Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód A. F. w pozwie skierowanym przeciwko pozwanemu D. J., Komornikowi Sądowemu przy Sadzie Rejonowym w Olecku kwoty 600,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 listopada 2018 roku do dnia zapłaty. Wniósł również o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że wykonując zawód radcy prawnego reprezentował klienta – wierzycieli w toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez pozwanego jako działającego przy tut. Sądzie Komornika. We wniosku egzekucyjnym wskazał, aby kwotę 637,05 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego oraz wynagrodzenie pełnomocnika wierzycieli w postępowania egzekucyjnym przekazał na podany nr rachunku bankowego. Z uwagi na to, ze ww. koszty zastępstwa prawnego nie wpłynęły na podany we wniosku egzekucyjnym rachunek, powód wezwał pozwanego w dniu 9 listopada 2018 roku do zapłaty kwoty 600,00 zł tytułem przyznanego mu wynagrodzenia w terminie do 5 dni. Stąd też żądanie powoda w zakresie odsetek. Pozwany odmówił zapłaty.

Pozwany D. J., Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Olecku w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że istotnie takie koszty zostały przyznane mocodawcy powoda. Koszty te należą się jednak wierzycielowi a nie jego pełnomocnikowi. Samo zaś postanowienie o przyznaniu takich kosztów nie daje podstawy do zgłoszenia roszczenia o ich zapłatę komornikowi prowadzącemu egzekucję. Dochodzona przez powoda kwota została przekazana wierzycielowi. Przywoływane przez powoda żądanie wniosku egzekucyjnego odnośnie rachunku do przelewu również w ocenie pozwanego nie daje powodowi podstawy do wystąpienia z niniejszym roszczeniem. Pozwany w obszernych wywodach przytoczył również spostrzeżenia doktryny i orzecznictwa odnośnie postępowania w którym należy rozstrzygać odnośnie związanym z takim postępowaniem kosztach. Wskazał również na relację wierzyciel-dłużnik w świadczeniu, którego treścią jest zwrot kosztów procesu, konkludując ostatecznie, że umocowanie pełnomocnika do odbioru od przeciwnika kosztów procesu nie jest równoznaczne z możliwością dochodzenia przez pełnomocnika tych kosztów bezpośrednio na swoją rzecz.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód A. F., wykonujący zawód radcy prawnego, reprezentujący wierzyciela legitymującego się tytułem wykonawczym przeciwko dłużnikowi złożył wniosek egzekucyjny do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Suwałkach B. M.. Ww. Komornik zwrócił wierzycielowi tytuł wykonawczy, zaznaczając w nim, że w sprawie BM Km 795/11 przekazano na jego podstawie 1.179,95 zł tytułem kosztów zastępstwa w egzekucji i kosztów zastępstwa w procesie.

Sam tytuł wykonawczy w zakresie kosztów zastępstwa procesowego opiewał na 1.217,00 zł.

/dowód: kopia tytułu wykonawczego k. 14, tytuł w aktach DJ KM 900/13/

W dniu 12 sierpnia 2013 roku powód, reprezentujący ww. wierzyciela złożył kolejny wniosek egzekucyjny na podstawie tego samego tytułu wykonawczego do Komornika Sądowego przy Sadzie Rejonowym w Olecku D. J.. Wśród zgłoszonych do egzekucji należności wyszczególniono 637,05 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Odnośnie tych ostatnich należności oraz kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji, we wniosku egzekucyjnym zawarto żądanie przekazania ich na wskazany rachunek w Banku Spółdzielczym w R. Tartak O/S..

/dowód: kopia wniosku k. 12, pełnomocnictwo k. 13, oryginały w DJ Km 900/13/

W toku postępowania egzekucyjnego wyegzekwowano od dłużnika łącznie 19.687,15 zł. Na ww. rachunek powoda w BS R. Tartak pozwany przelał w pierwszej kolejności w dniu 9 stycznia 2014 roku 319,95 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego a w dniu 3 lutego 2014 roku kwotę 377,92 zł tym samym tytułem ( łącznie 697,87 zł).

