Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Ewa Tomaszewska
Sędziowie:	SA Małgorzata Zwierzyńska (spr.) SO del. Agnieszka Mankiewicz
Protokolant:	sekr. sądowy Agnieszka Kisicka

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) (...) F. S. w W.

przeciwko A. M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 31 sierpnia 2015 r. sygn. akt XV C 218/14

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego.

SSO del. Agnieszka Mankiewicz SSA Ewa Tomaszewska SSA Małgorzata Zwierzyńska

Sygn. akt I ACa 185/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził od pozwanej A. M. na rzecz powoda (...) 1 F. S. z siedzibą w W. kwotę 318.149,69 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12 marca 2005 r. do dnia zapłaty (punkt pierwszy)
oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 15.908 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 29 września 2006 r. pomiędzy (...) Bank (...) S.A. w W. a pozwaną A. M. została zawarta umowa kredytu hipotecznego W. K. hipoteczny nr (...)

Kwota kredytu wyniosła 231.300 zł. Kredyt został oprocentowany według zmiennej stopy oprocentowania w stosunku rocznym, której wysokość była ustalana w dniu rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej jako suma stawki referencyjnej i stałej marży. W dniu zawarcia umowy stawka referencyjna wynosiła 4,2 %, marża (...),13 %, a oprocentowanie kredytu 5,3300% w stosunku rocznym. Rzeczywista roczna stopa procentowa kredytu wynosiła 5,72%. Okres kredytowana ustalono do 1.09.2036 r.

Za każdy dzień kalendarzowy w okresie utrzymywania się zadłużenia przeterminowanego z tytułu kredytu (...) Bank (...) S.A. pobiera odsetki według obowiązującej w tym okresie zmiennej stopy oprocentowana dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych, po upływie okresu wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wymagalności, zwanej dalej stopą procentową dla kredytów przeterminowanych, ustalaną w uchwale zarządu (...) S.A. Stopa procentowa dla kredytów przeterminowanych nie może być wyższa niż czterokrotność kredytu lombardowego NBP. Zmiana stopy procentowej uzależniona jest od zmiany stopy kredytu lombardowego NBP (§19 ust.4 umowy).

W §23 umowy kredytu hipotecznego postanowiono, iż (...) S.A. może wypowiedzieć umowę w przypadku niedokonania spłaty dwóch kolejnych spłat w terminach.

Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia kredytobiorcy.

(...) Bank (...) S.A. w W. w związku z powstaniem zaległości pismem z dnia 3 czerwca 2011 r. wezwała pozwaną do zapłaty, a w przypadku niedokonana wpłaty należności w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma wypowiedział umowę w zakresie warunków spłaty, co oznacza obowiązek spłaty całej kwoty zadłużenia w terminie wypowiedzenia, który wynosi 30 dni. Pismo powyższe doręczono pozwanej w dniu 21 czerwca 2011 r.

(...) Bank (...) S.A. w W. wobec braku spłaty zaległości wezwała pozwaną do zapłaty, a następnie wystawiła przeciwko pozwanej bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) z dnia 22 listopada 2011 r., w którym wskazano, iż na wymagalne zadłużenie składa się należność główna w wysokości 219.654,34 zł, odsetki za okres 1 grudnia 2010 r. – 21 listopada 2011 r. w wysokości 20.734,71 zł, koszty w wysokości 1,67 zł. Dalsze odsetki w wysokości od dnia 22 listopada 2011 r. do dnia całkowitej spłaty należności głównej były naliczane od kwoty 219.654,34 zł według zmiennego oprocentowania według zmiennej stopy oprocentowania w Banku (...) dla kredytów postawionych w stan natychmiastowej wymagalności.

Postanowieniem z dnia 3 stycznia 2012 r. Sąd Rejonowy w Wejherowie nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...)

Postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko pozwanej na podstawie tego tytułu wykonawczego zostało umorzone przez Komornika przy Sądzie Rejonowym w Szubinie A. G. postanowieniem z dnia 12 grudnia 2012 r. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

(...) S.A. V. (...) w ramach generalnej umowy ubezpieczenia kredytów hipotecznych z kredytowanym wkładem własnym wypłaciło na rzecz (...) Banku (...) S.A. odszkodowanie w kwocie 14.618,05 zł dotyczące kredytu W. K. nr (...) z dnia 29.09.2006 r. udzielonego A. M..

