Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Lucyna Ramlo (spr.)
Sędziowie:	SSA Iwona Krzeczowska - Lasoń SSA Jerzy Andrzejewski
Protokolant:	sekr.sądowy Agnieszka Makowska

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016 r. w Gdańsku

sprawy M. C. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt VII U 1488/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonego M. C. (1) kwotę 120,00 (sto dwadzieścia 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Iwona Krzeczowska - Lasoń SSA Lucyna Ramlo SSA Jerzy Andrzejewski

Sygnatura akt: III AUa 216/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 maja 2015 r., Znak: EPOM/25/010102330, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu M. C. (1) prawa do emerytury pomostowej uznając, iż nie wykazał wymaganego okresu 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz, że po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. z 2015 r. poz. 965 t.j.).

Do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS nie uwzględnił następujących okresów zatrudnienia:

1.  od 01 sierpnia 1998 r. do 31 maja 2005 r., ponieważ pracodawca Przedsiębiorstwo (...) sp. z.o.o. w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 31 grudnia 2006 r. nie określił charakteru pracy zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8 poz. 43);

2.  od 15 lipca 2007 r. do 31 stycznia 2010 r., ponieważ pracodawca S. s.c. w G., na świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 01 lutego 2010 r. nie określił charakteru wykonywanej pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ponadto zakład pracy nie złożył do ZUS informacji o wykonywaniu przez ubezpieczonego w tym okresie pracy w warunkach szczególnych zgodnie z art. 38 w/w ustawy.

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji zarzucając jej błędne ustalenie stanu faktycznego i wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury od dnia 01 maja 2015 r. Ponadto, wniósł o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków: S. L. (1) na okoliczność ustalenia rodzaju i wymiaru pracy świadczonej przez ubezpieczonego na rzecz (...) sp. z.o.o. w latach 1998-2005, M. C. (2) oraz A. B. na okoliczność ustalenia rodzaju i wymiaru pracy świadczonej przez ubezpieczonego na rzecz (...) sp .z.o.o. w latach 1998-2005 oraz na rzecz S. s.c. w latach 2007-2010, a nadto przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, ograniczonego do przesłuchania ubezpieczonego, przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu odwołania oraz przeprowadzenie rozprawy również pod nieobecność ubezpieczonego.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że organ rentowy swoją odmowę przyznania emerytury pomostowej oparł jedynie na rzekomych nieprawidłowościach w świadectwach pracy wydanych przez pracodawców ubezpieczonego, nie wykluczając jednocześnie, iż ubezpieczony faktycznie wykonywał pracę, która uprawnia go do otrzymania wnioskowanego świadczenia. Ubezpieczony wskazał również na niekonsekwencję organu rentowego, który zaliczył do pracy w szczególnych warunkach pracę świadczoną przez ubezpieczonego dla Stoczni (...) na takim samym stanowisku, jak to, które zajmował ubezpieczony w (...) sp. z.o.o. i w S. s.c.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu pisma powołał się na argumentację zawartą w treści zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji.

Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 10 listopada 2015 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy M. C. (1) prawo do emerytury pomostowej od dnia 1 maja 2015 r. (pkt 1 wyroku) i zasadził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 90,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2 wyroku). Jako podstawę swego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

M. C. (1), urodzony dnia (...), w dniu 11 maja 2015 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., Inspektorat w P. wniosek o emeryturę pomostową.

Ubezpieczony nie jest członkiem OFE, a wiek 60 lat ukończył w 24 stycznia 2015 r. Ponadto, wykazał łącznie 39 lat 8 miesięcy i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a w tym 13 lat 5 miesięcy i 17 dni okresów pracy w warunkach szczególnych.

W okresie od dnia 01 sierpnia 1998 r. do 31 maja 2005 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) spółka z.o.o. w G., na stanowisku monter kadłubów okrętowych (wykaz A dział III poz. 90 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze).

