Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2010 r.

Sąd Apelacyjny w (...) – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Małgorzata Idasiak-Grodzińska (spr.)
Sędziowie:	SA Arina Perkowska SA Maria Sokołowska
Protokolant:	st. sekr. sąd. Justyna Stankiewicz

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2010 r. w (...) na rozprawie

sprawy z powództwa J. (1)

przeciwko M. E. (1) i Skarbowi Państwa - Sądowi Okręgowemu w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 29 stycznia 2010 r. sygn. akt I C 1182/09

I.  prostuje oczywistą omyłkę pisarską w rubrum zaskarżonego wyroku w zakresie nazwiska pozwanego w ten sposób, że w miejsce słowa: (...) wpisać słowo: (...);

II.  oddala apelację;

III.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt I ACa 881/10

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29.01.2010r Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił powództwo J. (1) przeciwko M. E. (1) i Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w (...) o zasądzenie kwoty po 45.000 zł i o zasądzenie od pozwanych kwoty 25.000 zł (solidarnie) na cel społeczny tytułem naruszenia dóbr osobistych powoda, potem zaś wnosił o zasądzenie od każdego z pozwanych kwoty po 79.000 zł (k.100-101).

Żądanie wobec Skarbu Państwa powód uzasadniał poprzez formułowany zarzut przewlekłości postępowania w sprawie VIII Uo (...) i zarzut naruszenia zasad etyki zawodu funkcjonariusza publicznego i przepisów powszechnie obowiązujących powołując się na art. 417 kc i art. 16 ustawy z dnia 17.06.2004ro skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Roszczenie wobec M.E. uzasadniał powód twierdząc, że pozwany ten, w czasie składania zeznań w sprawie VIII K (...) na rozprawie w dniu 16.04.2008r. naruszył dobra osobiste powoda – dobre imię i godność stwierdzając, że „powód jest chory psychicznie i bełkoce; nie wie co mówi z uwagi na to, że bełkoce; zażywa leki i przez to jest psychicznie chory”.

Ponadto pozwany podczas rozprawy cynicznie się uśmiechał i używał słów zniesławiających uczestników postępowania.

Powód wskazywał, że te zachowania obu pozwanych wywołały u niego rozstrój zdrowia w postaci nadciśnienia, zawrotów i bóli głowy, żołądka i wątroby i depresję, przez co był zmuszony do zażywania leków.

Pozwani wnosili o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód J. (1) wystąpił do Sądu Okręgowego w (...) – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem złożenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o przyznanie powodowi renty z tytułu niezdolności do pracy. Postanowieniem Sądu Okręgowego w (...) z dnia 23 listopada 2006r. wniosek ten został odrzucony z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej na tym etapie postępowania. W dniu 12 grudnia 2006r. powód złożył zażalenie na to postanowienie. Zarządzeniem z dnia 15 grudnia 2006r., doręczonym mu 23 grudnia 2006r. został zobowiązany do uzupełnienia jego braków formalnych poprzez uiszczenie opłaty w kwocie 30 zł. W dniu 27 grudnia 2006r. powód złożył wniosek o zwolnienie od opłaty. Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2007r. Sąd Okręgowy w (...) w punkcie 1 odrzucił zażalenie powoda na postanowienie z dnia 23 listopada 2006r. oraz w punkcie 2 oddalił jego wniosek o zwolnienie od uiszczenia opłaty podstawowej w kwocie 30 zł. Na to postanowienie powód złożył zażalenie, w wyniku którego Sąd Apelacyjny w (...) postanowieniem z dnia 15 marca 2007r. (sygn. akt III AUz (...)) uchylił zaskarżone postanowienie w punkcie 1., a w punkcie 2. oddalił zażalenie w pozostałej części. Zarządzeniem z dnia 22 sierpnia 2007r. powód został wezwany w trybie art. 370 k.p.c. do uiszczenia opłaty od zażalenia. W dniu 11 września 2007r. złożył wniosek o zwolnienie od obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej. Wniosek ten został odrzucony postanowieniem Sądu Okręgowego w (...) z dnia 17 września 2007r. Zażalenie na to postanowienie zostało następnie odrzucone postanowieniem tegoż Sądu z dnia 12 października 2007r. Na to postanowienie powód złożył zażalenie, które zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 30 listopada 2007r.

Na rozprawie w dniu 19 maja 2008r. toczącej się przed Sądem Rejonowym (...) w (...) w sprawie o sygn. VIIIK (...) z oskarżenia prywatnego powoda przeciwko G. S. (pozwany), a w tamtej sprawie świadek, M. E. (1) w trakcie swobodnej wypowiedzi zeznał na temat powoda, że „panJ. (1)często chodzi do dyrektora oddziału. Po każdym takim powrocie pan J. (1) był zdenerwowany, często zażywał leki psychotropowe”, natomiast na pytanie pełnomocnika powoda zeznał, iż „pan J. (1) jak jest zdenerwowany to bełkoce i mało kto może go zrozumieć, a jak ochłonie i zażyje leki to nie wraca do tematu. Chodziło o to, że on mówi niewyraźnie”.

Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych dokonał na podstawie akt postępowań Sądu Okręgowego w (...) VIII Uo (...) oraz Sądu Rejonowego w (...) (...) w (...), (...) (...) (...). Sąd ten oddalił pozostałe wnioski dowodowe powoda o przesłuchanie świadków, powołanie biegłych lekarzy uznając, że nie wystąpiły przesłanki uzasadniające badanie tych okoliczności, skoro nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu.

Sąd Okręgowy oddalił powództwo uznając, że w stosunku do żadnego z pozwanych nie zachodzą podstawy dla przypisania im bezprawności działania w rozumieniu przesłanek z art. 23, 24 kc i art. 448 kc.

W sporze o naruszenie dóbr osobistych powód po myśli art. 6 kc ma obowiązek wykazania niezgodnego z prawem działania lub zaniechania pozwanych, szkody jaką poniósł na skutek takiego działania i związku przyczynowego między bezprawnym zachowaniem pozwanych, a zaistniałą szkodą. Brak dowodu zaistnienia jakiejkolwiek z tych przesłanek skutkuje oddaleniem powództwa i czyni zbędnym prowadzenie ustaleń oraz dowodzenie istnienia pozostałych.

W ocenie Sądu meriti powód nie wykazał istnienia po stronie pozwanych działania (lub zaniechania) niezgodnego z prawem (bezprawnego).

Jeśli idzie o działania pozwanego Skarbu Państwa, to nie można uznać je za niezgodne z prawem, tu z art. 16 ustawy z 17.06.2004r o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, bowiem z akt VIII Uo (...) nie wynika, by miała miejsce przewlekłość postępowania, gdyż wszystkie czynności podejmowano niezwłocznie. Stosowna skarga w tym przedmiocie została odrzucona przez Sąd Apelacyjny.

W odniesieniu do roszczeń skierowanych przeciwko pozwanemu M. E., w ocenie Sądu meriti, brak było podstaw faktycznych do przyjęcia, że w znaczeniu obiektywnie uzasadnionych ocen zachowania i reakcji ludzkich, można wypowiedzi tego pozwanego o powodzie zakwalifikować jako wypowiedzi naruszających jego dobre imię, cześć czy godność. Zapis protokołu rozprawy prowadzi bowiem do wniosku, że pozwany wypowiadał się o powodzie w sposób bardzo oględny i wyważony, a informacja o zażywaniu leków czy o bełkocącej mowie powoda w momencie jego zdenerwowania, z pewnością nie może być odczytana jako pejoratywna czy dyskredytująca powoda.

W tej sytuacji, skoro brak było podstawowej przesłanki niezbędnej do zaistnienia możliwości udzielenia poszkodowanemu ochrony prawnej w zakresie dóbr osobistych, tj. bezprawności działania Skarbu Państwa i braku działania noszącego cechy naruszenia dóbr osobistych w wypowiedzi pozwanego M. E., Sąd zaniechał dalszego procedowania i oddalił roszczenia powoda jako bezzasadne.

O kosztach Sąd orzekł po myśli art. 102 kpc.

Apelację od tego orzeczenia wniósł powód.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

-

naruszenie art. 117 § 4 kpc i art. 217 kpc przez oddalenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i oddalenie wniosków dowodowych powoda,

-

naruszenie art. 233 kpc przez dokonanie swobodnej oceny dowodów,

-

naruszenie art. 417 kc w zw. z art. 14 i 16 ustawy z 17.06.2004r. o naruszeniu prawa strony /.../ oraz art. 23 i 24 kc przez uznanie, że w sprawie brak jest odpowiedzialności deliktowej pozwanych.

Wskazując na te zarzuty powód wnosił o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o uwzględnienie i przeprowadzenie wszystkich wniosków dowodowych zgłoszonych przez powoda.

Pozwany Skarb Państwa wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna i podlega oddaleniu, bowiem żaden z zarzutów apelacyjnych odnoszących się do naruszeń prawa procesowego i prawa materialnego nie zasługiwał na uwzględnienie.

Nie można podzielić stanowiska powoda, że doszło do naruszenia przez Sąd I instancji procedury, z uwagi na oddalenie wniosku powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, skoro postanowienie to z dnia 21.10.2009r. na skutek zażalenia powoda znalazło się w sferze rozpoznania Sądu Apelacyjnego, który oddalił zażalenie powoda jako bezzasadne postanowieniem z 9.12.2009r. w sprawie I ACz 1700/09.

Nie sposób też podzielić zarzutów o naruszeniu przez Sąd meriti art. 233 i 217 kpc, bowiem przedmiotem dowodu są tylko te fakty, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy – art. 227 kpc. W niniejszym postępowaniu, jak trafnie uznał Sąd meriti, rzeczą powoda było wykazanie, że pozwani poprzez swoje działania naruszyli dobra osobiste powoda, a pomiędzy tymi działaniami a wykazaną szkodą jest związek przyczynowy adekwatny.