Umową sprzedaży wierzytelności z dnia 20 czerwca .2013 r. (...) Bank (...) S.A. w W. dokonała na rzecz powoda przelewu wierzytelności wynikającej z umowy o kredyt mieszkaniowy W. K. zawartej w dniu 29 września 2006 r. z A. M. nr (...), z którego należność główna wyniosła 205.6000 zł, odsetki 96.603,55 zł, a koszty 1.007,75 zł. O powyższym powiadomiła pozwaną pismem z dnia 17 lipca 2013 r.

Powód pismem z dnia 18 lipca 2013 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 304.895,53 zł.

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zgromadzone w sprawie dokumenty nie znajdując podstaw do ich kwestionowania ich wiarygodności, a których autentyczność nie była także zaprzeczana przez strony. Sąd ten oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw księgowości ze względu na nieuiszczenie przez pozwaną zaliczki na koszty opinii biegłego. Sad Okręgowy nadto podkreślił, że powód przedłożył zestawienie wpłat dokonanych przez pozwaną i sposób ich rozliczenia, wskazał też sposób obliczenia odsetek.

W ocenie Sądu pierwszej instancji powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity, Dz.U. z 2012, poz. 1376) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Powód wykazał istnienie wierzytelności i jej przeniesienie przez (...) Bank (...) S.A. na powoda składając umowę kredytu z dnia 29 września 2006 r. oraz umowę przelewu wierzytelności z dnia 20 czerwca 2013 r.

Za niezasadne Sąd a quo uznał zarzuty pozwanej o ponownym orzekaniu co do tej samej wierzytelności, a w konsekwencji istnienia powagi rzeczy osądzonej i konieczności odrzucenia pozwu. Bankowy tytuł egzekucyjny nie ma bowiem mocy orzeczenia sądowego i nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej, lecz jest dokumentem, który po nadaniu przez Sąd klauzuli wykonalności uprawnia jedynie bank do prowadzenia na jego podstawie egzekucji.

Przepisy art. 96-97 Prawa bankowego z 1997 r. stanowią lex specialis w stosunku do art. 788 § 1 k.p.c. W konsekwencji, na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego może być prowadzona jedynie egzekucja wierzytelności bankowej i tylko na rzecz banku, po nadaniu na jego rzecz sądowej klauzuli wykonalności. Niedopuszczalne jest nadanie na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. klauzuli wykonalności na rzecz niebędącego bankiem nabywcy wierzytelności objętej bankowym tytułem egzekucyjnym, także po zaopatrzeniu go w sądową klauzulę wykonalności .

Sąd Okręgowy przypomniał ponadto, że na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2015 r. w sprawie P 45/12 art.97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128) został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i traci moc obowiązującą z dniem 1 sierpnia 2016 r.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodzi powaga rzeczy osądzonej, a powód jako nabywca wierzytelności nie będący bankiem, aby móc egzekwować świadczenie od pozwanej , musiał wystąpić na drogę sądową z pozwem o zapłatę i uzyskać w ten sposób tytuł wykonawczy.

Powód wykazał wysokość dochodzonej należności, wskazał bowiem, jakie należności składają się na kwotę dochodzoną pozwem. Odsetki ustawowe powód wyliczył za okres od dnia, w którym umowa przelewu wierzytelności stała się skuteczna do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu. Wyjaśnił, co składa się na kwotę kosztów w wysokości 1.007,75 zł oraz w jaki sposób zostały wyliczone odsetki umowne przez bank będący zbywcą wierzytelności.

Wysokość odsetek z tytułu nieterminowej spłaty kredytu została określona w §19 umowy kredytowej, zgodnie z którym za każdy dzień kalendarzowy w okresie utrzymywania się zadłużenia przeterminowanego z tytułu kredytu (...) S.A. pobiera odsetki według obowiązującej w tym okresie zmiennej stopy oprocentowana dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych, po upływie okresu wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wymagalności, zwanej dalej stopą procentową dla kredytów przeterminowanych, ustalaną w uchwale zarządu (...) S.A. Stopa procentowa dla kredytów przeterminowanych nie może być wyższa niż czterokrotność kredytu lombardowego NBP. Zmiana stopy procentowej uzależniona jest od zmiany stopy kredytu lombardowego NBP.

Powód wskazał, w jakiej wysokości odsetki od zadłużenia pozwanej były liczone za poszczególne okresy, w których utrzymywało się jej zadłużenie, a wskazane przez powoda stawki odsetek karnych nie przekraczały czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP.

Powód przedłożył także wykaz wszystkich wpłat dokonanych przez pozwaną na poczet umowy kredytu, ze wskazaniem daty wpłaty i sposobu jej zaliczenia na poczet odsetek czy kapitału. Przy obliczaniu zadłużenia pozwanej uwzględniono wpłatę w wysokości 14.618,05 zł, która została dokonana na rzecz banku kredytującego przez (...) S.A. V. (...) w ramach generalnej umowy ubezpieczenia kredytów hipotecznych z kredytowanym wkładem własnym.

Dalej Sąd Okręgowy uznał, iż wbrew zarzutom pozwanej, powód nie złamał zakazu anatocyzmu. Zgodnie z art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe (art. 482 § 2 k.c.). Powód dochodzi odsetek od odsetek tylko od dnia wniesienia pozwu, a zatem nie postępuje wbrew zakazowi anatocyzmu.

Bezzasadny był także podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia, gdyż trzyletni okres przedawnienia nie upłynął w dniu wniesienia pozwu. Umowa kredytu w razie braku spłaty przewidywała 30-dniowy termin wypowiedzenia (§23) od dnia doręczenia kredytobiorcy wypowiedzenia umowy. (...) Bank (...) S.A. wypowiedziała pozwanej umowę kredytu pismem z dnia 3 czerwca 2011 r., w którym wskazano, iż wypowiedzenie umowy następuje w razie niedokonania spłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma. Pismo z dnia 3 czerwca 2011 r. zostało doręczone pozwanej w dniu 21 czerwca 2011 r. (k.62). Pozwana nie spłaciła zaległości w terminie do dnia 28 czerwca 2011 r., a 30 -dniowy termin wypowiedzenia umowy upłynął w dniu 28 lipca 2011 r., kiedy to roszczenie stało się wymagalne. Pozew został wniesiony w dniu 20 stycznia 2014 r. zatem przez upływem trzyletniego terminu liczonego od dnia wymagalności roszczenia.

Sąd pierwszej instancji wskazał również, iż (...) Bank (...) S.A. w dniu 22 listopada 2011 r. wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko pozwanej, a w dniu 30 listopada 2011 r. zwróciła się z wnioskiem do Sądu Rejonowego w Wejherowie o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, następnie w dniu 7 lutego 2012 r. złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanej. Postępowanie zostało jednak umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji postanowieniem Komornika Sądowego z dnia 12 grudnia 2012 r.

Sąd a quo powołał się na stanowisko wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego, iż złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu jako czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia (art.123§1 pkt 1 k.c.) przerywa bieg przedawnienia stwierdzonego tym tytułem. Przerwa biegu przedawnienia trwa do uwzględnienia przez Sąd wniosku o nadanie klauzuli wykonalności, zwłaszcza że postanowienie sądu w tym przedmiocie jest skuteczne z momentem jego wydania .

W konsekwencji w rozpoznawanej sprawie złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności w dniu 30 listopada 2011 r. bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerwało bieg terminu przedawnienia. Od wydania przez Sąd Rejonowy w Wejherowie postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności w dniu 3 stycznia 2012 r. termin przedawnienia zaczął biec na nowo. Został on jednak przerwany przez złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w dniu 7 lutego 2012 r., które następnie zostało umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji w dniu 12 grudnia 2012 r.

Pozwana nie przedłożyła jakiegokolwiek dowodu, aby spłaciła kredyt w większym zakresie niż wynika to z rozliczenia przedłożonego przez powoda.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na mocy 509 k.c., art.69 ust.1 ustawy Prawo bankowe uwzględnił powództwo, a o kosztach procesu orzekł na mocy art. 98§1 i 3 k.p.c., art. 108§1 k.p.c. oraz § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013, poz. 490) zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku , to jest art. 207 § 3,6 i 7 k.p.c. oraz art. 217 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie przez Sąd pierwszej instancji wydania zarządzenia o zwrocie pism przygotowawczych pełnomocnika powoda z dnia 10 kwietnia 2014 r. i z dnia 9 czerwca 2014 r. i dopuszczenie dowodu z dokumentów załączonych do pisma z dnia 10 kwietnia 2014 r., podczas gdy pełnomocnik powoda złożył te pisma wraz z dodatkowymi dokumentami bez wydania postanowienia Sądu w trybie art. 207 § 3 k.p.c. , wnioskował o dopuszczenie dowodu z tych dokumentów i nie wykazał, dlaczego nie złożył tych dokumentów w pozwie bez swojej winy lub że występują inne wyjątkowe okoliczności, podczas gdy Sąd pierwszej instancji winien był zarządzić zwrot tych pism na podstawie art. 207 § 7 k.p.c. oraz oddalić wniosek dowodowy powoda z uwagi na uchybienie przez powoda przepisom o prekluzji dowodowej;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że powód udowodnił wysokość roszczenia, podczas gdy powód nie udowodnił, jaka była wysokość całego zadłużenia, w jaki sposób wyliczono wysokość odsetek na dzień cesji, jaka była wysokość odsetek umownych od zadłużenia przeterminowanego ustalanych na mocy uchwały zarządu Banku (...) S.A. zgodnie z § 19 ust. 4 umowy kredytowej i wskutek tego powództwo wino w całości zostać oddalone jako nieudowodnione;

3.  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 385 ^{( 1 )} § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że pozwaną wiązał z (...) S.A. zapis § 19 ust. 4 umowy kredytowej, na mocy którego strony ustaliły, że wysokość odsetek od zadłużenia przeterminowanego będzie ustalana jednostronną uchwałą Zarządu Banku (...) S.A. , na co pozwana nie maiła żadnego wpływu, co kształtuje jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy i jest niedozwolonym postanowieniem umownym i jako takie nie wiąże pozwanej.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na je rzecz kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Przed oceną poszczególnych zarzutów apelacyjnych Sąd Odwoławczy wskazuje, że podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, i czyni je podstawą własnego rozstrzygnięcia, co w takim wypadku nie wymaga ich ponownego przytaczania.

Tym samym za chybiony uznaje zarzut sprzeczności tych ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego, co zostanie szerzej omówione w dalszej części rozważań. W tym natomiast miejscu należ wskazać, że materiał dowodowy w zakresie, w jakim obejmuje dokumenty złożone wraz z pismem procesowym powoda z dnia 10 kwietnia 2014 r. i z dnia 9 czerwca 2014 r. (k. 26 -81 oraz k. 115-118) został zgromadzony przez Sąd pierwszej instancji bez uchybienia przepisom postępowania art. 207 § 3 , 6 i 7 k.p.c., co zarzuca skarżąca w pierwszym punkcie zarzutów apelacyjnych.

Wbrew twierdzeniom apelującej, Przewodniczący wyznaczając w dniu 18 kwietnia 2014 r. pierwszy termin posiedzenia na dzień 23 czerwca 2014 r. wydał jednocześnie zarządzenie na podstawie art. 207 § 3 k.p.c. zobowiązujące powoda do złożenia pisma przygotowawczego uznając jednocześnie, że pismo takowe wpłynęło w dniu 18 kwietnia 2014 r. (k. 84). Pismo, które w tej dacie wpłynęło do sądu, to właśnie pismo z dnia 10 kwietnia 2014 r. wraz z załączonymi do niego dokumentami, a powód w piśmie tym wnosił o wyrażenie zgodny w trybie art. 207 § 3 k.p.c. na złożenie pisma przygotowawczego.

Jeśli chodzi natomiast o pismo z dnia 9 czerwca 2014 r.(k. 112) , to stanowiło ono wykonanie zobowiązania Sądu z dnia 26 maja 2014 r. ( k.100) w związku z treścią odpowiedzi na pozew i zawartym w niej wnioskiem (w punkcie dziewiątym). Zatem i w tym wypadku jest to pismo przygotowawcze stron, na złożenie którego powód uzyskał zezwolenie Sądu meriti.

Nie ma przy tym racji skarżąca twierdząc, iż w piśmie z dnia 9 czerwca 2014 r. strona powodowa w sposób szerszy udzielała odpowiedzi na zobowiązanie Sądu (k. 100) , gdyż w piśmie tym strona powodowa przedstawiła także dalsze uzasadnienie wysokości dochodzonego roszczenia, w tym wyliczyła wysokość odsetek umownych za opóźnienie. Pomija bowiem skarżąca, że punkt czwarty wspomnianego zobowiązania Sądu wprost obliguje powoda do przedstawienia dokumentu wykazującego szczegółowo wyliczenie kwoty dochodzonej pozwem, z uwzględnieniem wpłat zarachowanych na poczet umowy kredytowej. Tym samym powód przedstawiając rozliczenie wpłat dokonywanych przez pozwaną (k. 116) oraz wskazując stopę odsetek umownych od zadłużenia przeterminowanego (k. 114) nie wykroczył poza zobowiązania Sądu.

Nie można przy tym zdaniem Sądu Odwoławczego potraktować twierdzeń powoda zawartych w piśmie z dnia 9 czerwca 2014 r. jako spóźnionych , gdyż stanowiły one reakcję na argumentację podniesioną w odpowiedzi na pozew.

W konsekwencji nie sposób zgodzić się z wywodami apelującej, jakoby zachodziły podstawy do zwrotu tych pism na podstawie art. 207 § 7 k.p.c.

Warto przy tym odwołać się do poglądu Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z dnia 4 grudnia 2105 r. (I CSK 928/14, LEX nr 1973553), zgodnie z którym przy wykładni art. 207 § 6 k.p.c. trzeba mieć na względzie treść art. 217 § 1 k.p.c. dającego prawo stronie do przytaczania okoliczności faktycznych i dowodów na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy. W tym świetle art. 207 § 6 k.p.c. stanowi wyjątek od ogólnej zasady, co powoduje, że należy go stosować wyłącznie w ściśle określonych wypadkach, których dotyczy. Przepisy procesowe nie nakładają na powoda obowiązku, na etapie wniesienia pozwu, przewidywania hipotetycznych sposobów obrony strony przeciwnej i zgłaszania dowodów "na wszelki wypadek".

Stanowisko to koreluje także z wcześniejszym poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym na tle dawnych przepisów regulujących postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych, że twierdzenia zgłaszane dopiero w toku postępowania, ale stanowiące rozwinięcie i sprecyzowanie twierdzeń przedstawionych w pozwie i będące adekwatną reakcją na sposób obrony pozwanego, w zasadzie nie mogły być uznane za spóźnione w rozumieniu dawnego art. 479 ^{( 12)} § 1 k.p.c. (wyrok z dnia 14 marca 2013 r., I CSK 377/12, LEX nr 1318293).

Co do zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, to wskazać należy, że skarżąca łączy go w istocie tylko z kwestią wysokości odsetek umownych od zadłużenia przeterminowanego, w szczególności z uwagi na nieprzedłożenie przez stronę powodową uchwał zarządu banku , które zgodnie z § 19 ust. 4 umowy kredytowej określały stawkę tych odsetek.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, że strona powodowa wykazała prawidłowość wyliczenia zadłużenia pozwanej z tytułu umowy kredytowej; nie podważa tego fakt, iż powód w piśmie z dnia 9 czerwca 2014 r. poprzestał na złożeniu do akt sprawy informacji o stawce odsetek za poszczególne okresy (k. 114). Strona pozwana w reakcji na powyższe pismo, w piśmie z dnia 27 sierpnia 2014 r. w żaden sposób do niego się nie ustosunkowała, stwierdzając jedynie ogólnikowo, że podtrzymuje stanowisko z odpowiedzi na pozew (aczkolwiek trzeba dostrzec, że w odpowiedzi na pozew podnosiła kwestię stopy odsetek umownych od zadłużenia przeterminowanego). Jednakże w piśmie z dnia 27 sierpnia 2014 r., po zapoznaniu się ze stanowiskiem powoda wyrażonym w piśmie z dnia 9 czerwca 2014 r., pozwana domagała się uzupełnienia postępowania wyłącznie o informację od ubezpieczyciela w przedmiocie wysokości wypłaconego odszkodowania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Odwoławczy miał prawo uznać za wyjaśnioną kwestię stopy odsetek od zadłużenia przeterminowanego nie tylko w świetle wyżej przedstawionych, podejmowanych przez nią działań w procesie, ale również mając na uwadze brak jej aktywności procesowej, kiedy to wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego został oddalony, a pozwana nie zgłosiła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. od postanowienia sądu orzekającego z dnia 20 kwietnia 2015 r. (k. 221). W przypadku konstruktywnych zastrzeżeń pozwanej co do wysokości kwoty dochodzonej pozwem, wszelkie ewentualne wątpliwości związane z prawidłowością wyliczenia jej zadłużenia, mogłyby być wyjaśnione przez biegłego. Biegły sporządzając opinię wydawałby ją bowiem na podstawie dokumentacji źródłowej, w tym także uchwał zarządu banku określających stopę odsetek od zadłużenia przeterminowanego. Skoro jednak pozwana nie uiściła zaliczki na ten cel i nie zgłosiła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c., to tym samym nie ma podstaw, aby obecnie zasadnie kwestionować prawidłowość wyliczeń przedstawionych przez powoda.