W okresie od dnia 15 maja 2007 r. do dnia 31 stycznia 2010 r. ubezpieczony był zatrudniony w S.s.c. na stanowisku monter, gdzie wykonywał prace bezpośrednio przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach, dokach i nabrzeżach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 01 sierpnia 1998 r. do 31 maja 2005 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy wykonywania prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z dnia 31 grudnia 2006 r. nie określił charakteru pracy zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, oraz od 15 lipca 2007 r. do 31 stycznia 2010 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy z dnia 01 lutego 2010 r. nie podał wykazu, działu, pozycji wynikających z w/w Rozporządzenia. Ponadto ZUS stwierdził, iż zakład pracy nie złożył informacji o wykonywaniu przez ubezpieczonego w tym okresie pracy w warunkach szczególnych. Za okresy zatrudnienia bowiem w szczególnych warunkach od 01 stycznia 2009 r. zgodnie z art. 38 ustawy pomostowej płatnik składek jest zobowiązany złożyć deklarację (...) tj. zgłoszenie danych o pracy w warunkach szczególnych. W związku z powyższym, zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 28 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu M. C. (1) prawa do emerytury pomostowej uznając, iż nie wykazał wymaganego okresu 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz po dniu 31 grudnia 2008 nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust.1 i 3 ustawy. Sąd Okręgowy ustalił, iż wnioskodawca w przedsiębiorstwie (...).(...) s.c. zatrudniony był w charakterze montera kadłubów okrętowych pracując przy remontach statków. W tym czasie wycinał skoordynowane części statków palnikiem gazowym. Do jego obowiązków należało oczyszczanie nowych części i ich wmontowywanie oraz sczepianie punktowe za pomocą spawania. Pracę wykonywał stale w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie zatrudnienia w (...) Spółka z.o.o. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku montera kadłubów okrętowych, wykonywał pracę w sposób stały pełnym wymiarze czasu pracy. Na początku zatrudnienia pracował przeważnie w zamkniętych zbiornikach, remontował zbiorniki paliwowe, balastowe i mazutowe na dnie statków. Następnie do jego obowiązków należało remontowanie statków w tym wycinanie blach.

Sąd Okręgowy wskazał, że stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, aktach rentowych pozwanego organu oraz aktach osobowych ubezpieczonego ze spornego okresu, których autentyczność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej z urzędu. Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków S. L. (1) oraz M. C. (2) bowiem jako pracodawca i osoba zatrudniona w spornym okresie w tym samym miejscu pracy, znały one zakres obowiązków ubezpieczonego. Zeznania te, w ocenie Sądu I instancji, razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, tworzą zwartą i logiczną całość i jako takie zasługują na walor wiarygodności.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie M. C. (1) zasługiwało na uwzględnienie.

Sad I instancji wskazał, że istota sporu w sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy M. C. (1) spełnia warunki do przyznania emerytury pomostowej w trybie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a w szczególności, czy udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych i czy po dniu 31.12.2008 wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33

ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Sąd Okręgowy powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie o sygn. akt: I UK 448/12, w którym wskazano, że z wykładni art. 4 ustawy z 2008r. o emeryturach pomostowych wynika obowiązek zaliczania do okresów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze także zatrudnienia w takich warunkach w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. Artykuł ten zawiera dodatkowe warunki, aby praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak nie zakreśla ram czasowych odnośnie do stażu 15 lat pracy w tych warunkach. Ten okres 15 lat może więc dotyczyć całego okresu ubezpieczenia, jednak co najmniej jeden miesiąc musi przypadać przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz jeden miesiąc po dniu 31 grudnia 2008 r.

