Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 26 kwietnia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Przasnyszu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Joanna Żuromska

Protokolant:

st. sekr. sekr. sądowy Małgorzata Szczypińska

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2016 r. w Przasnyszu

na rozprawie

sprawy z powództwa Województwa (...) w M.

przeciwko Z. W.

o zapłatę

postanawia:

I.  umorzyć postępowanie wobec skutecznego cofnięcia pozwu;

II.  zasądzić od pozwanego Z. W. na rzecz powoda Województwa (...) w M. kwotę 227 zł (dwieście dwadzieścia siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 67/16

UZASADNIENIE

W dniu 1 grudnia 2015 r. (data nadania przesyłki na poczcie) powód Województwo (...) w M. złożył pozew, domagając się wydania w postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty zasądzającego od pozwanego Z. W. kwotę 987,91 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 30 września 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego żądania wskazał, że w okresie od maja 2015 r. do dnia 1 września 2015 r. powodowy Zakład sprzedał pozwanemu Z. W. wodę o łącznej wartości 987,91 złotych za fakturą VAT z dnia 7 września 2015 r. Faktura zawierała adnotację o terminie płatności, który upływał w dniu 29 września 2015 r. Z uwagi na zwłokę w zapłacie należności powód w dniu 2 października 2015 r. przesłał pozwanemu wezwanie do zapłaty kwoty 987,91 zł wraz z odsetkami naliczonymi od dnia sporządzenia wezwania do dnia zapłaty. Do dnia sporządzenia pozwu pozwany Z. W. nie dokonał zapłaty należności dochodzonych pozwem (k. 2-5).

Nakazem zapłaty z dnia 29 grudnia 2015 r. w postępowaniu upominawczym w sprawie I Nc 1929/15 Sąd Rejonowy w Przasnyszu uwzględnił żądanie pozwu w całości (k. 13).

W ustawowym terminie pozwany Z. W. złożył sprzeciw, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości, gdyby zaś Sąd tego wniosku nie podzielił, wniósł o umorzenie postępowania z uwagi na spełnienie świadczenia przez pozwanego oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany zgłosił zarzut spełnienia świadczenia, zaś z daleko idącej ostrożności wniósł o rozłożenie należności na raty i nieobciążanie go kosztami na zasadzie słuszności, przewidzianej w art. 102 k.p.c.

W uzasadnieniu sprzeciwu podniósł, że nie kwestionuje, iż łączy go z powodowym Zakładem stosunek cywilnoprawny. Niemniej kwestionuje fakt istnienia samego zobowiązania, bowiem pozwany na rzecz powoda dokonał kilku wpłat. Pierwsza wpłata została dokonana w dniu 1 grudnia 2015 r. w kwocie 500 zł, a zatem przed otrzymaniem pozwu, tj. 4 stycznia 2016 r. Drugą wpłatę na konto 400 zł dokonano w dniu 7 grudnia 2015 r. – także przed otrzymaniem pozwu. Trzecią wpłatę w kwocie 520 zł dokonano w dniu 4 stycznia 2016 r. Pozwany wskazał ponadto, iż w okresie od 8 września 2015 r. do 18 września 2015 r. przebywał na oddziale chirurgii w związku z rozpoznaniem złamania prawego obojczyka, złamania wyrostka poprzecznego kręgu Th7, a zatem w okresie, kiedy sporządzano wezwanie do zapłaty. W związku z powyższym pozwany nie odebrał przedmiotowego wezwania ani razu. Pozwany nie kwestionował, że wnosił do powoda o rozłożenie należności na raty, zaś powód na powyższe wyraził zgodę i w piśmie z dnia 9 września 2015 r., sporządzonym przez J. J. (pracownika powoda), wyrażono wolę rozłożenia płatności na raty z datą wymagalności płatności do dnia 30 października 2015 r. Błędnie tym samym powód określił także zakres odsetkowy roszczenia (k. 18-21).

W dniu 3 lutego 2016 r. powód złożył pismo procesowe, stanowiące odpowiedź na sprzeciw pozwanego, w którym poinformował Sąd o ograniczeniu wniosków pozwu z dnia 30 listopada 2015 r. do odsetek oraz kosztów postępowania, wniósł o zasądzenie od pozwanego Z. W. na rzecz powoda Województwa (...) w M. kwoty 21,02 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, kwoty 204,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz umorzenie postępowania w pozostałym zakresie.

W uzasadnieniu pisma wskazał, iż argumenty przytoczone w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie zasługują na uwzględnienie, bowiem zarówno pobyt pozwanego w szpitalu we wrześniu 2015 r., jak tez rozłożenie przez powoda w dniu 9 września 2015 r. spłaty zadłużenia pozwanego na raty w niczym nie usprawiedliwiają podjęcia przez pozwanego spłat zadłużenia w dniach: 01.12.2015 r. na kwotę 500 zł, 07.12.2015 r. na kwotę 400 zł, 04.01.2016 r. na kwotę 520 zł, tj. po bezskutecznym upływie terminów do spłaty zadłużenia określonych fakturą, pismem powoda z dnia 9 września 2015 r. oraz wezwaniem do zapłaty z dnia 2 października 2015 r. Powód w dniu 30 listopada 2015 r. sporządził w przedmiotowej sprawie pozew w postępowaniu upominawczym, który w dniu 1 grudnia 2015 r. został przesłany do Sądu Rejonowego w Przasnyszu. Przedmiotowym pozwem powód dochodził od pozwanego kwoty 987,91 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu. Pozwany Z. W. rozpoczął spłatę zadłużenia od przelewu kwoty 500 zł z datą przelewu na dzień 1 grudnia 2015 r., a informację o przelewie powód powziął z wyciągu bankowego z dnia 2 grudnia 2015 r., a zatem już po wniesieniu do Sądu pozwu przez powoda. Pozwany, dokonując w dniu 1 grudnia 2015 r. wpłaty kwoty 500 zł, znacznie uchybił terminom do dobrowolnej zapłaty określonymi: załączoną do pozwu fakturą, której termin płatności upływał w dniu 29 września 2015 r., terminom płatności określonym pismem powoda z dnia 9 września 2015 r., terminowi płatności określonemu wezwaniem do zapłaty z dnia 2 października 2015 r. Dochodzona od pozwanego kwota 21,02 zł stanowi równowartość odsetek ustawowych za zwłokę w zapłacie należności. Z uwagi na fakt, że opisane wyżej trzy wpłaty pozwanego na poczet należności dochodzonej pozwem z dnia 30 listopada 2015 r. pokryły w całości dług główny, powód wniósł o umorzenie postępowania w tej części (k. 29-30).

Na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 r. powód oświadczył, że cofa pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 21,02 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa i wniósł o umorzenie postępowania w tym zakresie oraz o umorzenie postępowania w zakresie kwoty należności głównej, tj. 987,91 zł, a także o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, przy czym koszty zastępstwa procesowego w wysokości co najmniej 2-krotności stawki minimalnej. Pozwany wniósł o umorzenie kosztów procesu na rzecz strony powodowej, uzasadniając to trudną sytuacją materialną (k. 46-48).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z dyspozycją art. 203 § 1 i § 2 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego.

W przedmiotowej sprawie w dniu 3 lutego 2016 r. powód złożył do Sądu pismo procesowe zawierające oświadczenie o ograniczeniu żądania pozwu do zapłaty jedynie odsetek, czyli kwoty 21,02 zł oraz kosztów procesu. Powód wniósł jednocześnie o umorzenie postępowania w pozostałym zakresie. Tym samym należało uznać, że powód w pozostałym zakresie cofnął pozew. Zgodnie z przyjętym zarówno w doktrynie, jak również judykaturze poglądem, który Sąd orzekający w niniejszym składzie w pełni aprobuje, oświadczenie strony powodowej o ograniczeniu żądania pozwu do określonej sumy jest równoznaczne z cofnięciem pozwu w pozostałej części (vide: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 1951 r., sygn. akt C 733/51, OSNCK 1953/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 39/14). Jednocześnie zauważyć należy, że cofnięcie pozwu na podstawie pisma z dnia 3 lutego 2016 r. nastąpiło jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy, która została wyznaczona na dzień 15 marca 2016 r., w związku z czym zgoda pozwanego na tę czynność procesową powoda nie była wymagana, a cofnięcie pozwu mogło nastąpić bez jednoczesnego zrzeczenia się roszczenia.