Stawiając taką tezę należy także mieć na uwadze postawę przedprocesową pozwanej, która ani po otrzymaniu pisma z dnia 3 czerwca 2011 r. (k. 60), ani po otrzymaniu wezwania do zapłaty z dnia 12 września 2011 r. (k. 64) nie podnosiła w relacji z bankiem kredytującym, że wysokość zadłużenia została nieprawidłowo wyliczona. Pozwana pozostawała bierna otrzymując korespondencję z banku, bierna była również w toku postępowania egzekucyjnego, kiedy to nie przeczyła zdarzeniom, na których oparto nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Tym samym jej obecne twierdzenia, dotyczące stopy odsetek karnych należy uznać za wyraz przyjętej taktyki procesowej, a na jej ocenę nie może pozostać bez wpływu i to, iż pozwana nigdy nie twierdziła, że stopa tych odsetek kształtowała się inaczej niż przedstawił to powód we wspomnianym piśmie z dnia 9 czerwca 2014 r.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 385 ^{( 1 )} § 1 k.c. podniesionego po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym Sąd Odwoławczy wskazuje, że jest on związany ze sferą prawidłowości zastosowania prawa materialnego, a do zarzutów prawnych wyrażony w art. 381 k.p.c. zakaz przytaczania nowych faktów i dowodów się nie odnosi.

Zdaniem Sądu Odwoławczego, należy sięgnąć per analogiam do poglądów doktryny na tle dopuszczalności podniesienia zarzutu przedawnienia po raz pierwszy dopiero w postępowaniu apelacyjnym. Mianowicie wyrażany jest pogląd, że jeżeli cały materiał faktyczny i dowodowy został w sprawie zebrany wyczerpująco, a strona jedynie nie podniosła zarzutu przedawnienia, to nie ma przeszkody, aby wystąpić z tym zarzutem po raz pierwszy dopiero przed sądem drugiej instancji. Problem natomiast kształtuje się inaczej, jeżeli materiał zebrany w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie jest pełny i strona występująca z zarzutem przedawnienia popiera go nowymi faktami i dowodami. Uwzględnienie tego zarzutu jest wówczas uzależnione od dopuszczalności nowych faktów i dowodów (tak. T. Wiśniewski, komentarz do art. 381 k.p.c., LEX 2013).

Pozwana oponując przeciwko żądaniu pozwu przed Sądem pierwszej instancji w żaden sposób nie wskazywała na zaistnienie okoliczności mogących sugerować chociażby zaistnienie sytuacji objętej hipotezą art. 385 ¹ §1 k.c. i nie zaoferowała dowodów na okoliczności, o jakich mowa tym przepisie, nie wnosiła o przesłuchanie jej w charakterze strony na okoliczności związane z zawarciem umowy i negocjacją jej postanowień. Co więcej, również bierna postawa przedprocesowa pozwanej, na co zwracano już uwagę w przedstawionych wyżej rozważaniach, nie dawała żadnych podstaw do analizy żądania pozwu w tym kierunku.

Dopiero w postępowaniu apelacyjnym strona pozwana podniosła powyższy zarzut, nadal nie oferując żadnych dowodów na jego poparcie. Natomiast w przypadku zaoferowania takowych dowodów, musiałyby one zostać ocenione - w świetle przedstawionego powyżej stanowiska doktryny na tle art. 381 k.p.c. - za spóźnione. Warto bowiem odwołać się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2014 r., ( II CSK 709/134, LEX nr 1540629), w którym Sąd ten zaakcentował, że zgłoszenie zarzutu naruszenia prawa materialnego w procesie cywilnym nie podlega żadnym ograniczeniom czasowym, tym niemniej podstawę jego oceny stanowi określony zespół okoliczności faktycznych, które niewątpliwie podlegają ocenie – z punktu widzenia dopuszczalności ich zgłoszenia - na płaszczyźnie przepisu art. 381 k.p.c. ( …).”