Zgodnie natomiast z art. 49 w/w ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

W art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 j.t.) wskazano z kolei, iż dla celów ustalenia uprawnień emerytalnych ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., będących pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o których mowa wyżej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32 ustawy). Zgodnie natomiast z dalszym uregulowaniem wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym wyżej

przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Oznacza to, że na potrzeby niniejszej ustawy pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są prace wymienione w § 4-8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.), mimo, iż przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane w oparciu o art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267), która z kolei została uchylona z dniem 1 stycznia 1999 r. przez art. 195 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Dodatkowo wskazać należy również na § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Sąd I instancji wyjaśnił, że w wykazie A - prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego - stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia w dziale III pod pozycją nr 90 wskazano stanowisko – monter kadłubów okrętowych. Ponadto zgodnie z załącznikiem nr 1 poz. 28 ustawy pomostowej, do prac w szczególnych warunkach zaliczono prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.).

W sprawie bezspornym jest, że ubezpieczony M. C. (1) ukończył 60 lat w dniu (...)oraz wykazał łączny okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat (tj. 39 lat 8 miesięcy i 16 dni), w tym 13 lat 5 miesięcy i 17 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Ponadto rozwiązał stosunek pracy. Przedmiotem sporu pozostawało, czy nieuwzględnione przez ZUS okresy zatrudnienia od dnia 01 sierpnia1998 r. do 31 maja 2005 r. w Przedsiębiorstwie (...) Spółka z.o.o. w G. i w okresie od dnia 15 maja 2007 r. do dnia 31 stycznia 2010 r. w S.S.C. mogą zostać uznane za okresy pracy w szczególnych warunkach.

W celu ustalenia charakteru pracy ubezpieczonego oraz warunków jej wykonywania w w/w okresach, Sąd Okręgowy uznał za zasadne dopuścić dowód z akt rentowych pozwanego, a nadto z zeznań świadków S. L. (1), M. C. (2) oraz A. B. (ostatni nie stawił się na rozprawę w dniu 10 listopada 2015 r.)

Zdaniem Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w spornych okresach znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Wskazać należy, że z treści zgromadzonej w niniejszej sprawie dokumentacji wynikało, że ubezpieczony w okresie od dnia 01 sierpnia 1998 r. do 31 maja 2005 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Spółka z.o.o. w G., na stanowisku monter kadłubów okrętowych. Charakter pracy ubezpieczonego został natomiast jednoznacznie potwierdzony w zeznaniach świadka będącego pracodawcą ubezpieczonego, który zeznał, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracował jako monter kadłubów okrętowych opisując jednocześnie charakter tej pracy. Następnie, z treści zgromadzonej w niniejszej sprawie dokumentacji wynikało również, że ubezpieczony w okresie od dnia 15 maja 2007 r. do dnia 31 stycznia 2010 r. był zatrudniony w S.S.C. na stanowisku monter. Na świadectwie wskazano, iż prace wykonywane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wykonywane były bezpośrednio przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach dokach i pochylniach. Ponownie, zakres czynności wykonywanych przez ubezpieczonego, przesadzający o charakterze wykonywanej przez niego pracy potwierdził świadek M. C. (2), syn ubezpieczonego, który pracował i pozostawał w bezpośrednim kontakcie z ubezpieczonym. Wskazał, iż ojciec pracował jako monter kadłubowy a do jego obowiązków należało remontowanie statków w pełnym wymiarze czasu pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego, przesłuchani w sprawie świadkowie, posiadali wiedzę na temat charakteru i rodzaju wykonywanej przez niego pracy. Świadkowie podali zakres czynności wykonywanych przez ubezpieczonego oraz opisali specyfikę jego pracy w spornych okresach. Zeznania te były spójne z treścią pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, wobec czego Sąd dał im wiarę i uznał je za miarodajny środek dowodowy w niniejszej sprawie. Należy podkreślić, że sporny nie był okres pracy w w/w przedsiębiorstwach – okresy te zostały bowiem uwzględnione w ogólnym okresie zatrudnienia ubezpieczonego. Po ich uwzględnieniu do stażu pracy w szczególnych warunkach ubezpieczony legitymuje się koniecznym 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w tym również po dniu 31 grudnia 2008 r. w związku z czym spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Należy podkreślić, że warunkiem przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie jest przedłożenie odpowiedniego świadectwa pracy, ale faktyczne wykonywanie pracy w szczególnych warunkach na stanowiskach wymienionych w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Odnosząc się zaś do zarzutu sformułowanego przez organ rentowy braku przedłożenia przez płatnika składek informacji o wykonywaniu przez ubezpieczonego w spornym okresie pracy w warunkach szczególnych zgodnie z art. 38 ustawy, wskazać również należy, iż płatnicy składek zatrudniający urodzonych po 31 grudnia 1948 r. pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, mają obowiązek opłacać za nich składki na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP). Obowiązkowi temu, towarzyszy obowiązek sprawozdawczy wobec ZUS. Formularz ZUS (...) jest jednakże składany wyłącznie w celu zgłoszenia okresów pracy, w których ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych mając niejako charakter informacyjno - sprawozdawczy. W związku z powyższym brak przedłożenia powyższego przez płatnika nie wpływa na fakt, iż ubezpieczony pracę tę faktycznie świadczył, co zostało udowodnione.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało w ocenie Sądu I instancji stwierdzić, że ubezpieczony wykazał powyżej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, a nadto niewątpliwym jest, iż po dniu 31.12.2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, co uprawnia go (przy uwzględnieniu, że spełnia on bezspornie pozostałe przesłanki) do nabycia prawa do emerytury pomostowej. Wynika to z przedłożonej dokumentacji oraz z korespondującej i wiarygodnej treści zeznań świadków.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i cyt. wyżej przepisów, w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję organu ubezpieczeniowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 maja 2015 r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł jak w punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 98 w zw. z art. 108 k.p.c. oraz w zw. z § 11 ust. 2 oraz mając na uwadze § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z urzędu (Dz.U.2013.490 t.j.). Sąd zasądził od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kwotę 90,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, biorąc pod uwagę rodzaj i stopień zawiłości sprawy, nakład pracy pełnomocnika oraz jego wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia sprawy i dokonania jej rozstrzygnięcia.

Od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku, VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 listopada 2015 r. apelację wywiódł organ rentowy, zaskarżając go w całości, zarzucając naruszenie przepisu prawa materialnego - art. 4 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, póz. 1656) poprzez przyjęcie, że ubezpieczony spełnia warunki do przyznania prawa do emerytury pomostowej

Wskazując na powyższe pozwany wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania ,
ewentualnie

2) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania przez Sąd I instancji.

W uzasadnieniu apelacji Zakład wskazał, że odmówił prawa do dochodzonego świadczenia z uwagi na fakt, iż ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat oraz po dniu 31.12.2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust. l i 3 cyt. ustawy.

Ubezpieczony udokumentował 13 lat 5 miesięcy 17 dni okresów pracy w warunkach szczególnych.

Przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej organ rentowy nie uwzględnił do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach okresów:

-od 01.08.1998r. do 31.05.2005r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w G. z uwagi na brak określenia w świadectwie pracy w warunkach szczególnych charakteru pracy w oparciu o rozporządzenie RM z dnia 07.02.1983r. (k. 15 plik (...)),

-od 15.07.2007r. do 31.01.2010r. w firmie (...). L. i M. B. (1) z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych. W świadectwie pracy z dnia 01.02.2010r. (k.17 plik (...)) pracodawca w pkt 8 nie określił charakteru pracy zgodnie z rozporządzeniem RM z dnia 07.02.1983r. Ponadto pracodawca nie złożył do ZUS-u informacji o wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych, a zgodnie z art.38 cyt. ustawy za okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach od dnia 01.01.2009r. płatnik składek jest zobowiązany złożyć deklaracje ZUS (...) tj. zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach.

