., sygn. akt IV U 1985/13

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 619/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddziała w T. decyzją z dnia 23 października 2013 r. odmówił ubezpieczonemu S. B. (1) prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie przepisu art. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2004 r. nr 120, poz. 252 ze zm. dalej: ustawa przedemerytalna) w związku z faktem, że wnioskodawca udowodnił jedynie 38 lat, 5 miesięcy i 26 dni okresów składkowych i nieskładkowych, wobec powyższego nie spełnia on przesłanek wymaganych do przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca wnosząc o przyznanie świadczenia uzasadniając powyższe tym, iż organ rentowy błędnie wziął pod rozwagę skrócony okres wypowiedzenia wynoszący 1 miesiąc, zamiast prawidłowo okres 3 miesięcy bowiem ustanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę i na podstawie art. 36 ¹ k.p. skrócono okres wypowiedzenia z 3 miesięcy na 1 miesiąc - co winno skutkować zaliczenie własnie okresu 3 miesięcy do okresów składkowych i nieskładkowych jego stażu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 stycznia 2014 r. w sprawie IV U 1985/13 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał S. B. (1) prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 31 sierpnia 2013 r. i nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustaleni ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Nadto, w pkt. II zasądził od ZUS oddział w T. na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji:

S. B. (1) według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r posiadał staż ubezpieczeniowy wynoszącym łącznie 39 lat, 5 miesięcy i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Ostatnim miejscem zatrudnienia, w okresie od dnia 2 grudnia 2002 r. do dnia 30 listopada 2012 r. ubezpieczony był zatrudniony w ramach stosunku pracy, w pełnym wymiarze czasu pracy, w (...) S. A. w T.. Wspomniana spółka rozwiązała ze S. B. (1) stosunek pracy na podstawie wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844, ze zm.) jako przyczynę wskazując ogłoszenie upadłości spółki. Wyżej wymieniony pracodawca wypłacił S. B. (1) odszkodowanie z tytułu skrócenia ustawowego okresu wypowiedzenia umowy o pracę.

Dnia 4 lutego 2013 r. ubezpieczony został zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy dla Miasta T. jako osoba bezrobotna pobierając zasiłek dla bezrobotnych od dnia 12 lutego 2013 r., zaś dnia 30 sierpnia 2013 r. S. B. (1) wystąpił do ZUS Oddziału w T. z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne.

ZUS Oddział w T. wydał decyzję z dnia 23 października 2013 r. odmawiająca S. B. (2) prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Sąd I instancji stan faktyczny wyżej opisany ustalił w oparciu o przesłuchanie ubezpieczonego jako strony oraz na podstawie dokumentów, zarówno znajdujących się w aktach rentowych prowadzonych przez ZUS Oddział w T., w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu jego zatrudnienia w (...) S. A. w T. oraz dokumentów złożonych bezpośrednio do akt sądowych niniejszej sprawy. Sąd uznał wszystkie wskazane wyżej dowody za wiarygodne wskazując, iż były one jasne, logiczne i zrozumiałe. Nadto wzajemnie się uzupełniały, tworząc łącznie spójną całość. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do podważenia miarodajności któregokolwiek z powołanych wyżej dowodów.

Sąd Okręgowy podniósł, iż przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było to, czy S. B. (1) spełnia warunki niezbędne do nabycia prawa do świadczenia, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 170).

Sąd I instancji powołał się m.in. na przepisy art. 2, w tym ust. 1 pkt 6, ustawy o świadczenia przedemerytalnych oraz art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stwierdzając, że S. B. (1) spełnia wszystkie przesłanki niezbędne do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Nadto, Sąd I instancji wskazał, iż z uwagi, na fakt ustania stosunku pracy S. B. (1) z ostatnim jego pracodawcą na podstawie skróconego okresu wypowiedzenia z 3 miesięcy na 1 miesiąc, do stażu pracy winno wliczać się okres właśnie 3 miesięcy nie za zaś okres 1 miesiąca, bowiem ustanie stosunku pracy powstało z przyczyn niezależnych od pracownika, tj. z powodu likwidacji pracodawcy.

Reasumując powyższe rozważania Sąd Okręgowy podniósł, że w przypadku S. B. (1) okres uprawniający do emerytury (w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych) – z uwzględnieniem stanu na dzień 31 grudnia roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy z powodu likwidacji pracodawcy, u którego ubezpieczony był zatrudniony przez okres co najmniej 6 miesięcy, tj. na 31 grudnia 2012 r., wynosił przeszło 39 lat. Wobec powyższego S. B. (1) spełnia wszystkie ustawowe przesłanki niezbędne do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, wynikające z przepisów art. 2 ust. 1 pkt 6, art. 2 ust. 2 i art. 2 ust. 3 cytowanej wyżej ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych.

Wobec takiego stanu rzecz Sąd Okręgowy na podstawie wskazanych wyżej przepisów prawa materialnego oraz w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał S. B. (1) prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 31 sierpnia 2013 r. (punkt 1 sentencji wyroku).

Zaś o kosztach procesu Sąd orzekł mając na względzie zasady: odpowiedzialności finansowej strony za wynik postępowania (art. 98 §1 i §3 k.p.c.) oraz rozstrzygania o kosztach w orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji (art. 108 §1 k.p.c.). Wysokość kosztów zastępstwa Sąd ustalił mając na względzie przesłanki wskazane w przepisach art. 109 §2 k.p.c. oraz w §2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 461). Sąd uznał, że zasadnym będzie przyznanie kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości stawki minimalnej, o której mowa w przepisie §12 ust. 2 wymienionego wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie wszystkich cytowanych wyżej przepisów orzekł o kosztach procesu jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 ust 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach emerytalnych poprzez jego błędną wykładnie a także art. 36 ¹ § 2 Kodeksu pracy poprzez jego błędne zastosowanie, ale także naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego poprzez swobodną ocenę dowodów oraz zamknięcie rozprawy i wydanie wyroku uznając, że nastąpiło wszechstronne rozważonego w sprawie materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Istotą postępowania apelacyjnego jest zbadanie zasadności podstaw zarzutów skierowanych przeciwko orzeczeniu sądu pierwszej instancji. Sąd odwoławczy orzeka przy tym w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, dokonując
na nowo jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji dowodów. Jako Sąd merytoryczny może nadto czynić ustalenia i to odmienne od ustaleń Sądu pierwszej instancji, bazując
na tym samym materiale dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1752/00, LEX nr 78279, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 maja 2002 r., II CKN 615/00, LEX nr 55097). Prawidłowe rozstrzygnięcie każdej sprawy uzależnione jest od spełnienia przez Sąd orzekający dwóch naczelnych obowiązków procesowych, tj. przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami kodeksu postępowania cywilnego oraz dokonania wszechstronnej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Rozstrzygnięcie to winno również znajdować oparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia ma natomiast na celu ustalenie, czy w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania Sąd pierwszej instancji sprostał tym wymogom.

W pierwszym rzędzie wskazać należy – jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy – iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczenia przedemerytalnych prawo do takiego świadczenia przysługuje między innymi osobie, która do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

Sąd Okręgowy poprawnie wskazał też, iż art. 2 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy – za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych [...], zaś art. 2 ust. 3 ustawy stanowi, iż świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki: nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna; w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych; złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Istotą sporu w niniejszej sprawie sprowadza się jednak do ustalenia czy ubezpieczony spełnia przesłanki wynikające z art. 2 ust. 1 pkt 6 cytowanej wyżej ustawy, a dokładniej czy skrócony przez pracodawcę okres wypowiedzenia, za który pracownik otrzymał wynagrodzenie, może być zaliczany do okresu zatrudnienia od którego ustawa warunkuje przyznanie świadczenia przedemerytalnego i tym samym jak słusznie podniósł Sąd Okręgowy czy S. B. (1) spełnia warunki niezbędne do nabycia prawa do świadczenia, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 170), ). Innymi słowy zasadniczym było ustalenie, czy ubezpieczonemu - z którym Spółka (...) S. A. z siedzibą w T. rozwiązała stosunek pracy wobec upadłości tej spółki, ze skróconym na podstawie ar. 36 ¹ k.p. okresem wypowiedzenia do jednego miesiąca - należy do stażu pracy zakwalifikować okres ustawowy 3 miesięcy wypowiedzenia, który pozwałaby mu na zaliczenie go do stażu ubezpieczeniowego i spełnienie warunku 39 letniego stażu pracy, od którego zależą jego uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji na tle prawidłowo zebranego materiału dowodowego w niniejszej sprawie błędnie poczynił ustalenia faktyczne
i prawne w powyżej opisanym zakresie, co w konsekwencji skutkowało naruszeniem przepisów prawa materialnego i niewłaściwą subsumpcją ustaleń faktycznych pod dyspozycje właściwych przepisów prawa.