Tymczasem pozwana w rozpoznawanej sprawie stawiając w apelacji zarzut naruszenia art. 385 ^{( 1 )}§ 1 k.c. ograniczyła się jedynie do przywołania wyroków Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 14 grudnia 2010 r., z dnia 27 grudnia 2010 r., z dnia 3 sierpnia 2012 r., na podstawie których określone w tych wyrokach wzorce umów, dotyczące tzw. spreadów walutowych, zostały uznane za niedozwolone i wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Podkreślić należy, iż wyroki te nie odniosłyby wobec pozwanej skutku, jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 maja 2014 r., ( III CSK 204/13, Gazeta Prawna 2014/109/5), skutek związania wynikający z art. 479 ^{( 43)} k.p.c. dotyczy spraw odnoszących się do postanowienia wzorca umowy, co do którego uprzednio prawomocnym wyrokiem sądu został on uznany za niedozwolony i nie obejmuje postanowienia umowy o zbliżonym brzmieniu, którym posłużył się w relacjach z konsumentami inny przedsiębiorca.

Pogląd ten jest kontynuacją stanowiska Sądu Najwyższego zajmowanego także we wcześniejszych orzeczeniach ( np. wyrok z dnia 12 lutego 2014 r., III SK 18/13, LEX nr 1448753, z dnia 20 wrzenia 2013 r., II CSK 708/12, LEX nr 1385871). Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 lutego 2014 r., ta ostatnia interpretacja pozostaje w zgodzie z wymogami art. 7 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz.UE 1993 L 95), respektując jednocześnie zasady ogólne prawa unijnego, w tym te dotyczące praw podstawowych oraz zasady proporcjonalności, która sprzeciwia się zbyt daleko idącej ingerencji. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wskazuje bowiem, że realizacja celu wspomnianej dyrektywy czyni jedynie koniecznym, by postanowienia umowne ujęte we wzorcu umowy konsumenckiej uznane za nieuczciwe nie wiązały ani tych konsumentów, którzy byli stronami postępowania, ani też tych konsumentów, którzy zawarli z zainteresowanym przedsiębiorcą umowę, do której stosuje się ten sam wzorzec umowy .

Konkludując, należy stwierdzić, że pozwana domagając się rozważenia przez Sąd Apelacyjny, czy postanowienie § 19 ust. 4 umowy kredytowej wiązało ją i bank kredytujący, w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji nie wystąpiła z inicjatywą dowodową pozwalającą następnie ocenić powództwo w kontekście zastosowania przez bank niedozwolonego wzorca umownego. Inicjatywy takowej nie przejawiła również przed Sądem Odwoławczym, poprzestając na przytoczeniu wyroków, które ze względów wyżej wskazanych nie mogłyby odnieść skutku w jej sytuacji prawnej, a prz tym ewentualne wnioski dowodowe zgłoszone na poparcie podnoszonego obecnie zarzutu , musiałyby zostać uznane za spóźnione w rozumieniu art. 381 k.p.c.

Powyższe względy pozwalają zatem uznać również ten zarzut apelacji za chybiony.

W tym stanie rzeczy Sąd Odwoławczy nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku oddalił apelację jako bezzasadną, o czym orzekł na mocy 385 k.p.c.

Pozwana przegrywając postępowanie apelacyjne co do zasady obowiązana jest do zwrotu kosztów przeciwnikowi, jednak w rozpoznawanej sprawie Sąd Odwoławczy uznał, że zachodzą podstawy do nieobciążania jej tymi kosztami. Przemawia za tym trudna sytuacja materialna pozwanej przedstawiona w jej wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych (k. 273 -176) oraz jej sytuacja życiowa w związku z aktualnym odbywaniem przez nią kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w (...) (k. 272); wskutek osadzenia jej w palcówce penitencjarnej pozwana nie ma również realnych szans rychłego poprawienia swojej kondycji finansowej. Podstawę rozstrzygnięcia Sądu w tym względzie stanowił przepis art. 102 k.p.c.

SSA Małgorzata Zwierzyńska SSA Ewa Tomaszewska SSO Agnieszka Mankiewicz