Jednocześnie do pozwanego wpłynęło wystosowane przez Komornika S. przy Sądzie Rejonowym w Suwałkach B. M. - zajęcie wierzytelności należnych mocodawcom powoda. Część wyegzekwowanych kwot pozwany przekazywał więc temu Komornikowi, począwszy od dnia 5 marca 2014 roku, zaliczając kolejne wpływy od dłużnika na ww. koszty. Z uwagi jednak na ww. zajęcie Komornika B. M. kolejne wpłaty na jego rzecz w kwotach 383,40 zł ( 384,80 zł – koszty przelewu 1 zł) i 374,80 zł ( do kwoty pozostałych niezaspokojonych kosztów zastępstwa prawnego) zaliczył właśnie w pierwszej kolejności na koszty związane z niezaspokojonymi kosztami procesu, kosztami zastępstwa prawnego, w tym w postępowaniu egzekucyjnym i koszty poprzedniej egzekucji

/dowód: zaświadczenie k. 10-11, oraz w Km 900/13 potwierdzenia wpłat i przelewów – w aktach Km 900/13, zestawienie zaległości w aktach Km 900/13 /

Postanowieniem z dnia 16 października 2018 roku pozwany wydał postanowienie przyznające wierzycielowi koszty zastępstwa w egzekucji w kwocie 600,00 zł, ustalił koszty postępowania i zakończył postępowanie, pozostawiając [z uwagi na wyegzekwowanie roszczenia] tytuł wykonawczy w aktach sprawy egzekucyjnej.

/dowód: postanowienie z 16.10.2018 roku w KM 900/13/

Pismem z 7 listopada 2018 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 600,00 zł tytułem przyznanego mu wynagrodzenia w toku postępowania egzekucyjnego Km 900/13. Pismo to pozwany odebrał dnia 9 listopada 2019 roku.

Pozwany pismem z dnia 13 listopada 2018 roku odpowiedział powodowi, że postępowanie egzekucyjne zostało już zakończone i nie ma środków ani możliwości aby wypłacić powodowi żądane sumy.

/dowód: pismo powoda z 7.11.2018 roku k. 17, oraz w Km 900/13, zpo k. 18-20, pismo pozwanego z 13.11.2018 roku k. 16 oraz w KM 900/13/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przywołane wyżej dowody.

Przewodniczący zwrócił pismo przygotowawcze złożone przez pełnomocnika powoda, datowane na 23 marca 2019 roku w oparciu o treść art. 207 § 7 k.p.c. jako, że złożenia takiego pisma przygotowawczego nie żądano w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Zgłoszone przez powoda roszczenie nie mogło zostać uwzględnione.

Z uwagi na wskazywany okres czasowy zarzucanego w pozwie zachowania pozwanego prowadzącego wedle twierdzeń powoda do szkody po jego stronie ( przed 1 stycznia 2019 roku) podstawy odpowiedzialności pozwanego poszukiwać należy w treści art. 23 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji ( t.j. Dz. U. z 2017 roku poz. 1277 ze zm., dalej ustawa o komornikach z 1997 roku lub u.k.s.e.), komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności.

Wskazać jednocześnie należy, że aktualnie obowiązujący przepis art. 36 ust 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych ( Dz. U. z 2018 roku 771) w istocie powiela powyższy zapis ustawy o komornikach z 1997 roku.

Odpowiedzialność komornika w tym zakresie jest odpowiedzialnością deliktową, której przesłanką jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem, bez względu na zawinienie komornika ( tak trafnie Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 15 września 2017 roku sygn. I. ACa. 522/16 dostęp za pośrednictwem L.).

Do przypisania komornikowi odpowiedzialności konieczne jest poza wykazaniem zaistnienia szkody, wykazanie obiektywnie bezprawnego zachowania komornika oraz adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy takim zachowaniem a powstałą szkodą. Działań komornika nie można oceniać jako bezprawne jeżeli opierały się na obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 lipca 2016 roku sygn. akt I. ACa. 604/15 publ. L.).

Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej komornika miarodajne są przy tym ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c., którymi są: szkoda, zdarzenie ją wyrządzające (stosownie do art. 23 ustawy jest nim niezgodne z prawem działanie bądź zaniechanie komornika) i związek przyczynowy. Wszystkie te przesłanki udowodnić ma obowiązek powód, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodów- art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. Przesłankami odpowiedzialności w tym przypadku są: 1) zaistnienie szkody; 2) wystąpienie faktu, za który ustawa czyni odpowiedzialnym określony podmiot, czyli czynu niedozwolonego; 3) związek przyczynowy między czynem niedozwolonym a szkodą w tej postaci, iż szkoda jest jego zwykłym następstwem. szkoda w mieniu poszkodowanego.

Jest to uregulowanie szczególne, które na zasadzie wskazanej w art. 421 k.c. wyłącza stosowanie art. 417 k.c., art. 417 ¹ k.c. i art. 417 ² k.c.

Jakkolwiek słusznie podnosi pozwany, że wszystkie zagadnienia związane z prowadzoną egzekucją, w tym te dotyczące kosztów, co do zasady winny być zamknięte w ramach prowadzonej egzekucji i przy wykorzystaniu przewidzianych tam środków, to trudno przyjmować, aby powyższa konstatacja wyłączała w ogóle możliwość dochodzenia przez poszkodowanego na drodze procesu roszczeń związanych ze szkodą powstałą na skutek działania bądź zachowania komornika prowadzącego egzekucję w sytuacji gdy powyższy przepis art. 23 u.k.s.e. sam taką drogę przewiduje.

Oczywiście powód mógł złożyć skargę na czynności komornika polegające na przekazywaniu środków na zaspokojenie kosztów bezpośrednio wierzycielowi bądź wierzycielowi wierzyciela ( innemu Komornikowi, który dokonał zajęcia wierzytelności) bądź też na bezczynność pozwanego w tym zakresie ( w zależności od sposobu postrzegania zachowania pozwanego w tym zakresie). Brak jednak takiej - jak się wydaje oczekiwanej przez pozwanego - reakcji powoda nie zamyka jednak powodowi możliwości zgłoszenia żądania jak w pozwie.

Przechodząc do meritum sprawy, wskazać należy, że istotnie, powód we wniosku egzekucyjnym wskazał rachunek bankowy, na który konkretna część należnego mocodawcy świadczenia winna być przekazana.

Jakkolwiek nie jest ona, ze względu na sposób sformułowania pkt 4 wniosku egzekucyjnego, w powiązaniu ze sposobem w jakim - jak się wydaje wszyscy czytamy tekst - jednoznaczna w odbiorze przy pobieżnej lekturze, to jednak procedowanie pozwanego wskazuje, że została ona odczytana zgodnie z zamiarem autora. Komornik przekazywał środki właśnie w pierwszej kolejności na zaspokojenie kosztów. Ww. dwie pierwsze wpłaty pokryły niezaspokojone wcześniej koszty procesu i częściowo koszty zastępstwa prawnego w egzekucji, które pozwany prawidłowo ściągał wraz z egzekwowanym roszczeniem ( art. 770 zdanie drugie k.p.c. w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2019 roku).

Słusznie wskazuje pozwany, że umocowanie do odbioru kosztów procesu ( art. 91 pkt 5 k.p.c.) nie oznacza, że koszty te należą się pełnomocnikowi. To dalej koszty należne mocodawcy. Koszty te pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem ustala zawarta przez nich umowa ( art. 22 ⁵ ust 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku poz. 2115).

Uwzględniając ww. wpłaty na rachunek powoda z tytułu kosztów dokonane przez pozwanego z kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji zostało mniej niż wskazane w pozwie 600,00 zł.

Ta okoliczność ma jednak marginalne znaczenie w zestawieniu z tym, że powód nie wykazał, ani że poniósł szkodę, ani też tym bardziej, że zachowanie pozwanego było bezprawne. Powód nie przedstawił umowy z klientem ( wierzycielem ) co do wynagrodzenia przewidzianego w ich umowie, w tym co do przewidzianego wynagrodzenia za zastępstwo w postępowaniu egzekucyjnym.