Postępowanie dowodowe w postaci zbadania dokumentów znajdujących się w aktach spraw sądowych VIII Uo (...) oraz (...) (...)wykazało, że działania – zachowania obu pozwanych nie były bezprawne i nie naruszono dóbr osobistych powoda.

Prawidłowo zostało ustalone, że w sprawie VIII Uo (...) nie stwierdza się przewlekłości postępowania a ponadto, że Sąd Apelacyjny umorzył postępowanie wywołane skargą powoda na przewlekłość tego postępowania w sprawie IIIS (...) (postanowienie z 24.04.2008r.). Rozpoznając skargę w tej sprawie Sąd Apelacyjny ustalił, że skargę wniesiono po wydaniu przez Sąd Okręgowy postanowienia z 17.09.2007r, a prawomocne postanowienie Sądu Apelacyjnego z 30.11.2007r. doprowadziło do ostatecznego zakończenia postępowania w sprawie VIII Uo (...), a to z kolei skutkuje oceną, że skarga nie dotyczy trwającego postępowania, a zatem należało postępowanie skargowe umorzyć jako bezprzedmiotowe.

Dłuższy bieg tej sprawy był wywołany li tylko aktywnością procesową powoda, który składał rozliczne wnioski i środki zaskarżenia orzeczeń „wpadkowych” – pobocznych, co z kolei obligowało sąd do ich rozpoznania i wpłynęło na przedłużenie się rozpoznania sprawy głównej. Jednakże nie była to przewlekłość wywołana przez nieterminowość czynności sądu, a zatem nie można mówić o bezprawności działań pozwanego Skarbu Państwa. Brak tej przesłanki niweczy możliwość uwzględnienia roszczeń powoda, a zatem prowadzenie dalszego procesu w celu ustalenia stanu zdrowia powoda nie było celowe, gdyż pozostawało bez wpływu na ocenę o bezzasadności powództwa.

Wskazać też należy, iż z roszczeniem odszkodowawczym opartym na normie art. 15 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony /.../, można wystąpić, gdy skarga strony została uwzględniona w tym odrębnym postępowaniu.

Strona, która nie wnosiła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 w/w ustawy (Dz.U. 2004.179.1843), może dochodzić na podstawie art. 417 kc naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy (art. 16 ustawy o przewlekł.).

W niniejszej sprawie i ta przesłanka nie zachodzi, bowiem powód wnosił skargę na przewlekłość w sprawie VIII Uo (...), którą rozpoznano w sprawie IIIS (...). Zatem i co do zasady powództwo podlegało oddaleniu.

Podobnie prawidłowo ocenił Sąd dowody wynikające z akt VIIIK (...) czyniąc swe ustalenia i rozważania w zgodzie z obowiązkiem swobodnej acz nie dowolnej oceny dowodów, a więc w poszanowaniu dyrektyw z art. 233 § 1 kpc. Wypowiedzi pozwanego M. E. w żadnym momencie nie były znieważające czy zniesławiające powoda, a wręcz przeciwnie nosiły cechy wyważonej i oszczędnej w ocenach relacji świadka, który przedstawił swoje spostrzeżenia o faktach i nie formułował opinii, ani negatywnej ani pozytywnej o osobie powoda czy o jego zachowaniu lub cechach charakteru. Nie naruszył zatem żadnych dóbr osobistych powoda, a taka konstatacja Sądu meriti i Sądu Apelacyjnego opiera się o miernik obiektywnej oceny słów, postaw i zachowań ludzkich przez pryzmat możliwych do uwzględnienia odczuć personalnych w sferze dóbr osobistych, takich jak godność, cześć czy dobre imię.

Reasumując Sąd Apelacyjny uznał, że wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku jest prawidłowy, bowiem znajduje oparcie w stanie faktycznym i przepisach prawa przywołanych przez Sąd, zaś apelacja powoda podlegała oddaleniu jako bezpodstawna po myśli art. 385 kpc.

O kosztach orzeczono według zasad ogólnych, tj. na podstawie art. 98 i 108 kpc, bowiem powód nie może liczyć na dobrodziejstwo nieobciążania go kosztami procesu, które ustawodawca w ramach wyjątku przewidział w art. 102 kpc dla sytuacji szczególnych, gdy strona przegrywająca, z uwagi na swoją specyficzną sytuację osobistą, nie powinna ponosić kosztów procesu. Taka wyjątkowość może zachodzić wówczas, gdy pomimo oddalenia powództwa strona miała prawo pozostawać w usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu o słuszności swoich roszczeń i konieczności ich dochodzenia przed sądem.

Tego typu przesłanka ustawowa z pewnością nie zachodzi w niniejszej sprawie, a zatem należało powoda obciążyć kosztami profesjonalnego zastępstwa procesowego świadczonego przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa.