Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 290/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 14 lipca 2020 roku, sygn. akt III Ko 146/20

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

nie przeprowadzano dowodów przed Sądem odwoławczym

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  Obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, poprzez błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią;

2.  Obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 2 k.c. oraz art. 448 k.c.
w zw. z art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 11 ustawy
z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa), poprzez błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty przedstawione przez pełnomocnik wnioskodawcy okazały się częściowo zasadne. Zgodzić się należało z pełnomocnik, że kwota przyznanego przez Sąd I instancji zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie nie uwzględniała w należyty sposób wagi wszystkich okoliczności, jakie miały wpływ na rozmiar krzywdy doznanej przez wnioskodawcę, a zatem była zaniżona, a konsekwencji nie była odpowiednia. Nie miał ona jednak racji, gdy wskazywała, że powinno to skutkować dodatkowym zasądzeniem od Skarbu Państwa zadośćuczynienia na rzecz M. J. w kwocie 226 523, 50 złotych.

Na wstępie trzeba zauważyć, że Sąd I instancji jako wiarygodne ocenił w szczególności zeznania M. J., a zatem nie kwestionował wynikających z nich okoliczności związanych z niesłusznym tymczasowym aresztowaniem, które trwało od 2 września 1982 roku do 22 października 1982 roku. Dlatego też w ramach zwięzłego uzasadnienia, również w oparciu
o przywołany dowód, uznał, że istotne dla określenia rozmiaru doznanych przez wnioskodawcę krzywd i należnej mu kwoty zadośćuczynienia, obok długości pozbawienia wolności, były: „uciążliwości wynikające z pobytu w warunkach uwięzienia, stan zdrowia będący jego skutkiem (utrzymujące się kłopoty żołądkowe), rozłąkę z rodziną i obawę o żonę i dzieci, z czym wiązały się dodatkowe cierpienia psychiczne”. To pozwalało na wyprowadzenie wniosku, że Sąd Okręgowy oceniając rozmiar doznanej krzywdy, która powinna zostać skompensowana poprzez zasądzenie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia, uwzględnił okoliczności przywoływane przez apelującą i związane z warunkami bytowymi, jakie występowały w miejscach izolacji, w których wnioskodawca przebywał w związku z tymczasowym aresztowaniem, jak też wynikające
z rozłąki z rodziną oraz okoliczności towarzyszące tymczasowemu aresztowaniu w postaci przeszukań osobistych, zastraszania, a także związane z problemami zdrowotnymi. Warto także zaznaczyć, że Sąd Okręgowy jednoznacznie ustalił, że tymczasowe aresztowanie było niesłuszne, a także stanowiło wyraz represji związanej z działalnością niepodległościową wnioskodawcy.

Należy jednak zgodzić się z apelującą, że choć Sąd I instancji miał na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności składające się na rozmiar krzywdy doznanej przez M. J. to jednak niektórych dolegliwości nie docenił w sposób w pełni prawidłowy. Świadczy o tym wniosek Sądu Okręgowego, który odwołując się do doświadczenia nabytego przy rozpoznawaniu tego typu spraw, stwierdził: „w okresie uwięzienia wnioskodawcy nie wydarzyło się nic szczególnego, co wykraczałoby poza zwykłe dolegliwości z tym związane, które były wówczas odczuwane przez osoby represjonowane”. Ten wniosek nie zasługuje na akceptację. Stosowanie tak ogólnych sformułowań zawsze wiąże się z ryzykiem pominięcia indywidualnych krzywd doznanych przez konkretnego wnioskodawcę. Przede wszystkim jednak istotne jest, że
z pewnością do owych „zwykłych dolegliwości” nie można było zaliczyć konieczności spania przez M. J., gdy od 10 września 1982 roku został osadzony w Zakładzie Karnym w I., na podłodze,
w pobliżu ubikacji, jak i konieczności spożywania w tym miejscu posiłków,
a uprzednio, gdy przebywał w areszcie KWMO w B., w celi kilkuosobowej, konieczności załatwiania potrzeb fizjologicznych do wiadra. Tak poniżające warunki izolacji, na które nakładały się rewizje osobiste, groźby ze strony funkcjonariuszy służby więziennej, należało w większym stopniu uwzględnić oceniając rozmiar krzywdy doznanej przez wnioskodawcę. Podobnie jak fakt, że cierpienia M. J. wynikające z pozbawienia wolności z pewnością były spotęgowane tym, że został odizolowany od żony, która pozostała z małymi dziećmi, w tym 3 – tygodniowym, gdy nie miała wystarczających środków do życia i z uwagi na tę trudną sytuację osobistą - możliwości uzyskania dodatkowych dochodów.

To w konsekwencji spowodowało, że Sąd odwoławczy uznał za konieczne podwyższenie orzeczonej kwoty zadośćuczynienia, czemu dał wyraz zmieniając zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 10 000 złotych, z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, ponad kwotę zadośćuczynienia,
o której orzeczono w punkcie 1.

Pozostałe okoliczności, mające znaczenie dla oceny rozmiaru krzywdy wnioskodawcy, zostały dostrzeżone przez Sąd I instancji i właściwie wyważone, bez konieczności ich ponownego przytaczania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, łączna kwota zadośćuczynienia
w wysokości 50 000 złotych jest proporcjonalna, adekwatna do doznanej przez M. J. krzywdy wynikającej z niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy, sygn. akt SOW 393-82, uwzględnia właściwie całokształt okoliczności mających wpływ na jej rozmiar i stanowi rzeczywistą jej rekompensatę. Odpowiada kryteriom zadośćuczynienia słusznego, jak
i niewygórowanego.

Nie ma wątpliwości, że odpowiednia kwota zadośćuczynienia, o której mowa
w art. 445 § 1 k.c., ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie może być źródłem wzbogacenia. Z jednej więc strony winna rekompensować krzywdę wnioskodawcy, z drugiej uwzględniać poziom stopy życiowej społeczeństwa, aktualne stosunki majątkowe, a więc powinna mieścić się
w rozsądnych granicach. Zasądzenie wnioskowanej przez pełnomocnika dodatkowej kwoty 226 523,50 złotych, ponad orzeczoną przez Sąd I instancji byłoby równoznaczne z nieuzasadnionym wzbogaceniem się wnioskodawcy, przekraczałoby w sposób istotny rozmiar krzywdy przez niego doznanej. Zupełnie chybionym argumentem, który miał według apelującej świadczyć
o największej krzywdzie doznanej przez wnioskodawcę, było odwołanie się do przytoczonego przez M. J. faktu, że nigdy nie był z żoną
i dziećmi na wczasach, wakacjach. Rzecz bowiem w tym, że na podstawie zeznań wnioskodawcy nie można stwierdzić, by powyższy fakt wynikał
z pozbawienia go wolności. M. J. wiązał go bowiem z brakiem pieniędzy i prowadzoną aktywną działalnością niepodległościową (k. 98).

Mając na uwadze, że apelująca nie przytoczyła argumentów, które przemawiałyby za podwyższeniem kwoty zadośćuczynienia, powyżej orzeczonej przez Sąd odwoławczy, utrzymano w mocy zaskarżony wyrok
w pozostałej części.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy M. J.:

1.  dalszej kwoty w wysokości 226 523,50 zł, tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez M. J. na skutek niesłusznego pozbawienia wolności w okresie od dnia 2 września 1982 roku do dnia 22 października 1982 roku w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

2.  kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych od Skarbu Państwa.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek w pkt 1. częściowo zasadny, z powodów wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia. Wniosek w pkt 2. zasadny w świetle artykułu 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

brak

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części, a więc nie objętej zmianą zawartą w pkt I.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

W pozostałym zakresie, a więc poza tym, w którym apelacja została częściowo uwzględniona - brak zasadności przedstawionych zarzutów; brak okoliczności, które należałoby uwzględnić z urzędu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1I. Zmieniono zaskarżony wyrok w ten sposób, że ponad zasądzoną w punkcie 1. tytułem zadośćuczynienia kwotę 40 000 złotych, zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz M. J. dalszą kwotę 10 000 (dziesięciu tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 5 stycznia 2021 roku.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody zmiany zostały przedstawione we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III. i IV.

Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego obciążono kosztami postępowania odwoławczego Skarb Państwa i zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz M. J., uwzględniając treść wniosku pełnomocnika wnioskodawcy i mając na uwadze przepisy art. 22 ⁵ ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017r., poz. 1870 i 2400 oraz z 2018 r. poz. 138) w zw. z § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265), kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych z tytułu zwrotu kosztów reprezentacji przez pełnomocnika w postępowaniu przed Sądem II instancji.

1PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie z pkt 3 wyroku, oddalającego
w pozostałej części, tj. ponad kwotę 40 000 zł, wniosek o zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez M. J.

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana