II AKa 308/22 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Gdańsku z 2023-09-20
Sygn. akt II AKa 308/22
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 września 2023 r.
Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny
w składzie:
Przewodniczący: SSA Rafał Ryś
Sędziowie: SA Krzysztof Ciemnoczołowski
SA Dorota Wróblewska (spr.)
Protokolant: st. sekretarz sądowy Monika Nowacka
przy udziale prokuratora (...) Wydziału (...) Prokuratury (...)w G. K. B.
po rozpoznaniu w dniu 20 września 2023 r.
sprawy
E. Ś. c. J. ur. (...). w G. (1)
oskarżonej z art. 258 § 1 k.k.; art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.
na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora
od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 28 marca 2022 r., sygn. akt XIV K 75/21
zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie o kosztach sądowych z punktu 7;
utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;
zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. G.
z Kancelarii Adwokackiej w P. kwotę 1476 (tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych brutto za obronę z urzędu oskarżonej w postępowaniu odwoławczym;
zasądza od oskarżonej E. Ś. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1108 (tysiąc sto osiem) złotych tytułem opłaty za postępowanie przez Sądem I instancji i kwotę 1108 (tysiąc sto osiem) złotych tytułem opłaty za postępowanie przed Sądem II instancji oraz obciąża ją pozostałymi kosztami sądowymi
w sprawie.
UZASADNIENIE
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II AKa 308/22 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
||
CZĘŚĆ WSTĘPNA |
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
wyrok Sądu Okręgowego w G. z dnia 28 marca 2022 roku, sygn. akt XIV K 75/21 |
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
☒ oskarżyciel publiczny - prokurator |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońcy |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☐ w całości |
|||
☒ w części |
☐ |
co do winy |
||
☒ |
co do kary |
|||
☒ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☒ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
|
Nie dotyczy – Sąd odwoławczy nie przeprowadzał dowodów. |
|
|||
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
|
|
Nie dotyczy – Sąd odwoławczy nie przeprowadzał dowodów. |
|
|
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
|
|
|
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
|
|
|
STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
|
Zarzuty zawarte w apelacji prokuratora: błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku polegający na niesłusznym uznaniu, że postawa E. Ś., jej właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa wskazują na to, że pomimo niewykonania kary, cele kary w stosunku do oskarżonej zostaną osiągnięte, podczas gdy prawidłowa ocena w pełni zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wymierzenie oskarżonej kary łącznej pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie spełni celów kary w zakresie prewencji indywidualnej; obraza prawa materialnego – art. 46 § 1 k.k. poprzez zaniechanie orzeczenia obligatoryjnego obowiązku naprawienia szkody przez oskarżoną na rzecz pokrzywdzonych, w sytuacji złożenia wniosku w tym zakresie przez osobę uprawnioną; obraza przepisów postępowania art. 627 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k., która miała wpływ na treść orzeczenia, przez niesłuszne uznanie, że zachodziły przesłanki do stwierdzenia, że względy słuszności przemawiają za zwolnieniem oskarżonej od poniesienia kosztów sądowych. |
niezasadny niezasadny zasadny |
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Zarzuty przedstawione przez prokuratora zasługiwały na częściowe uwzględnienie, a więc w takim zakresie, w jakim poniósł obrazę przepisów art. 627 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. W pozostałej części oceniono je jako niezasadne. Za rzut przedstawiony w pkt 1. Na wstępie trzeba podkreślić, że apelujący nie podważał kar jednostkowych orzeczonych wobec oskarżonej w wymiarach: 3 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 258 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. oraz roku pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. Sąd Okręgowy w sposób bardzo zwięzły uzasadnił powody, dla których uznał, że nie ma konieczności orzeczenia