Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Grażyna Czyżak (spr.)
Sędziowie:	SA Alicja Podlewska SO del. Joanna Siupka-Mróz
Protokolant:	st.sekr.sądowy Wioletta Blach

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2016 r. w Gdańsku

sprawy A. M.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do emerytury rolniczej

na skutek apelacji A. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 listopada 2015 r. sygn. akt VI U 1838/15

oddala apelację.

SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak SSO del. Joanna Siupka-Mróz

Sygn. akt III AUa 281/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 02 lipca 2015r., Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonemu A. M. prawa do emerytury rolniczej. Organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony nie spełnił przesłanki do przyznania emerytury w postaci podlegania ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu przez okres, co najmniej 25 lat.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony A. M. uznając, iż organ rentowy w sposób nieuzasadniony i nieprawidłowy odmówił mu prawa do emerytury rolniczej. Ubezpieczony wskazał, iż zgodnie z treścią zaświadczenia nr (...) z dnia 05.08.2015r. Placówki Terenowej KRUS w Ż. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników począwszy od 01.01.1987r. do 16.10.2014r.

Dnia 21.08.2015r. organ rentowy KRUS złożył odpowiedź na odwołanie ubezpieczonego, wnosząc o jego oddalenie. Organ rentowy wskazał, mając na uwadze okoliczności przedstawione w zaskarżonej decyzji, iż brak jest podstaw do przyznania odwołującemu prawa do emerytury rolniczej. Organ rentowy KRUS podniósł, iż ubezpieczony w 1987r. zgłaszając się do ubezpieczenia, jako domownik w gospodarstwie rolnym teściów, zataił, iż w tym czasie pracował zawodowo na umowę o pracę i podlegał ubezpieczeniu w ZUS.

W dniu 06.10.2015r. odwołujący A. M. ustosunkowując się do pisma KRUS, wskazał, iż organ rentowy KRUS w sposób bezzasadny uznał, iż brak jest podstaw do zmiany decyzji KRUS z dnia 02.07.2015r. na korzyść odwołującego. W uzasadnieniu ubezpieczony powoła się na okoliczności przytoczone w odwołaniu od omawianej decyzji.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił odwołanie A. M.. Rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł o następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne:

Ubezpieczony A. M. spełnił przesłankę do przyznaniu mu prawa do emerytury rolniczej w postaci osiągnięcia wieku emerytalnego 65 lat i 5 miesięcy. Ubezpieczony nie legitymuje się 25 – letnim okresem ubezpieczenia. Organ rentowy KRUS zaliczył odwołującemu do stażu pracy okres pracy we własnym gospodarstwie rolnym w okresie od 19.07.1990r. do 16.10.2014r. Sporną kwestią pozostawało to, czy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym teściów w J. w okresie od 20.07.1986r. do 18.07.1990r. Z treści zaświadczenia KRUS Oddziału (...) w B. P. terenowej w Ż. wynika, iż A. M. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresach 01.01.1987r.-31.12.1990r., 01.01.1991r.-25.10.2006r. oraz 26.10.2006r.-16.10.2014r. Z treści pisma Urzędu Miejskiego w J. z dnia 16.04.2002r. wynika, iż zgodnie z posiadaną dokumentacją przez Urząd Miejski, E. M. wraz z mężem A. M. podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 01.01.1987r., albowiem od tego dnia zostali oni zgłoszeni, jako domownicy w gospodarstwie rolnym rodziców E. M..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 20.01.1989r. wydał decyzję, w której stwierdził, iż A. M. od dnia 20.07.1986r. podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników z tytuł zatrudnienia w gospodarstwie rolnym swojego teścia M. J.. A. M. w okresie od 20.07.1986r. do 18.07.1990r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia w gospodarstwie rolnym w J. u swojego teścia M. J., jako pracownik na podstawie umowy o pracę. Ubezpieczony pracował 8 godzin dziennie. Ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 19.07.1990r., do 16.10.2014r.

Świadek E. M. zeznała, iż mąż A. M. w okresie od lipca 1986 r. do lipca 1990r. pomagał w gospodarstwie rolnym jej rodziców J.. Świadek zeznała, iż wspólnie z mężem nie wiedzieli o tym, iż jej ojciec M. J. zgłosił ich do ubezpieczenia społecznego w ZUS. E. M. stwierdziła, że jej ojciec nie żyje.

Przenosząc ustalony w sprawie stan faktyczny na grunt przepisów prawa Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd dokonał ustalenia stanu faktycznego na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sądowych i w aktach rentowych. Przeprowadzone w toku niniejszego postępowania dowody z dokumentów posłużyły do ustalenia okoliczności faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Okręgowy nie dał wiary przeprowadzonym w niniejszym postępowaniu dowodom z treści pisma Urzędu Miejskiego w J. w sprawie o nr (...)z dnia 16.04.2002r. oraz z treści zaświadczenia KRUS nr (...) z dnia 08.05.2015r. z powodów podanych poniżej. Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadka E. M., bowiem jej zeznania pozostawały w sprzeczności z treścią pozostałych dowodów dopuszczonych w przedmiotowej sprawie.

Sąd I instancji uznał twierdzenia ubezpieczonego A. M. podniesione w odwołaniu od zaskarżonej decyzji za nieuzasadnione w kontekście dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie oraz w kontekście treści protokołów zeznań złożonych w dniu 08.11.1988r. przez A. M. oraz jego teścia M. J. przed organem rentowym ZUS. Osoby te pod groźbą odpowiedzialności karnej za udzielanie wyjaśnień niezgodnych z prawdą zeznały, iż w okresie od 20.07.1986r. ubezpieczony był zatrudniony w gospodarstwie swego teścia, jako pracownik na umowę o pracę. Zeznali oni, że A. M. pracował 8 godzin dziennie, początkowo z wynagrodzeniem w wysokości 10.000,00zł miesięcznie (za okres lipiec 1986r.), a za okres od sierpnia 1986r. do sierpnia 1988r. w wymiarze 23.000,00zł na miesiąc. Skoro zeznania takiej treści zostały złożone przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia, to Sąd Okręgowy uznał je za wiarygodne.

Sąd Okręgowy przychylił się do twierdzeń organu rentowego KRUS podniesionych w treści zaskarżonej decyzji oraz w odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonego. A. M. zgłaszając się do ubezpieczenia w 1987r., jako domownik w gospodarstwie rolnym teściów, zataił fakt, iż w tym czasie pracował zawodowo na umowę o pracę i podlegał ubezpieczeniu ZUS. Na podstawie tego zgłoszenia, Urząd Miejski w J. w sposób błędny objął odwołującego ubezpieczeniem społecznym rolników od 01.01.1987r. Nadto, skarżący A. M. składając w dniu 05.06.2015r. wniosek o emeryturę rolniczą wprowadził w błąd organ rentowy KRUS, stwierdzając, że pracował w gospodarstwie teściów w okresie od 20.07.1986r. do 18.07.1990r.

Mając powyższe na względzie, Sąd I instancji odmówił mocy dowodowej przeprowadzonym w niniejszym postępowaniu dowodom z treści pisma Urzędu Miejskiego w J. w sprawie o nr (...)z dnia 16.04.2002r. oraz z treści zaświadczenia KRUS nr (...) z dnia 08.05.2015r., albowiem rzeczone dokumenty zostały wydane wskutek podania przez ubezpieczonego nieprawdziwych informacji dotyczących podlegania przez niego ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 01.01.1987r.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd I instancji nie podzielił twierdzeń ubezpieczonego A. M. w odwołaniu od decyzji KRUS wydanej w niniejszej sprawie. Odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne i zgromadzony materiał w toku postępowania dowodowego, Sąd Okręgowy stwierdził, iż w okresie od 20.07.1986r. do 18.07.1990r. ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu ZUS z tytułu zatrudnienia w gospodarstwie rolnym swego teścia M. J. w J., jako pracownik na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wywiódł A. M. zaskarżając w całości powyższe orzeczenie i zarzucając mu:

1.  Naruszenie prawa materialnego wskutek błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników przez przyjęcie, iż powód nie spełnił przesłanek do przyznania emerytury rolniczej z powodu tego, że zgłaszając się do ubezpieczenia rolniczego, jako domownik w gospodarstwie rolnym teściów, zataił iż w tym czasie pracował zawodowo na umowę o pracę i podlegał ubezpieczeniu w ZUS.,

2.  Naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy - art. 233 § 1 k.p.c. przez jednostronną ocenę materiału dowodowego.

Wskazując na te zarzuty ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i przyznanie powodowi emerytury rolniczej, ewentualnie o: uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania.

Zdaniem powoda orzeczenie Sądu Okręgowego jest jednostronne, bowiem powód uważa, że Sąd I instancji nie uwzględnił faktu, że podleganie ubezpieczeniu społecznemu w ZUS w okresie od 20.07.1986r. do 18.07.1990r. dotyczyło tylko i wyłącznie pracy w gospodarstwie rolnym teścia M. J. w L.. Ubezpieczony argumentował, iż ubezpieczenie w ZUS dotyczyło pracy w tym samym gospodarstwie rolnym, a nie innej pracy pozarolniczej. Powód nie zaprzeczył, że podlegał ubezpieczeniu społecznemu w ZUS w wskazanym wyżej okresie, ale podwójne ubezpieczenie w powyższym okresie wynikało z niewiedzy powoda o fakcie ubezpieczenia, jako domownika w KRUS przez teścia. Taki stan rzeczy potwierdziła żona powoda E. M..

Według powoda, nieprzyznanie emerytury rolniczej jest dla niego wysoce niemoralne i krzywdzące. W związku z powyższym, ustalenia dokonane przez Sąd I instancji nie są w ocenie skarżącego trafne. Przez jednostronną i pozostającą w sprzeczności z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę zgromadzonego materiału, ustalenia Sądu pierwszej instancji są nie do przyjęcia - i dlatego zaskarżony wyrok zasługuje na zmianę zgodnie z wnioskiem zgłoszonym na wstępie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego A. M. nie zasługiwała na uwzględnienie. Nie zawierała, bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu między stronami w niniejszej sprawie było zagadnienie, czy ubezpieczony A. M. legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym uprawniającym do przyznania prawa do świadczenia emerytalnego z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Kluczowy dla rozstrzygnięcia był okres od 20.07.1986r. do 18.07.1990r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, we wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, mogących uzasadnić instancyjną ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. Sąd odwoławczy oceniając, jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999r., z. 24, poz. 776).

Kluczowy walor dowodowy w niniejszej sprawie posiadała dokumentacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – protokoły przesłuchania A. M., M. J. – teścia ubezpieczonego, B. Ś. – sołtysa wsi L., M. K. – sąsiada M. J.. Ubezpieczony oraz M. J. jednoznacznie zeznali podczas przesłuchania dnia 08 listopada 1988 roku, iż od 20 lipca 1986 roku A. M. był zatrudniony u swojego teścia w pełnym wymiarze czasu pracy. Analogicznie zeznali dnia 26 listopada 1986 roku pozostali świadkowie. W aktach rentowych znajduje się także „ Zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego pracownika nie uspołecznionego zakładu pracy” z dnia 05 października 1988 roku, w którym M. J., zgłasza zięcia – A. M., jako pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 20 lipca 1986 roku. Podsumowanie powyższego znajduje się w sporządzonym „Sprawozdaniu”, w którym wskazano, że ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na w gospodarstwie (...). Ponadto podano, iż umowę zawarto ustnie, pracodawca nie prowadzi żadnej dokumentacji dotyczącej wynagrodzenia pracownika, A. M. zamieszkuje w budynku teścia, lecz prowadzi odrębne gospodarstwo domowe. W dokumentacji zawarte są także Deklaracje rozliczeniowe za okresy: lipiec 1990r., październik 1989r., styczeń 1989r., wrzesień 1988r., w których podano, że ubezpieczony jest zatrudniony w charakterze: „ siły najemnej” lub „ pracownika w gospodarstwie” i określono wysokość zarobków wnioskodawcy za poszczególne okresy. Konsekwencją powyższego było wydanie przez (...) Oddział w B. decyzji z dnia 20 stycznia 1989 roku mocą, której stwierdzono, że A. M. z tytułu zatrudnienia w gospodarstwie rolnym (...) podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników od 20 lipca 1986 roku. Z dokumentacji ZUS wynika także, iż podstawa wymiaru składek z tytułu zatrudnienia ubezpieczonego w gospodarstwie teścia wynosiła: 125.000 w 1986 roku, 276.00 w 1987 roku, 276.000 w 1988 roku, 321.000 w 1989 roku oraz 672.000 w 1990 roku.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje ocenę twierdzeń A. M., dokonaną przez Sąd I instancji. Stanowisko ubezpieczonego nie znajdowało poparcia w materiale dowodowym. Słusznie także Sąd Okręgowy odmówił waloru wiarygodności zeznaniom E. M.. Trafnie zostało ocenione także, iż Urząd Miejski w J. w sposób błędny objął odwołującego ubezpieczeniem społecznym rolników od 01.01.1987r., a skarżący A. M. składając w dniu 05.06.2015r. wniosek o emeryturę rolniczą wprowadził w błąd organ rentowy KRUS, stwierdzając, że pracował w gospodarstwie teściów w okresie od 20.07.1986r. do 18.07.1990r. Mając na względzie zeznania ubezpieczonego, nie sposób było podzielić stanowiska prezentowanego w odwołaniu od decyzji Prezesa KRUS czy też w wywiedzionej apelacji.

Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z dnia 18 grudnia 1982r.), w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie domownikami byli członkowie rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów , a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania.

Sąd odwoławczy wskazuje, iż system ubezpieczenia społecznego rolników jest odrębny od systemu ubezpieczenia społecznego powszechnego. Powyższe stwierdzenie posiada odzwierciedlenie w regulacji zarówno ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 1998r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak i w ustawie z dnia z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przepis art. 20 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników mówi, iż do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy: 1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990; 2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 01 stycznia 1983r.; 3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi. Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów. Analogiczna regulacja zawarta jest w art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – ust. 1.: przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe: 1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, 2) przypadające przed dniem 01 lipca 1977r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia, 3) przypadające przed dniem 01 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Okresy wymienione w ust. 1 pkt 1 uwzględnia się także przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania renty, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Nie sposób, zatem dowolnie kształtować stażu ubezpieczeniowego w zakresie okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym w systemie społecznym i rolniczym.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny stwierdził, iż zarówno wyrok Sądu Okręgowego, jak i decyzja Prezesa KRUS są prawidłowe, co implikowało oddalenie apelacji, o czym Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 385 k.p.c., jak w sentencji wyroku.

SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak SSO del. Joanna Siupka – Mróz