Brak również jakiegokolwiek dowodu na to, że istotnie kwota 600,00 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną w postępowaniu egzekucyjnym - umowa ta przewidywała, jak również na to, że takie środki nie weszły do majątku powoda. Jedyne stwierdzenie w tym zakresie to to zawarte w piśmie powoda z dnia 7 listopada 2018 roku mówiące, że „próby skontaktowania się z wierzycielem spełzły na niczym”. Przy czym słowa te padły nawet nie w kontekście nie zaspokojenia powoda przez jego mocodawcę, co przyczyn nie wniesienia wcześniej skargi na czynności komornika.

Jeszcze raz podkreślić należy, że ww. koszty zastępstwa w egzekucji to nie środki należne powodowi a jego mocodawcy. Wzmiankowany wyżej przepis art. 91 pkt 5 k.p.c. nie przenosi na pełnomocnika wierzytelności co do kosztów a jest jedynie rozwiązaniem funkcjonalnym upraszczającym rozliczenia pomiędzy pełnomocnikiem a klientem w sytuacji, gdy umowa przewidywała swoiste kredytowanie jego wynagrodzenia z kosztów zasądzonych od przeciwnika. W pierwszej kolejności powód winien więc zwrócić się do wierzyciela o wypłacenie mu ustalonego wynagrodzenia. Komornik nie jest w tej relacji dłużnikiem wierzyciela ( w rozumieniu wskazanym w art. 353 § 1 k.c.), a organem egzekucyjnym, który przy pomocy dostępnych mu środków w tym przymusu państwowego ma wyegzekwować dla wierzyciela określone w tytule wykonawczym świadczenie. Należne wierzycielowi koszty zastępstwa prawnego komornik również nie przyznaje ze swoich środków, ze środków Skarbu państwa, ale orzeka o nich władczo pomiędzy stronami postępowania egzekucyjnego ( art. 770 k.p.c.).

Nie można w niniejszej sprawie również przyjąć, aby powód wykazał inną przesłankę odpowiedzialności pozwanego a mianowicie bezprawność jego zachowania w tym zakresie. Podkreślić należy, że dopóty nie doszło do zajęcia wierzytelności przez Komornika B. M., dopóki pozwany przekazywał środki na rachunek powoda celem zaspokojenia roszczenia co do kosztów ( po zwrocie przez Bank środków z zamkniętego rachunku wierzyciela). Na dalsze przelewy do wierzyciela na tym etapie egzekucji nie było środków.

Następnie po tych dwóch wpłatach doszło do zajęcia wierzytelności wierzyciela przez Komornika B. M.. Kolejne wpłaty od dłużnika przy przekazywaniu Komornikowi B. M. pozwany zaliczał również na poczet kosztów zgodnie z ówcześnie obowiązującym art. 1025 § 1 pkt 1 k.p.c. ( w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2019 roku) a później kosztów postępowania, które należało zaspokajać w tej samej kategorii co należność „główna” i odsetki ( art. 1025 § 3 k.p.c.).

Zajęcie wierzytelności ściąganej od dłużników mocodawcy powoda nie mogło zmienić kolejności zaspokojenia wynikającej z ostatniego z przywołanych przepisów, albowiem komornik jest tym przepisem związany. Sposób rozliczenia wskazany przez pozwanego w rozliczeniu koresponduje z ww. przepisem. Komornik nie mógł też ignorować zajęcia innego Komornika i dalej przekazywać mocodawcy powoda czy samemu powodowi środków na zaspokojenie kosztów czy też w zakresie zaspokojenia kosztów egzekucji ( celem przekazaniach na rachunek powoda) czekać aż wyczerpie zajęcie, tym bardziej, że opiewały one na kwoty przewyższające zakładane wpływy od dłużników mocodawcy powoda.

Trudno w tej sytuacji przyjmować, aby istotnie zachowanie pozwanego odnośnie nie przekazania na rachunek powoda kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji na jego rachunek istotnie było bezprawne.

Stąd też powództwo należało oddalić.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( t.j. Dz. U. z 2018 roku poz. 265), zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 287,00 zł ( 270,00 zł wynagrodzenia wraz z 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa).

/-/ SSR Adam Kowalczyk