Następnie na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 r. powód oświadczył, że cofa pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 21,02 zł z dalszymi odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wytoczenia powództwa. W związku z faktem, iż cofnięcie powództwa we wskazanym powyżej zakresie nastąpiło wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, należało uznać, że cofnięcie powództwa nie wymagało zgody pozwanego.

W myśl art. 203 § 4 k.p.c. sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Z okoliczności niniejszej sprawy nie wynika, aby cofnięcie pozwu było sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa.

W zaistniałym stanie rzeczy uznać zatem należało, że powód cofnął pozew ze skutkiem prawnym. Mając powyższe na uwadze, wobec skutecznego cofnięcia pozwu, Sąd umorzył postępowanie, działając na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 i § 4 k.p.c. (vide: pkt I sentencji postanowienia).

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Zgodnie z przywołanymi przepisami strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Stronom reprezentowanym przez radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.

Co prawda z literalnego brzmienia art. 203 § 2 k.p.c. wynika, że w przypadku cofnięcia pozwu zwrot kosztów procesu przysługuje wyłącznie pozwanemu, o ile zgłosi w tym zakresie wniosek w wymaganym terminie. Za ugruntowany w orzecznictwie należy jednak uznać pogląd, że od tej zasady zachodzi wyjątek w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt II CZ 208/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2012 r., sygn. akt V CZ 109/11).

Faktem jest, że pozwany zaspokoił roszczenie powoda dopiero po wytoczeniu powództwa. Pozwany Z. W. w dniach 1 grudnia 2015 r., 7 grudnia 2015 r. oraz 4 stycznia 2016 r. wykonał trzy polecenia przelewu łącznej kwoty 1.420 zł na rachunek bankowy powoda. Jednak należy podkreślić, iż dłużnik dający polecenie przelewu spełnia świadczenie dopiero wtedy, gdy suma dłużna dojdzie do wierzyciela (znajdzie się na jego rachunku), a nie kiedy zostanie zadysponowana przez dłużnika lub kiedy obciąży debet jego rachunku (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 1995 r., sygn. akt III CZP 164/94). Z dołączonego do pisma procesowego powoda z dnia 1 lutego 2016 r. wyciągu z rachunku bankowego (k. 31) wynika bezsprzecznie, iż obciążenie rachunku bankowego powoda kwotą 500 zł (pierwsza wpłata pozwanego) nastąpiło w dniu 2 grudnia 2015 r., a więc już po dacie wytoczenia powództwa. Dopiero więc po złożeniu przez stronę powodową pozwu w przedmiotowej sprawie pozwany Z. W. rozpoczął regulowanie swojego zadłużenia wynikającego z faktury VAT wystawionej w dniu 7 września 2015 r.

Z uwagi na fakt, iż cofnięcie powództwa w niniejszej sprawie było konsekwencją zadośćuczynienia przez pozwanego w toku procesu żądaniu pozwu, pozwanego – w myśl przytoczonych powyżej orzeczeń Sądu Najwyższego – należało uznać za stronę przegrywającą sprawę, co uzasadniało rozstrzygnięcie o kosztach w oparciu o art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na zasądzone od pozwanego na rzecz powoda koszty postępowania składały się: koszt zastępstwa procesowego w wysokości 180 zł ustalony na podstawie § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.), uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz uiszczona opłata sądowa od pozwu w wysokości 30 zł (vide: pkt II sentencji postanowienia).