wobec E. Ś. bezwzględnej kary pozbawienia wolności wskazując, iż decydujące znaczenie miały dostrzeżone okoliczności łagodzące, a więc podrzędna rola oskarżonej Sąd odwoławczy podziela teoretyczne rozważania odnoszące się do instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wonności na gruncie regulacji zawartej w art. 69 § 1 i 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 czerwca 2010 roku, które zaprezentował prokurator na stronach 5 do 7 uzasadnienia apelacji. Dostrzega, że Sąd Okręgowy na skutek bardzo zwięzłego uzasadnienia nie odniósł się do trafnie dostrzeżonych przez apelującego okoliczności odnoszących się do postawy E. Ś. w czasie czynów, gdy rzeczywiście postawę tę należało ocenić jako egoistyczną, a więc nastawioną na zaspokajanie własnych potrzeb. Trzeba jednak mieć na względzie, że taka postawa jest typowa dla przestępstw przeciwko mieniu, jak też nie jest nietypowa przy działaniach w ramach zorganizowanej grupy przestępczej. Bez wątpienia oskarżona werbując K. W. (poprzednio J.) i T. G. do popełnienia przestępstwa miała świadomość ich trudnej sytuacji, nie była to jednak okoliczność, której nie miał w polu widzenia Sąd I instancji zaliczając do okoliczności obciążających działanie polegające na wykorzystaniu do popełnienia przestępstwa osób bezdomnych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej. Bez wątpienia zachowanie oskarżonej było rozciągnięte w czasie i obejmowało działania polegające na zwerbowaniu wymienionych osób, skontaktowania ich z W. M. i A. K. i przygotowaniu K. W. do wizyt w bankach. Nie podważa to jednak ustalenia Sądu Okręgowego, że w porównaniu z innymi osobami zaangażowanymi w przestępstwo (oczywiście poza tymi, które pełniły rolę tzw. „słupów”) rola oskarżonej miała charakter podrzędny, a okres jej przestępczej działalności nie był długi, skoro obejmował czas od 9 stycznia 2008 roku do 3 marca 2008 roku. Rację ma apelujący, na gruncie właściwości i warunków osobistych oskarżonej, że jej działanie miało charakter świadomy, to jednak było oczywiste i należało do istoty przypisanych jej przestępstw. Podobnie jak pozostawanie Nie przekonały Sądu odwoławczego argumenty apelującego, które zmierzały do wykazania, że sposób składania wyjaśnień przez oskarżoną stanowił przeszkodę do warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej wobec niej kary pozbawienia wolności. Rzeczywiście, prokurator prawidłowo przestawił ewolucję tych wyjaśnień, gdy początkowo oskarżona prezentowała częściowo krytyczny stosunek do własnych przestępczych zachowań, a więc złożyła wyjaśnienia częściowo zgodne z ustalonym następnie, również w oparciu o inne dowody, stanem faktycznym (k. 3050-3056, 3116-3117), następnie jednak kwestionowała swoje sprawstwo (k. 8560, 8560v., 8734-8745). Kwestionowanie przez oskarżoną jej sprawstwa i sposób składania ostatnich wskazanych wyjaśnień - mogło świadczyć o braku jej krytycznego stosunku do popełnionych czynów, ale też mogło przemawiać za tym, że oskarżona przyjmując taką strategię chciała po prostu uniknąć odpowiedzialności karnej. Rzeczywiście E. Ś. nie wyraziła skruchy, jak i gotowości do naprawienia, choćby w części szkody wyrządzonej drugim przypisanym jej przestępstwem. Trzeba jednak dostrzec, że w pierwszych wyjaśnieniach wskazała, że obecnie (przesłuchanie z dnia 24 maja 2010 roku) nie powiedziałaby T. G., iż w sprawie kredytu może rozmawiać z W. (W. M.), odmówiłaby też K. (k. 3055). Ten fragment wyjaśnień świadczył o właściwej refleksji oskarżonej Rację należało przyznać apelującemu, oceniającemu jej zachowanie po popełnieniu przestępstwa, że zaprezentowała ona lekceważący stosunek do porządku prawnego, skoro wiedząc o toczącym się postępowaniu, wyjechała za granicę i nie interesowała się sprawą, nie przebywała pod wskazanym przez siebie adresem, co doprowadziło do jej poszukiwań za pomocą Europejskiego Nakazu Aresztowania, co ostatecznie doprowadziło do jej zatrzymania Fakt, że oskarżona nie brała udziału w drugim postępowaniu, będąc prawidłowo zawiadamianą o terminach rozprawy, to okoliczność, która może przemawiać za jej nieodpowiedzialnością, ale przede wszystkim taka postawa świadczący o braku jej należytej dbałości o własne sprawy. Wobec tego, wszystkie przywołane przez apelującego okoliczności nie podważyły znaczenia tej najistotniejszej, a polegającej na tym, że od czasu popełnienia przestępstw w