Sąd w oparciu o zeznania ubezpieczonego i zeznania świadków ustalił, iż w okresie od 01.08.1998r. do 31.05.2005r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. ubezpieczony zatrudniony był na stanowisku montera kadłubów okrętowych pracując przy remontach statków. Wycinał skoordynowane części statków palnikiem gazowych. Do jego obowiązków należało oczyszczanie nowych części i ich wmontowywanie oraz sczepianie punktowe za pomocą spawania. Prace te ubezpieczony wykonywał przeważnie w zamkniętych zbiornikach. Remontował zbiorniki paliwowe, balastowe i mazutowe na dnie statków. Do jego obowiązków należało też remontowanie statków, w tym wycinanie blach. Powyższe czynności wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wobec powyższego w w/w okresie wykonywał prace wymienione pod poz.28 załącznika nr l ustawy pomostowej tj. prace bezpośrednio lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze ,z utrudnioną wentylacją. Po zaliczeniu w/w okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczony zdaniem Sądu I-ej instancji legitymuje się 15-sto letnim stażem pracy w warunkach szczególnych w myśl art.4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Pozwany nie może zgodzić się ze stanowiskiem Sądu I-ej instancji.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, zdaniem organu rentowego, iż ubezpieczony pracował po dniu 31.12.2008r. w warunkach szczególnych w rozumieniu art.3 ust, l i 3 cyt. ustawy. W oparciu o zeznania świadka Sąd ustalił ,że w okresie od 15.07.2007r. do 31.01.2010r.z tytułu zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) S. L. i M. B. ubezpieczony pracował w charakterze montera kadłubów okrętowych pracując przy remontach statków wykonując oczyszczanie nowych części i ich wmontowywanie oraz sczepianie punktowe za pomocą spawania. Pracował więc jako monter kadłubów okrętowych, które to stanowisko zdaniem organu rentowego nie zostało wymienione w załączniku nr l do ustawy o emeryturach pomostowych.

Odnośnie art.38 cyt. ustawy Sąd wskazał ,iż płatnicy składek zatrudniający urodzonych po 31.12.1948r. pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze , mają obowiązek opłacać za nich składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Obowiązkowi temu towarzyszy obowiązek sprawozdawczy wobec ZUS. Złożenie formularza ZUS (...) ma w ocenie Sądu charakter informacyjno -sprawozdawczy. Z art.38 wynika jednak obowiązek złożenia w/w dokumentów przez płatnika składek, którego płatnik ewidentnie nie dopełnił.

Z powyższych względów zdaniem organu rentowego apelacja jest w pełni zasadna.

Z ostrożności procesowej organ rentowy podniósł, że brak podstaw do przyznania świadczenia z art.49 cyt. ustawy z uwagi na fakt, iż Sąd nie przeprowadził postępowania dowodowego na okoliczność pracy wykonywanej w szczególnych warunkach wg wykazu prac w załącznikach do ustawy pomostowej.

Ubezpieczony złożył odpowiedź na apelację, w której domagał się oddalenia apelacji i zasadzenia kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Apelujący organ rentowy wniósł: o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania od decyzji ZUS.

Ubezpieczony złożył odpowiedź na apelację, w której domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest niezasadna . Sąd pierwszej instancji poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne oraz przez ich pryzmat dokonał trafnej i odpowiadającej art. 233 § 1 k.p.c. oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ustalonych okoliczności faktycznych nie negował pozwany w apelacji, wskazując jedynie na naruszenie prawa materialnego, a mianowicie przepisów ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r., nr 237, poz. 1656) w zakresie, w jakim Sąd pierwszej instancji przyznał prawo do emerytury wnioskodawcy.