Jednocześnie, mimo wniosku pełnomocnika powoda zgłoszonego na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 r. o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości co najmniej dwukrotności stawki minimalnej, Sąd uznał, iż nie zasługuje on na uwzględnienie. Z całą stanowczością należy podkreślić, iż niniejsza sprawa nie należała do zawiłych, szczególnie trudnych, jeśli chodzi zaś o stan faktyczny, jak i prawny, to nie należały one do spornych i wątpliwych. Nadto takie okoliczności jak: nakład pracy pełnomocnika procesowego, nieprzewyższający tego, który występuje w innych, podobnych tego typu sprawach, ilość rozpraw, w których pełnomocnik uczestniczył (zaledwie jedna), czy ilość składanych pism procesowych, nie uzasadniały zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej, na co zezwala § 2 ust. 2 wskazanego wyżej rozporządzenia.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie brak było również podstaw do zastosowania normy z art. 102 k.p.c., tj. odstąpienia od obciążania pozwanego kosztami procesu na rzecz powoda. Treść art. 102 k.p.c. przewiduje możliwość nieobciążenia strony przegrywającej sprawę obowiązkiem zwrotu wygrywającemu przeciwnikowi kosztów procesu w całości lub części i jako wyjątek od podstawowej, unormowanej w art. 98 § 1 k.p.c., zasady musi być interpretowana w sposób ścisły. Przepis art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi. Do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd w ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. – w myśl ugruntowanego już w tej materii orzecznictwa – należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące „na zewnątrz” procesu, dotyczące stanu majątkowego, sytuacji życiowej strony, jak również jej zachowania się wobec wierzyciela. Okoliczności te powinny być jednak przede wszystkim oceniane z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. W postanowieniu z dnia 5 sierpnia 1981 r. (sygn. akt II CZ 98/81, OSNC 1982/2-3/36) Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, że można nie obciążyć pełnymi kosztami strony przegrywającej sprawę, gdy przeciwnik swym niewłaściwym postępowaniem wywołał koszty połączone z prowadzeniem tego procesu.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy, w zachowaniu powoda wytaczającego proces trudno doszukać się niewłaściwego działania. Należy zauważyć, iż postępowanie sądowe nie zostało zainicjowane przez powoda bezzasadnie czy bez przyczyny. Jak wskazano powyżej, do dnia wytoczenia powództwa, czyli 1 grudnia 2015 r., roszczenie z tytułu faktury VAT z dnia 7 września 2015 r. nie zostało przez pozwanego uregulowane. Nie można przy tym pominąć faktu, że pozwany zwrócił się do powoda o rozłożenie na raty kwoty zobowiązania, zaś powód w odpowiedzi na prośbę pozwanego w piśmie z dnia 9 września 2015 r. wyraził zgodę na rozłożenie zaległości na dwie raty: I rata w kwocie 500 zł z terminem zapłaty do dnia 30 września 2015 r., II rata w kwocie 501,16 zł wraz z należnością bieżącą do faktury nr (...) z dnia 7 września 2015 r. na kwotę 486,75 zł z terminem zapłaty do dnia 30 października 2015 r. Pozwany jednak, mimo przychylności ze strony powodowej i wyrażenia zgody na spłatę zadłużenia w systemie ratalnym, żadnej kwoty nie uiścił. Tym samym powód w dniu 2 października 2015 r. wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty należności za pobraną wodę w nieprzekraczalnym terminie 7 dni. Do dnia wystawienia wezwania, a także do wyznaczonego w wezwaniu terminu pozwany nie dokonał zapłaty, co z kolei zgodnie ze wskazanym w wezwaniu rygorem skutkowało wystąpieniem przez powoda na drogę sądową.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nie można było zatem odmówić przyznania stronie powodowej kosztów procesu, jakie poniosła, aby dochodzić słusznych co do zasady swych praw przed sądem, tym bardziej, kiedy zważy się na okres, jaki upłynął od daty wymagalności kwoty dochodzonej niniejszym pozwem do dnia jej uregulowania, postawę powoda, który, wyrażając chęć polubownego załatwienia sprawy, wyszedł naprzeciw potrzebom pozwanego i wyraził zgodę na spłatę zadłużenia w ratach, a także postawę samego pozwanego, który mimo podejmowanych przez powoda prób pozasądowego załatwienia sporu nie uczynił nic, by do niniejszego postępowania nie doprowadzić.

Odnosząc się natomiast do sytuacji materialnej pozwanego, należy wskazać, iż nie jest ona na tyle trudna, by pozwany nie był w stanie uregulować kosztów procesu, w niewygórowanej, co istotne, wysokości zaledwie 227 złotych. Pozwany prowadzi łącznie z żoną gospodarstwo rolne, z którego uzyskuje stały comiesięczny dochód, nadto otrzymuje z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zasiłek chorobowy w wysokości 300 złotych. W tych okolicznościach nie sposób uznać, iż sytuacja materialna pozwanego nie pozwala na uregulowanie mu kosztów procesu, które nota bene zostały wygenerowane wskutek jego niewłaściwego zachowania, polegającego na nieterminowym regulowaniu należności.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji postanowienia.