Sąd Apelacyjny nie podziela argumentacji przyjętej przez Sąd Okręgowy, w szczególności nie podziela ustalenia, iż pomimo okresu skrócenia wypowiedzenia umowy o pracę ubezpieczonego do 1 miesiąca w trybie określonym przepisem art. 36 ¹ k.p, do obliczenia stażu pracy należy zakwalifikować okres - nie skrócony trybem przywołanego wyżej artykułu lecz okres ustawowego wypowiedzenia, który obowiązywał by w wyniku zwykłego wypowiedzenia, w tym wypadku trzech miesięcy. Zdaniem Sądu Apelacyjnego warunek powyższy nie został spełniony. Należy podnieść, iż jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 09 lipca 1992 roku w sprawie o sygnaturze I PZP 20/92 skrócenie przez zakład pracy okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 36 ¹ § 1 k.p. powoduje rozwiązanie tej umowy z upływem skróconego okresu, dalej Sąd Najwyższy wskazuje: d ziałanie nowej instytucji "skrócenia okresu wypowiedzenia", o której mowa w art. 36 ¹ §1 k.p., w powiązaniu z istotą rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem, prowadzi do przyjęcia, że po jej prawidłowym zastosowaniu, a więc skróceniu okresu wypowiedzenia, stosunek pracy rozwiązuje się z upływem tego skróconego, a nie ustawowego okresu wypowiedzenia. W treści przepisów nie ma podstaw do przyjęcia, aby art. 36 ¹ k.p. stworzył nową możliwość rozwiązania stosunku pracy, w którym, mimo upływu okresu wypowiedzenia, stosunek ten trwałby. W szczególności nie można przyjąć, aby omawiany przepis stworzył możliwość faktycznego odsunięcia pracownika od pracy w czasie trwania stosunku pracy przez upoważnienie zakładu pracy do zwolnienia pracownika z obowiązku jej świadczenia w okresie wypowiedzenia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Dla realizacji takiego celu przepis ten byłby całkowicie zbędny. W warunkach braku możliwości faktycznego powierzenia pracy, pracownik doznaje przeszkód w jej świadczeniu z przyczyn dotyczących zakładu pracy i, będąc gotów do jej wykonywania, zachowuje prawo do wynagrodzenia - art. 81 § 1 k.p. Faktyczne "odsunięcie" od pracy, a ściślej mówiąc niemożność powierzenia wykonywania pracy była więc w kodeksie pracy unormowana i nowy art. 36 ¹ k.p. nie mógł służyć stworzeniu takiej regulacji. Zamiarem ustawodawcy nie było więc uregulowanie sytuacji polegającej na faktycznej niemożliwości powierzenia pracy w okresie wypowiedzenia. Zamiarem tym było przyspieszenie daty rozwiązania stosunku pracy, co wynika z istoty skrócenia okresu wypowiedzenia.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, jak i cytowane wyżej przepisy ustawy, Sąd Apelacyjny nie podziela ustalenia Sadu I instancji, iż do przedmiotowego rozwiązania stosunku pracy doszło w styczniu 2013 roku, co w ocenie Sądu Okręgowego dało podstawę do uznania, iż ubezpieczony spełnił przesłankę z przywołanego wyżej przepisu dotycząca 39 lat pracy na dzień 31 grudnia 2012 roku, tj. art. 2 ust 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Należy podnieść, iż rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z dniem 30 listopada 2012r., a zatem okres uprawniający do emerytury wynikający z cytowanego wyżej art. 2 ust 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, wynoszący 39 lat powinien być liczony do dnia 31 grudnia 2011 roku. Wobec powyższego na dzień 31 grudnia 2011 r. wnioskodawca nie posiada stażu pracy 39 lat (na dzień 31 grudnia 2011 r. wynosi on 38 lat 5 miesięcy 27 dni).

W tym stanie rzeczy uznając wyrok Sądu I instancji za błędny, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.