Z zaprezentowaną wykładnią prawa materialnego, a przedstawioną w apelacji nie można się zgodzić. Po pierwsze, prawo do emerytury pomostowej przysługuje w myśl art. 4 w/w ustawy pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.; 2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; 3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; 4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; 5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS; 6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; 7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie zaś z art. 49 w/w ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która: 1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; 2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12; 3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Sąd Okręgowy dokonał w niniejszej sprawie prawidłowej oceny spornych przesłanek z art. 4 w/w ustawy, związanych z ustaleniem czy wnioskodawca posiada wymagany piętnastoletni okres pracy w warunkach szczególnych w tym wykonywanej także po 1 stycznia 2008 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Sąd Apelacyjny dostrzega powołanie się przez Sąd I instancji na ustalenie stanu faktycznego w oparciu o dokumenty zawarte w aktach osobowych, podczas gdy faktycznie żadnych akt osobowych do sprawy nie dołączono z uwagi na brak wykonania zarządzenia przez byłego pracodawcę ubezpieczonego. Podobnie Sąd odwoławczy stwierdza, iż w uzasadnieniu wyrok wadliwie przytoczono treść zeznań świadków wskazując, że na okoliczność zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) zeznawał pracodawca ubezpieczonego, gdyż faktycznie na okoliczność tego zatrudnienia zeznawał świadek M. C. (2), syn ubezpieczonego. Jednak te wadliwości uzasadnienia nie miały wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia, w szczególności, że Sąd Apelacyjny ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zgromadzonego w sprawie materiału oraz przeprowadzenia jego samodzielnej oceny, przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c.

Z jednoznacznych zeznań świadka M. C. (2) wynikało, że ubezpieczony w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o. o. w G. wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace przy remoncie statków polegające na wycinaniu zużytych elementów blach palnikiem i montowaniu nowych przy pomocy spawania. Praca świadczona była w małych i dużych zbiornikach paliwowych, mazutowych oraz balastowych. Twierdzenia świadka znajdowały odzwierciedlenie w treści świadectwa pracy potwierdzającego zatrudnienie w szczególnych warunkach, które wystawił pracodawca Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o. o. w G. w dniu 31 grudnia 2006 r. Z treści dokumentu wynikało, ze ubezpieczony od 1 sierpnia 1998 r. do 31 maja 2005 r. wykonywał prace wymienione w wykazie A dział III poz. 90 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), na stanowisku montera kadłubów okrętowych. Organ rentowy wydając w dniu 10 marca 2015 r. decyzję odmawiającą prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 t.j.) zaliczył wnioskodawcy okres pracy w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o. o. w G. od 1 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. (5 miesięcy do dnia ograniczonego przepisem), nie kwestionując wówczas treści świadectwa pracy (dowód: raport i decyzja (...) akt emerytalnych). Natomiast w decyzji dotyczącej emerytury pomostowej odmówił uwzględnienia okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o. o. w G., wobec nie uznania prawidłowości wystawienia dokumentu, co stanowi niczym nie uzasadniony brak konsekwencji. W ocenie Sądu Apelacyjnego okres ten, jak słusznie skonstatował Sąd Okręgowy, winien zostać uwzględniony do pracy w warunkach szczególnych.

Na marginesie wskazać należy, iż organ rentowy i Sąd Okręgowy nie odnieśli się do okresu służby wojskowej ubezpieczonego pełnionej od 23 kwietnia 1975 r. do 6 kwietnia 1977 r., która to służba, w ocenie Sądu Apelacyjnego podlegała zaliczeniu do okresu pracy w warunkach szczególnych, zważywszy na fakt, iż ubezpieczony przed powołaniem do wojska i po powrocie, zatrudniony był w warunkach szczególnych i powrócił do pracy przed upływem 30 dni od zwolnienia ze służby. Praca w warunkach szczególnych w Stoczni (...) nie była przez ZUS kwestionowana.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r. (sygn. akt II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42) czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974 r., zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach, o ile pracownik po zakończeniu odbywania służby został zatrudniony w tych samych warunkach przez pracodawcę, u którego był zatrudniony w chwili powołania do służby. Warunki powrotu pracownika do poprzedniego zatrudnienia po odbyciu zasadniczej służby wojskowej w okresie od 29 listopada 1967 r. do 5 sierpnia 1979 r. określał art. 106 ust. 1 ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem zakład, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, był obowiązany do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu w celu podjęcia zatrudnienia.

Zatem należało zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych w Stoczni (...) okres od 3 września 1974 r. do 6 kwietnia 1977 r. (2 lata, 7 miesięcy i 4 dni) oraz okres od 5 maja 1977 r. do 28 lutego 1990 r. (12 lat, 9 miesięcy i 24 dni), co łącznie stanowi 15 lat, 4 miesiące i 28 dni.

W tej sytuacji rozstrzygające znaczenie powinno mieć ustalenie czy ubezpieczony pracował po 31 grudnia 2008 r. w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Sad Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, iż ubezpieczony po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę opisaną w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pod poz. 28 tj. prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym
w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Jak zeznał pracodawca ubezpieczonego S. L. (1) oraz syn ubezpieczonego M. C. (2), wspólnie z ojcem zatrudniony, wnioskodawca w czasie pracy w S.s.c. w G. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy naprawy statków w małych pomieszczeniach, przeważnie zbiornikach, o utrudnionej wentylacji, z jednym otworem wentylacyjnym. Praca polegał na wycinaniu palnikiem gazowym zużytych, podlegających wymianie elementów statku, oczyszczaniu nowych elementów i ich sczepianiu metodą spawania punktowego. Opis pracy odpowiadał więc przytoczonemu przepisowi. Pracodawca potwierdził zatrudnienie w warunkach szczególnych w okresie od 15 maja 2007 r. do 31 stycznia 2010 r. wystawiając zwykłe świadectwo pracy (dowód: pkt 8 świadectwa k. 17 akt emerytalnych). Istotnie jednak rację miał organ rentowy, iż w dokumencie pracodawca nie wskazał właściwych przepisów dotyczących pracy w warunkach szczególnych. Po uzupełnieniu materiału sprawy o przesłuchanie świadków nie było wątpliwości, iż praca ubezpieczonego winna być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu nowych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. Niedopełnienie przez pracodawcę obowiązków wynikających z art. 38 ustawy o emeryturach pomostowych nie skutkuje dla pracownika brakiem prawa do emerytury pomostowej, nie wynika to z przepisów ustawy, a ponadto Zakład posiada instrumenty pozwalające na wyegzekwowanie wypełnienia powinności z ww przepisu.

Dodać w tym miejscu należy, iż z wykładni art. 4 ustawy z 2008 roku o emeryturach pomostowych wynika obowiązek zaliczania do okresów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze także zatrudnienia w takich warunkach w okresie od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku. Artykuł ten zawiera dodatkowe warunki, aby praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana przed dniem 1 stycznia 1999 roku oraz po dniu 31 grudnia 2008 roku, jednak nie zakreśla ram czasowych odnośnie do stażu 15 lat pracy w tych warunkach. Ten okres 15 lat może więc dotyczyć całego okresu ubezpieczenia, jednak co najmniej jeden miesiąc musi przypadać przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz jeden miesiąc po dniu 31 grudnia 2008 roku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 roku, I UK 448/12, LEX Nr 1396383).

W przypadku gdy ubezpieczony kontynuuje zatrudnienie po 31 grudnia 2008 roku w warunkach szczególnych praca w warunkach szczególnych przypadająca przed dniem 1 stycznia 1999 roku może być pracą szczególną w rozumieniu przepisu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, zaś prace wykonywane po dniu 31 grudnia 2008 roku muszą być pracami szczególnymi w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W tym stanie sprawy słuszne było uznanie przez Sąd Okręgowy, iż ubezpieczony spełnił wszystkie warunki opisane w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, dlatego też apelacja organu rentowego jako bezzasadna podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w dyspozycji art. 98 ust. 1 i 3 k.p.c. w zw. art. 99 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. oraz 109 § 2 k.p.c. , oraz o § 2 ust. 1 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz.U. z 2013 roku, poz. 490), zasądzając od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Jerzy Andrzejewski SSA Lucyna Ramlo SSA Iwona Krzeczowska - Lasoń