niniejszej sprawie – oskarżona nigdy nie powróciła na drogę przestępstwa. Od czasu ich popełnienia do czasu postępowania przed Sądem Apelacyjnym minęło ponad 15 lat. Skoro oskarżona przez wiele lat nie popełniła przestępstwa, to jest to najistotniejszy argument przekonujący o tym, że nie zamierza tego czynić już nigdy. Sąd odwoławczy podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny Ten minimalny warunek został bez wątpienia spełniony w niniejszej sprawie. Oskarżona dowiodła swoją postawą, że orzeczenie kary pozbawienia wolności jest wystarczające dla osiągnięcia wobec niej celów kary, a więc wychowawczych i zapobiegawczych. W szczególności jest wystarczające dla zapobieżenia powrotowi przez nią do przestępstwa. Oskarżona swoją postawą dowiodła, że nie występuje ryzyko popełniania przez nią przestępstwa Rzeczywiście jedynym środkiem kontroli zachowania oskarżonej Z powyższych względów, omawiany zarzut prokuratora – uznano za niezasadny. Zarzut przedstawiony w pkt 2. Nie doszło do obrazy prawa materialnego w postaci art. 46 § 1 k.k. Prokurator w sposób prawidłowy odwołał się do treści art. 46 § 1 k.k., Skoro w pierwszym postępowaniu wniosek o naprawienie szkody został przedstawiony po zamknięciu przewodu sądowego, a określony w art. 49a k.p.k. termin, do którego możliwe jest jego złożenie ma charakter prekluzyjny, a więc nieprzekraczalny i nieprzywracalny, to konsekwencją jego przekroczenia była bezskuteczność wniosku. Sąd odwoławczy podziela pogląd zaprezentowany w Komentarzu do Kodeksu postępowania karnego pod red. Ryszarda Stefańskiego, Stanisława Zabłockiego (Tom I, Komentarz do art. 49a, LEX), zgodnie z którym: „W razie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, pokrzywdzony może złożyć wniosek, którego nie zgłosił na poprzednim etapie rozpoznania sprawy. Ustawa nie ogranicza złożenia wniosku do zakończenia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (K. Dąbkiewicz, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2015, Warszawa 2015, s. 68).” Nie ma wątpliwości, że stanowisko to należy odnosić także do uprawnionego do złożeniu wniosku prokuratora. Trzeba jednak dodatkowo wskazać, odnosząc się do realiów niniejszej sprawy, że jeśli wniosek został zgłoszony w toku pierwszej rozprawy, po zamknięciu przewodu sądowego, a więc był bezskuteczny, to tę sytuację należało zrównać Wobec powyższego, wniosek prokuratora o naprawienie szkody należało ocenić jako bezskuteczny, a więc taki który nie mógł doprowadzić do rozstrzygnięcia zgodnego z jego oczekiwaniem. W konsekwencji nieskuteczny był przedstawiony przez apelującego zarzut obrazy art. 46 § 1 k.k. i niemożliwa była zmiana zaskarżonego wyroku na niekorzyść oskarżonej w tym zakresie. Wobec przedstawionych wyżej rozważań, prowadzących do stwierdzenia Zarzut przedstawiony w punkcie 3. Sąd odwoławczy podzielił argumentację prokuratora, która świadczyła W przepisie art. 627 k.p.k. zawarta została zasada, że w postępowaniu Sąd Okręgowy, w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał, że powodem zwolnienia oskarżonej od kosztów sądowych były względy słuszności. Nie wyjaśnił jednak, w czym upatrywał zaistnienia względów słuszności, a co jeszcze istotniejsze takich względów brak. Nie ma wątpliwości co do tego, że względy słuszności nie odnoszą się do sytuacji materialnej oskarżonego, ale o ich zaistnieniu mogą zadecydować okoliczności związane z jego sytuacją rodzinną, osobistą, albo wynikające Oskarżona mieszka i pracuje na terenie Wielkiej Brytanii, posiada troje dorosłych dzieci, a swój stan zdrowia oceniała jako dobry. Podała, że wprawdzie choruje na nadciśnienie tętnicze, leczy się w Anglii, jednak innych chorób nie posiada (k. 8559-8560v); obecnie oskarżona ma 54 lata. Z pewnością te informacje nie świadczyły o tym, by jej sytuacja rodzinna i osobista przemawiały za zwolnieniem jej od kosztów sądowych ze względów słuszności. Również okoliczności związane z przebiegiem postępowania nie świadczyły o celowości jej zwolnienia od kosztów sądowych ze względów słuszności. W szczególności rację należało przyznać prokuratorowi, który wskazał, że postawa oskarżonej wywołała konieczność jej poszukiwania za pomocą Europejskiego Nakazu Aresztowania, co doprowadziło do konieczności poniesienia kosztów jej sprowadzenia do Polski z Wielkiej Brytanii. Fakt, że było prowadzone postępowanie karne wobec oskarżonej wynikał wyłącznie Istotne jest też, że powodem zwolnienia oskarżonej od kosztów sądowych nie była jej sytuacja materialna, co zapewne było spowodowane tym, że Sąd I instancji uwzględnił informacje podane przez oskarżoną, z których wynikało, że pracuje i uzyskuje stałe dochody w wysokości 1200 funtów miesięcznie (k. 8559v.). Wobec tego za zasadną uznano zmianę zaskarżonego wyroku polegającą na uchyleniu rozstrzygnięcia o zwolnieniu oskarżonej od kosztów sądowych z punktu 7. W konsekwencji zasądzono od oskarżonej E. Ś. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1108 złotych tytułem opłaty za postępowanie przed Sądem I instancji oraz obciążono ją kosztami tego postępowania. Podstawa prawna do rozstrzygnięcia o kosztach sądowych została wskazana w końcowej części niniejszego uzasadnienia. Przy czym, skoro za zasadny uznano wniosek prokuratora o obciążenie oskarżonej kosztami procesu, a w nich mieści się należna opłata, to jako efekt błędu rachunkowego potraktowano go w części, w której apelujący wskazał wysokość opłaty jako kwotę 300 złotych. Opłata, za pierwszą instancję, zgodnie |
||
Wnioski |
||
Zawarte w apelacji prokuratora, o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez: uchylenie punktu 4 wyroku – tj. orzeczenia uchylenie punktu 5 wyroku -tj. oddania oskarżonej E. Ś. w okresie próby pod dozór kuratora, orzeczenie obowiązku naprawienia szkody przez oskarżona E. Ś. na podstawie art. 46 § 1 k.k. w części, poprzez zapłatę: - 1000 zł na rzecz banku (...) w W. (jako następcy prawnego banku (...) z/s w K., który był następcą prawnym „(...) Banku S.A., - 500 zł na rzecz (...) Bank (...). z/s we W. (1) (następca prawny (...)Banku S.A., - 500 zł na rzecz O. Polska zp. z o.o. (następca prawny (...) Sp. z o.o. z/s w W.), - 100 zł na rzecz (...) S.A. z/s w W. (następca prawny (...) Sp. z o.o.), - 100 zł na rzecz (...) S.A. z/s w W., - 100 zł na rzecz (...)Sp. z o.o. z/s w W., - 500 zł na rzecz (...) Banku S.A. z/s - 500 zł na rzecz (...) S.A. z/s w W., zmianę punktu 7 wyroku poprzez zasądzenie od oskarżonej kosztów procesu i wymierzenie jej opłaty sądowej w wysokości 300 zł. |
niezasadny niezasadny niezasadny zasadny (poza błędnie obliczoną kwotą opłaty). |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Wnioski niezasadne, za wyjątkiem ostatniego, który okazał się zasadny - |
OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
|
Brak |
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
|
|
ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
II. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
utrzymano w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części |
|
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
Wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia, a więc: nietrafność zarzutów przedstawionych jako pierwszy oraz drugi i brak okoliczności, które należałoby uwzględnić z urzędu. |
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
I. |
Przedmiot i zakres zmiany |
Zmieniono zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylono rozstrzygnięcie o kosztach sądowych z punktu 7. |
|
Zwięźle o powodach zmiany |
|
Wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia. |
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
|
nie dotyczy |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
|
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
|
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
|
|||
4.1. |
|
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
|
|||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
|
|||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
|
|
||
Koszty Procesu |
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
III. IV. |
Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26.05.1982 r. „Prawo o adwokaturze” (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1651) i § 4 ust. 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. „w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu” (Dz.U. z 2019 r. poz. 18) i § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości Na podstawie art. 626 § 1 k.p.k., art. 627 k.p.k. i art. 634 k.p.k. oraz art. art. 2 ust. 1 pkt 4, art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku |
PODPIS |
|
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Gdańsku
Osoba, która wytworzyła informację: Rafał Ryś, Krzysztof Ciemnoczołowski
Data wytworzenia informacji: